գդ 1 Պաւղոս առաքեալ ոչ ՚ի մարդկանէ եւ ո՛չ ՚ի ձեռն մարդոյ, այլ ՚ի ձեռն Յիսուսի Քրիստոսի, եւ Աստուծոյ Հօր՝ որ յարոյց զնա ՚ի մեռելոց. 2 եւ որ ընդ իս են եղբարք ամենեքին, եկեղեցեացդ Գաղատացւոց[4174]։ 3 Շնո՛րհք ընդ ձեզ եւ խաղաղութիւն յԱստուծոյ ՚ի Հօրէ, եւ ՚ի Տեառնէ մերմէ Յիսուսէ Քրիստոսէ[4175]. 4 որ ետ զանձն իւր վասն մեղաց մերոց, զի զմեզ փրկեսցէ՛ յաշխարհէ աստի չարէ, ըստ կամացն Աստուծոյ եւ Հօր մերոյ[4176]. 5 որում փա՛ռք յաւիտեանս. ամէն[4177]։ 6 Զարմանամ՝ զի այդպէս վաղվաղակի փոփոխիք յայնմանէ որ կոչեացն զձեզ ՚ի շնորհսն Քրիստոսի՝ յայլ աւետարան[4178]. 7 որ ո՛չ գոյ այլ. բայց եթէ իցեն ոմանք որ խռովեցուցանիցեն զձեզ, եւ կամիցին շրջել զաւետարանն Քրիստոսի[4179]։ 8 Այլ թէ մեք, կամ հրեշտա՛կ յերկնից աւետարանեսցէ ձեզ աւելի՛ քան զոր աւետարանեցաքն ձեզ, նզովեա՛լ լիցի[4180]։ 9 Որպէս յառաջագոյնն ասացաք՝ եւ արդ դարձեա՛լ ասեմ. Եթէ ոք աւետարանեսցէ ձեզ աւելի՛ քան զոր առէքն, նզովեա՛լ լիցի[4181]։ 10 Արդ՝ մարդկա՞ն հաճոյ լինիցիմ, թէ Աստուծոյ. կամ խնդրիցեմ մարդկա՞ն հաճոյ լինել. եթէ տակաւին մարդկան հաճոյ լինէի, ապա Քրիստոսի ծառայ ո՛չ էի[4182]։
Ա դզ 11 Ցուցանե՛մ ձեզ ե՛ղբարք զաւետարանն, որ աւետարանեցաւ յինէն. զի ո՛չ է ըստ մարդոյ[4183]. 12 քանզի եւ ո՛չ ես՝ ՚ի մարդոյ առի, եւ ո՛չ ուսայ յումեքէ, այլ ՚ի յայտնութենէ՛ն Յիսուսի Քրիստոսի։ 13 Քանզի լուեա՛լ իսկ է ձեր զիմ գնացսն որ երբեմն ՚ի Հրէութեան անդ, զի անչա՛փ հալածէի զեկեղեցին Աստուծոյ, եւ աւա՛ր հարկանէի զնա[4184]։ 14 Եւ յառաջադէ՛մ էի ՚ի Հրէութեանն՝ քան զբազում հասակակիցս իմ որ յազգին իմում էին. առաւել նախանձախնդիր էի իմոյ հայրենի աւանդութեանցն։ 15 Այլ յորժամ կամեցաւ Աստուած, որոշեաց զիս յորովայնէ մօր իմոյ, եւ կոչեաց ՚ի ձեռն շնորհաց իւրոց[4185], 16 յայտնել զՈրդին իւր ինեւ, զի աւետարանեցի՛ց զնա ՚ի հեթանոսս. անդէն վաղվաղակի ոչի՛նչ զգացուցի մարմնոյ եւ արեան[4186]. 17 եւ ո՛չ ելի յԵրուսաղէմ առ որ յառաջագոյն քան զիս առաքեալքն էին. այլ չոգայ յԱրաբիա, եւ դարձեա՛լ դարձայ ՚ի Դամասկոս։ 18 Ապա յետ երից ամաց ելի՛ յԵրուսաղէմ տեսանել զՊե՛տրոս. եւ եղէ առ նմա աւուրս հինգետասան[4187]։ 19 Զայլ ոք յառաքելոց անտի ո՛չ տեսի, բայց միայն զՅա՛կովբոս. զեղբայրն Տեառն։ 20 Այլ զոր գրեմս առ ձեզ, ահաւասիկ առաջի Աստուծոյ, զի ո՛չ ստեմ[4188]։ 21 Ապա եկի ՚ի կողմանս Ասորւոց եւ Կիւլիկեցւոց։ 22 Եւ յանծանօթս էի երեսօք եկեղեցեացն՝ որ ՚ի թլփատութենէ անտի էին ՚ի Քրիստոս[4189]։ 23 Բայց զի լսելով լուեալ էր, թէ որ հալածէրն զմեզ յայնժամ, արդ աւետարանէ՛ զհաւատսն՝ զոր երբեմն խախտէր[4190]. 24 եւ փառաւո՛ր առնէին ինեւ զԱստուած։
Բ եկ 1 Ապա յետ ամաց չորեքտասանից, մի՛ւս անգամ ե՛լի յԵրուսաղէմ ընդ Բառնաբայ, առեա՛լ ընդ իս եւ զՏիտոս[4191]։ 2 Եւ ելի ըստ յայտնութեանն, եւ զգացուցի՛ նոցա զաւետարանն՝ զոր քարոզէի ՚ի հեթանոսս, առանձինն այնոցիկ՝ որ կարծեալքն էին, գուցէ՛ ընդունայն ինչ ընթացեա՛լ իցեմ, կամ ընթանայցեմ[4192]։ 3 Այլ եւ ո՛չ Տիտո՛ս որ ընդ իս ՚ի հեթանոսաց էր, բռնադատեցաւ թլփատե՛լ[4193]. 4 այլ վասն սպրդողաց սո՛ւտ եղբարցն, որք սպրդեցին մտանել դիտե՛լ զազատութիւնն մեր՝ զոր ունիմք ՚ի Քրիստոս Յիսուս. զի զմեզ ծառայեցուսցեն[4194]։ 5 Որոց եւ ո՛չ առժամանակ մի անսացաք հնազանդութեանն. զի ճշմարտութիւն աւետարանին հաստատեսցի առ ձեզ[4195]։ 6 Բայց զկարծելոցն եթէ իցեն ինչ, որպիսիք ոք երբեմն էին, չէ՛ ինչ ինձ փոյթ. քանզի Աստուած ակն մարդկան ո՛չ առնու. զի ինձ կարծեալքն այնպիսի ինչ ո՛չ զգացուցին[4196]. 7 այլ զնորին հակառա՛կն, իբրեւ տեսին եթէ հաւատացեալ է ինձ աւետարանն անթլփատութեան, որպէս Պետրոսի ՚ի թլփատութեան[4197]. 8 զի որ յաջողեացն Պետրոսի յառաքելութիւն թլփատութեանն, յաջողեա՛ց եւ ինձ ՚ի հեթանոսս[4198]։ 9 Իբրեւ գիտացին զշնորհսն որ տուեալ էին ինձ, Յակովբոս, եւ Կեփաս, եւ Յոհաննէս, որ կարծեալ սիւնքն էին, ձե՛ռն ետուն հաւանութեան ինձ եւ Բառնաբայ. զի մեք ՚ի հեթանոսս, եւ նոքա ՚ի թլփատութեանն[4199]. 10 բայց միայն զի զաղքա՛տսն յիշեսցուք. զոր եւ ե՛ս փութացայ զնոյն առնել։
Գ եդ 11 Այլ յորժամ եկն Կեփաս յԱնտիոք, ընդդէ՛մ դարձայ նորա. քանզի գո՛գ իբրեւ ստգտեա՛լ իմն էր[4200]։ 12 Քանզի մինչչեւ՛ եկեալ էին ոմանք առ ՚ի Յակովբայ, ընդ հեթանոսս ուտէ՛ր անխտիր. իսկ իբրեւ եկին, զատանէր՝ եւ որոշէ՛ր զանձն, երկուցեա՛լ յայնցանէ որ ՚ի թլփատութենէ անտի էին[4201]։ 13 Եւ կեղծաւորեցա՛ն ընդ նմա եւ ա՛յլ Հրեայքն. մինչեւ Բառնաբաս անգամ խոնարհեցաւ ՚ի նոցա կեղծաւորութիւնն[4202]։ 14 Այլ իբրեւ տեսի, թէ ո՛չ ուղիղ գնան ՚ի ճշմարտութիւն աւետարանին, ասե՛մ ցԿեփաս առաջի ամենեցուն. Եթէ դու որ Հրեայդ ես՝ հեթանոսաբա՛ր եւ ո՛չ Հրեաբար կեաս, զիա՞րդ ստիպես հեթանոսաց լինել Հրեարէն[4203]։ 15 Զի մեք բուն Հրեայք եմք, եւ ո՛չ ՚ի հեթանոսաց մեղաւորք։ 16 Զայս գիտեմք, եթէ ո՛չ արդարանայ մարդ ՚ի գործոց օրինաց, եթէ ոչ ՚ի հաւատոցն Յիսուսի Քրիստոսի. եւ մեք ՚ի Քրիստոս Յիսուս հաւատացաք, զի արդարասցուք ՚ի հաւատո՛ցն Քրիստոսի, եւ ո՛չ ՚ի գործոց օրինաց. զի ՚ի գործոց օրինաց ո՛չ արդարասցի ամենայն մարմին[4204]։
Դ 17 Իսկ եթէ մինչ խնդրիցեմք արդարանալ ՚ի Քրիստոս, եւ գտանիցիմք մեղաւորք. ապա ուրեմն Քրիստոս մեղա՞ց պաշտօնեայ եղեւ. քա՛ւ լիցի[4205]։ 18 Զի եթէ զոր քակեցին, զնոյն միւսանգամ շինիցեմ. ապա յանցաւո՛ր զանձն իմ ես ինձէ՛ն երեւեցուցանեմ[4206]։ 19 Զի ես օրինօ՛ք օրինացն մեռայ, զի Աստուծոյ կեցից, եւ ընդ Քրիստոսի ՚ի խա՛չ ելից[4207]. 20 եւ կենդանի եմ այսուհետեւ, ոչ ես՝ այլ կենդանի է յիս Քրիստոս։ եզ Այլ որ այժմս կեամ մարմնով, հաւատո՛վք Որդւոյն Աստուծոյ կեամ, որ սիրեացն զիս, եւ մատնեաց զանձն վասն իմ[4208]։ 21 Եւ ես ո՛չ անարգեմ զշնորհսն Աստուծոյ. զի եթէ յօրինաց անտի՛ էր արդարութիւն, ապա Քրիստոս զո՛ւր մեռաւ[4209]։
1 Ո՞ անմիտ Գաղատացիք, ո՞ նախանձ արար զձեզ. որոց գրեթէ առաջի աչա՛ց Յիսուս Քրիստոս գրեցաւ ՚ի խաչ ելեալ[4210]։ 2 Զայս միայն կամիմ ուսանել ՚ի ձէնջ. ՚ի գործո՞ց օրինաց զՀոգին ընկալարուք՝ թէ ՚ի լրոյ հաւատոց[4211]։ 3 Այդչափ անմի՞տ էք. սկսեալ հոգւով՝ եւ արդ մարմնո՛վ վախճանիք[4212]։ 4 Եւ ա՛յնչափ անցք անցին ընդ ձեզ զուր, եթէ իցէ զուր[4213]։ 5 Իսկ արդ՝ որ բաշխեաց ՚ի ձեզ զՀոգին, եւ աջողեաց ՚ի ձեզ զզօրութիւնս. ՚ի գործո՞ց օրինաց է՝ եթէ ՚ի լրոյ հաւատոց[4214]։
Ե 6 Որպէս Աբրահամ հաւատաց յԱստուած՝ եւ համարեցաւ նմա յարդարութիւն[4215]։ 7 Գիտիցէ՛ք արդեւք. զի որք ՚ի հաւատոց անտի են, նոքա՛ են որդիք Աբրահամու[4216]։ 8 Յառաջագոյն գիտէր գիր, եթէ ՚ի հաւատո՛ց անտի արդարացուցանէ Աստուած զհեթանոսս, յառաջագոյն խոստացաւ Աստուած Աբրահամու. թէ ՚ի քե՛զ օրհնեսցին ամենայն ազգք[4217]։ 9 Այսուհետեւ որք ՚ի հաւատոց անտի են, օրհնի՛ն ընդ հաւատացելոյն Աբրահամու[4218]։
Զ 10 Զի որ միանգամ ՚ի գործոց օրինացն են, ընդ անիծի՛ւք են. քանզի գրեա՛լ է, թէ անիծեալ ամենայն մարդ որ ո՛չ կացցէ յամենայն գրեալսն ՚ի գիրս օրինաց՝ առնել զամենայն[4219]։ վջ 11 Զի օրինօքն ո՛չ ոք արդարանայ առաջի Աստուծոյ, այն յա՛յտ իսկ է. զի. Արդարն՝ ասէ ՚ի հաւատոց կեցցէ[4220]։ 12 Բայց օրէնքն չե՛ն ՚ի հաւատոց, այլ որ արասցէ զայն՝ կեցցէ՛ ՚ի նոսին[4221]։ 13 Քրիստոս գնեա՛ց զմեզ յանիծի՛ց օրինացն, եղեալ վասն մեր անէծք. զի գրեա՛լ է, թէ անիծեալ ամենայն որ կախեա՛լ կայցէ զփայտէ կախեալ կայցէ։[4222]. 14 զի ՚ի հեթանոսս օրհնութիւնն Աբրահամու եղիցի ՚ի Քրիստոս Յիսուս. զի մեք զաւետիս Հոգւոյն Սրբոյ ընկալցուք հաւատովք[4223]։
Է 15 Ըստ մարդկութեա՛ն ասեմ, եղբարք. Ապաքէն զմարդկան հաստատեա՛լ կտակ՝ ո՛չ ոք կարէ անարգել, եւ ո՛չ այլ հրաման ՚ի վերայ ա՛յնր տալ. 16 իսկ Աբրահամու խոստացան աւետիքն, եւ զաւակի՛ նորա. եւ ո՛չ ասէ զաւակաց՝ իբրեւ բազմաց, այլ իբրեւ զմիոյ, թէ՝ եւ զաւակի՛ քում, որ է Քրիստոս[4224]։ 17 Բայց զայս ասեմ. Զկտակն յառաջագո՛յն հաստատեալ յԱստուծոյ ՚ի Քրիստոս. օրէնքն որ յետ չորեքարեւր եւ երեսո՛ւն ամի եդան, ո՛չ կարեն խախտել առ ՚ի խափանելո՛յ զաւետիսն[4225]։ 18 Եթէ յօրինա՛ց անտի է ժառանգութիւն. ապա ո՛չ եւս յաւետեացն. բայց Աբրահամու աւետեօ՛ք շնորհեաց Աստուած[4226]։ 19 Իսկ զի՞նչ իցեն օրէնք. յանցուածո՛ց վասն յաւելան, մինչեւ եկեսցէ զաւա՛կն որում խոստացեալն էր, կարգեալ հրեշտակօք ՚ի ձե՛ռն միջնորդի[4227]։ 20 Իսկ միջնորդ՝ միո՛յ ուրուք ո՛չ է, բայց Աստուած մի՛ է։ 21 Իսկ արդ՝ օրէնքն հակառա՞կ ինչ իցեն աւետեա՛ցն Աստուծոյ. քա՛ւ լիցի. զի եթէ տուեա՛լ էին օրէնքն՝ որ կարօղ էին կենդանի՛ առնել, ապա հաստա՛տ յօրինա՛ց անտի է արդարութիւն[4228]։ 22 Այլ փակեցի՛ն գիրք զամենեսին ընդ մեղօք, զի աւետիքն ՚ի հաւատո՛ց անտի Յիսուսի Քրիստոսի տացի՛ն հաւատացելոց։ 23 Մինչչեւ՛ հաւատքն եկեա՛լ էին, ընդ օրինօք փակե՛ալ պահէա՛ք ՚ի հանդերձեալ հաւատսն որ յայտնելոց էին ՚ի մեզ[4229]։ 24 Ապա օրէնքն դաստիարա՛կ եղեն մեզ ՚ի Քրիստոս Յիսուս, զի ՚ի հաւատոցն արդարասցուք։ 25 Այլ իբրեւ եկին հաւատքն, ո՛չ եւս ընդ դաստիարակաւ եմք։ 26 Քանզի ամենեքին որդի՛ք Աստուծոյ էք, հաւատովք ՚ի Յիսուս Քրիստոս[4230]։ 27 Որք միանգամ ՚ի Քրիստոս մկրտեցարուք, զՔրիստո՛ս զգեցեալ էք. չի՛ք խտիր[4231], 28 ո՛չ Հրէի, եւ ո՛չ հեթանոսի. ո՛չ ծառայի, եւ ո՛չ ազատի. ո՛չ արուի, եւ ո՛չ իգի. զի ամենեքեան դուք մի էք ՚ի Քրիստոս Յիսուս։ 29 Ապա եթէ դուք Քրիստոսի էք, ուրեմն Աբրահամո՛ւ զաւակ էք, ըստ աւետեացն՝ ժառանգք[4232]։
Ը զկ 1 Զայս ասեմ. ցորքան ժամանակս ժառանգն տղայ է, չէ՛ ինչ առաւել քան զծառայն. թէպէտ եւ տէր իցէ ամենեցուն[4233]. 2 այլ ընդ հազարապետօ՛ք է՝ եւ ընդ գաւառապետօք՝ մինչեւ ՚ի ժամանակակէ՛տ հօրն։ 3 Նոյնպէս եւ մե՛ք մինչ տղայքն էաք, ընդ տարե՛րբք աշխարհիս ՚ի ծառայութեա՛ն կայաք[4234]։ 4 Այլ իբրեւ եկն լրումն ժամանակին, առաքեաց Աստուած զՈրդին իւր՝ որ եղեւ ՚ի կնոջէ, եւ եմուտ ընդ օրինօք[4235]. 5 զի զնոսա որ ընդ օրինօքն իցեն, գնեսցէ՛. զի մեք զորդեգրութի՛ւն ընկալցուք[4236]։ 6 Եւ զի էք դուք որդիք, առաքեաց Աստուած զՀոգի Որդւոյն իւրոյ ՚ի սիրտս մեր, որ աղաղակէ աբբա՛, Հա՛յր[4237]։ 7 Այսուհետեւ չե՛ս ծառայ, այլ որդի՛. եթէ որդի, եւ ժառա՛նգ Աստուծոյ։ 8 Այլ յայնժամ մինչ ո՛չ գիտէիք զԱստուած, ծառայէի՛ք այնոցիկ՝ որ ո՛չն էին ՚ի բնէ՛ աստուածք[4238]։ 9 Այլ այժմիկ ծաներուք զԱստուած, մանաւանդ թէ ծանուցա՛յք իսկ յԱստուծոյ, զիա՞րդ դառնայք միւսանգամ ՚ի տարե՛րս տկարս եւ յաղքատս, որոց մի՛ւսանգամ զանձինս ծառայեցուցանել կամիք[4239]։ 10 Զաւո՛ւրս խտրէ՛ք, եւ զամի՛սս, եւ զժամանակս՝ եւ զտարիս։ 11 Երկնչի՛մ ՚ի ձէնջ, գուցէ՛ թէ ՚ի զո՛ւր ինչ վաստակեցի ՚ի ձեզ[4240]։ 12 Եղերո՛ւք իբրեւ զիս, քանզի եւ ես իբրեւ զձե՛զդ էի։ Ե՛ղբարք՝ աղաչեմ զձեզ, չի՛ք ինչ ձեր մեղուցեալ առ իս։ 13 Գիտէ՛ք դուք՝ զի տկարութեամբ մարմնոյ աւետարանեցի ձեզ զառաջինն. եւ զփորձանսն որ ՚ի մարմնի իմում էին[4241], 14 ո՛չ անարգեցէք՝ եւ ո՛չ անգոսնեցէք. այլ իբրեւ զհրեշտա՛կ Աստուծոյ ընկալարուք զիս, իբրեւ զՔրիստոս Յիսուս[4242]։ 15 Իսկ արդ՝ ո՞ւր է երանութիւնն ձեր. վկա՛յ եմ ձեզ, եթէ հնա՛ր ինչ էր՝ զա՛չս ձեր հանէիք եւ տայիք ինձ[4243]։ 16 Արդ՝ զի՞ թշնամի իմն եղէ ձեզ, զի զստո՛յգն խօսեցայ[4244]։ 17 Այլ նախանձեցուցանեն զձեզ ո՛չ ՚ի բարի. եւ արգելուլ կամին զձեզ, զի նոցա նախանձաւո՛րք լինիցիք։ 18 Բայց լա՛ւ է նախանձաւո՛ր լինել ՚ի բարիս յամենայն ժամ, եւ ո՛չ միայն յորժամ ՚ի ձերում միջի իցեմ։ զդ 19 Որդեա՛կք իմ, զորս դարձեալ վերստի՛ն երկնեմ, մինչեւ նկարեսցի՛ Քրիստոս ՚ի ձեզ[4245]։ 20 Կամէի այժմ գալ առ ձեզ, եւ փոխել զբարբառ իմ. զի տարակուսեա՛լ եմ ես վասն ձեր։
Թ 21 Ասէ՞ք ինչ ինձ՝ որ ընդ օրինօքն կամիք լինել, չիցէ՞ ընթերցեալ ձեր զօրէնս[4246]։ 22 Զի գրեալ է՝ թէ Աբրահամու երկո՛ւ որդիք էին, մի՝ յաղախնո՛յ անտի, եւ մի՝ յազատէն[4247]։ 23 Այլ որ յաղախնոյն էր՝ ըստ մարմնո՛յ ծնեալ էր, եւ որ յազատէն՝ ըստ աւետեա՛ցն. 24 որ է առակ օրինակի։ Զի այս ինքն են՝ երկո՛ւ կտակարանք, մի՝ ՚ի լեռնէ Սինեայ ՚ի ծառայութի՛ւն ծնեալ, որ էր Հագա՛ր[4248]. 25 քանզի Հագար՝ լեա՛ռն Սինայ է յԱրաբիա. հաւասա՛ր է այսմ Երուսաղէմի. զի ծառա՛յէ որդւովքն իւրովք հանդերձ[4249]։ 26 Այլ վերինն Երուսաղէմ ազա՛տ է, որ է մայր մեր ամենեցուն[4250]։ 27 Զի գրեա՛լ է. Ուրա՛խ լեր ամուլ որ ո՛չ ծնանէիր, գոչեա՛ եւ աղաղակեա՛ որ ոչդ երկնէիր. զի բազո՛ւմ են որդիք սկնդկի՛դ առաւել քան զարամբւոյն[4251]։ 28 Այլ մեք ե՛ղբարք՝ ըստ Սահակա՛յ աւետեացն որդիք եմք։ 29 Այլ որպէս յայնժամ որ ըստ մարմնոյն ծնեալ էր, հալածէր զայն որ ըստ հոգւոյն, նո՛յնպէս եւ այժմ[4252]։ 30 Այլ զի՞նչ ասէ գիր. ՚Ի բա՛ց հան զաղախինդ եւ զորդի նորա. զի մի՛ ժառանգեսցէ որդի աղախնոյն՝ ընդ որդւոյն ազատի[4253]։ 31 Վասն որոյ ե՛ղբարք՝ չե՛մք որդիք աղախնոյն, այլ ազատին. ազատութեամբն որով Քրիստոս զմեզ ազատեցոյց։
1 Պի՛նդ կացէք այսուհետեւ, եւ մի՛ միւսանգամ ընդ լծով ծառայութեան մտանէք[4254]։
Ժ զզ 2 Ահաւասիկ ես Պաւղոս ասե՛մ ձեզ. զի եթէ թլփատիք, Քրիստոս ինչ ձեզ ո՛չ օգնէ[4255]։ 3 Վկայե՛մ ամենայն մարդոյ՝ որ թլփատիցի, թէ պարտակա՛ն է զամենայն օրէնսն կատարել։ 4 Խափանեա՛լ էք ՚ի Քրիստոսէ, որ օրինօքն արդարանայք. եւ անկեա՛լ էք ՚ի շնորհաց անտի։ 5 Զի մեք Հոգւոյն՝ ՚ի հաւատոց յուսո՛յն արդարութեան ակն ունիմք[4256]։ 6 Զի ՚ի Քրիստոս Յիսուս՝ ո՛չ թլփատութիւն ինչ կարօղ է, եւ ո՛չ անթլփատութիւն. այլ հաւա՛տք սիրով աջողեալք[4257]։ 7 Բարւո՛ք ընթանայիք, ո՞ կասեցոյց զձեզ ճշմարտութեանն չհաւանել[4258]։ 8 Զի ա՛յն հրապոյրք՝ ո՛չ յայնմանէ են որ կոչեացն զձեզ[4259]։ 9 Փոքր մի խմոր զամենա՛յն զանգուածն խմորէ[4260]։ 10 Այլ ես յուսացեա՛լ եմ ՚ի ձեզ Տերամբ՝ թէ ո՛չ այլազգ ինչ խորհիցիք. եւ որ խռովեցուցանէ զձեզ, կրեսցէ դատաստան՝ ո՛ ոք եւ իցէ[4261]։ 11 Այլ ես ե՛ղբարք՝ եթէ թլփատութիւն քարոզէի, ընդէ՞ր տակաւին հալածիմ. ապա ուրեմն խափանեա՛լ իցէ գայթագղութիւն խաչին[4262]։ 12 Երանի՛ թէ մօտակտուր իսկ լինէին, որ զձեզն խռովեցուցանեն[4263]։ 13 Զի դուք յազատութիւն կոչեցեալ էք։
ԺԱ Ե՛ղբարք, միայն զի ազատութիւնն ձեր ո՛չ լինիցի ՚ի պատճառս մարմնոյ. այլ սիրո՛վ ծառայեցէ՛ք միմեանց[4264]։ 14 Զի ամենայն օրէնք ՚ի մի՛ բան կատարին. ՚ի Սիրեսցեսն զընկեր քո իբրեւ զանձն քո[4265]։ 15 Ապա թէ զմիմեանս խածատիցէք՝ եւ ուտիցէք. զգո՛յշ լերուք՝ գուցէ ՚ի միմեանց սատակիցիք[4266]։ էդ 16 Բայց զայս ասեմ. Հոգւո՛վ գնացէք, եւ զցանկութիւն մարմնոյ մի՛ կատարէք[4267]։ 17 Զի մարմին ցանկայ հակառա՛կ հոգւոյ, եւ հոգի հակառա՛կ մարմնոյ. եւ զի սոքա միմեանց հակառա՛կ են, մի՛ զոր կամիցիքն՝ զայն առնիցէք։ 18 Իսկ եթէ Հոգւո՛վ վարիք, ապա չէ՛ք ընդ օրինօք[4268]։ 19 Զի յայտնի՛ են գործք մարմնոյ. ա՛յս ինքն են, շնութի՛ւն, պոռնկութի՛ւն, պղծութի՛ւն, գիջութի՛ւն[4269], 20 կռապաշտութի՛ւն, կախարդութի՛ւն, թշնամութի՛ւն, հե՛ռ, նախա՛նձ, բարկութի՛ւն, հակառակութի՛ւնք, երկպառակութի՛ւնք, հերձուա՛ծք[4270], 21 չարակնութի՛ւն, սպանութի՛ւնք, արբեցութի՛ւնք, անառակութի՛ւնք, եւ որ ինչ սոցի՛ն նման են. զոր յառաջագո՛յն իսկ ասեմ ձեզ, որպէս եւ կանխաւն ասէի, թէ որ զայսպիսի ինչ գործեն, զարքայութիւն Աստուծոյ ո՛չ ժառանգեն[4271]։ 22 Իսկ պտուղ Հոգւոյն ա՛յս է. սէ՛ր, խնդութիւն, խաղաղութի՛ւն, երկայնմտութի՛ւն, 23 քաղցրութի՛ւն, բարութի՛ւն, հաւա՛տք, հեզութի՛ւն, ժուժկալութի՛ւն. զայսպիսեաց աստի օրէնքն չե՛ն հակառակ[4272]։ 24 Իսկ որ Քրիստոսեա՛նքն են, զմարմինս իւրեանց ՚ի խա՛չ հանին կարեօքն եւ ցանկութեամբք հանդերձ[4273]։ 25 Եթէ կեամք Հոգւով, ընդ Հոգւոյն եւ միաբանեսցո՛ւք։ 26 Եւ մի՛ լիցուք սնապարծք՝ միմեանց ձայն տալով, եւ ընդ միմեանս նախանձելով[4274]։
էզ 1 Եղբարք, եթէ յանկարծ ըմբռնեսցի ոք ՚ի ձէնջ յինչ եւ իցէ յանցանս, դուք որ հոգեւորդ էք՝ հաստատեցէ՛ք զայնպիսիսն հոգւով հեզութեան. զգո՛յշ լինիցիք անձանց, զի մի՛ եւ դուք փորձիցիք[4275]։ 2 Զմիմեանց բեռն բարձէ՛ք, եւ այնպէս կատարեցէ՛ք զօրէնսն Քրիստոսի[4276]։ 3 Եթէ համարիցի ոք լինել ինչ՝ եւ չիցէ, զա՛նձն իւր խաբէ[4277]։ 4 Զգործ իւր կշռեսցէ իւրաքանչի՛ւրոք, եւ ապա անձի՛ն իւրում միայն պարծանս տացէ, եւ մի՛ առ ընկերաւն[4278]։ 5 Զի իւրաքանչիւրոք՝ զի՛ւր բեռն բառնալոց է։ 6 Հաղորդութիւն արասցէ աշակերտն վարդապետին՝ յամենայն բարութիւնս։ 7 Մի՛ խաբիք, Աստուած ո՛չ արհամարհի։ 8 Զի զոր ինչ սերմանէ մարդ, զնոյն եւ հնձեսցէ. որ սերմանէ ՚ի մարմին իւր, ՚ի մարմնոյ անտի հնձեսցէ՛ զապականութիւն. եւ որ սերմանէ ՚ի Հոգին, ՚ի Հոգւոյ անտի հնձեսցէ զկեա՛նսն յաւիտենից[4279]։ 9 Այլ զբարիս գործել մի՛ ձանձրասցուք, զի ՚ի ժամանակի՛ իւրում հնձեսցուք առանց լքանելո՛յ[4280]։ 10 Այսուհետեւ մինչդեռ ժամանակս ՚ի ձեռս է, գործեսցո՛ւք զբարի՛ս առ ամենեսեան, մանաւանդ առ ընտանի՛սն հաւատոյ[4281]։
ԺԲ 11 Տեսէք՝ որպիսի գրով գրեցի առ ձեզ իմով ձեռամբ[4282]։ 12 Զի որ միանգամ կամին բարեմարդի՛կ լինել մարմնով, նոքա ստիպե՛ն զձեզ թլփատե՛լ. միայն՝ զի մի՛ զխաչին Քրիստոսի զհետ երթայցեն[4283]։ 13 Քանզի եւ որ թլփատեալքն իսկ են, նոքա զօրէնսն ո՛չ պահեն. այլ կամին զի դուք թլփատեսջիք, զի ձերո՛վ մարմնովդ պարծեսցին[4284]։ վջ 14 Այլ ինձ՝ քա՛ւ լիցի պարծել, բայց միայն ՚ի խա՛չն Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի. որով ինձ աշխարհ ՚ի խաչ ելեալ է, եւ ես աշխարհի։ 15 Զի ո՛չ թլփատութիւն ինչ է, եւ ո՛չ անթլփատութիւն. այլ նո՛ր արարածս[4285]։ 16 Եւ որ միանգամ այսմ կանոնի միաբան լինին, խաղաղութիւն ՚ի վերայ նոցա եւ ողորմութիւն, եւ ՚ի վերայ Իսրայէլի՛ն Աստուծոյ[4286]։ 17 Այսուհետեւ աշխա՛տ ոք զիս մի՛ արասցէ. զի ես զչարչարա՛նս Քրիստոսի ՚ի մարմնի իմում կրեմ[4287]։ 18 Շնո՛րհք Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի ընդ ոգւոյդ ձերում ե՛ղբարք. ամէն[4288]։
Առ Գաղատացիս՝ գրեցաւ ՚ի Հռովմէ։ Տունք մղգ̃։
[4173] Յօրինակին մերում աստանօր ՚ի վերնագրիս՝ եւ ՚ի յաջորդս ոմանս զանց արարեալ էր դնել՝ Թուղթ. զոր մեք յամենեսին միապէս եդաք ըստ պատշաճի։
[4174] Ոմանք. Եղբարք ամենեքեան, եկեղեցւոյդ Գա՛՛։
[4175] Ոմանք. ՅԱստուծոյ Հօրէ մերմէ՝ եւ ՚ի Տեառնէ Յիսուսէ Քրիստոսէ։
[4176] Ոմանք. Աստուծոյ եւ Հօր մերում։
[4177] Ոմանք յաւելուն. Յաւիտեանս յաւիտենից՝ ամէն։
[4178] Ոմանք. Զարմանամք զի... ՚ի շնորհն Քրիստոսի։
[4179] Ոմանք. Որ խռովեցուցանեն զձեզ, եւ կամին շր՛՛։
[4180] Ոմանք. Այլ եթէ մեք... աւետարանեմք ձեզ։
[4181] Յօրինակին պակասէր. Եւ արդ դարձեալ։ Ոմանք. Դարձեալ ասեմք... նզովեալ եղիցի։
[4182] Ոմանք. Եւ եթէ տակաւին։
[4183] Ոմանք. Քանզի եւ ես ոչ ՚ի մար՛՛։
[4184] Ոմանք. Զիմ գնացս, որ... ՚ի Հրէութեան անդր։
[4185] Ոմանք. Եւ կոչեաց զիս ՚ի ձե՛՛։
[4186] Ոմանք. Արդէն վաղվաղակի ոչ զգացու՛՛։ Ոսկան. Ոչ ինչ առի հանգամանս մարմնոյ եւ ար՛՛։
[4187] Ոմանք. Եւ եղէ առ նոսա աւուրս։
[4188] Ոմանք. Այլ որ գրեմ առ։
[4189] Ոմանք. Եւ անծանօթ էի երե՛՛։
[4190] Օրինակ մի. Երբեմն խափանէր։
[4191] Ոմանք. Ամաց չորեքտասանց... ընդ իս զՏիտոս։
[4192] Ոմանք. Զոր քարոզեցի ՚ի հեթ՛՛։
[4193] Ոմանք. Որ ՚ի հեթանոսաց ընդ իս էր։
[4194] Յօրինակին. Մտանել դիմել զա՛՛։ Ոմանք. Զմեզ ծառայեցուցանեն։
[4195] Ոմանք. Հաստատեսցի ՚ի ձեզ։
[4196] Ոմանք. Բայց զկարծելոյն թէ իցեն... որպիսիք երբեմն էիք, ինձ չէ փոյթ։
[4197] Ոմանք. Որպէս եւ Պետրոսին թլփա՛՛։
[4198] Ոմանք. Զի զոր յաջող՛՛։
[4199] Օրինակ մի. Եւ իբրեւ տեսին զշնորհս։ Ոմանք. Որ կարծեալք սիւնք էին։
[4200] Ոմանք. Ընդդէմ դարձան նորա։
[4201] Ոմանք. Քանզի մինչեւ եկեալ։
[4202] Ոմանք. Եւ այլ Հրէայքն ընդ նմա։
[4203] Ոմանք. Եթէ ոչ ուղեղ գան ՚ի ճշ՛՛... հեթանոսաբար կեանս եւ ոչ... լինել Հրէերէն։
[4204] Ոմանք. Օրինացն ոչ արդարանայ ամենայն։
[4205] Ոմանք. Իսկ արդ մինչ խնդ՛՛... եւ գտանիցիմք մեք մեղաւո՛՛։
[4206] Ոսկան. Զոր քակեցի։ Ոմանք. Զանձն ես ինձէն։
[4207] Ոմանք. Զի Աստուծով կեցից։
[4208] Ոմանք. Որդւոյն Աստուծոյ կամ... զանձն իւր վասն մեր։
[4209] Ոմանք. Անտի է արդարութիւն։
[4210] Ոսկան յաւելու. Արար զձեզ՝ ոչ հնազանդիլ ճշմարտութեան, որոց գրե՛՛։ Ոմանք. Գրեցաւ Քրիստոս Յիսուս։
[4211] Բազումք. Եթէ ՚ի լրոյ հաւա՛՛։
[4212] Ոմանք. Անմիտք էք։
[4213] Ոմանք. Ընդ ձեզ ՚ի զուր։
[4214] Ոմանք. Ով բաշխեաց... եւ յաջողեաց ՚ի ձեզ զօրութիւն... օրինաց էր թէ ՚ի լրոյն հաւա՛՛։
[4215] Ոմանք յաւելուն. Որպէս եւ գրեալ է. թէ Աբրահամ հաւատաց յԱստուած։
[4216] Ոմանք. Գիտացէք արդեւք... ՚ի հաւատոյ անտի են։
[4217] ՚Ի բազումս պակասի. Խոստացաւ Աստուած Աբրա՛՛։
[4218] Ոմանք. Օրհնէին ընդ հաւա՛՛։
[4219] Ոմանք. Անիծեալ է ամենայն... ոչ կայցէ յամենայն ՚ի գրեալսն օրինացն։
[4220] Յոմանս պակասի. Արդարն ասէ ՚ի։
[4221] Ոմանք. Չեն ՚ի հաւատոց անտի։
[4222] Ոմանք. Եթէ անիծեալ ամենայն... կախեալ կայցէ։
[4223] Ոմանք. Հոգւոյն Սրբոյ առցուք հաւա՛՛։
[4224] Ոմանք. Իբրեւ զբազմաց... թէ ՚ի զաւակի քում օրհ՛՛։
[4225] Ոմանք. Հաստատեալ յԱստուծոյ ՚ի Քրիստոս Յիսուս։ ՚Ի լուս՛՛. այսր համարոյ գրեթէ ամենայն գրչագիրք համաձայն մերումս նշանակեն զայս. Աբրահամ ՀԵ մինչեւ ՚ի Ճ ամ. եւ Իսահակ Կ. Յակոբ ՂԳ. Յովսէփ ՃԺ. յԵգիպտոս ՃԽԴ. միանգամայն ՆԼ։
[4226] Ոմանք. Է ժառանգութիւնն... աւետեօքն շնոր՛՛։
[4227] Ոմանք. Իցեն օրէնքն։
[4228] Ոմանք. Զի թէ տուեալ էին... անտի էր արդարութիւնն։
[4229] Ոմանք. Ընդ օրինօքն փակեալ։
[4230] Օրինակ մի. Զի ամենեքեան որդիք Աստուծոյ եմք հաւատովք ՚ի Քրիստոս Յիսուս։
[4231] Ոմանք. Որ միանգամ։
[4232] Ոմանք. Ապա թէ դուք... զաւակք էք ըստ։
[4233] Ոսկան. Չէ ինչ աւելի քան։
[4234] Ոմանք. Ընդ տարերբ աշխարհիս ՚ի ծառայութիւն կա՛՛։
[4235] Ոմանք. Լրումն ժամանակի... զորդի իւր։
[4236] Ոմանք. Զի զորս ընդ օրի՛՛... եւ զի մեք։
[4237] Ոմանք. ԶՈգի Որդւոյ ՚ի սիրտս մեր, որով աղաղակէ. կամ՝ որ աղաղակեմք աբբա՛։
[4238] Այլք. Մինչ ոչն գիտէիք։ Ոմանք. Ծառա՛յ էիք... որ ոչ էին։
[4239] Ոմանք. Այլ այժմ ծաներուք զԱստուած... միւսանգամ անդրէն ՚ի տարերսն ՚ի տկարս, եւ... որոց միանգամ զանձինս ընծայեցուցանել կամիք։
[4240] Ոմանք. Գուցէ ՚ի զուր ինչ վաստակեցի ձեզ։
[4241] Ոմանք. Գիտէք իսկ զի տկարութեամբ։
[4242] Ոմանք. Իբրեւ զՅիսուս Քրիստոս։
[4243] Ոմանք. Զի թէ հնար ինչ է՝ զաչս։
[4244] Ոմանք. Այլ զի թշնամի։
[4245] Օրինակ մի. Մինչեւ նկատեսցի Քրիստոս։
[4246] Ոսկան. Ասացէք ինչ ինձ։ Օրինակ մի. Որ ընդ օրինօքն կամէի լինել։
[4247] Օրինակ մի. Զի գրեալ է եղբարք՝ եթէ... մինն յաղախնոյ։
[4248] Ոմանք. Որ են առակ օրինա՛՛։ Ուր ՚ի լուս՛՛. բազում գրչագրաց համաձայն մերումս նշանակի. Որ է այլաբանութիւն։ Ոմանք. Սինայ ՚ի ծառայութեան ծնեալ։
[4249] Ոսկան. Քանզի Սինա լեառն է՛ յԱրաբիայ՝ հաւասար է այսմ։ Ոմանք. Քանզի Հագարն... զի ծառայէ որդւովք իւրովք։
[4250] Յոմանս պակասի. Մայր մեր ամենեցուն։
[4251] Ոմանք. Որպէս եւ գրեալ է. Ու՛՛։
[4252] Ոմանք. Ծնեալն էր։
[4253] Բազումք. Եւ զորդի դորա... որդի աղախնոյդ ընդ որդւոյ ազատին։
[4254] Ոմանք. Ծառայութեան մտանիցէք։
[4255] Ոմանք. Զի թէ թլ՛՛... ձեզ ինչ ոչ օգ՛՛։
[4256] Ոմանք. Զի մեք Հոգւովն ՚ի հա՛՛։
[4257] Ոմանք. Քանզի ՚ի Քրիստոս Յիսուս ոչ թլ՛՛... սիրով աջողեալ։
[4258] Ոմանք. Ոչ հաւանել։
[4259] Ոսկան. Ոչ յայնմանէ էին որ։
[4260] Ոմանք. Զի փոքր մի խմոր։
[4261] Ոմանք. Խռովեցուցանեն զձեզ, կրեսցէ դատաստանս ով ոք։
[4262] Ոմանք. Թլփատութիւն քարոզեցի, ըն՛՛... խափա՛ն իցէ գայթա՛՛։
[4263] Ոմանք. Իսկ լեալ էին որ զձեզն։
[4264] Ոսկան ընդ այլ միում օրինակի ընթեռնու. Կոչեցեալ էք եղբարք. միայն զի։
[4265] Ոմանք. Զի Սիրեսցես զըն՛՛։
[4266] Ոմանք. Ապա եթէ զմի՛՛։
[4267] Ոմանք. Ասեմ եղբարք. Հոգւով։
[4268] Ոմանք. Իսկ եթէ մարմնով վարիք։
[4269] Ոմանք. Մարմնոյն. այսինքն է... գիջութիւն, պղծութիւն։
[4270] Ոմանք. Թշնամութիւնք, հեռ։
[4271] Ամենայն գրչագիրք համաձայն մերումս ՚ի լուս՛՛. այսր համարոյ նշանակեն. Ատտիկեցի է կանոնս։ Ոմանք. Որպէս կանխաւն ա՛՛... Աստուծոյ ժառանգել ոչ կարեն։
[4272] Ոսկան յաւելու. Հաւատ, հանդարտութիւն, հեզութիւն, ժուժկալութիւն, ճնշումն. այսպիսեաց աս՛՛։
[4273] Ոմանք. ՚Ի խաչ հանիցեն կարեօք։
[4274] Ոմանք. Ձայն տալոյ, եւ ընդ միմեանս նախանձելոյ։
[4275] Օրինակ մի. Ըմբռնեսցի մարդ ոք ՚ի ձէնջ։ Ոմանք. Հոգեւորքդ էք... զայնպիսին հոգ՛՛... զգոյշ լինիջիք ան՛՛... փորձիջիք։
[4276] Ոսկան յաւելու. Կատարեցէ՛ք մի ըստ միոջէ զօր՛՛։
[4277] Ոմանք. Եթէ ոք համարիցի։
[4278] Ոմանք. Իւրաքանչիւրոք ՚ի ձէնջ, եւ ա՛՛... պարծանս տայցէ։
[4279] Ոմանք. Զնոյն եւ հնձէ... ՚ի մարմին իւր ապականութիւն... զկեանս յաւիտենականս։
[4280] Ոմանք. Մի՛ ձանձրանայք, զի։
[4281] Ոմանք. Գործեսցուք զբարի... առ ընտանիս հաւատոց։
[4282] Ոմանք. Գրեցի ձեզ իմով ձե՛՛։
[4283] Ոսկան. Զի մի՛ զհետ խաչին Քրիստոսի եր՛՛։
[4284] Ոմանք. Քանզի որ թլփատեալքն... դուք թլփատիջիք։
[4285] Օրինակ մի ընդ Ոսկանայ յաւելու. Զի ՚ի Քրիստոս Յիսուս ոչ թլփատութիւն ինչ... նոր արարած։
[4286] Ոմանք. Այսմ կանոնի միաբանին, խա՛՛։
[4287] Յոմանս պակասի. Զչարչարանս Քրիստոսի ՚ի։
[4288] Ոմանք. Ընդ հոգւոյդ ձերում։