Ա 1 Եւ զօրացաւ Սողոմոն որդի Դաւթի ՚ի թագաւորութեանն իւրում. եւ Տէր Աստուած իւր ընդ նմա էր. եւ մեծացո՛յց զնա ՚ի բարձրութիւն։ 2 Եւ ասաց Սողոմոն ցամենայն Իսրայէլ, ցհազարապետս եւ ցհարիւրապետս, եւ ցդատաւորս, եւ ցամենայն իշխանս տոհմիցն։ 3 Եւ գնաց Սողոմոն եւ ամենայն եկեղեցին ընդ նմա, ՚ի բարձաւանդա՛կն Գաբաւոնի. ուր էր անդ խորանն վկայութեան Աստուծոյ, զոր արա՛ր Մովսէս ծառայ Տեառն յանապատին[4454]։ 4 Բայց զտապանակն Աստուծոյ եհան Դաւիթ ՚ի քաղաքէն Կարիաթարիմայ. վասն զի պատրաստեաց նմա խորան Դաւիթ յԵրուսաղէմ. 5 եւ սեղանն պղնձի զոր արար Բեսելիէլ որդի Ուրիայ որդւոյ Յովրայ, ա՛նդ էր առաջի խորանին Տեառն։ Եւ խնդրեաց ինքն Սողոմոն եւ եկեղեցին[4455]։ 6 Եւ եհա՛ն անդ Սողոմոն ՚ի վերայ պղնձի սեղանոյն առաջի Տեառն ՚ի խորանին, եւ մատոյց ՚ի վերայ նորա ողջակէզս հազար։ 7 ՚Ի գիշերին յայնմիկ երեւեցաւ Աստուած Սողոմոնի, եւ ասէ ցնա. Խնդրեա՛ զինչ տաց քեզ։ 8 Եւ ասէ Սողոմոն ցԱստուած. Դո՛ւ արարեր ընդ Դաւթի հօր իմում ողորմութիւն մեծ. եւ թագաւորեցուցե՛ր զիս փոխանակ նորա. 9 եւ արդ Տէր Աստուած՝ հաւատարի՛մ լիցի անուն քո ՚ի վերայ Դաւթի հօր իմոյ. վասն զի դո՛ւ թագաւորեցուցեր զիս ՚ի վերայ բազում ժողովրդեանս, որ է իբրեւ զհող երկրի։ 10 Եւ արդ՝ զիմաստութիւն եւ զհանճա՛ր տացես ինձ, զի ելանիցեմ առաջի ժողովրդեանս քոյ այսորիկ, եւ մտանիցեմ. վասն զի ո՛ դատիցի զժողովուրդս քո զմեծ զայս[4456]։ 11 Եւ ասէ Աստուած ցՍողոմոն. Փոխանակ զի եղեւ՛ այդ ՚ի սրտի քում, եւ ո՛չ խնդրեցեր մեծութիւն ընչից, եւ ո՛չ փառս, եւ ո՛չ զանձինս հակառակորդաց քոց, եւ աւուրս բազումս ո՛չ խնդրեցեր. այլ խնդրեցեր դու քեզ զիմաստութիւն եւ զհանճար, զի դատիցիս զժողովուրդ իմ յորոյ վերայ թագաւորեցուցի զքեզ[4457]։ 12 Զիմաստութիւն եւ զհանճար տա՛մ քեզ, եւ զմեծութիւն, եւ զինչս եւ զփառս տա՛ց քեզ. որպէս զի ո՛չ եղեւ նմա՛ն քեզ ՚ի թագաւորս յառաջագոյն քան զքեզ, եւ զկնի քո ո՛չ լինիցի այդպէս։ 13 Եւ եկն Սողոմոն ՚ի Բամայ Գաբաւոնի յԵրուսաղէմ, յերեսաց խորանին վկայութեան. եւ թագաւորեաց ՚ի վերայ Իսրայէլի։ 14 Եւ ժողովեաց Սողոմոն կառս եւ հեծեալս. եւ եղեն նմա հազար եւ չորեք հարիւր կառք, եւ երկոտասան հազար հեծելոց. եւ եթող զնոսա ՚ի քաղաքս հեծելոցն, եւ զօրն է՛ր ընդ արքայի յԵրուսաղէմ։ 15 Եւ եդ արքայ զոսկի եւ զարծաթ իբրեւ զքարինս յԵրուսաղէմ, եւ զմայրս ՚ի Հրէաստանի, իբրեւ զմոլաթզենիս ՚ի դաշտի բազմութեամբ։ 16 Եւ ելք ձիոցն Սողոմոնի յԵգիպտոսէ. եւ գինք վաճառուց արքայի. 17 երթեալ գնէին. եւ ելանէին ածէին յԵգիպտոսէ կառս մի վեց հարիւր արծաթոյ, եւ ձի հարիւր եւ յիսուն. եւ ա՛յնպէս ամենայն թագաւորացն Նեքտացւոց, եւ թագաւորացն Ասորեաց ՚ի ձեռս նոցա բերէին[4458]։
Բ 1 Եւ ասա՛ց Սողոմոն շինել զտուն անուան Տեառն, եւ զտուն թագաւորութեան իւրոյ։ 2 Եւ ժողովեաց Սողոմոն եւթանասուն հազար արանց բեռնակրաց, եւ ութսուն հազար քարահատաց ՚ի լերինս. եւ վերակացուք նոցա երեք հազար եւ վեց հարիւր։ 3 Եւ առաքեաց Սողոմոն առ Քիրամ արքայ Տիւրոսի՝ եւ ասէ. Որպէս արարեր ընդ հօր իմոյ Դաւթի, եւ ետուր նմա մա՛յր փայտս, շինել իւր տուն բնակելոյ ՚ի նմա[4459]։ 4 Եւ արդ՝ ահա ե՛ս որդի նորա՝ շինեմ տուն անուան Տեառն Աստուծոյ իմոյ, սրբել զնա նմա, ծխել առաջի նորա խունկս, եւ առաջադրութիւնս յամենայն ժամ. եւ մատուցանել ողջակէզս հանապազ առաւօտուց եւ երեկորին, եւ ՚ի շաբաթս, եւ յամսամուտս, եւ ՚ի տօնս Աստուծոյ մերոյ, յաւիտեան զայն յԻսրայէլէ[4460]։ 5 Եւ տունս զոր ե՛ս շինեմ մեծ է. վասն զի մե՛ծ է Աստուած մեր քան զամենայն աստուածս. 6 եւ ո՛ կարասցէ շինել նմա տուն. զի եթէ երկինք՝ եւ երկնից երկինք ո՛չ տանին զփառս նորա. եւ զի՞նչ ես շինեցից նմա տուն. այլ զի ծխեսցեն խունկս առաջի նորա։ 7 Եւ արդ՝ առաքեա՛ ինձ ա՛յր իմաստուն, որ գիտիցէ գործել զոսկի եւ զարծաթ, եւ զպղինձ, եւ զերկաթ, եւ զծիրանի, եւ զկարմիր, եւ զկապուտակն, եւ զբեհեզն. եւ որ գիտիցէ քանդակել զքանդակս ընդ իմաստունս իմ, որք են ՚ի Հրէաստանի եւ յԵրուսաղէմ. զորս պատրաստեաց Դաւիթ հայր իմ։ 8 Եւ տո՛ւր բերել ինձ փայտս մայրս, եւ սարոյս, եւ թեղաւշս ՚ի Լիբանանէ. վասն զի ես գիտեմ, իբրեւ զծառայս քո ո՛չ ոք գիտէ հատանել փայտ ՚ի Լիբանանէ. եւ արդ ծառայք քո երթիցեն ընդ ծառայս իմ[4461], 9 պատրաստել ինձ փայտ բազում. վասն զի տունս զոր ես շինեմ, է մեծ եւ փառաւոր[4462]։ 10 Եւ գործօնէիցն որք հատանեն զփայտն՝ ՚ի կերակուր ետու հաց՝ ռոճիկ ծեռայից քոց՝ քսան հազար քոռ ցորենոյ, եւ քսան հազար քոռ գարւոյ, եւ քսան հազար չափ գինւոյ, եւ ձէթ քսան հազար չափ[4463]։ 11 Եւ ասաց Քիրամ արքայ Տիւրոսի գրով, եւ արձակեաց առ Սողոմոն. Վասն սիրելոյ Տեառն զժողովուրդ իւր, ետ զքեզ ՚ի վերայ դոցա թագաւոր։ 12 Եւ ասէ Քիրամ. Օրհնեալ է Տէր Աստուած Իսրայէլի որ արար զերկինս եւ զերկիր. որ ե՛տ Դաւթի արքայի որդի իմաստուն, գիտե՛լ զհանճար եւ զիմաստութիւն. որ շինեսցէ զտուն Տեառն, եւ զտուն թագաւորութեան իւրոյ[4464]։ 13 Եւ արդ՝ ահա առաքեցի քեզ ա՛յր իմաստուն, որ գիտէ զհանճար՝ զՔիրամ զծառայ իմ[4465]. 14 մայր դորա՝ է ՚ի դստերացն Դանայ, եւ հայր դորա՝ այր Տիւրացի. գիտէ գործել զոսկի եւ զարծաթ, եւ զպղինձ, եւ զերկաթ, եւ զքարինս, եւ զփայտս, եւ անկանել զծիրանին, եւ զկապուտակն, եւ զբեհեզն, եւ զկարմիրն, եւ քանդակել քանդակս. եւ իմանալ զամենայն հնարս զորս տացես ցդա՝ ընդ իմաստունս քո եւ ընդ իմաստունս Դաւթի տեառն իմոյ հօր քոյ։ 15 Եւ արդ՝ զցորեանն եւ զգարին եւ զձէթն եւ զգինին, զոր ասաց տէր իմ. տացէ՛ ծառայից իւրոց. 16 եւ մեք հատանեմք փայտ ՚ի Լիբանանէ ըստ ամենայն պիտոյից քոց. եւ ածցուք զնոսա ընդ ծով լաստս ՚ի Յոպպէ, եւ հաւաքեսցե՛ս զայն յԵրուսաղէմ։
Գ 17 Եւ ժողովեա՛ց Սողոմոն զամենայն արս պանդուխտս յԵրուսաղէմ զկնի թուոյն զոր թուեաց զնոսա Դաւիթ հայր նորա. եւ գտան հարիւր յիսուն հազար, եւ երեք հազար եւ վեց հարիւր. 18 եւ արար ՚ի նոցանէ եւթանասուն հազար բեռնակրաց, եւ ութսուն հազար քարահատաց, եւ զերեք հազարսն եւ զվեց հարիւրսն՝ գործավարս ՚ի վերայ նոցա[4466]։
1 Եւ սկսաւ Սողոմոն շինել զտունն յԵրուսաղէմ. ՚ի լերինս Ամուրհացւոցն, ուր երեւեցաւ Տէր Դաւթի հօր նորա, ՚ի տեղւոջ յորում պատրաստեաց Դաւիթ, ՚ի կա՛լ Ոռնայ Յեբուսացւոյ[4467]։ 2 Եւ սկսաւ շինել յամսեանն երկրորդի, յամին չորրորդի թագաւորութեան իւրոյ. 3 եւ սկսաւ Սողոմոն շինել զտունն Աստուծոյ։ Երկայնութիւն չափոյ առաջնոյն ՚ի վաթսուն կանգնոյ՝ եւ լայնութիւն ՚ի քսան կանգնոյ։ 4 Եւ էղ՚ամ դէմ յանդիման տանն, երկայնութիւնն առաջին՝ եւ լայնութիւն տանն կանգնոց քսանից. եւ բարձրութիւն քսան կանգնոյ. եւ պատեաց զնա ոսկւով սրբով ՚ի ներքուստ[4468]։ 5 Եւ զտունն մեծ՝ դրուագեաց մա՛յր փայտիւք, եւ պատեաց ոսկւով սրբով, եւ քանդակեաց ՚ի նմա արմաւենիս, եւ շղթայագործս։ 6 Եւ զարդարեաց զտունն ակամբք պատուականօք ՚ի փառս, եւ ոսկւով սրբով ՚ի Սեփարուիմայ։ 7 Եւ պատեաց զտունն ոսկւով, եւ զորմսն, եւ զդրունսն, եւ զձեղունն՝ եւ զդուրս, եւ քանդակեաց քրոբէս յորմսն։ 8 Եւ արար զտուն սրբութեան սրբութեանցն, զերկայնութիւն նորա առաջոյ կողմանէ ՚ի քսան կանգնոյ, եւ զլայնութիւնն ՚ի քսան կանգնոյ, եւ պատեաց զնա մաքուր ոսկւով ՚ի քրոբէս՝ վեց հարիւր տաղանտով[4469]։ 9 Եւ կշիռ բեռանցն միոյ միոյ կշռութիւն յիսուն սիկղ ոսկւոյ. եւ զվերնատունն պատեաց ոսկւով[4470]։ 10 Եւ արար ՚ի տան սրբութեան սրբութեանցն քերոբէս երկուս գործ. եւ պատեաց զնոսա ոսկւով. 11 եւ թեւք քերոբէիցն՝ երկայնութիւն քսան կանգուն. թեւ մի ՚ի հինգ կանգնոյ, կցեալ յորմս տանն, եւ թեւն մեւս ՚ի հինգ կանգնոյ՝ կցեալ ՚ի թեւ քրոբէին միւսոյ[4471]. 12 եւ թեւն քրոբէին միւսոյ ՚ի հինգ կանգնոյ կցեալ յորմս տանն. եւ մեւս թեւն ՚ի հինգ կանգնոյ կցեալ ՚ի թեւ քրոբէին միւսոյ։ 13 Եւ թեւք քրոբէիցն տարածեալք ՚ի քսան կանգնոյ. եւ ինքեանք կային ՚ի վերայ ոտից իւրեանց, եւ դէմք նոցա ՚ի տունն։ 14 Եւ արար զվարագոյրն ՚ի կապուտակէ եւ ՚ի ծիրանւոյ, ՚ի կարմրոյ՝ եւ ՚ի բեհեզոյ, եւ անկանէր ՚ի նմա քերովբէս։ 15 Եւ արար առաջի տանն սիւնս երկու. յերեսունուհինգ կանգնոյ բարձրութիւն. եւ զխոյակս նոցա ՚ի հինգ կանգնոյ[4472]։ 16 Եւ արար վանդակապատ ՚ի դաբիրայն, եւ եդ ՚ի վերայ գլխոյ սեանցն. եւ արար նռնաձեւս հարիւր, եւ եդ ՚ի վերայ շղթայագործացն։ Եւ կանգնեաց զսիւնսն առաջի տաճարին, զմին յաջմէ, եւ զմեւսն յահեկէ. եւ կոչեաց զանուն այնորիկ որ յաջմէ՛ն էր՝ Ուղղութիւն, եւ զանուն այնորիկ՝ որ ՚ի ձախմէ՛ն էր՝ Զօրութիւն[4473]։
1 Եւ արա՛ր սեղան պղնձի, ՚ի քսան կանգնոյ զերկայնութիւն, եւ ՚ի քսան կանգնոյ զլայնութիւն, եւ զբարձրութիւն ՚ի տասն կանգնոյ։ 2 Եւ արար զծովն հալածոյ ՚ի տասն կանգնոյ զչափն, բոլորակ շուրջանակի, եւ ՚ի հինգ կանգնոյ զբարձրութիւն, եւ շուրջանակի յերեսուն կանգնոյ[4474]։ 3 Եւ նմանութիւն եզանց ՚ի ներքոյ նորա, որք շուրջ կային, ՚ի տասն կանգնոյ շուրջ պատեալք զնովաւ. եւ ձուլեցին զզուարակսն ըստ ձուլածոյն իւրեանց. 4 որպէս արարին զնոսա երկոտասան զուարակս. երեքն հայէին ՚ի հիւսւսի, եւ երեքն հայէին յարեւմուտս, եւ երեքն հայէին ՚ի հարաւ, եւ երեքն հայէին յարեւելս. եւ ծովն ՚ի վերայ նոցա, եւ յետոյքն իւրեանց ՚ի ներքոյ[4475]։ 5 Եւ թանձրութիւն ծովուն թզա՛ւ, եւ շուրթն նորա իբրեւ զշո՛ւրթն բաժակի, քանդակեալ բո՛յս շուշանի, եւ տանէր երի՛ս հազարս չափ. 6 եւ կատարեաց զնա։ Եւ արար աւազանս տասն. եւ եդ զհինգն յաջմէ, եւ զհինգն ՚ի ձախմէ. լուանալ ՚ի նոսա զգործ ողջակիզացն, եւ ողողել ՚ի նոսա. եւ ծովն առ ՚ի լուանալ ՚ի նմա քահանայիցն զինքեանս։ 7 Եւ արար զաշտանակսն ոսկիս տասն ըստ յօրինուածոյն իւրեանց. եւ ե՛դ զնոսա ՚ի տաճարին, զհինգն յաջմէ եւ զհինգն ՚ի ձախմէ[4476]։ 8 Եւ արար սեղանս տասն, եւ եդ ՚ի տաճարին, հինգ յաջմէ եւ հինգ ՚ի ձախմէ. եւ արար տաշտս ոսկիս հարիւր։ 9 Եւ արար զսրահն քահանայիցն. եւ զսրահն զմեծ. եւ զդրունս սրահին, եւ զդրունս նոցա պատեաց պղնձով։ 10 Եւ զծովն ե՛դ յանկեան տաճարին յաջմէ կողմանէ իբրեւ յարեւե՛լս առաջի։ 11 Եւ արար Քիրամ զմսահանսն եւ զկաթսայս, եւ զկասկարայս սեղանոյն, եւ զամենայն զկահն նորա։ Եւ կատարեաց Քիրամ առնել զամենայն գործն զոր հրամայեաց արքայն Սողոմոն ՚ի տանն Աստուծոյ[4477]։ 12 Զսիւնսն երկուս, եւ ՚ի վերայ նոցա զխոյակսն, եւ ՚ի վերայ խոյակաց սեանցն զքովթարովթսն զերկոսեան, եւ զվանդակագործսն զերկուս՝ առ ՚ի ծածկել զխոյակս քովթարովթայցն, որք էին ՚ի վերայ գլխոց սեանցն։ 13 Եւ զանգակս ոսկեղէնս չորեքհարիւր յերկոսեան վանդակապատսն. եւ զերկուս ազգս նռնաձեւացն ՚ի միում վանդակագործին՝ ծածկել զերկոսեան խոյակսն որ էին ՚ի վերայ սեանցն։ 14 Եւ զմենքենովթսն արար տասն, եւ զաւազանսն ՚ի վերայ մենքենովթացն. 15 եւ զծովն զմի. եւ զուարակս երկոտասան ՚ի ներքոյ նորա[4478]. 16 եւ զկասկարայս. եւ զբառնալիսն. եւ զսանսն. եւ զմսահանսն. եւ զամենայն կահ նոցա զոր արար Քիրամ. եւ տարաւ արքայի Սողոմոնի ՚ի տունն Տեառն։ ՚Ի մաքուր պղնձոյ, 17 յընդարձակութեան երկրին Յորդանանու ձուլեաց զայն արքայ ՚ի թանձրութեան հողոյն ՚ի տանն Սոքովթայ, ՚ի մէջ Սադաթայ[4479]։ 18 Եւ արար Սողոմոն զամենայն սպասն զայն բազո՛ւմ յոյժ. վասն զի ո՛չ պակասեաց կշիռ պղնձոյն։ 19 Եւ արար Սողոմոն զամենայն սպաս տանն Տեառն. եւ զսեղանն ոսկի, եւ զա՛յլ սեղանսն. եւ ՚ի վերայ նոցա զհացն զառաջաւորութեան. 20 եւ զաշտանակսն. եւ զճրագունսն լուսոյ ըստ յօրինուածոյն յանդիմա՛ն դաբիրայն ՚ի մաքուր ոսկւոյ[4480]. 21 եւ ճրագարանք իւրեանց, եւ բազմակալք իւրեանց, 22 եւ տաշտքն, եւ խնկամանքն, եւ բուրուառքն ՚ի մաքուր ոսկւոյ. եւ դուրք տանն ներքոյ ՚ի սրբութիւն սրբութեանցն. եւ զդրունս տաճարին ոսկեղէնս[4481]։
1 Եւ կատարեցաւ ամենայն գործն զոր արար Սողոմոն ՚ի տանն Տեառն. եւ տարաւ ՚ի ներքս Սողոմոն զսրբութիւնսն Դաւթի հօր իւրոյ, զարծաթն եւ զոսկին. եւ զսպասն ե՛տ ՚ի գանձս տան Տեառն[4482]։
Դ 2 Յայնժամ եկեղեցացո՛յց Սողոմոն զծերսն Իսրայէլի, եւ զամենայն իշխանս ցեղիցն, զառաջնորդս տոհմից որդւոցն Իսրայէլի յԵրուսաղէմ, հանե՛լ զտապանակ ուխտին Տեառն ՚ի քաղաքէ Դաւթի՝ նա՛ է Սիովն։ 3 Եւ ժողովեցաւ առ արքայ ամենայն այր Իսրայէլի ՚ի տօնին. ա՛յն է ամիսն եւթներորդ. 4 եւ եկին ամենեքեան ծերքն Իսրայէլի։ Եւ առին ամենեքեան Ղեւտացիքն զտապանակն եւ հանին զնա. 5 եւ զխորանն վկայութեան, եւ զամենայն սպասն սուրբ որ է՛ր ՚ի խորանին. եւ հանին զայն քահանայքն եւ Ղեւտացիքն[4483]։ 6 Եւ արքայ Սողոմոն եւ ամենայն ժողովուրդն Իսրայէլի, եւ երկիւղածքն, եւ ժողովեալքն նոցա առաջի տապանակին. զենուին զուարակս եւ ոչխարս, որոց ո՛չ գոյր թիւ եւ ո՛չ համար ՚ի բազմութենէն։ 7 Եւ տարա՛ն ՚ի ներքս Ղեւտացիքն զտապանակ ուխտին Տեառն ՚ի տեղի՛ն իւր՝ ՚ի դաբիր տանն ՚ի սրբութիւն սրբութեանցն, ՚ի ներքոյ թեւոց քերոբէիցն։ 8 Եւ էր քերոբէիցն թռուցեալ զթեւս իւրեանց ՚ի վերայ տապանակին, եւ ծածկէին քրոբէքն զտապանակն, եւ զբառնալիս նորա ՚ի վերուստ։ 9 Եւ շո՛ւրջ ունէին բառնալիքն, եւ հայէին գլուխք բառնալեացն ՚ի սրբութեանցն ՚ի դէ՛մս դաբիրայն. եւ ո՛չ երեւէին արտաքս եւ էին անդ մինչեւ ցայսօր։ 10 Եւ ո՛չ ինչ էր ՚ի տապանակին՝ բայց երկո՛ւ տախտակքն զորս ե՛դ անդ Մովսէս ՚ի Քորէբ, զորս ուխտեաց Տէր ընդ որդիսն Իսրայէլի, յելանելն նոցա յերկրէն Եգիպտոսի։ 11 Եւ եղեւ իբրեւ ելին քահանայքն ՚ի սրբութեանցն. վասն զի ամենեքեան քահանայքն որք գտան անդ՝ սրբեցան. եւ ո՛չ էին կարգեալ օր ըստ օրէ պաշտօնեայքն, 12 եւ Ղեւտացիքն սաղմոսանուագք. ամենեքեան յորդւոցն Ասափայ եւ Եմանայ եւ Իդիթովմայ, եւ յորդւոցն նոցա, եւ յեղբարցն նոցա. որք զգեցեալ էին զպատմուճանս բեհեզեղէնս. եւ տաւղօք եւ քնարօք եւ սրընգօք, կային յարեւելից կողմանէ սեղանոյն. եւ ընդ նոսա քահանայք հարիւր եւ քսան՝ հարկանէին փողս[4484]։ 13 Եւ եղեւ միանգամայն ձայն ՚ի հարկանել զփողսն, եւ յերգել զսաղմոսն, եւ ամբառնալ զձայնսն միաբան ասելով. Խոստովա՛ն եղերուք եւ օրհնեցէ՛ք զՏէր։ Եւ բարձրացուցին զձայնսն փողովքն եւ ծնծղայիւք, եւ գործւովք երգոյն. եւ ասացին. Խոստովա՛ն եղերուք Տեառն, զի բարի է զի յաւիտեան է ողորմ նորա։ Եւ տունն լցա՛ւ ամպով փառացն Տեառն[4485]. 14 եւ ո՛չ կարէին քահանայքն կա՛լ ՚ի պաշտամանն յերեսաց ամպոյն. վասն զի լցին փառքն Տեառն զտունն Աստուծոյ։
1 Յայնժամ խօսեցաւ Սողոմոն. Տէր ասաց բնակե՛լ ՚ի մառախղի[4486]։ 2 Եւ ես շինեցի տուն անուան քում զսրբութիւնս քո, եւ պատրաստեցի բնակել ՚ի սմա յաւիտեանս։ 3 Եւ դարձոյց արքայ զերեսս իւր, եւ օրհնեաց զամենայն եկեղեցին Իսրայէլի. եւ ամենայն եկեղեցին Իսրայէլի կա՛յր շուրջ. եւ ասէ. 4 Օրհնեա՛լ է Տէր Աստուած Իսրայէլի. որ խօսեցաւ բերանով իւրով ընդ Դաւթի հօր իմում, եւ ձեռօք իւրովք ելից։ 5 Եւ ասէ. Յօրէ յորմէ հանի զժողովուրդ իմ յերկրէն Եգիպտոսի՝ ո՛չ ընտրեցի քաղաք մի յամենայն ցեղիցն Իսրայէլի շինել ինձ տուն, զի լինիցի անուն իմ անդ. եւ ո՛չ ընտրեցի զա՛յր ոք լինել առաջնորդ ՚ի վերայ ժողովրդեան իմոյ Իսրայէլի։ 6 Եւ արդ՝ ընտրեցի զԵրուսաղէմ լինե՛լ անուան իմոյ աստ. եւ ընտրեցի զԴաւիթ՝ զի լինիցի ՚ի վերայ ժողովրդեան իմոյ Իսրայէլի։ 7 Եւ եղեւ ՚ի սրտի Դաւթի հօր իմոյ շինել տո՛ւն անուան Տեառն Աստուծոյ Իսրայէլի. 8 եւ ասաց Տէր ցԴաւիթ հայր իմ. Վասն զի եղեւ՛ ՚ի սրտի քում շինել տո՛ւն անուան իմոյ՝ բարւո՛ք արարեր զի եղեւ այդ ՚ի սրտի քում[4487]. 9 բայց սակայն դու ո՛չ շինեսցես ինձ տուն, այլ որդի՛ քո որ ելանէ յորովայնէ քումմէ, նա՛ շինեսցէ տուն անուան իմոյ[4488]։ 10 Եւ կանգնեաց Տէր զբան իւր զոր խօսեցաւ, եւ եղէ ես փոխանակ Դաւթի հօր իմոյ. նստայ յաթոռն Իսրայէլի որպէս խօսեցա՛ւ Տէր, եւ շինեցի զտունս զայս անուան Տեառն Աստուծոյ Իսրայէլի. 11 եւ եդի՛ աստ զտապանակ ուխտին զոր ուխտեաց ընդ որդիսն Իսրայէլի[4489]։ 12 Եւ եկա՛ց յանդիման սեղանոյն Տեառն առաջի ամենայն եկեղեցւոյն Իսրայէլի. եւ ամբարձ զձեռս իւր։ 13 Վասն զի արար Սողոմովն խարիսխ պղնձի, եւ եդ զնա ՚ի մէջ սրահի տաճարին, ՚ի հինգ կանգնոյ զերկայնութիւն նորա, եւ ՚ի հինգ կանգնոյ զլայնութիւնն, եւ յերից կանգնոց զբարձրութիւն նորա. եւ եկաց ՚ի վերայ նորա, անկաւ ՚ի վերայ ծնգաց իւրոց առաջի ամենայն եկեղեցւոյն Իսրայէլի, եւ ամբա՛րձ զձեռս իւր յերկինս, 14 եւ ասէ. Տէր Աստուած Իսրայէլի. ո՛չ ոք է նման քեզ Աստուած յերկինս, եւ ո՛չ ՚ի վերայ երկրի. որ պահես զուխտս եւ զողորմութիւն ամենեցուն, որ գնան առաջի քո ամենայն սրտիւք իւրեանց։ 15 Զի պահեցեր ծառայի քում Դաւթի հօր իմոյ, զոր խօսեցար ընդ նմա եւ ասացեր. խօսեցար բերանով քով, եւ ձեռօք քո լցե՛ր այսօր։ 16 Եւ արդ՝ Տէր Աստուած Իսրայէլի, պահեա՛ ծառայի քում Դաւթի հօր իմում, զոր ինչ խօսեցար ընդ նմա եւ ասացեր. Ո՛չ պակասեսցէ քո այր յերեսաց իմոց որ նստցի յաթոռն Իսրայէլի. բայց միայն թէ պահեսցեն որդիք քո զճանապարհս իւրեանց գնա՛լ առաջի իմ, որպէս գնացեր դու առաջի իմ[4490]։ 17 Եւ արդ Տէր Աստուած Իսրայէլի, հաւատարի՛մ լիցի բանն քո Դաւթի[4491]. 18 եթէ ստուգութեամբ բնակեսցէ Աստուած ընդ մարդկան ՚ի վերայ երկրի. զի եթէ երկինք՝ եւ երկնից երկինք ո՛չ են բաւական քեզ. եւ՛ զի՞նչ է տունս այս զոր շինեցի։ 19 Եւ արդ՝ հայեսցի՛ս յաղօթս ծառայի քոյ, եւ ՚ի խնդրուածս իմ Տէր Աստուած, լսե՛լ զաղաչանս եւ զաղօթս, զոր ծառայ քո աղաչէ՛ առաջի քո այսօր, 20 լինել բա՛ց աչաց քոց եւ մտաց ՚ի տանս յայսմ ՚ի տուէ եւ ՚ի գիշերի. ՚ի տեղւոջս յորում ասացեր կոչել զանուն քո ՚ի սմա, առ ՚ի լսե՛լ զաղօթս զոր ծառայ քո աղաչէ ՚ի տեղւոջս յայսմ[4492]։ 21 Եւ լուիցե՛ս զխնդրուածս ծառայի քոյ, եւ ժողովրդեան քոյ Իսրայէլի, զոր ինչ աղաչեսցեն ՚ի տեղւոջս յայսմ. եւ դու լուիցես ՚ի տեղւոջէ բնակութեան քոյ յերկնից, լուիցես՝ եւ քաւի՛չ լիցիս։ 22 Զոր ինչ մեղանչիցէ ա՛յր ընկերի իւրում, եւ առնուցու նզովս յաղագս այնորիկ նզովե՛լ զնա. եւ եկեսցէ կացցէ առաջի սեղանոյս ՚ի տանս յայսմիկ. 23 եւ դու լուիցե՛ս յերկնից, եւ արասցես, եւ դատեսցիս զծառայսն քո՝ հատուցանելով անօրինին. տա՛լ ըստ ճանապարհաց նորա ՚ի գլո՛ւխ նորա, եւ արդարացուցանել զարդարն. եւ տա՛լ իւրաքանչիւր ումեք ըստ արդարութեան իւրում։ 24 Եւ եթէ վանեսցի՛ ժողովուրդ քո Իսրայէլ առաջի թշնամեաց, եթէ մեղիցե՛ն քեզ՝ եւ դարձցին, եւ խոստովա՛ն լիցին անուան քում, եւ յաղօթս կացցեն եւ պաղատեսցին առաջի քո ՚ի տանս յայսմ[4493], 25 եւ դու լուիցե՛ս յերկնից. եւ քաւիչ լիցիս մեղաց ժողովրդեան քոյ Իսրայէլի. եւ դարձուսցե՛ս զնոսա յերկիրն զոր ետուր նոցա՝ եւ հարց նոցա։ 26 Յարգելուլ քո զերկինս ո՛չ լինել անձրեւ, թէ մեղիցեն քեզ. եւ յաղօթս կացցեն ՚ի տեղւոջս յայսմ, եւ օրհնեսցե՛ն զանուն քո, եւ ՚ի մեղացն իւրեանց դարձցին, վասն զի նկո՛ւն արասցես զնոսա[4494]. 27 եւ դու լուիցե՛ս յերկնից, եւ քաւի՛չ լիցիս մեղաց ծառայից քոց, եւ ժողովրդեան քոյ Իսրայէլի. վասն զի յայտնեսցե՛ս նոցա զճանապարհն բարի որ գնասցեն ՚ի նմա. եւ տացես անձրեւ՛ ՚ի վերայ երկրի քոյ, զոր ետուր ժողովրդեան քում ՚ի ժառանգութիւն[4495]։ 28 Սո՛վ եթէ լինիցի ՚ի վերայ երկրի. մա՛հ եթէ լինիցի. խորշակահարութիւն, եւ դալունկն. եւ մարախ, եւ ջորեակ եթէ լինիցի. եթէ նեղիցէ զնոսա թշնամի յանդիման քաղաքացն իւրեանց. ըստ ամենայն հարուածոց, եւ ըստ ամենայն ցաւոց[4496], 29 ամենայն աղօթիւք եւ ամենայն պաղատանօք, որ լինիցին ամենայն մարդոյ, եւ ամենայն ժողովրդեան քո Իսրայէլի. եթէ ծանիցէ մարդ զբորոտութիւն իւր եւ զախտ իւր, եւ ամբարձցէ զձեռս իւր ՚ի տունս յայս[4497]։ 30 Եւ դու լուիցե՛ս յերկնից ՚ի պատրաստ բնակութենէ քումմէ. եւ բժշկեսցե՛ս, եւ տացե՛ս առն ըստ սրտի իւրում, որպէս եւ ծանիցես զսիրտ նորա. վասն զի դու միա՛յն ճանաչես զսիրտս որդւոց մարդկան. 31 որպէս զի երկիցեն ՚ի ճանապարհաց քոց զամենայն աւուրս զոր կեցցեն նոքա ՚ի վերայ երեսաց երկրին զոր ետուր հարցն նոցա[4498]։ 32 Եւ ամենայն օտարական որ ո՛չ իցէ ՚ի ժողովրդենէ քումմէ յԻսրայէլէ ինքն. եւ եկեսցէ յերկրէ հեռաստանէ՝ վասն անուան քոյ մեծի՛ եւ հզօր ձեռին քոյ, եւ բա՛րձր բազկի քոյ. եւ եկեսցեն եւ յաղօթս կացցեն ՚ի տեղւոջս յայսմ[4499]. 33 եւ լուիցե՛ս յերկնից ՚ի պատրաստ բնակութենէ քումմէ. եւ արասցե՛ս ըստ ամենայնի զոր ինչ եւ կարդասցէ առ քեզ օտարականն. զի ծանիցեն ամենայն ժողովուրդք երկրի զանուն քո, եւ երկիցեն ՚ի քէն՝ որպէս եւ ժողովուրդ քո Իսրայէլ, եւ գիտասցեն եթէ կոչեցեալ է անուն քո ՚ի վերայ տանս այսորիկ զոր շինեցի[4500]։ 34 Եթէ ելցէ ժողովուրդ քո ՚ի պատերազմ ՚ի վերայ թշնամեաց իւրոց ՚ի ճանապարհ՝ յոր առաքեսցես զնոսա. եւ յաղօթս կացցեն առ քեզ ՚ի ճանապարհի քաղաքիս այսորիկ զոր ընտրեցեր զսա, եւ տանս զոր շինեցի անուան քում[4501]. 35 եւ լուիցես յերկնից պաղատանաց եւ աղօթից նոցա, եւ արասցես իրաւունս նոցա[4502], 36 վասն զի մեղանչեն քեզ. քանզի ո՛չ գոյ մարդ որ ո՛չ մեղանչէ, եւ հարցես զնոսա, եւ մատնեսցես զնոսա առաջի երեսաց թշնամեաց. եւ գերելով գերեսցին յերկիր թշնամեացն, յերկիր հեռաւոր կամ մերձաւոր[4503]. 37 եւ դարձցին սրտիւք իւրեանց յերկրին յոր փոփոխեցան անդր. դարձցին եւ աղաչեսցեն զքեզ ՚ի գերութեանն իւրեանց. եւ ասասցեն. Մեղա՛ք անօրինեցաք[4504]։ 38 Եւ դարձցին առ քեզ յամենայն սրտից իւրեանց, եւ ՚ի բոլոր անձնէ իւրեանց յերկիր գերութեանն. եւ յաղօթս կացցեն ՚ի ճանապարհ երկրիս այսորիկ զոր ետուր հարցն մերոց, եւ քաղաքիս զոր ընտրեցեր, եւ տանս զոր շինեցի անուան քում[4505]։ 39 Եւ լուիցես յերկնից ՚ի պատրաստ բնակութենէ քումմէ աղօթից նոցա եւ պաղատանաց իւրեանց. եւ արասցե՛ս իրաւունս, եւ քաւի՛չ լիցիս ժողովրդեանն մեղուցելոյ քեզ[4506]։ 40 Եւ արդ Տէր, եղիցի՛ն աչք քո բա՛ց, եւ ականջք քո առ ՚ի լսե՛լ զպաղատանս ՚ի տեղւոջս յայսմ։ 41 Եւ արդ՝ արի՛ Տէր Աստուած ՚ի հանգիստ քո, դու եւ տապանակ սրբութեան քոյ. քահանայք քո Տէր Աստուած՝ զգեցցին զփրկութիւն, եւ որդիք քո ուրա՛խ եղիցին ՚ի բարութիւնս։ 42 Տէր Աստուած՝ մի՛ դարձուցաներ զերեսս քո յօծելոյ քումմէ. յիշեա՛ ողորմութեամբ քո զԴաւիթ ծառայ քո։
1 Եւ իբրեւ կատարեաց Սողոմոն զաղօթսն, հո՛ւր էջ յերկնից եւ եկեր զողջակէզսն, եւ զզոհսն. եւ փառքն Տեառն լցին զտունն։ 2 Եւ ո՛չ եւս կարէին քահանայքն մտանե՛լ ՚ի տուն Տեառն ՚ի ժամանակին յայնմիկ. վասն զի լցին փառքն Տեառն զտունն։ 3 Եւ ամենայն որդիքն Իսրայէլի տեսանէին զիջանել հրոյն, եւ զփառսն Տեառն ՚ի վերայ տանն. եւ անկան ՚ի վերայ երեսաց յերկիր ՚ի քարայատակ տեղւոջն, եւ երկի՛ր պագին, եւ օրհնեցին զՏէր. զի բարի՛ է՝ զի յաւիտեա՛ն է ողորմութիւն նորա[4507]։ 4 Եւ արքայ եւ ամենայն ժողովուրդն զենուին զոհս առաջի Տեառն։ 5 Եւ եզեն Սողոմոն զզոհսն, զուարակս քսան եւ երկու հազարս, եւ ոչխարս արօտականս հարիւր քսան հազարս. եւ արար զնաւակատիս տաճարին Աստուծոյ արքայ եւ ամենայն ժողովուրդն[4508]։ 6 Եւ քահանայքն ըստ պահպանութեանն իւրեանց կացին, եւ Ղեւտացիքն նուագարանօք երգոցն Տեառն, եւ Դաւթայ արքայի. խոստովա՛ն լինել առաջի Տեառն՝ զի յաւիտեան է ողորմութիւն նորա. օրհնութեամբքն Դաւթայ ՚ի ձեռն նոցա. եւ քահանայքն հարկանէին փողս առաջի նոցա. եւ ամենայն Իսրայէլ յո՛տն կայր[4509]։ 7 Եւ սրբեաց Սողոմոն զմիջոց սրահին՝ որ էր ՚ի տանն Տեառն. վասն զի ա՛նդ արար զողջակէզսն եւ զճարպն փրկութեան. քանզի սեղանն պղնձի զոր արար Սողոմոն ո՛չ կարէր ընդունել զողջակէզսն, եւ զմաննայն, եւ զճարպսն[4510]։ 8 Եւ արար Սողոմոն զտօնն ՚ի ժամանակին յայնմ աւուրս եւթն. եւ ամենայն Իսրայէլ ընդ նմա, եկեղեցի մե՛ծ յոյժ, ՚ի մտիցն Եմաթայ մինչեւ ՚ի հեղեղատն Եգիպտոսի[4511]։ 9 Եւ արար յաւուրն ութերորդի ե՛լս. վասն զի զնաւակատիսն արար սեղանոյն զեւթն օր տօնին։ 10 Եւ ՚ի քսան եւ երիս ամսոյն եւթներորդի արձակեաց զժողովուրդն ՚ի խորանս իւրեանց ուրախութեամբ եւ բարի սրտիւ, յամենայն բարութիւնսն զոր արար Տէր Դաւթի՝ եւ Սողոմոնի, եւ ժողովրդեան իւրում Իսրայէլի։ 11 Եւ կատարեա՛ց Սողոմոն զտունն Տեառն, եւ զտունն արքայի, եւ զամենայն ինչ զոր կամեցաւ անձն Սողոմոնի առնե՛լ ՚ի տանն Տեառն եւ ՚ի տան իւրում, յաջողեցա՛ւ։
Ե 12 Եւ երեւեցա՛ւ Աստուած Սողոմոնի ՚ի գիշերին յայնմիկ, եւ ասէ ցնա. Լուա՛յ աղօթից քոց. ընտրեցի՛ զտեղիդ զայդ ինձ ՚ի տուն զոհից[4512]։ 13 Եթէ արգելից զերկինս, եւ ո՛չ լինիցի անձրեւ. եւ եթէ պատուիրեցից մարախոյ ուտել զփայտ. եւ եթէ առաքեցից մա՛հ ՚ի ժողովուրդ իմ. 14 եւ եթէ ամաչեսցէ ժողովուրդ իմ յորոյ կոչեցեալ է անուն իմ ՚ի վերայ նոցա. եւ յաղօ՛թս կացցեն եւ խնդրեսցեն զերեսս իմ, եւ դարձցին ՚ի ճանապարհաց իւրեանց չարաց. եւ ես լուա՛յց յերկնից, եւ քաւի՛չ եղէց նոցա՝ եւ բժշկեցից զերկիր նոցա[4513]։ 15 Եւ այժմ աչք իմ եղիցին բա՛ց, եւ ականջք իմ առ ՚ի լսել զաղօթս ՚ի տեղւոջս յայսմ։ 16 Եւ արդ՝ ահա ընտրեցի՛ զտունս զայս, եւ սրբեցի՛ զսա առ ՚ի լինել անուան իմոյ ա՛ստ յաւիտեան. եւ եղիցի՛ն աչք իմ եւ սիրտ ա՛ստ զամենայն աւուրս։ 17 Եւ դու՝ եթէ գնասցես առաջի իմ իբրեւ զԴաւիթ հայր քո, եւ արասցես ըստ ամենայնի զոր ինչ պատուիրեցի քեզ. զհրամանս իմ եւ զիրաւունս իմ պահեսցես. 18 կանգնեցից զաթոռ թագաւորութեան քոյ, որպէս ուխտեցի ընդ Դաւթի հօր քոյ եւ ասացի. Ո՛չ բարձցի քո այր առաջնորդ յԻսրայէլէ[4514]։ 19 Ապա թէ դարձջիք դուք՝ եւ թողջիք զհրամանս իմ, եւ զպատուիրանս իմ զորս ետու առաջի իմ. եւ երթայցէք պաշտիցէք զաստուածս օտարս, եւ երկի՛ր պագանիցէք նոցա[4515]. 20 բարձի՛ց զձեզ յերկրէս զոր ետու ձեզ, եւ զտունս զայս զոր սրբեցի անուան իմոյ, ՚ի բա՛ց դարձուցից յերեսաց իմոց, եւ տա՛ց զսա յառակ եւ ՚ի պատմութիւն յամենայն ազգս. 21 զտունս զայս զբարձր. եւ ամենայն որ անցանիցէ առ սովաւ՝ զարմասցի՛ եւ ասասցէ. Ընդէ՞ր արար Տէր երկրիս այսմ, եւ տանս այսմիկ։ 22 Եւ ասասցեն. Վասն զի թողին զՏէր Աստուած հարցն իւրեանց՝ որ եհան զնոսա յերկրէն Եգիպտոսի. եւ ընկալան զաստուածս օտարս, երկի՛ր պագին նոցա եւ ծառայեցին նոցա. յաղագս ա՛յնորիկ ած ՚ի վերայ դոցա զամենայն չարիսդ զայդոսիկ[4516]։
Զ 1 Եւ եղեւ յետ քսան ամաց՝ յորս շինեաց Սողոմոն զտունն Տեառն եւ զտունն իւր. 2 եւ զքաղաքսն զոր ետ Քիրամ Սողոմոնի, շինեաց զնոսա Սողոմոն. եւ բնակեցո՛յց անդր զորդիսն Իսրայէլի[4517]։ 3 Եւ եկն Սողոմոն յԵմաթսովբայ, եւ զօրացոյց զնա. 4 եւ շինեաց զԹեդմոս յանապատին. եւ զամենայն քաղաքսն ամուրս շինեաց յԵմաթ. 5 եւ շինեաց զԲեթորոն վերին, եւ զԲեթորոն ներքին, քաղաքս ամուրս պարսպօք, եւ դրամբք, եւ նգօք։ 6 Եւ զԲաղաաթ, եւ զամենայն քաղաքսն ամուրս որք էին Սողոմոնի, եւ զամենայն քաղաքս կառացն, եւ զամենայն քաղաքս ձիոց. եւ զոր ինչ ցանկացաւ Սողոմոն ըստ ցանկութեան իւրում շինել յԵրուսաղէմ, եւ ՚ի Լիբանան, եւ յամենայն թագաւորութեան իւրում[4518]։ 7 Ամենայն ժողովուրդ որ մնացեալ էր ՚ի Քետացւոցն, եւ յԱմուրհացւոցն, եւ ՚ի Փերեզացւոցն, եւ ՚ի Խեւացւոցն, եւ ՚ի Յեբուսացւոցն, որք ո՛չ էին յորդւոցն Իսրայէլի, 8 այլ էին յորդւոց այնոցիկ, որք մնացեալ էին ընդ նոսա յերկրին զորս ո՛չ սատակեցին որդիքն Իսրայէլի. եւ ած զնոսա Սողոմոն ՚ի հարկատուս մինչեւ ցայսօր։ 9 Եւ յորդւոցն Իսրայէլի ո՛չ առ Սողոմոն ՚ի ծառայս թագաւորութեան իւրոյ. վասն զի նոքա էին ա՛րք պատերազմօղք, եւ իշխանք զօրաւորք, եւ իշխանք կառաց եւ երիվարաց. 10 եւ սոքա էին իշխանք հրամանաց թագաւորութեանն Սողոմոնի. երկերիւր յիսուն գործավարք ժողովրդեանն։ 11 Եւ զդուստրն փարաւոնի եհան Սողոմոն ՚ի քաղաքէն Դաւթի, ՚ի տունն զոր շինեաց նմա. վասն զի ասաց. Ո՛չ բնակեսցէ կին իմ ՚ի քաղաքին Իսրայէլի արքայի Դաւթի, վասն զի սո՛ւրբ է որ եմուտ անդր տապանակն Տեառն։
Է 12 Յայնժամ եհան Սողոմոն ողջակէզս Տեառն ՚ի վերայ սեղանոյն նորա զոր շինեաց յանդիման տաճարին. 13 եւ ըստ բանին աւուրց յաւուրս մատուցանել ըստ պատուիրանացն Մովսիսի ՚ի շաբաթսն, եւ յամսամուտսն, եւ ՚ի տօնսն, երի՛ս ժամանակս ՚ի տարւոջ ՚ի տօնի բաղարջակերացն, եւ ՚ի տօնի եւթներորդացն, եւ ՚ի տօնի տաղաւարահարացն[4519]։ 14 Եւ կացո՛յց ըստ իրաւանցն Դաւթի զդասս քահանայիցն ըստ պաշտաման նոցա. եւ Ղեւտացիքն ՚ի վերայ պահպանութեանն իւրեանց, օրհնե՛լ եւ պաշտել առաջի քահանայիցն ըստ օրինին օր ըստ օրէ։ Եւ դռնապանք ըստ որոշմանն իւրեանց ՚ի դրունս դրունս. վասն զի ա՛յս էր պատուիրանն Դաւթայ առն Աստուծոյ[4520]։ 15 Եւ ո՛չ անցին զպատուիրանօքն արքայի, յաղագս քահանայից եւ Ղեւտացւոց, յամենայն բանի եւ ՚ի գանձարանս։ 16 Եւ պատրաստեցաւ ամենայն գործն, յօրէ յորմէ սկսաւ մինչեւ յօրն յորում կատարեաց Սողոմոն զտունն Տեառն։ 17 Յայնժամ գնաց Սողոմոն ՚ի Գասիոնգաբեր, եւ յԵղ՚ամ, որ առ ծովեզերն Հրէաստանի էր։ 18 Եւ առաքեաց Քիրամ ՚ի ձեռն ծառայից իւրոց նաւս, եւ ա՛րք որ գիտէին նաւել ընդ ծովն, եւ գնացին ընդ ծառայսն Սողոմոնի ՚ի Սովփերա. եւ առին անտի չորեքհարիւր յիսուն տաղանտ ոսկւոյ, եւ եկին առ արքայ Սողոմոն։
Ը 1 Եւ թագուհին Սաբայ լուաւ զանուն Սողոմոնի, եւ եկն փորձել զՍողոմոն առակօք յԵրուսաղէմ, յո՛յժ ծանր զօրութեամբ, եւ ուղտուք՝ որ բարձեալ բերէին խունկս եւ ոսկի՛ բազում, եւ ակա՛նս պատուականս, եւ եկն առ Սողոմոն, եւ խօսեցաւ ընդ նմա զամենայն որ ինչ է՛ր ՚ի միտս իւր[4521]։ 2 Եւ պատմեաց նմա Սողոմոն զամենայն բանս նորա. եւ ո՛չ վրիպեաց բան մի ՚ի Սողոմոնէ զոր ո՛չ պատմեաց նմա[4522]։ 3 Եւ ետես թագուհին Սաբայ զիմաստութիւնն Սողոմոնի. եւ զտունն զոր շինեաց. 4 եւ զկերակուրս սեղանոցն. եւ զաթոռս ծառայից նորա, եւ զկարգս պաշտօնէից նորա, եւ զպատմուճանս նոցա. եւ զմատռուակս նորա, եւ զզգեստն նոցա. եւ զողջակէզսն զոր մատուցանէր ՚ի տանն Տեառն, ՚ի զարմացմա՛ն եղեւ[4523]. 5 եւ ասէ ցարքայ. Ճշմարի՛տ էր բանն զոր լուայ յերկրին իմում յաղագս բանից քոց, եւ վասն իմաստութեան քոյ. 6 եւ ո՛չ հաւատացի բանիցն մինչեւ եկի, եւ տեսին աչք իմ. եւ ահա ո՛չ է ՚ի կէս զոր պատմեցինն, ՚ի բազմութենէ իմաստութեանս քոյ զորս յաւելեր ՚ի համբաւն զոր լուայ[4524]։ 7 Երանելի՛ք են արքդ՝ եւ երանելի կանայք քո, եւ ծառայքդ այդոքիկ որք կան առ քեզ հանապազ՝ եւ լսեն զիմաստութիւնդ քո։ 8 Եղիցի Տէր Աստուած քո օրհնեալ՝ որ հաճեցաւ ընդ քեզ, տա՛լ զքեզ յաթոռ թագաւորութեան իւրոյ՝ ժողովրդեան քում. զի յաղագս սիրելոյ Տեառն Աստուծոյ քո զԻսրայէլ, եւ կացուցանելոյ զնա յաւիտեան, ե՛տ զքեզ ՚ի վերայ դոցա թագաւոր, առնել իրաւունս եւ արդարութիւն[4525]։ 9 Եւ ետ արքայի հարիւր քսան տաղանտ ոսկւոյ, եւ խունկս բազո՛ւմ յոյժ, եւ ականս պատուականս. եւ ո՛չ գոյր իբրեւ զխունկսն զայնոսիկ զորս ետ տիկինն Սաբայ արքայի Սողոմոնի։ 10 Եւ ծառայքն Սողոմոնի՝ եւ ծառայքն Քիրամայ բերին ոսկի Սողոմոնի ՚ի Սովփերայ, եւ փայտս նոճս, եւ ականս պատուականս[4526]։ 11 Եւ արար արքայ զփայտն նոճ՝ աստիճանս տանն Տեառն՝ եւ տանն արքայի, եւ քնարս, եւ տաւիղս երգեցողացն. եւ ո՛չ երբէք երեւեցաւ այնպէս յառաջագոյն յերկրին Յուդայ[4527]։ 12 Եւ արքայ Սողոմոն ետ տիկնոջն Սաբայ զամենայն զոր ինչ կամեցաւ նա՝ եւ զոր ինչ խնդրեաց, բա՛ց յայնցանէ զոր ետ արքայի Սողոմոնի. եւ դարձաւ յերկիրն իւր։ 13 Եւ էր կշիռն ոսկւոյն զոր բերին Սողոմոնի ՚ի միում տարւոջ, վեց հարիւր վաթսուն եւ վեց տաղանտ ոսկւոյ[4528] 14 առանց արանցն կարգելոց՝ եւ վաճառականացն որք բերէին. եւ յամենայն թագաւորութեանցն Արաբացւոց, եւ յիշխանաց երկրին՝ բերէին ոսկի եւ արծաթ արքայի Սողոմոնի[4529]։ 15 Եւ արար արքայ Սողոմոն երեք հարիւր վահան ոսկի կռածոյ, վեց հարիւր դահեկան մաքուր ոսկի ՚ի մի՛ վահան. 16 եւ երեք հարիւր նիզակ ոսկի կռածոյ, երեք հարիւր դահեկան ՚ի մի նիզակ յիւրաքանչիւրոք ՚ի նոցանէ. եւ ե՛տ զայն արքայ ՚ի տուն անտառին Լիբանանու[4530]։ 17 Եւ արա՛ր արքայ աթոռ ՚ի ժանեաց փղաց մեծ, եւ պատեաց զնա մաքուր ոսկւով. 18 եւ վեց աստիճանք էին աթոռոյն կապեալք ոսկւով. եւ անկիւնք աստի եւ անտի յաթոռն նստելոյ, եւ երկու առեւծք կային առ ոտս անկեանցն. 19 եւ երկոտասան առեւծք կային աստի եւ անտի առ վեց աստիճանսն. եւ ո՛չ երբէք եղեւ այնպիսի յամենայն թագաւորութեան ուրուք։ 20 Եւ ամենայն սպաս արքայի Սողոմոնի ոսկեղէն, եւ ամենայն սպաս տան անտառին Լիբանանու ոսկւով բեւեռեալ. եւ ո՛չինչ էր համարեալ արծաթ յաւուրս Սողոմոնի[4531]։ 21 Վասն զի նա՛ւ արքայի Սողոմոնի երթայր ՚ի Թարսսիս ընդ ծառայսն Քիրամայ, եւ միանգամ յերիս ամս գա՛յր նաւն ՚ի Թարշսայ արքայի, լի՛ ոսկւով եւ արծաթով, եւ ժանեօք փղաց, եւ կապկաց, եւ սիրամարգօք[4532]։ 22 Եւ մեծացաւ Սողոմոն քան զամենայն թագաւորս՝ ընչիւք եւ իմաստութեամբ։ 23 Եւ ամենայն թագաւորք երկրի խնդրէին զերեսս Սողոմոնի տեսանել. եւ լսել զիմաստութիւն նորա զոր ետ Աստուած ՚ի սիրտ նորա։ 24 Եւ նոքա բերէին իւրաքանչիւրոք ընծա՛յ նմա, անօթս արծաթեղէնս, եւ անօթս ոսկեղէնս, եւ պատմուճանս, եւ ստաշխն, եւ խունկս, եւ ձիս, եւ ջորիս՝ ամի ամի[4533]։ 25 Եւ էին Սողոմոնի չորք բեւրք մատակ ձիք ՚ի կառս, եւ երկոտասան հազար երիվարք. եւ ետ զնոսա ՚ի քաղաքս կառացն, եւ էին ընդ Սողոմոնի յԵրուսաղէմ։ 26 Եւ էր իշխան ամենայն թագաւորացն, ՚ի գետոյն Եփրատայ մինչեւ յերկիրն այլազգեաց, եւ մինչեւ ՚ի սահմանս Եգիպտոսի[4534]։ 27 Եւ եդ արքայ զոսկի եւ զարծաթ իբրեւ զքարինս յԵրուսաղէմ, եւ զփայտս մայրս իբրեւ զմոլաթզենիս ՚ի դաշտս բազում[4535]։ 28 Եւ ելք ձիոցն Սողոմոնի յԵգիպտոսէ՝ եւ յամենայն երկրէ։ 29 Եւ մնացորդք բանիցն Սողոմոնի առաջինք եւ վերջինք՝ ահա գրեալ են ՚ի բանս Նաթանայ մարգարէի, եւ ՚ի բանս Աքիայ Սիղոնացւոյ, եւ ՚ի տեսիլն Յովելայ տեսանողի, վասն Յերոբովամայ որդւոյ Նաբատայ։ 30 Եւ թագաւորեաց արքայ Սողոմոն ՚ի վերայ ամենայն Իսրայէլի ամս քառասուն[4536]. 31 եւ ննջեաց Սողոմոն, եւ թաղեցին զնա ՚ի քաղաքին Դաւթի հօր իւրոյ։
Թ Եւ թագաւորեաց Ռոբովամ որդի նորա փոխանակ նորա։
1 Եւ եկն Ռոբովամ ՚ի Սիւքեմ, վասն զի ՚ի Սիւքեմ գայր ամենայն Իսրայէլ թագաւորեցուցանել զնա[4537]։ 2 Եւ եղեւ իբրեւ լուաւ Յերոբովամ որդի Նաբատայ, եւ ինքն էր յԵգիպտոս փախուցեալ յերեսաց արքայի Սողոմոնի, եւ բնակէր Յերոբովամ յԵգիպտոս. եւ դարձաւ Յերոբովամ յԵգիպտոսէ, 3 առաքեցին եւ կոչեցին զնա։ Եւ եկն Յերոբովամ եւ ամենայն եկեղեցին Իսրայէլի առ արքայ Ռոբովամ՝ եւ ասեն[4538]. 4 Հա՛յր քո խստացոյց զլուծ մեր. եւ արդ՝ թուլացո՛ զխիստ ծառայութիւն հօր քոյ, եւ զլուծ նորա զծանր զոր եդ ՚ի վերայ մեր. եւ ծառայեսցուք քեզ։ 5 Եւ ասէ ցնոսա. Երթա՛յք մինչեւ յաւուրս երիս, եւ եկեսջի՛ք առ իս։ Եւ գնաց ժողովուրդն։ 6 Եւ ժողովեաց արքայ Ռոբովամ զծերսն որք կային առաջի Սողոմոնի հօր նորա մինչդեռ կենդանի՛ էր նա, եւ ասէ. Զիա՞րդ թուի ձեզ, եւ զի՞նչ խորհիք պատասխանի առնել ժողովրդեանն այնմ, բա՛ն ինչ։ 7 Եւ խօսեցան ընդ նմա եւ ասեն. Եթէ այսօր լինիս բարի՛ ժողովրդեան քում, եւ հաճո՛յ լիցիս, եւ խօսեսցիս ընդ նոսա բանս բարիս. եւ եղիցին քեզ ծառայք զամենայն աւուրս[4539]։ 8 Եւ եթող զխորհուրդ ծերոցն զոր խորհեցան ընդ նմա, եւ խորհեցաւ ընդ մանկտի սննդակիցսն իւր որք կային առաջի նորա. 9 եւ ասէ ցնոսա. Զի՞նչ թուի ձեզ, եւ պատասխանի տաց բան ժողովրդեանն այնմիկ որք խօսեցան ընդ իս՝ եւ ասացին. Թողացո՛ ՚ի լծոյն զոր եդ հայր քո ՚ի վերայ մեր։ 10 Եւ խօսեցան ընդ նմա մանկտին սննդակիցքն նորա. Ա՛յսպէս խօսեսցիս ընդ ժողովրդեանն որ խօսեցաւ ընդ քեզ՝ եւ ասաց. Հա՛յր քո ծանրացոյց զլուծն մեր, եւ դու թո՛ղ մեզ. ա՛յսպէս ասասցե՛ս. Փոքր մատնս իմ ստուարագո՛յն է քան զմէջ հօր իմոյ. 11 եւ արդ՝ հայրն իմ խրատեաց զձեզ ծանր լծով, եւ ես յաւելի՛ց ՚ի լուծն ձեր. հայր իմ խրատեաց զձեզ գաւազանօք՝ եւ ես խրատեցից զձեզ կարճօք։ 12 Եւ եկն Յերոբովամ եւ ամենայն ժողովուրդն առ Ռոբովամ յաւուրն երրորդի, որպէս խօսեցաւ արքայ եւ ասաց. Դարձջի՛ք առ իս յաւուրն երրորդի։ 13 Եւ պատասխանի արար արքայ խի՛ստ, եւ եթող արքայ Ռոբովամ զխորհուրդ ծերոցն, 14 եւ խօսեցաւ ընդ նոսա ըստ խորհրդոյ մանկանցն՝ եւ ասէ. Հայրն իմ ծանրացոյց զլուծ ձեր, եւ ես յաւելից յայն. հայրն իմ խրատեաց զձեզ գաւազանօք, եւ ես խրատեցից զձեզ կարճօք[4540]։ 15 Եւ ո՛չ լուաւ արքայ ժողովրդեանն, վասն զի էր կործանումնն յԱստուծոյ. եւ հաստատեաց Տէր զբան իւր զոր խօսեցաւ ՚ի ձեռն Աքիայ Սիլովնացւոյ յաղագս Յերոբովամու որդւոյ Նաբատայ, եւ ամենայն Իսրայէլի. 16 եւ ո՛չ լուաւ արքայ նոցա։ Պատասխանի՛ ետ ժողովուրդն արքայի՝ եւ ասեն. Զի՞նչ բաժին կայ մեր ընդ Դաւթի, եւ կամ ժառանգութիւն ընդ որդւոյն Յեսսեայ. ե՛րթ գնա՛ ՚ի բնակութիւնս քո Իսրայէլ. եւ արդ տե՛ս դու զտուն քո Դաւիթ։ Եւ գնաց ամենայն Իսրայէլ ՚ի բնակութիւնս իւր[4541]։ 17 Եւ արքն Իսրայէլի մնացեալքն ՚ի քաղաքս Յուդայ՝ թագաւորեցուցին ՚ի վերայ իւրեանց զՌոբովամ։ 18 Եւ առաքեաց արքայ Ռոբովամ զԱդոնիրամ որ էր ՚ի վերայ հարկացն. եւ քարկոծեցին զնա որդիքն Իսրայէլի քարամբք, եւ մեռաւ։ Եւ արքայ Ռոբովամ փութացաւ ելանե՛լ ՚ի կառս իւր՝ եւ փախչել յԵրուսաղէմ։ 19 Եւ անգոսնեաց Իսրայէլ զտունն Դաւթի մինչեւ յօրս յայս[4542]։
1 Եւ եկն Ռոբովամ յԵրուսաղէմ. եւ ժողովեաց զՅուդաս եւ զԲենիամին հարիւր ութսուն հազար երիտասարդաց որք առնէին պատերազմ. եւ տա՛յր պատերազմ ընդ Իսրայէլի դարձուցանել զթագաւորութիւնն յինքն։ 2 Եւ եղեւ բան Տեառն առ Սամէաս այրն Աստուծոյ՝ եւ ասէ. 3 Խօսեա՛ց ընդ Ռոբովամայ որդւոյ Սողոմոնի, եւ ընդ ամենայն Յուդայ եւ Բենիամինի՝ եւ ասասցես. 4 Ա՛յսպէս ասէ Տէր. Մի՛ ելանէք՝ եւ մի՛ պատերազմիք ընդ եղբարս ձեր, դարձցի՛ իւրաքանչիւրոք ՚ի տուն իւր. վասն զի յինէ՛ն եղեւ բանդ այդ։ Եւ լուան բանին Տեառն, դարձան ո՛չ եւս երթալ ՚ի վերայ Յերոբովամայ[4543]։ 5 Եւ բնակեաց Ռոբովամ յԵրուսաղէմ. եւ շինեաց քաղաքս պարսպաւորս ՚ի Հրէաստանի. 6 եւ շինեաց զԲեթսէէմ. եւ զԵտանի. եւ զԲեքովրայ[4544]. 7 եւ զԲեթաւրա. եւ զՍոկքով. եւ զՈդողամ[4545]. 8 եւ զԳէթ. եւ զՄարիսան. եւ զԶիփ. 9 եւ զԱդովրայիմ. եւ զՂաքիս. եւ զԱզեկա. 10 եւ զՍարաա. եւ զԵաղոն. եւ զՔեբրոն որ էր Յուդայ. եւ ՚ի Բենիամինէ քաղաքս պարսպաւորս։ 11 Եւ ամրացոյց զնոսա պարսպօք, եւ ետ ՚ի նոսա իշխանս, եւ համբարս կերակրոց՝ ձէթ եւ գինի[4546] 12 ըստ քաղաքաց. վահանս, եւ նիզակս, եւ զօրացո՛յց զնոսա յաճախութեամբ յոյժ։
Ժ Եւ էին նորա Յուդաս եւ Բենիամին. 13 եւ քահանայքն եւ Ղեւտացիքն որք էին յամենայն Իսրայէլի, ժողովեցան առ նա յամենայն սահմանացն. վասն զի թողին Ղեւտացիքն զբնակութիւնս կալուածոց իւրեանց, եւ գնացին առ Յուդայ յԵրուսաղէմ. 14 քանզի եհան զնոսա Յերոբովամ եւ որդիք նորա, ո՛չ եւս պաշտել զՏէր։ 15 Եւ կացո՛յց իւր քուրմս բարձանցն եւ կռոցն, եւ սնոտւոցն, եւ երընջոցն զոր արար Յերոբովամ[4547]. 16 եւ եհան զնոսա ՚ի ցեղիցն Իսրայէլի, որք ետուն զսիրտս իւրեանց խնդրել զՏէր Աստուած Իսրայէլի. եւ եկին յԵրուսաղէմ զոհել Տեառն Աստուծոյ հարցն իւրեանց. 17 եւ զօրացուցին զթագաւորութիւնն Յուդայ։ Եւ հզօրացաւ Ռոբովամ որդի Սողոմոնի ամս երիս. վասն զի գնաց ՚ի ճանապարհս Դաւթի եւ Սողոմոնի զերիս ամս։ 18 Եւ ա՛ռ իւր Ռոբովամ կին զՄովղաթ դուստր Յերիմութայ որդւոյ Դաւթի, եւ զԱբիադ դուստր Եղիաբայ որդւոյ Յեսսեայ. 19 եւ ծնան նմա որդիս, զՅերում, եւ զՍամարիա, եւ զԱղով։ 20 Եւ յետ այսորիկ ա՛ռ զՄաաքա դուստր Աբեսաղոմայ, եւ ծնաւ նմա զԱբիաս, եւ զԵթթի, եւ զԻզա, եւ զՍաղեմովթ։ 21 Եւ սիրեաց Ռոբովամ զՄաաքա դուստր Աբեսողոմայ քան զամենայն կանայս իւր, եւ զհարճս իւր. վասն զի կանայս ունէր ութուտասն, եւ հարճս վաթսուն. եւ ծնաւ ուստերս քսանեւութ, եւ դստերս վաթսուն։ 22 Եւ կացոյց իշխանս Ռոբովամ զԱբիա՝ որ էր ՚ի Մաաքայ, իշխան ՚ի վերայ եղբարցն իւրոց. վասն զի թագաւորեցուցանել խորհէր զնա[4548]։ 23 Եւ աճեաց առաւել քան զամենայն որդիս նորա. յամենայն սահմանս Յուդայ եւ Բենիամինի, եւ ՚ի քաղաքսն ամուրս՝ ե՛դ ՚ի նոսա կերակուր բազում յոյժ. եւ խնդրեաց բազմութիւն կանանց։
1 Եւ եղեւ իբրեւ պատրաստեցաւ թագաւորութիւնն Ռոբովամայ. եւ յորժամ զօրացաւ, եթող զպատուիրանս Տեառն, եւ ամենայն Իսրայէլ ընդ նմա։ 2 Եւ եղեւ ՚ի հինգերորդի՛ ամի թագաւորութեանն Ռոբովամայ, ե՛լ Սաւսակիմ արքայ Եգիպտոսի ՚ի վերայ Երուսաղեմի. վասն զի մեղան առաջի Տեառն[4549]. 3 հազար եւ երկերիւր կառօք, եւ վաթսուն հազար երիվարօք. եւ ո՛չ գոյր թիւ բազմութեանն եկելոյ ընդ նմա յԵգիպտոսէ. Լիբէացիք, Տրոգլոդացիք, Եթեովպացիք[4550]. 4 եւ զօրացա՛ն ՚ի վերայ ամուր քաղաքացն որ էին Յուդայ. եւ եկն յԵրուսաղէմ։ 5 Եւ Սամէաս մարգարէ եկն առ Ռոբովամ, եւ առ իշխանսն Յուդայ ժողովեալսն յԵրուսաղէմ յերեսաց Սաւսակիմայ, եւ ասէ ցնոսա. Ա՛յսպէս ասէ Տէր. Դուք թողէք զիս, եւ ես թողից զձեզ ՚ի ձեռս Սաւսակիմայ[4551]։ 6 Եւ ամաչեցին իշխանքն Իսրայէլի՝ եւ արքայն, եւ ասեն. Արդա՛ր է Տէր։ 7 Եւ իբրեւ ետես Տէր եթէ պատկառեցին, եղեւ՛ բան Տեառն առ Սամէաս՝ եւ ասէ. Պատկառեցին, ո՛չ ապականեցից զդոսա. տա՛ց զդոսա իբրեւ սակաւ մի ՚ի փրկութիւն. եւ մի՛ կաթեսցէ սրտմտութիւն իմ ՚ի վերայ Երուսաղեմի. 8 վասն զի եղիցին ինձ ՚ի ծառայս, եւ ծանիցեն զծառայութիւնն իմ, եւ զծառայութիւն թագաւորութեան երկրիս։ 9 Եւ ել Սաւսակիմ արքայ Եգիպտոսի, եւ ա՛ռ զգանձսն որ էին ՚ի տանն Տեառն, եւ զգանձս տանն արքայի եւ զամենայն առ. ա՛ռ եւ զվահանսն ոսկեղէնս զոր արար Սողոմոն[4552]. 10 եւ արար Ռոբովամ վահանս պղնձիս փոխանակ նոցա։ Եւ կացոյց ՚ի վերայ նոցա Սաւսակիմ իշխանս սուրհանդակացն որք պահէին զդուռն արքային։ 11 Եւ լինէր ՚ի մտանել արքայի ՚ի տունն Տեառն, մտանէին եւ պահապանքն եւ սուրհանդակքն, եւ բառնային ընդ առաջ սուրհանդակացն։ 12 Եւ ՚ի պատկառելն նորա, դարձաւ ՚ի նմանէ բարկութիւն Տեառն, եւ ո՛չ ապականեցաւ ՚ի սպառ. վասն զի էին բանք բարիք ՚ի Յուդայ[4553]։ 13 Եւ զօրացաւ Ռոբովամ յԵրուսաղէմ, եւ թագաւորեաց. քառասուն եւ միոյ ամի էր ՚ի թագաւորելն իւրում, եւ զեւթնեւտասն ամ թագաւորեաց յԵրուսաղէմ, ՚ի քաղաքին զոր ընտրեաց Տէր անուանել զանուն իւր անդ՝ յամենայն ցեղիցն Իսրայէլի. եւ անուն մօր նորա Նոոմա Ամոնացի[4554]. 14 եւ արար չա՛ր. վասն զի ո՛չ ուղղեցաւ սիրտ նորա խնդրել զՏէր։ 15 Եւ բանքն Ռոբովամայ առաջինք եւ վերջինք, ո՞չ ահա գրեալ են ՚ի բանս Սամեայ մարգարէի, եւ Ադդովայ տեսանողի. եւ գործք նորա. եւ պատերա՛զմ էր Ռոբովամայ ընդ Յերոբովամայ զամենայն աւուրս[4555]։ 16 Եւ մեռաւ Ռոբովամ, եւ թաղեցաւ ընդ հարս իւր ՚ի քաղաքին Դաւթի։
ԺԱ Եւ թագաւորեա՛ց Աբիաս որդի նորա փոխանակ նորա։
1 Յութ եւ տասներորդ ամի թագաւորութեանն Յերոբովամայ թագաւորեաց Աբիաս ՚ի վերայ Յուդայ եւ Երուսաղեմի[4556] 2 ամս երիս. եւ անուն մօր նորա Մաաքա դուստր Աբեսողոմայ. եւ էր պատերազմ ՚ի մէջ Աբիայ, եւ ՚ի մէջ Յերոբովամայ։ 3 Եւ կարգեցաւ Աբիաս ՚ի պատերազմին զօրաւոր մարտկօք չորեք հարիւր հազարօք արամբք զօրաւորօք. եւ Յերոբովամ ճակատեցաւ ընդդէմ նորա ՚ի պատերազմին ութ հարիւր հազարօք զօրաւորօք պատերազմողաց զօրութեամբ[4557]։ 4 Եւ յարեաւ Աբիաս ՚ի լեռնէն Սոմորոնայ, որ էր ՚ի լերինն Եփրեմի, եւ ասէ. Լուարո՛ւք Յերոբովամ եւ ամենայն Իսրայէլ։ 5 Ո՞չ է ձեր ճանաչել եթէ Տէր Աստուած Իսրայէլի ե՛տ զթագաւորութիւնն Իսրայէլի յաւիտեան՝ Դաւթի եւ որդւոց նորա ուխտ աղի։ 6 Եւ յարեաւ Յերոբովամ որդի Նաբատայ ծառայ Սողոմոնի որդւոյ Դաւթի, եւ ապստամբեաց ՚ի տեռնէ իւրմէ[4558]. 7 եւ ժողովեցան առ նա արք ժանտք, որդիք անօրէնք. եւ ընդդէ՛մ եկաց Ռոբովամայ որդւոյ Սողոմոնի. եւ Ռոբովամ է՛ր մանուկ եւ երկչոտ սրտիւ, եւ ո՛չ եկաց ընդդէմ նորա։ 8 Եւ արդ դուք ասէք կալ հակառա՞կ երեսաց թագաւորութեան Տեառն, որ է ՚ի ձեռս որդւոց Դաւթի. եւ դուք բազում էք յոյժ, եւ ընդ ձեզ երինջքդ ոսկեղէնք, զոր արար ձեզ Յերոբովամ յաստուածս[4559]։ 9 Միթէ ո՞չ հանէք դուք զքահանայսն Տեառն զորդիսն Ահարոնի եւ զՂեւտացիսն, եւ արարէք ձեզ քուրմս ՚ի ժողովրդենէ երկրիդ, ամենեքեան որ գային լնուլ զձեռս զուարակօք յարջառոց. եւ եւթն խոյօք. եւ լինէր քուրմն չաստուածոցն[4560]։ 10 Եւ մեք զՏէր Աստուած մեր ո՛չ թողաք, եւ քահանայքն նորա պաշտեն զՏէր որդիք Ահարոնի եւ Ղեւտացիք. եւ հանապազորդեալքն ՚ի նոցանէ ծխեն խունկս Տեառն[4561]. 11 եւ զողջակէզս ընդ առաւօտս եւ ընդ երեկոյս, եւ զխունկսն խառնուածոյս, եւ հացքն առաջադրութեան ՚ի վերայ սուրբ սեղանոյն, եւ աշտանակն ոսկեղէն, եւ ճրագունքն վառեալք յերեկորեայ լուցեալք. վասն զի պահեմք մեք զպահպանութիւնս Տեառն Աստուծոյ հարցն մերոց. եւ դուք թողէք զնա։ 12 Եւ ահաւասիկ ընդ մեզ իշխան Տէր, եւ քահանայք նորա, եւ փողք նշանակաց նշանակել ՚ի մեզ. եւ դուք որդիք Իսրայէլի պատերազմի՞ք ընդ Տեառն Աստուծոյ հարցն մերոց. եւ ո՛չ եւս աջողեսցի ձեզ[4562]։ 13 Եւ Յերոբովամ դարձո՛յց զդարանակալսն գա՛լ նմա զկնի կողմանէ, եւ եղեն առաջի Յուդայ, եւ դարանակալքն յետուստ[4563]։ 14 Եւ դարձաւ Յուդաս, եւ ահա պատերազմն նոցա առաջի՛ եւ զկնի. եւ գոչեցին առ Տէր. եւ քահանայքն հարին զփողսն. 15 եւ գոչեցին արք Յուդայ։ Եւ եղեւ ՚ի գոչել արանց Յուդայ, եւ Տէր եհար զՅերոբովամ, եւ զԻսրայէլ առաջի Աբիայ եւ Յուդայի։ 16 Եւ փախեան որդիքն Իսրայէլի յերեսաց Յուդայ. եւ մատնեաց զնոսա Տէր ՚ի ձեռս նոցա։ 17 Եւ եհար ՚ի նոցանէ Աբիա եւ զօրն նորա հարուա՛ծս մեծամեծս. եւ անկան վիրաւորք յԻսրայէլէ հինգ հազար արք զօրաւորք[4564]։ 18 Եւ նկո՛ւն եղեն որդիքն Իսրայէլի յաւուր յայնմիկ. եւ զօրացան որդիքն Յուդայ. վասն զի յուսացան ՚ի Տէր Աստուած հարցն իւրեանց։ 19 Եւ հալածեաց Աբիաս զՅերոբովամ, եւ ա՛ռ ՚ի նմանէ քաղաքս. զԲեթէլ՝ եւ զգեօղս նորա. եւ զԱնա՝ եւ զգեօղս նորա. եւ զԵփրոն՝ եւ զդստերս նորա. եւ զԲեայ՝ եւ զգեօղս նորա[4565]։ 20 Եւ ո՛չ եւս գոյր զօրութիւն Յերոբովամայ զամենայն աւուրս Աբիայ. եւ եհար զնա Տէր, եւ վախճանեաց։ 21 Եւ զօրացաւ Աբիաս. եւ ա՛ռ իւր կանայս չորեքտասան. եւ ծնաւ ուստերս քսան եւ երկուս, եւ դստերս վեշտասան։ 22 Եւ մնացեալ բանքն Աբիայ, եւ գործք նորա՝ եւ խօսք նորա. ահա գրեալ են ՚ի գիրս մարգարէի Ադդովայ։
1 Եւ մեռաւ Աբիաս ընդ հարս իւր, եւ թաղեցին զնա ՚ի քաղաքին Դաւթի։
ԺԲ Եւ թագաւորեա՛ց Ասա որդի նորա փոխանակ նորա. յաւուրս Ասայի հանդարտեաց երկիրն Յուդայ ամս տասն։ 2 Եւ արար բարի եւ ուղղութիւն առաջի Տեառն Աստուծոյ իւրոյ. 3 եւ ՚ի բա՛ց արար զսեղանս օտարացն, եւ զբարձունսն. եւ խորտակեաց զարձանսն, եւ այրեաց զանտառսն։ 4 Եւ ասաց ցՅուդայ խնդրել զՏէր Աստուած հարցն իւրեանց, եւ առնել զօրէնս եւ զպատուիրանս. 5 եւ ՚ի բա՛ց արար յամենայն քաղաքացն Յուդայ զսեղանս եւ զկուռս. եւ խաղաղացան քաղաքք պարսպաւորք որք յերկրին Յուդայ[4566]. 6 վասն զի խաղաղեցաւ երկիրն, եւ ո՛չ գոյր ուստեք նմա պատերազմ յամսն յայնոսիկ. վասն զի հանգոյց զնա Տէր։ 7 Եւ ասէ ցՅուդայ. Շինեսցո՛ւք զքաղաքսն զայնոսիկ. եւ արասցո՛ւք պարիսպս եւ աշտարակս, եւ դրունս, եւ նիգս՝ որով տիրեմք երկրիս. զի զոր օրինակ խնդրեցաք զՏէր Աստուած մեր, եւ նա խնդրեաց զմեզ, եւ հանգոյց զմեզ շուրջանակի, եւ յաջողեաց մեզ։ 8 Եւ եղեւ Ասայի զօր զինակրաց որք բառնային վահանս եւ նիզակս յերկրին Յուդայ, երեք հարիւր հազար. եւ յերկրին Բենիամինի պարսաւորք եւ աղեղնաւորք՝ երկերիւր եւ վաթսուն հազար. ամենեքեան նոքա պատերազմօղք զօրութեամբ[4567]։ 9 Եւ ել ՚ի վերայ նոցա Զարեհ Եթւովպացի զօրութեամբ հազար հազարօք՝ եւ երեք հարիւր կառօք, եւ եկն մինչեւ ՚ի Մարիսա. 10 եւ գնաց Ասա ընդդէմ նորա. եւ ճակատեցաւ պատերազմն ՚ի ձորն, ՚ի հիւսւսոյ Մարիսայ։ 11 Եւ գոչեաց Ասա առ Տէր Աստուած իւր, եւ ասէ. Տէր ո՛չ տկարանայ քեզ ապրեցուցանել բազմօք եւ սակաւուք. զօրացո՛ զմեզ Տէր Աստուած մեր, վասն զի ՚ի քե՛զ յուսացաք, եւ անուամբ քով եկաք ՚ի վերայ բազմութեանս այսորիկ. Տէր Աստուած մեր՝ մի՛ յաղթահարեսցէ քեզ մարդ[4568]։ 12 Եւ եհար Տէր զԵթւովպացիսն առաջի Յուդայ, եւ փախեան Եթւովպացիքն։ 13 Եւ հալածեաց Ասա եւ զօրն իւր՝ մինչեւ ՚ի Գեդովր. եւ անկան Եթւովպացիքն մինչեւ ո՛չ մնալ ՚ի նոցանէ ապրեալ. քանզի խորտակեցան առաջի Տեառն, եւ առաջի զօրութեան նորա։ Եւ կողոպտեցին աւար բազում[4569]։ 14 Եւ կործանեցին զգեօղս նոցա շուրջ զԳեդուրաւն. վասն զի եղեն արհաւիրք ՚ի Տեառնէ ՚ի վերայ նոցա. եւ առին աւար զամենայն քաղաքս նոցա, քանզի աւար բազում եղեւ նոցա։ 15 Այլ եւ զվրանս անասնոցն նոցա առին։ Եւ զմիաստնիսն կոտորեցին, եւ առին խաշինս բազումս եւ ուղտս, եւ դարձան յԵրուսաղէմ։
ԺԳ 1 Եւ Ազարիաս՝ որդի Ադադայ. եղեւ ՚ի վերայ նորա Հոգի Տեառն[4570]. 2 եւ ել ընդ առաջ Ասայի, եւ ամենայն Յուդայ եւ Բենիամին՝ եւ ասէ. Լուարո՛ւք ինձ՝ Ասա՝ եւ ամենայն Յուդա, եւ Բենիամին. Տէր ընդ ձեզ. վասն լինելոյ ձերոյ ընդ նմա. եւ արդ եթէ խնդրէք զնա՝ գտցի՛ ձեզ. եւ եթէ թողո՛ւք զնա՝ թողցէ՛ զձեզ[4571]։ 3 Եւ աւուրք բազումք յԻսրայէլի եղեն՝ ո՛չ յԱստուած ճշմարիտ, եւ ո՛չ քահանայ որ ցուցանէր, եւ ո՛չ օրէնք[4572] 4 որ դարձոյց զնոսա ՚ի Տէր Աստուած Իսրայէլի, եւ գտաւ ՚ի նոսա։ 5 ՚Ի ժամանակին յայնմիկ ո՛չ գոյր խաղաղութիւն այնոցիկ որք մտանէին, եւ որք ելանէին. վասն զի արհաւիրք ՚ի Տեառնէ անկան ՚ի վերայ ամենեցուն բնակչաց գաւառացն. 6 եւ պատերազմէ՛ր ազգ ընդ ազգի, եւ քաղաք ընդ քաղաքի. վասն զի Աստուած զարհուրեցոյց զնոսա ամենայն նեղութեամբք[4573]։ 7 Եւ արդ՝ դուք զօրացարո՛ւք, եւ մի՛ լքցին ձեռք ձեր. քանզի գո՛ն վարձք գործոց ձերոց։ 8 Եւ ՚ի լսել զբանս զայսոսիկ, եւ զմարգարէութիւն Ազարիայ մարգարէի, զօրացաւ եւ եհան արտաքս զամենայն զպղծութիւնսն յամենայն երկրէն Յուդայ եւ Բենիամինի՝ եւ ՚ի քաղաքացն զորս կալաւ ՚ի լերինն Եփրեմի։ Եւ արար նաւակատիս սեղանոյն Տեառն որ էր առաջի տաճարին Տեառն. 9 եւ եկեղեցացոյց զՅուդայ եւ զԲենիամին, եւ զեկսն, եւ զպանդուխտսն ընդ նմա, յԵփրեմայ, եւ ՚ի Մանասէէ, եւ ՚ի Շմաւոնէ. վասն զի յաւելան առ նա բազումք յԻսրայէլէ ՚ի տեսանելն նոցա, թէ Տէր Աստուած նոցա ընդ նմա՛ է[4574]։ 10 Եւ ժողովեցան յԵրուսաղէմ յամսեանն երրորդի, ՚ի հնգետասաներորդում ամի թագաւորութեանն Ասայի. 11 եւ եզեն Տեառն յաւուրն յայնմ, յաւարացն զոր ածին, զուարակս եւթն հարիւր, եւ ոչխարս եւթն հազար։ 12 Եւ եդ ուխտ՝ ընտրել զՏէր Աստուած հարցն իւրեանց յամենայն սրտէ, եւ յամենայն անձնէ[4575]. 13 եւ ամենայն որ ո՛չ խնդրիցէ զՏէր Աստուած Իսրայէլի՝ մեռցի, յերիտասարդէ մինչեւ ՚ի ծերն, եւ յառնէ մինչեւ ցկին։ 14 Եւ երդուան Տեառն մեծաձայն. եւ եղջերեաւ փողովն։ 15 Եւ ուրախ եղեւ ամենայն Յուդա վասն երդմանն. զի յամենայն սրտից իւրեանց երդուան, եւ ամենայն կամօք խնդրեցին զնա. եւ գտաւ նոցա, եւ հանգոյց զնոսա Տէր շուրջանակի։ 16 Եւ զՄաաքա զմայրն իւր ՚ի բա՛ց մերժեաց. վասն զի էր Աստարտեայ պաշտօնեայ. եւ խորտակեաց զկուռսն, եւ այրեաց ՚ի հեղեղատին Կեդրոնի։ 17 Սակայն զբարձունսն ո՛չ բարձին, եւ տակաւին եւս կա՛յր ՚ի Յուդայ եւ յԻսրայէլ. բայց սիրտն Ասայի եղեւ լի՛ զամենայն աւուրս կենաց իւրոց։ 18 Եւ տարաւ ՚ի ներքս զսրբութիւնսն Դաւթի հօր իւրոյ, եւ զսրբութիւնս Տեառն Աստուծոյ, արծաթ, եւ ոսկի, եւ սպասս։ 19 Եւ պատերազմ ո՛չ գոյր նմա, մինչեւ յերեսներորդ եւ հինգերորդ ամ թագաւորութեանն Ասայի[4576]։
ԺԴ 1 Եւ յերեսներո՛րդ ութերորդ ամի թագաւորութեան Ասայի, ել Բաաս արքայ Իսրայէլի ՚ի վերայ Յուդայ, եւ շինեաց զՀռամա, ո՛չ տալով ելս Ասայի արքայի Յուդայ։ 2 Եւ ա՛ռ Ասա ոսկի եւ արծաթ ՚ի գանձուց տանն Տեառն, եւ ՚ի տանէ թագաւորին, եւ առաքեաց առ որդին Ադերայ արքայն Ասորւոց որ բնակեալ էր ՚ի Դամասկոս, եւ ասէ[4577]. 3 Դի՛ր ուխտ ՚ի մէջ իմ եւ քո, եւ ՚ի մէջ հօր իմոյ եւ հօր քոյ. ահաւադիկ առաքեցի քեզ արծաթ եւ ոսկի, ե՛կ եւ մերժեա՛ յինէն զԲաաս արքայ Իսրայէլի, եւ գնասցէ՛ ՚ի բաց յինէն։ 4 Եւ լուաւ որդին Ադերայ արքայ Ասորւոց, եւ առաքեաց զիշխանս զօրացն իւրոց ՚ի քաղաքսն Իսրայէլի. եւ եհար զԱւոն, եւ զԴան, եւ զԱբեղ՚մային, եւ զամենայն շուրջ զգաւառաւն Նեփթաղիմայ[4578]։ 5 Եւ եղեւ իբրեւ լուաւ Բաաս, ՚ի բա՛ց արձակեաց եւ ո՛չ եւս շինել զՀռամա. եւ դադարեաց գործն նորա[4579]։ 6 Եւ Ասա արքայ՝ ած զամենայն Յուդաս. եւ ա՛ռ զքարինս Հռամայ, եւ զփայտս նորա զոր շինեաց Բաաս. եւ շինեաց նոքօք զԳաբաա, եւ զՄասփա[4580]։
ԺԵ 7 ՚Ի ժամանակին յայնմ եկն Անանիաս մարգարէ առ Ասա արքայ Յուդայ՝ եւ ասէ ցնա. Վասն զի յուսացար դու յարքայն Ասորեաց՝ եւ ո՛չ յուսացար ՚ի Տէր Աստուած քո, յաղագս այնորիկ ապրեցաւ զօր արքային Իսրայէլի ՚ի ձեռաց քոց։ 8 Ոչ ապաքէն Եթւովպացիք եւ Լիբէացիք՝ էին զօրք բազումք. համարձակութեամբ բազում հեծելովք յոյժ եկին, եւ ՚ի յուսալն քո ՚ի Տէր՝ մատնեաց զնոսա Տէր ՚ի ձեռս քո. 9 վասն զի աչք Տեառն հային յամենայն երկիր զօրացուցանել յամենայն լի սրտից զնա։ եւ արդ՝ տգիտացա՛ր յայդմիկ. յայսմ հետէ եղիցի քեզ պատերազմ։ 10 Եւ սրտմտեցա՛ւ Ասա մարգարէին, եւ եդ զնա ՚ի բանտի. զի բարկացաւ յաղագս այնորիկ. եւ ժանտացաւ Ասա ՚ի ժողովուրդն ՚ի ժամանակին յայնմ[4581]։ 11 Եւ ահա բանք Ասայի առաջինք եւ վերջինք՝ գրեալ են ՚ի գիրս թագաւորացն Յուդայ եւ Իսրայէլի։ 12 Եւ ախտացան Ասայի ոտք, յերեսներորդի եւ յիններորդի ամի թագաւորութեանն իւրոյ, եւ յոյժ հիւանդացաւ. եւ ՚ի հիւանդանալն իւրում ո՛չ խնդրեաց զՏէր, այլ խնդրեաց բժիշկս։ 13 Եւ ննջեաց Ասա ընդ հարս իւր, եւ վախճանեցաւ ՚ի քառասներորդի եւ յառաջնում ամի թագաւորութեանն իւրում[4582]։ 14 Եւ թաղեցին զնա ՚ի շիրմին զոր փորեաց իւր ՚ի քաղաքին Դաւթի. եւ ընկողմանեցուցին զնա ՚ի գահոյսն, եւ լցին խնկովք, եւ ազգի ազգի իւղովք իւղեփեցաց. եւ արարին նմա յուղարկութիւն մե՛ծ յոյժ[4583]։
ԺԶ 1 Եւ թագաւորեա՛ց Յովսափատ որդի նորա փոխանակ նորա։ Եւ զօրացաւ Յովսափատ ՚ի վերայ Իսրայէլի։ 2 Եւ ետ զօրս յամենայն քաղաքսն Յուդայ յամուրս, եւ կացոյց իշխանս յամենայն քաղաքսն Եփրեմի, զոր ա՛ռ արքայ Ասա՝ հայրն նորա[4584]։ 3 Եւ եղեւ Տէր ընդ Յովսափատայ. վասն զի գնաց ՚ի ճանապարհս հօր իւրոյ յառաջինս. եւ ո՛չ խնդրեաց զկուռսն. 4 այլ զՏէր Աստուած հօր իւրոյ խնդրեաց, եւ ՚ի պատուիրանս հօրն իւրոյ գնաց. եւ ո՛չ էին իբրեւ զԻսրայէլի գործք նորա։ 5 Եւ յաջողեցաւ թագաւորութիւնն ՚ի ձեռս նորա. եւ ետ ամենայն Յուդայ ընծա՛յ Յովսափատայ. եւ եղեւ նորա մեծութիւն եւ փառք բազումք[4585]. 6 եւ բարձրացաւ սիրտ նորա ՚ի ճանապարհս Տեառն. եւ ա՛յլ եւս եբարձ զբարձաւանդակսն, եւ զանտառսն յերկրէն Յուդայ։ 7 Եւ յերրորդ ամի թագաւորութեանն իւրոյ առաքեաց զիշխանս իւր, եւ զորդիս զօրութեանցն, զԱբդիաս, եւ զԶաքարիաս, եւ զՆաթանայէլ, եւ զՄիքէաս՝ ուսուցանել ՚ի քաղաքսն Յուդայ. 8 եւ ընդ նոսա Ղեւտացիքն, Սամուիաս, եւ Սաթանաաս, եւ Զաբդիաս, եւ Ասիէլ, եւ Սեմիրամովթ, եւ Յովնաթան. եւ Ադոնիաս, եւ Տոբադոնիաս՝ Ղեւտացիք. եւ ընդ նոսա Եղ՚իսամա, եւ Յովրամ քահանայք. 9 եւ ուսուցանէին զՅուդայ, եւ ընդ նոսա գի՛րք օրինացն Տեառն. եւ անցանէին ընդ քաղաքսն Յուդայ, եւ ուսուցանէին զժողովուրդն։ 10 Եւ եղեն արհաւիրք ՚ի Տեառնէ ՚ի վերայ թագաւորաց երկրին որ շուրջ զՅուդայիւ. եւ ո՛չ պատերազմէին ընդ Յովսափատայ[4586]։ 11 Եւ յայլազգեացն բերէին Յովսափատայ ընծայս, ոսկի, եւ արծաթ, եւ պատարագս, եւ Արաբացիքն ածէին նմա խոյս յոչխարաց՝ եւթն հազար եւ եւթն հարիւր, եւ նոխազս եւթն հազար եւ եւթն հարիւր[4587]։ 12 Եւ երթալով Յովսափատ մեծանայր ՚ի բարձրութիւն։ Եւ շինեաց տունս ՚ի Հրէաստանի քաղաքս ամուրս. 13 եւ գործք բազում եղեն նորա ՚ի Հրէաստանի։ Եւ արք զօրաւորք պատերազմօղք ուժով յԵրուսաղէմ. 14 եւ ա՛յս էր թիւ նոցա ըստ տանց տոհմիցն իւրեանց։ ՚Ի Յուդայի հազարապետք. Եդնաս իշխան, եւ ընդ նմա որդիք զօրաւորք զօրութեամբ երեք հարիւր հազար. 15 եւ ընդ նոսա Յովնան իշխան, եւ ընդ նմա երկերիւր ութսուն հազար[4588]։ 16 Եւ ընդ նմա Մասէաս որդի Զաքարիայ յօժարեալն ՚ի Տէր. ընդ նմա երկերիւր հազար զօրաւորք ուժով[4589]։ 17 Եւ ՚ի Բենիամինէ զօրաւոր ուժով. Եղ՚իադա, եւ ընդ նմա աղեղնաւորք եւ պարսաւորք երկերիւր հազար[4590]։ 18 Եւ ընդ նոսա Յովզաբադ. եւ ընդ նմա հարիւր ութսուն հազար զօրաւորք ՚ի պատերազմի[4591]։ 19 Սոքա՛ էին պաշտօնեայք արքայի. բա՛ց յայնցանէ զորս ետ արքայ ՚ի քաղաքսն ամուրս յամենայն Հրէաստանի[4592]։
1 Եւ եղեւ Յովսափատայ մեծութիւն եւ ա՛յլ եւս. եւ փառք բազում. եւ արար խնամութիւն ընդ տանն Աքաաբու[4593]։ 2 Եւ էջ ՚ի կատարել տարւոյն առ Աքաաբ ՚ի Սամարիա. եւ եզեն նմա Աքաաբ ոչխարս եւ զուարակս բազումս, եւ զօրուն որ ընդ նմա. եւ սիրէր զնա ելանել ընդ նմա յՌամովթ Գաղաադացւոյն։ 3 Եւ ասէ Աքաաբ արքայ Իսրայէլի ցՅովսափատ արքայ Յուդայ. Գա՞ս ընդ իս յՌամովթ Գաղաադացւոյն։ Եւ ասէ ցնա. Որպէս ես՝ նո՛յնպէս եւ դու. եւ որպէս զօրք քո՝ զօրք իմ ընդ քե՛զ ՚ի պատերազմին։ 4 Եւ ասէ Յովսափատ ցարքայն Իսրայէլի. Խնդրեսցուք այսօր զՏէր։ 5 Եւ ժողովեաց արքայն Իսրայէլի զմարգարէսն Իսրայէլի արս չորեքհարիւր, եւ ասէ ցնոսա. Եթէ երթա՞յց յՌամովթ Գաղաադ ՚ի պատերազմ, եւ կամ թէ դադարեցից։ Եւ ասեն. Ե՛լ, եւ յաջողեսցէ՛ Աստուած ՚ի ձեռս արքայի։ 6 Եւ ասէ Յովսափատ. Ո՞չ գոյ աստ եւ ա՛յլ եւս մարգարէ Տեառն. եւ խնդրեսցուք ՚ի նմանէ։ 7 Եւ ասէ արքայն Իսրայէլի ցՅովսափատ. Է՛ մեւս եւս այր՝ առ ՚ի խնդրել զՏէր նովաւ. եւ ես ատեցի՛ զնա, վասն զի ո՛չ մարգարէանայ ինձ բարիս. եւ զի ամենայն աւուրք իւր ե՛ն ՚ի չարութիւն. նա՛ է Միքիաս որդի Յեմլեայ։ Եւ ասէ Յովսափատ. Մի՛ խօսեսցի արքայ այդպէս[4594]։ 8 Եւ կոչեաց արքայն Իսրայէլի ներքինի մի՝ եւ ասէ. Վաղվաղակի ա՛ծ զՄիքիաս որդի Յեմլեայ։ 9 Եւ արքայն Իսրայէլի՝ եւ Յովսափատ արքայ Յուդայ՝ նստէին իւրաքանչիւրոք յաթոռ իւրում, զգեցեալ պատմուճանս, եւ նստէին յընդարձակ դրանն Սամարեայ. եւ ամենեքեան մարգարէքն առաջի նոցա մարգարէանային։ 10 Եւ արա՛ր իւր Սեդեկիաս որդի Քանանու եղջեւրս երկաթեղէնս, եւ ասէ. Ա՛յսպէս ասէ Տէր. Սոքօք հարցես զԱսորիս մինչեւ վախճանեսցես։ 11 Եւ ամենեքեան մարգարէքն նո՛յնպէս մարգարէանային եւ ասէին. Ե՛լ յՌամովթ Գաղաադ, եւ յաջողեսցիս, եւ տացէ՛ Տէր ՚ի ձեռս արքայի։ 12 Եւ հրեշտակն որ չոգաւ կոչել զՄիքէաս, խօսեցա՛ւ ընդ նմա՝ եւ ասէ. Ահա խօսեցան մարգարէքն իբրեւ ընդ մի բերան յաղագս արքայի՝ բարի՛ս. եղիցին եւ քո բանք իբրեւ զմիո՛յ նոցա, եւ խօսեսցիս բարի՛ս։ 13 Եւ ասէ Միքէաս. Կենդանի՛ է Տէր՝ զի զոր ինչ ասասցէ Աստուած ցիս՝ զա՛յն խօսեցայց[4595]։ 14 Եւ եկն առ արքայ. եւ ասէ ցնա արքայ. Միքէա՛ս՝ եթէ երթա՞յց յՌամովթ Գաղաադ ՚ի պատերազմ, եթէ դադարեցից։ Եւ ասէ. Ե՛լ եւ յաջողեսցի, եւ տացին ՚ի ձեռս ձեր[4596]։ 15 Եւ ասէ ցնա արքայ. Քանի՞ցս անգամ երդմնեցուցի զքեզ, զի մի՛ այլ ինչ խօսեսցիս ընդ իս, բայց զճշմարտութիւն յանուն Տեառն[4597]։ 16 Եւ ասէ. Տեսի ցրուեա՛լ զԻսրայէլ ՚ի լերինս՝ իբրեւ զոչխարս որոց ո՛չ գոյ հովիւ. եւ ասէ Տէր. Ո՛չ գոյ դոցա իշխան. դարձցի՛ իւրաքանչիւրոք ՚ի տուն իւր խաղաղութեամբ։ 17 Եւ ասէ արքայն Իսրայէլի ցՅովսափատ. Ո՞չ ասացի քեզ՝ թէ ո՛չ մարգարէանայ նա վասն իմ բարիս՝ այլ չարութիւն[4598]։ 18 Եւ ասէ. Ո՛չ այդպէս. լուարո՛ւք զբան Տեառն. տեսի զՏէր՝ զի նստէր յաթոռն իւրում. եւ ամենայն զօրք երկնից մե՛րձ կային յաջմէ նորա եւ յահեկէ. 19 եւ ասէ Տէր. Ո՞ խաբեսցէ զԱքաաբ արքայ Իսրայէլի, զի ելցէ եւ անկցի յՌամովթ Գաղաադու. եւ ասեն, ոմն ա՛յսպէս, եւ ոմն ա՛յնպէս[4599]։ 20 Եւ ե՛լ հոգի՝ եկաց առաջի Տեառն՝ եւ ասէ. Ե՛ս խաբեցից զնա։ Եւ ասէ Տէր. Ի՞ւ։ 21 Եւ ասէ. Ելից եւ եղէց հոգի սո՛ւտ ՚ի բերան ամենայն մարգարէիցն նորա։ Եւ ասէ. Խաբեսցես՝ եւ կարասցես, ե՛լ եւ արա ա՛յդպէս։ 22 Եւ ա՛րդ ահա ետ Տէր հոգի սո՛ւտ ՚ի բերան մարգարէիցդ քոց այդոցիկ. եւ Տէր խօսեցաւ վասն քո չարիս։ 23 Եւ մատուցեալ Սեդեկիա որդի Քանանու՝ եհար զծնօտն Միքայի, եւ ասէ ցնա. Որո՞վ ճանապարհաւ անց Ոգի Տեառն զինեւ, եւ խօսեցաւ ընդ քեզ[4600]։ 24 Եւ ասէ Միքէաս. Ահա տեսցես յաւուրն յայնմիկ. յորում մտանիցես շտեմարան ՚ի շտեմարանէ թաքչել[4601]։ 25 Եւ ասէ արքայն Իսրայէլի. Առէ՛ք զՄիքէաս՝ եւ դարձուցէք զդա առ Սեմեր իշխան քաղաքիս, եւ առ Յովաս իշխան որդի արքայի[4602]. 26 եւ ասացէ՛ք, ա՛յսպէս ասէ արքայ. Տո՛ւք զդա ՚ի տուն բանտին, եւ կերիցէ հաց նեղութեան, եւ ջուր նեղութեան արբցէ՝ մինչեւ ՚ի դառնալն իմում խաղաղութեամբ։ 27 Եւ ասէ Միքէաս. Եթէ դառնալով դարձցիս խաղաղութեամբ՝ ո՛չ խօսեցաւ ընդ իս Տէր, լուարո՛ւք ժողովուրդք ամենեքեան։ 28 Եւ ել արքայն Իսրայէլի, եւ Յովսափատ արքայ Յուդայ յՌամովթ Գաղաադ։ 29 Եւ ասէ արքայն Իսրայէլի ցՅովսափատ. Ծածկեա՛ զիս եւ մտից ՚ի պատերազմն, եւ դու զգեցիր զպատմուճանն իմ։ Եւ ծածկեցաւ արքայն Իսրայէլի, եւ եմուտ ՚ի պատերազմ։ 30 Եւ արքայն Ասորւոց պատուիրեաց իշխանաց կառացն որք էին ընդ նմա՝ եւ ասէ. Մի՛ պատերազմիցիք ընդ փոքու եւ մի՛ ընդ մեծի, բայց ընդ արքային Իսրայէլի միայն։ 31 Եւ եղեւ իբրեւ տեսին իշխանք կառացն զՅովսափատ, եւ ասեն նոքա. Սա՛ է արքայն Իսրայէլի։ Եւ շո՛ւրջ եղեն զնովաւ պատերազմել. եւ գոչեաց Յովսափատ, եւ Տէր ապրեցոյց զնա. եւ դարձոյց զնոսա Աստուած ՚ի նմանէ։ 32 Եւ եղեւ իբրեւ տեսին իշխանք կառացն՝ թէ ո՛չ է նա արքայն Իսրայէլի, դարձա՛ն ՚ի նմանէ։ 33 Եւ այր ոմն ելից զաղեղն կորովութեամբ, եւ եհար զարքայն Իսրայէլի ընդ մէջ թոքոցն եւ լանջաց. եւ ասէ ցներքինին. Դարձո՛ զձեռն քո՝ եւ հա՛ն զիս ՚ի պատերազմէս, վասն զի վտանգեցայ։ 34 Եւ պարտեցաւ պատերազմ յաւուր յայնմիկ, եւ արքայն Իսրայէլի կա՛յր ՚ի վերայ կառացն իւրոց մինչեւ ցերեկոյ ընդդէմ Ասորեացն. եւ մեռաւ ՚ի մտանել արեգականն։
1 Եւ դարձաւ Յովսափատ արքայ Յուդայ ՚ի տուն իւր խաղաղութեամբ յԵրուսաղէմ։ 2 Եւ ել ընդ առաջ նորա Յէու որդի Անանիայ մարգարէ, եւ ասէ նա ցարքայ Յովսափատ. Եթէ մեղաւորին դու օգնե՞ս, կամ ատելւոյն ՚ի Տեառնէ բարեկա՞մ լինիս. վասն այդորիկ եղեւ ՚ի վերայ քո բարկութիւն ՚ի Տեառնէ[4603]։ 3 Այլ զի գտա՛ն ՚ի քեզ բանք բարիք, եւ զի բարձեր զանտառսն յերկրէս Յուդայ, եւ ուղղեցեր զսիրտ քո խնդրել զՏէր՝ ապրեցո՛յց զքեզ Տէր։ 4 Եւ բնակեաց Յովսափատ յԵրուսաղէմ. եւ միւսանգամ ե՛լ ժողովուրդն ՚ի Բերսաբէէ մինչեւ ՚ի լեառնն Եփրեմի, եւ դարձոյց զնոսա առ Տէր Աստուած հարցն իւրեանց։ 5 Եւ կացո՛յց դատաւորս յամենայն քաղաքսն Յուդայ, եւ յամուրս յիւրաքանչիւր քաղաքի[4604]։ 6 Եւ ասէ ցդատաւորսն. Տեսէ՛ք զինչ առնիցէք դուք, վասն զի ո՛չ զմարդկան իրս դատիք դուք՝ այլ զՏեառն, եւ ընդ ձե՛զ են բանք իրաւանց. 7 եւ արդ եղիցի երկեւղ Տեառն ՚ի վերայ ձեր, պահեցէ՛ք եւ արարէ՛ք. զի ո՛չ գոյ Տեառն Աստուծոյ մերոյ անիրաւութիւն, եւ ո՛չ երեսաց աչառել, եւ ո՛չ առնուլ կաշառս։ 8 Այլ եւ յԵրուսաղէմ կացոյց Յովսափատ ՚ի քահանայից եւ ՚ի Ղեւտացւոց, եւ ՚ի հայրապետաց Իսրայէլի՝ յիրաւունս Տեառն դատե՛լ զբնակիչսն Երուսաղեմի։ 9 Եւ պատուիրեաց նոցա եւ ասէ. Ա՛յնպէս արարէք երկիւղիւ Տեառն, ճշմարտութեամբ եւ լի՛ սրտիւ 10 ամենայն այր զիրաւունսն, զեկեալս առ ձեզ յեղբարց ձերոց՝ եւ բնակչաց քաղաքացն իւրեանց, ՚ի մէջ արեան եւ արեան, եւ ՚ի մէջ իրաց եւ պատուիրանի. եւ զիրաւունս եւ զդատաստանսն որոշեցէ՛ք նոցա. եւ մի՛ մեղիցեն առ Աստուած. եւ ո՛չ եւս եղիցի ՚ի վերայ ձեր բարկութիւն, եւ ո՛չ ՚ի վերայ եղբարց ձերոց. ա՛յսպէս արասջի՛ք եւ ո՛չ մեղանչիցէք[4605]։ 11 Եւ ահա Ամարիաս քահանայ՝ առաջնորդ ՚ի վերայ ձեր յամենայն բանի Տեառն. եւ Զաբդիաս որդի Իսմայելի առաջնորդ ՚ի տանն Յուդայ. յամենայն բանի արքայի. եւ դպիրքն եւ Ղեւտացիք առաջի ձեր. զօրացարո՛ւք եւ արարէ՛ք. եւ եղիցի՛ Տէր ընդ բարւոյն։
ԺԷ 1 Եւ յետ այսորիկ եկի՛ն որդիքն Ամոնայ, եւ որդիքն Մովաբայ. եւ ընդ նոսա ՚ի Մինեցւոց անտի, առ Յովսափատ ՚ի պատերազմ։ 2 Եկի՛ն եւ ցուցին Յովսափատայ՝ եւ ասեն. Ե՛կն ՚ի վերայ քո ամբոխ բազում յա՛յնմ կողմանէ ծովուն յԱսորեաց, եւ ահա են յԱսասանթամար՝ որ է ՚ի Գադդի. 3 եւ երկեաւ։ Եւ ետ Յովսափատ զերեսս իւր խնդրել զՏէր, եւ քարոզեաց պահս յամենայն Յուդայ[4606]։ 4 Եւ ժողովեցաւ Յուդաս խնդրել զՏէր. եւ յամենայն քաղաքացն Յուդայ եկին խնդրել զՏէր։ 5 Եւ յարեաւ Յովսափատ ՚ի մէջ եկեղեցւոյն Յուդայ յԵրուսաղէմ ՚ի տանն Տեառն՝ յանդիման սրահին նորոյ. 6 եւ ասէ. Տէր Աստուած հարցն մերոց, ո՞չ ապաքէն դո՛ւ ես Աստուած յերկինս, եւ դո՛ւ տիրես ամենայն թագաւորութեանց հեթանոսաց, եւ ՚ի ձե՛ռս քո զօրութիւն ուժոյ. եւ ո՛չ ոք կարէ կալ ընդդէմ քո. 7 ո՞չ ապաքէն դո՛ւ ես Տէր որ սատակեցեր զբնակիչս երկրիս այսորիկ յերեսաց ժողովրդեան քոյ Իսրայէլի, եւ ետուր զսա զաւակի Աբրահամու սիրելւոյն քո յաւիտեան։ 8 Բնակեցին ՚ի սմա, եւ շինեցին աստ սրբութիւն անուան քում, եւ ասացին. 9 Եթէ եկեսցեն ՚ի վերայ մեր չարիք՝ սո՛ւր, դատաստանք, մահ, սո՛վ, կացցո՛ւք առաջի տանս այսմիկ՝ եւ առաջի քո. վասն զի անուն քո ՚ի վերայ տանս այսորիկ է՛. եւ գոչեսցուք առ քեզ ՚ի նեղութեան, լուիցես՝ եւ ապրեցուսցես զմեզ[4607]։ 10 Եւ արդ՝ ահա որդիքն Ամոնայ եւ Մովաբու, եւ լեառն Սէիրայ. ընդ որս ո՛չ ետուր անցանել ընդ նոսա Իսրայէլի յելանելն նոցա յերկրէն Եգիպտոսի. վասն զի խոտորեցա՛ն ՚ի նոցանէ, եւ ո՛չ սատակեցին զնոսա. 11 եւ արդ՝ աւասիկ նոքա յանդգնին գա՛լ ՚ի վերայ մեր, եւ հանել զմեզ յերկրէս ժառանգութեան մերոյ զոր ետուր մեզ։ 12 Տէր Աստուած մեր՝ ո՞չ առնես դատաստանս ՚ի նոսա. վասն զի ո՛չ գոյ զօրութիւն մեր ընդդէ՛մ կալ բազում ամբոխին այնորիկ, եւ ո՛չ գիտեմք զինչ արասցուք նոցա. այլ առ քե՛զ են աչք մեր։ 13 Եւ ամենայն Յուդաս կա՛յր առաջի Տեառն. եւ մանկունք նոցա, եւ կանայք նոցա։ 14 Եւ Ոզիելի որդւոյ Զաքարեայ, եւ յորդւոցն Բանեայ, եւ յորդւոցն Եղ՚իելի, որդւոյն Մաթանիայ Ղեւտացւոյ յորդւոցն Ասափայ, եղեւ՛ ՚ի վերայ նորա Հոգի Տեառն ՚ի մէջ եկեղեցւոյն[4608]. 15 եւ ասէ. Լուարո՛ւք ամենայն Յուդայ եւ բնակիչք Երուսաղեմի՝ եւ արքայ Յովսափատ. ա՛յսպէս ասէ Տէր ցձեզ. Մի՛ երկնչիք, եւ մի՛ զարհուրիք յերեսաց բազում ամբոխին այնորիկ. վասն զի ո՛չ ձե՛ր է պատերազմդ՝ այլ Աստուծոյ։ 16 Վաղիւ իջէ՛ք ՚ի վերայ նոցա. ահա իջանեն ընդ զառ ՚ի վայրն Ասեր, եւ գտջի՛ք զնոսա առ եզեր գետոյն, անապատին Յերիելի. 17 Ո՛չ է ձեր պատերազմել անդ. իմասջի՛ք եւ տեսջի՛ք զփրկութիւն Տեառն որ է ընդ ձեզ, Յուդայ եւ Երուսաղէմ. մի՛ երկնչիք եւ մի՛ զարհուրիք վաղիւ իջանել ընդ առաջ նոցա. զի Տէր է՛ ընդ ձեզ[4609]։ 18 Եւ խոնարհեալ Յովսափատ ՚ի վերայ երեսաց իւրոց, եւ ամենայն Յուդաս՝ եւ բնակիչք Երուսաղեմի. անկան առաջի Տեառն, եւ երկի՛ր պագին Տեառն։ 19 Եւ յարեա՛ն Ղեւտացիքն՝ յորդւոցն Կահաթու, եւ յորդւոցն Կորխայ՝ օրհնել զՏէր Աստուած ձայնիւ մեծաւ ՚ի բարձունս։ 20 Եւ կանխեցին ընդ առաւօտս, ելին յանապատն Թեկուայ. եւ յելանելն իւրեանց՝ եկաց Յովսափատ, գոչեաց եւ ասէ. Լուարո՛ւք ինձ Յուդաս եւ բնակիչք Երուսաղեմի. հաւատացէ՛ք Տեառն Աստուծոյ մերում, եւ հաւատասցէ ձեզ. հաւատացէ՛ք մարգարէից նորա՝ եւ յաջողեսցի՛ ձեզ։ 21 Եւ խոնարհեցաւ ընդ ժողովրդեանն. եւ կացոյց սաղմոսանուագս՝ եւ օրհնիչս, խոստովան լինել եւ օրհնել զսրբութիւնսն, յելանելն առաջի զօրուն՝ եւ ասէին. Խոստովա՛ն եղերո՛ւք Տեառն, զի յաւիտեան է ողորմութիւն նորա[4610]։ 22 Եւ եղեւ ՚ի սկսանելն զօրհնութիւնս Տեառն եւ զխոստովանութիւնսն նորա, ետ Տէր պատերազմել որդւոցն Ամոնայ ՚ի վերայ Մովաբու ՚ի լերինն Սէիրայ, որք ելեալ էին ՚ի վերայ Յուդայ. եւ պարտեցան[4611]։ 23 Եւ յարեան որդիքն Ամոնայ եւ Մովաբու ՚ի վերայ բնակչաց լերինն Սէիրայ սատակե՛լ եւ խորտակել. եւ իբրեւ վախճանեցին զբնակիչսն Սէիրայ, յարեան ՚ի վերայ միմեանց սատակել։ 24 Եւ Յուդաս եկն ՚ի դիտանոցն անապատին, հայեցաւ եւ ետես զբազմութիւնն, եւ ահա ամենեքեան մեռեալք եւ անկեալք ՚ի վերայ երկրի. եւ ո՛չ ոք էր ապրեալ։ 25 Եւ եկն Յովսափատ եւ զօրն, կողոպտել զաւարն նոցա. եւ գտին անասուն բազում, եւ զկազմածն, եւ զաւարն, եւ անօթս ցանկալիս. եւ աւարեցին զայն։ Եւ եղեւ զերիս աւուրս ժողովե՛լ նոցա զաւարն. վասն զի բազո՛ւմ էր յոյժ։ 26 Եւ յաւուրն չորրորդի ժողովեցան ՚ի Հովիտսն օրհնութեան. վասն զի ա՛նդ օրհնեցին զՏէր. յաղագս այնորիկ կոչեցին զանուն տեղւոյն այնորիկ՝ Հովի՛տ օրհնութեան մինչեւ յօրս յայս։ 27 Եւ դարձաւ ամենայն այր Յուդայ յԵրուսաղէմ, եւ Յովսափատ առաջնորդ նոցա ուրախութեամբ մեծաւ. քանզի ուրա՛խ արար զնոսա Տէր ՚ի թշնամեացն իւրեանց. 28 եւ մտին յԵրուսաղէմ քնարօք եւ տաւղօք եւ փողովք ՚ի տուն Տեառն։ 29 Եւ եղեն արհաւիրք ՚ի Տեառնէ ՚ի վերայ ամենայն թագաւորութեանց երկրի ՚ի լսե՛լն նոցա՝ եթէ Տէր ե՛տ պատերազմ ընդ հակառակորդսն Իսրայէլի։ 30 Եւ խաղաղեցաւ թագաւորութիւնն Յովսափատու. եւ հանգո՛յց զնա Աստուած նորա շուրջանակի։ 31 Եւ թագաւորեաց Յովսափատ ՚ի վերայ Յուդայ. եւ էր ամաց երեսնից ՚ի թագաւորելն իւրում, եւ քսան եւ հինգ ամ թագաւորեաց յԵրուսաղէմ. եւ անուն մօրն նորա Ազուբա՝ դուստր Սաղիայ[4612]։ 32 Եւ գնաց ՚ի ճանապարհս հօր իւրոյ Ասայի, ո՛չ խոտորեցաւ առնել ուղղութիւն առաջի Տեառն։ 33 Այլ բարձունքն տակաւին եւս էին. եւ ժողովուրդն ո՛չ ուղղեաց զսիրտ իւր առ Տէր Աստուած հարցն իւրեանց։ 34 Եւ մնացեալ բանքն Յովսափատու առաջինք եւ վերջինք՝ ահա գրեալ են ՚ի բանս Յէուայ որդւոյ Անանայ, որ գրեաց զգիրս թագաւորացն Իսրայէլի։ 35 Եւ յետ այսորիկ հաղորդութիւն արար Յովսափատ արքայ Յուդայ ընդ Ոքոզեայ արքայի Իսրայէլի. եւ անօրինեցաւ նա յառնել[4613] 36 եւ երթալ առ նա. եւ առնել նա՛ւ գնալ ՚ի Թարսիս, եւ արար նա՛ւ ՚ի Գասիոնգաբեր։ 37 Եւ մարգարէացաւ Եղիազար որդի Ովդրայ ՚ի Մարեսայ՝ առ Յովսափատ, եւ ասէ. Վասն զի եղեր սիրելի Ոքոզիայ, խորտակեաց Տէր զգործն քո, եւ խորտակեցաւ նաւն քո՝ եւ ո՛չ կարաց երթալ ՚ի Թարսիս[4614]։
1 Եւ ննջեաց Յովսափատ ընդ հարս իւր, եւ թաղեցաւ ընդ հարս իւր ՚ի քաղաքի Դաւթի։
ԺԸ Եւ թագաւորեաց Յովրամ որդի նորա փոխանակ նորա։ 2 Եւ նորա էին եղբարք՝ որդիք Յովսափատու վեց՝ Եզրիաս, եւ Էէլ, եւ Զաքարիաս, եւ Միսայէլ, եւ Սափատիաս, եւ Ազարիու. ամենեքեան սոքա որդիք Յովսափատու արքայի Յուդայ։ 3 Եւ ետ նոցա հայրն իւրեանց պարգեւս բազումս, արծաթ եւ ոսկի, եւ զէնս, հանդերձ պարսպաւոր քաղաքօքն Յուդայ. եւ զթագաւորութիւնն ետ Յովրամայ, վասն զի նա՛ էր անդրանիկ։ 4 Եւ յարեաւ Յովրամ ՚ի թագաւորութեանն իւրում, եւ զօրացաւ. եւ սպան զամենեսեան զեղբարսն իւր սրով, եւ յիշխանացն Իսրայէլի։ 5 Է՛ր ինքն երեսուն եւ երկուց ամաց՝ յորժամ եկա՛ց ՚ի թագաւորութեանն իւրում, եւ զութ ամ թագաւորեաց յԵրուսաղէմ. 6 եւ գնաց ՚ի ճանապարհս թագաւորացն Իսրայէլի, որպէս արար տունն Աքաաբու. վասն զի դուստր Աքաաբու էր նորա կին. եւ արար չա՛ր առաջի Տեառն։ 7 Եւ ո՛չ կամեցաւ Տէր սատակել զտունն Դաւթի, վասն ուխտին զոր եդ ընդ Դաւթի. եւ որպէս ասացն ցնա՝ տա՛լ նմա ճրագ, եւ որդւոց նորա զամենայն աւուրս։ 8 Յաւուրսն յայնոսիկ ապստամբեա՛ց Եդոմ ՚ի Յուդայ, եւ թագաւորեցուցին ՚ի վերայ իւրեանց թագաւոր[4615]։ 9 Եւ գնաց Յովրամ հանդերձ իշխանօքն, եւ ամենայն երիվարք ընդ նմա. եւ եղեւ ՚ի յառնելն նորա գիշերի, եհա՛ր Եդոմ զայնոսիկ որ պատեցին զնա, եւ զիշխանս կառացն. եւ փախեաւ զօրն ՚ի բնակութիւնս իւրեանց։ 10 Եւ ՚ի բա՛ց եկաց Եդովմ ՚ի ձեռանէ Յուդայ՝ մինչեւ յօրս յայս։ Յայնժամ ապստամբեաց Ղոբնա ՚ի ձեռանէ նորա ՚ի ժամանակին յայնմիկ. վասն զի թողին զՏէր Աստուած հարցն իւրեանց[4616]։ 11 Քանզի արար իւր բարձունս ՚ի քաղաքսն Յուդայ, եւ պոռնկեցոյց զբնակիչսն Երուսաղեմի. եւ մոլորեցոյց զՅուդաս։ 12 Եւ եկն նմա գի՛ր յԵղիայէ մարգարէէ. եւ ասէ. Ա՛յսպէս ասէ Տէր Աստուած Դաւթի հօր քոյ. Փոխանակ զի ո՛չ գնացեր դու ՚ի ճանապարհս Յովսափատու հօր քո, եւ ո՛չ ՚ի ճանապարհս Ասայի արքայի Յուդայ. 13 այլ գնացեր ՚ի ճանապարհս թագաւորին Իսրայէլի. եւ պոռնկեցուցեր զՅուդայ՝ եւ զբնակիչսն Երուսաղեմի. որպէս պոռնկեցաւ տունն Աքաաբու. եւ զեղբարս քո զորդիս հօր քոյ՝ զլաւագոյնսն քան զքեզ սպանե՛ր. 14 եւ ահա Տէր հարցէ զքեզ հարուածօք մեծամեծօք ՚ի ժողովրդեան քում, եւ զորդիս քո եւ զկանայս քո, եւ զամենայն ստացուածս քո[4617]. 15 եւ դու չա՛ր հիւանդութեամբ եւ ախտիւ որովայնի հաշեսցիս, մինչեւ ելցէ որովայն քո հիւանդութեամբն հանդերձ՝ աւուրց յաւուրս։ 16 Եւ յարո՛յց Տէր ՚ի վերայ Յովրամայ այլազգիս, եւ զԱրաբացիս, եւ զմերձաւորսն յԵթւովպացւոց. 17 եւ ելին ՚ի վերայ Յուդայ, եւ հարստահարէին զնա. եւ դարձուցին զամենայն պատրաստութիւնն զոր գտին ՚ի տան արքային, եւ զուստերս նորա, եւ զդստերս նորա. եւ ո՛չ մնաց նմա որդի. բայց Ոքոզիաս միայն՝ կրտսերագոյն յորդիս նորա։ 18 Եւ յետ այսր ամենայնի՝ եհար զնա Տէր ախտիւ որովայնի որոյ ո՛չ գոյր բժշկութիւն. 19 եւ եղեւ աւուրց յաւուրս, իբրեւ եկն ժամանակ աւուրցն նորա, յերկուս աւուրս ե՛լ որովայն նորա հանդերձ ախտիւն. եւ մեռաւ ՚ի չար հիւանդութեանն յայնմիկ. եւ ո՛չ արար նմա ժողովուրդն յուղարկութիւն, իբրեւ զյուղարկաւորութիւն հարցն նորա[4618]։ 20 Է՛ր ամաց երեսուն եւ երկուց՝ յորժամ թագաւորեաց. եւ զութ ամ թագաւորեաց յԵրուսաղէմ. եւ մեռաւ ո՛չ գովութեամբ. եւ թաղեցաւ ՚ի քաղաքին Դաւթի, եւ ո՛չ ՚ի գերեզմանս թագաւորացն։
ԺԹ 1 Եւ թագաւորեցուցին բնակիչքն Երուսաղեմի զՈքոզիաս որդի նորա զկրտսերագոյնն փոխանակ նորա. վասն զի զամենեսեան զերիցագոյնսն կոտորեաց հէնն եկեալ ՚ի վերայ նոցա, Արաբացիքն, եւ Աղ՚իմազովնեայքն. եւ թագաւորեաց Ոքոզիա որդի Յովրամայ արքայի Յուդայ։ 2 Է՛ր քսան եւ երկո՛ւց ամաց յորժամ թագաւորեաց Ոքոզիա. եւ տարի մի թագաւորեաց յԵրուսաղէմ. եւ անուն մօր նորա Գոդողիա դուստր Զամրեայ[4619]։ 3 Եւ նա՛ գնաց ՚ի ճանապարհս տանն Աքաաբու. վասն զի մայրն իւր է՛ր խորհրդակից նմա մեղանչել։ 4 Եւ արար չա՛ր առաջի Տեառն որպէս արար տունն Աքաաբու. քանզի նոքա էին խորհրդակիցք նմա յետ մեռանելոյ հօրն նորա սատակել զնա. 5 ըստ խորհրդոց նոցա գնա՛ց նա։ Եւ չոգաւ ընդ Յովրամայ որդւոյ Աքաաբու ՚ի պատերազմ ՚ի վերայ Ազայելի արքայի Ասորեաց յՌամաթ Գաղաադ. եւ հարին աղեղնաւորքն զՅովրամ։ 6 Եւ դարձաւ Յովրամ բժշկել յԵզրայէլ, ՚ի վիրացն զոր խոցեցին զնա Ասորիքն յՌամաթ՝ ՚ի պատերազմել նորա ընդ Ազայելի արքայի Ասորեաց։ Եւ Ոքոզիաս որդի Յովրամայ արքայի Յուդայ՝ էջ տեսանել զՅովրամ որդին Աքաաբու յԵզրայէլ, վասն զի հիւանդ էր։ 7 Եւ ՚ի Տեառնէ եղեւ կործանումն Ոքոզիայ յերթալն առ Յովրամ. եւ յերթալն նորա ե՛լ նա առ Յէու՝ որդին Ամեսսեայ օծեա՛լն Տեառն[4620]։ 8 Եւ եղեւ իբրեւ ա՛ռ Յէու զվրէժ տանն Աքաաբու՝ եգիտ եւ զիշխանսն Յուդայ եւ զեղբարսն Ոքոզեայ՝ որք պաշտէին զՈքոզիաս, եւ կոտորեաց զնոսա. 9 եւ ասաց խնդրել զՈքոզիաս. եւ կալան զնա ՚ի բժշկելն ՚ի Սամարիա. եւ ածին զնա առ Յէու, եւ սպան զնա. եւ թաղեցին զնա անդէն. վասն զի ասացին. Որդի՛ է Յովսափատայ որ խնդրեաց զՏէր ՚ի բոլոր սրտէ իւրմէ։ Եւ ո՛չ գոյր ՚ի տանն Ոքոզիայ՝ զօրացուցանել զոք յաղագս զօրութեան թագաւորութեանն։
Ի 10 Եւ Գոդողիա մա՛յրն Ոքոզիայ, ետես թէ մեռաւ որդին նորա, յարեա՛ւ եւ կորո՛յս զամենայն զաւակ թագաւորութեանն ՚ի տանն Յուդայ[4621]։ 11 Եւ ա՛ռ Յովսաբեթ դուստր արքայի զՅովաս որդի Ոքոզիայ, եւ գողացաւ զնա ՚ի միջոյ որդւոցն արքայի կոտորելոցն. եւ ետ զնա ՚ի դայեակ նորա ՚ի սենեակս անկողացն. եւ թաքոյց զնա Յովսաբեթ դուստր արքային Յովրամայ՝ եղբայրն Ոքոզիայ կին Յովիդայեայ քահանայի, եւ ծածկեաց զնա յերեսաց Գոդողիայ, եւ ո՛չ սպան զնա[4622]։ 12 Եւ է՛ր ընդ նմա թաքուցեալ ՚ի տանն Աստուծոյ ամս վեց. եւ Գոդողիա թագաւորեաց ՚ի վերայ երկրին[4623]։
1 Եւ յամին եւթներորդի զօրացաւ Յովիդայեա. ա՛ռ զհարիւրապետսն՝ զԱզարիաս որդի՛ Յովրամայ, եւ զԻսմայէլ որդի՛ Յովնանայ, եւ զԱզարիաս որդի՛ Յովբադայ, եւ զՄասիաս որդի Ադայիայ. եւ զԵղ՚իսափատ որդի՛ Զաքարիայ ՚ի տունն Տեառն. 2 շրջեցան ընդ Յուդաս, եւ ժողովեցին զՂեւտացիսն յամենայն քաղաքացն Յուդայ, եւ զիշխանս տոհմիցն Իսրայէլի, եւ եկին յԵրուսաղէմ։ 3 Եւ եդին ուխտ ընդ ամենայն եկեղեցւոյն Յուդայ ՚ի տանն Տեառն, եւ ընդ արքային։ Եւ կացոյց նոցա զորդին արքայի, եւ ասէ ցնոսա. Ահաւասիկ որդի արքային Յուդայ, թագաւորեսցէ՛ դա, որպէս խօսեցաւ Տէր ՚ի վերայ տանն Դաւթի[4624]։ 4 Եւ արդ՝ բան՝ ա՛յս է զոր առնիցէք. երրորդ մասն ՚ի ձէնջ մտցէ ՚ի շաբաթապահ քահանայիցն Ղեւտացւոց, եւ ՚ի մուտս դրանցն[4625]. 5 եւ երրորդ մասն ՚ի տան արքային. եւ երրորդ մասն ՚ի դրանն միջնում։ Եւ ամենայն ժողովուրդն ՚ի սրահի տանն Տեառն լիցի[4626]. 6 եւ մի՛ ոք մտցէ ՚ի տունն Տեառն, բայց միայն քահանայքն եւ Ղեւտացիքն՝ եւ պաշտօնեայքն ՚ի Ղեւտացւոց՝ նոքա մտցեն. վասն զի սուրբք են. եւ ամենայն ժողովուրդն պահեսցէ զպահպանութիւնս Տեառն։ 7 Եւ պատեսցեն Ղեւտացիքն շուրջանակի զարքայ՝ ա՛յր եւ զէ՛ն իւր ՚ի ձեռին իւրում եւ որ ոք մտանիցէ ՚ի տունն, մեռցի՛. եւ նոքա եղիցին ընդ արքայի ՚ի մտանե՛լ եւ յելանել նորա։ 8 Եւ արարին Ղեւտացիքն եւ ամենայն Յուդայ ըստ ամենայնի զոր ինչ պատուիրեաց Յովիդայեայ քահանայ. եւ ա՛ռ իւրաքանչիւրոք զընկեր իւր ՚ի սկսանելոյ շաբաթուն. վասն զի ո՛չ արձակեաց Յովիդայէ զհանապազորդեան պահապանսն։ 9 Եւ ետ նոցա զսուսերսն եւ զվահանսն, եւ զզէնսն որք էին արքայի Դաւթի ՚ի տանն Աստուծոյ[4627]. 10 եւ կացոյց զամենայն ժողովուրդն զիւրաքանչիւրոք զինո՛ւն իւրով յուսոյ տանն յաջմէ, մինչեւ յուս ահեկի կողմանն սեղանոյն եւ տաճարին զթագաւորաւն շուրջանակի։ 11 Եւ եհան զորդին արքայի, եւ եդ ՚ի վերայ նորա զթագն եւ զվկայութիւնն. եւ թագաւորեցուցին եւ օծին զնա Յովիդայէ եւ որդիք իւր. եւ ասեն. Կեցցէ՛ արքայ[4628]։ 12 Եւ լուաւ Գոդողիա զձայն ժողովրդեանն զընթանալոյն, զգոհանալոյն՝ եւ զօրհնելոյն զարքայ, եւ եմուտ առ արքայն ՚ի տուն Տեառն. 13 ետե՛ս, եւ ահա թագաւորն կայր ՚ի տեղւոջն իւրում, ՚ի մուտս ճանապարհին՝ պե՛տքն, եւ փողքն, եւ իշխանքն շուրջ զարքայիւ. եւ ամենայն ժողովուրդն զուարճացեալ հարկանէին զփողսն, եւ երգէին նուագարանօքն երգս, եւ օրհնէին զօրհնութիւնսն. եւ պատառեաց Գոդողիա զզգեստն իւր, գոչեա՛ց եւ ասէ. Դաւաճանութեա՛մբ խարդախեցէք։ 14 Եւ ել Յովիդայէ քահանայ՝ պատուիրեաց Յովիդայէ քահանայ հարիւրապետացն եւ իշխանաց զօրուն, եւ ասէ ցնոսա. Հանէ՛ք զդա արտաքոյ ՚ի տանէդ. եւ ելէ՛ք զկնի դորա, եւ մեռցի՛ սրով. վասն զի ասաց քահանայն. Մի՛ մեռցի նա ՚ի տանն Տեառն[4629]։ 15 Եւ թո՛յլ ետուն նմա, եւ անց ընդ դուռն հեծելոց տան արքային. եւ սպանի՛ն զնա անդ։ 16 Եւ ուխտեաց Յովիդայէ ուխտ ՚ի մէջ իւր՝ եւ ժողովրդեանն եւ արքային, լինել ժողովուրդ Տեառն։ 17 Եւ եմուտ ամենայն ժողովուրդ երկրին ՚ի տունն Բահաղու, եւ կործանեցին զնա, եւ զսեղանս նորա, եւ զկուռսն նորա մանրեցին. եւ զՄաթան քուրմն Բահաղու սպանին առաջի սեղանոյ նորին[4630]։ 18 Եւ ա՛ռ Յովիդայէ քահանայ զգործ տանն ՚ի ձեռն քահանայից եւ Ղեւտացւոց. եւ կանգնեաց զհանապազորդեան պաշտօնեայս զքահանայս եւ զՂեւտացիս զորս զատոյց Դաւիթ ՚ի տունն Տեառն, եւ մատոյց ողջակէզս Տեառն, որպէս եւ գրեալ է յօրէնսն Մովսիսի, ուրախութեամբ եւ երգովք ՚ի ձեռն Դաւթի[4631]։ 19 Եւ կացին դռնապանքն ՚ի դրունս տան Տեառն, եւ ո՛չ մտանէր անմաքուր ոք անդր յամենայն իրս։ 20 Եւ ա՛ռ զպետս տոհմիցն, եւ զզօրաւորսն, եւ զիշխանս ժողովրդեանն, եւ զամենայն ժողովուրդ երկրին, եւ հանին զարքայ ՚ի տանէ Տեառն, եւ մտին ընդ դուռն ներքին ՚ի տուն թագաւորին, եւ նստուցին զարքայ յաթոռ թագաւորութեանն[4632]. 21 եւ ուրա՛խ եղեւ ամենայն ժողովուրդ երկրին, եւ քաղաքն լռեաց. եւ զԳոդողիա սպանին սրով։
1 Է՛ր եւթն ամաց Յովաս ՚ի թագաւորելն իւրում. եւ քառասուն ամ թագաւորեաց յԵրուսաղէմ. եւ անուն մօր նորա Աբիա ՚ի Բերսաբէէ[4633]։ 2 Եւ արար Յովաս ուղղութիւն առաջի Տեառն զամենայն աւուրս Յովիդայեայ քահանայի։ 3 Եւ ա՛ռ իւր Յովաս երկուս կանայս, եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս։ 4 Եւ յետ այսորիկ եղեւ՛ ՚ի սրտին Յովասու կազմել զտունն Տեառն։ 5 Եւ ժողովեաց զքահանայսն եւ զՂեւտացիսն, եւ ասէ ցնոսա. Ելէ՛ք ՚ի քաղաքս Յուդայ, եւ ժողովեցէ՛ք յամենայն յԻսրայէլէ արծաթ, զօրացուցանել զտունն Տեառն ամի ամի. եւ փութացարո՛ւք խօսել. եւ ո՛չ հաւատացին Ղեւտացիքն։ 6 Եւ կոչեաց Յովաս արքայ զՅովիդայէ զիշխան, եւ ասէ ցնա. Ընդէ՞ր ո՛չ արարեր ա՛յց Ղեւտացւոցն, բերել ՚ի ներքս ՚ի Յուդայ եւ յԵրուսաղեմէ՝ որ ինչ սահմանեալ էր ՚ի Մովսիսէ յառնէն Աստուծոյ. վասն զի եկեղեցացոյց զԻսրայէլ ՚ի խորանն վկայութեան[4634]։ 7 Զի Գոդողիա էր անօրէն, եւ որդիք նորա կործանեցին զտունն Աստուծոյ. քանզի եւ զսրբութիւնս տանն Աստուծոյ արարին Բահաղիմայցն[4635]։ 8 Եւ ասէ արքայ. Լիցի՛ արկղ, եւ դիցի ՚ի դրան տանն Տեառն արտաքոյ. 9 եւ քարոզեսցեն ՚ի Յուդայ եւ յԵրուսաղէմ, բերել Տեառն, որպէս ասացն Մովսէս ծառայն Աստուծոյ Իսրայէլի յանապատին[4636]։ 10 Եւ ետուն ամենեքեան՝ իշխանքն եւ ամենայն ժողովուրդն, եւ բերէին ՚ի ներքս, եւ արկանէին յարկղն մինչեւ լցաւ։ 11 Եւ լինէր իբրեւ բերէին զարկղն առ վերակացու արքային ՚ի ձեռն Ղեւտացւոցն, իբրեւ տեսանէին թէ առաւելոյր արծաթն, գայր դպրապետն առ արքայ, եւ վերակացու մեծի քահանային, եւ թափէին զարկղն. եւ կացուցանէին անդրէն ՚ի տեղւոջն իւրում. ա՛յնպէս առնէին օր ըստ օրէ, եւ ժողովէին արծաթ բազում[4637]։ 12 Եւ ետ զայն արքայ եւ Յովիդայէ քահանայ ցայնոսիկ որք առնէին զգործն ՚ի պատրաստութիւն տանն Տեառն. եւ կացուցին ՚ի վարձու քարահատս եւ հիւսունս կազմել զտունն Տեառն, եւ առնէին զգործն. 13 եւ ելանէր յաջողութիւն գործոյն ՚ի ձեռս նոցա. եւ կանգնեցին զտունն Տեառն ՚ի կայանի իւրում, եւ զօրացուցին զնա[4638]։ 14 Եւ իբրեւ կատարեցին, բերին առ արքայ եւ ա՛ռ Յովիդայէ զմնացեալ արծաթն. եւ արարին սպա՛ս ՚ի տանն Տեառն, կա՛հ պաշտաման ողջակիզացն, եւ խնկարանս ոսկեղէնս եւ արծաթեղէնս. եւ մատուցանէին ողջակէզս ՚ի տան Տեառն հանապազ զամենայն աւուրս Յովիդայեայ։ 15 Եւ ծերացաւ Յովիդայէ լի՛ աւուրբք, եւ վախճանեցաւ ամաց հարիւր եւ երեսնից։ 16 Եւ ՚ի վախճանելն նորա թաղեցին զնա ՚ի քաղաքի Դաւթի ընդ թագաւորս. վասն զի արա՛ր բարութիւնս ընդ Իսրայէլի, եւ ընդ Աստուծոյ՝ եւ ընդ տան նորա։ 17 Եւ եղեւ յետ վախճանելոյն Յովիդայեայ, մտի՛ն իշխանքն Յուդայ, եւ երկի՛ր պագին արքայի, եւ շրջեցին զմիտսն Յովասու. յայնժամ լուաւ նոցա արքայ։ 18 Թողի՛ն զՏէր Աստուած հարցն իւրեանց, եւ ծառայեցին կռոց, եւ Աստարտայցն. եւ եղեւ բարկութիւն Տեառն ՚ի վերայ Յուդայ եւ Երուսաղեմի յաւուրսն յայնոսիկ։ 19 Եւ առաքեաց առ նոսա մարգարէս՝ դարձուցանել առ Տէր, եւ ո՛չ լուան. եւ եդ նոցա վկայութիւն՝ եւ ո՛չ անսացին։ 20 Եւ Հոգին Տեառն զգեցաւ Ազարիաս որդի Յովիդայեայ քահանայի. յարեա՛ւ ՚ի մէջ ամենայն ժողովրդեանն եւ ասէ. Ա՛յսպէս ասէ Տէր. Ընդէ՞ր խոտորեցայք ՚ի պատուիրանացն Տեառն, եւ ո՛չ յաջողեսցի ձեզ. վասն զի թողէք դուք զՏէր, եւ նա՛ լքցէ զձեզ։ 21 Եւ յարեան ՚ի վերայ նորա եւ քարկոծեցին զնա պատուիրանաւ Յովասու արքայի ՚ի սրահի տանն Տեառն։ 22 Եւ ո՛չ յիշեաց Յովաս զգութն զոր արար ընդ նմա Յովիդայէ հայրն նորա, եւ սպան զորդի նորա. եւ եղեւ ՚ի մեռանելն՝ ասաց. Տեսցէ՛ Տէր եւ դատեսցի[4639]։ 23 Եւ ՚ի կատարել տարւոյն այնորիկ ե՛լ ՚ի վերայ նորա զօրն Ասորեաց, եւ եկն ՚ի վերայ Յուդայ եւ Երուսաղեմի, եւ կոտորեցին զամենայն իշխանս ժողովրդեանն եւ զօրուն. եւ զամենայն աւար նոցա ետուն տանե՛լ արքային Դամասկոսի[4640]. 24 վասն զի սակա՛ւ արամբք եկն զօրն Ասորեաց, եւ Աստուած մատնեաց ՚ի ձեռս նոցա զօր բազում յոյժ. վասն թողլոյն նոցա զՏէր Աստուած հարցն իւրեանց. եւ ընդ Յովասայ արա՛ր զդատաստանն[4641]։ 25 Եւ յետ գնալոյն նոցա ՚ի նմանէ, թողի՛ն զնա ՚ի հիւանդութեան մեծի. եւ յարեան ՚ի վերայ նորա ծառայքն իւր, վասն արեան որդւոյն Յովիդայեայ քահանայի, եւ սպանին զնա ՚ի գահոյսն իւրում եւ մեռաւ. եւ թաղեցին զնա ՚ի քաղաքին Դաւթի, եւ ո՛չ թաղեցին զնա ՚ի գերեզմանի թագաւորացն։ 26 Եւ որք յարեան ՚ի վերայ նորա՝ էին Զաբդեա որդի՛ Սամեթայ Ամոնացի, եւ Յովսաբեթ որդի՛ Սամարիթայ Մովաբացի, 27 եւ որդիք նորա ամենեքեան, եւ եկին առ նա հնգեքեան, եւ բազում մթերս ՚ի վերայ դնէին։ Եւ մնացեալ բանքն Յովասու, ահա գրեալ են ՚ի գիրս թագաւորացն։
ԻԱ Եւ թագաւորեաց Ամասիա որդի նորա փոխանակ նորա[4642]։
1 Է՛ր ամաց քսան եւ հնգից ՚ի թագաւորելն Ամասիաս, եւ քսան եւ ինն ամ թագաւորեաց յԵրուսաղէմ. եւ անուն մօր նորա Յովադին յԵրուսաղեմէ[4643]. 2 եւ արար ուղղութիւն առաջի Տեառն, բայց ո՛չ լի սրտիւ։ 3 Եւ եղեւ իբրեւ հաստատեցաւ թագաւորութիւնն ՚ի ձեռին նորա, սպա՛ն զծառայսն իւր որք սպանին զարքայ զհայրն նորա. 4 եւ զորդիսն նոցա ո՛չ սպան՝ ըստ ուխտի օրինացն Տեառն, որպէս եւ գրեալ է. եւ զորօրինակ պատուիրեաց Տէր եւ ասաց. Ո՛չ մեռցին հարք փոխանակ որդւոց, եւ որդիք ո՛չ մեռցին փոխանակ հարց իւրեանց. այլ իւրաքանչիւրոք ՚ի մե՛ղս իւրում մեռցի[4644]։ 5 Եւ ժողովեաց Ամասիաս զտունն Յուդայ, եւ կացո՛յց նոցա ըստ տանց տոհմիցն իւրեանց հազարապետս, եւ հարիւրապետս, յամենայն Յուդա, եւ յԵրուսաղէմ, եւ թուեաց զնոսա ՚ի քսանամենից եւ ՚ի վեր, եւ եգիտ զնոսա երեք հարիւր հազար զօրաւորս, որք ելանէին ՚ի պատերազմ, ունելով նիզակ եւ ասպար։ 6 Եւ ՚ի վարձո՛ւ կալաւ յԻսրայէլէ հարիւր հազար զօրաւորս ուժով, հարիւր տաղանտոյ արծաթոյ[4645]։ 7 Եւ այր ոմն Աստուծոյ ե՛կն առ նա եւ ասէ. Արքա՛յ՝ մի՛ երթիցէ ընդ քեզ զօրդ Իսրայէլի, վասն զի ո՛չ է Տէր ընդ Իսրայէլի, եւ ո՛չ ընդ ամենայն որդիս Եփրեմի. 8 եթէ կարծեսցես զօրանալ դոքօք՝՚ի պարտութիւն մատնեսցէ զքեզ Տէր առաջի թշնամեաց քոց. քանզի ՚ի Տեառնէ՛ լինի զօրանալ՝ եւ ՚ի պարտութիւն մատնիլ[4646]։ 9 Եւ ասէ Ամասիա ցայրն Աստուծոյ. Եւ զի՞նչ արարից զհարիւր տաղանդսն զոր ետու զօրուդ Իսրայէլի։ Եւ ասէ ցնա այրն Աստուծոյ. Գո՛յ Տեառն տա՛լ քեզ առաւելագոյն քան զայն։ 10 Եւ որոշեաց Ամասիաս զգունդն որ եկեալ էր առ նա յԵփրեմայ՝ երթա՛լ ՚ի տեղի իւրեանց. եւ բարկացան յոյժ ՚ի վերայ Յուդայ, եւ դարձան ՚ի տեղիս իւրեանց բարկութեամբ եւ ցասմամբ։ 11 Եւ Ամասիաս զօրացաւ ա՛ռ զզօրն իւր, եւ գնաց ՚ի հովիտս Աղտիցն. եւ եհար զորդիսն Սէիրայ տասն հազար[4647]. 12 եւ ա՛յլ եւս տասն հազար գերեցին որդիքն Յուդայ, եւ ածին զնոսա ՚ի գլուխ քարանձաւին եւ գահավէժ առնէին զնոսա ՚ի ծայրից բարձուանդակին, եւ ամենեքեան սատակէին[4648]։ 13 Եւ որդիք զօրութեանցն զորս դարձոյց Ամասիաս ո՛չ երթալ ընդ իւր ՚ի պատերազմ՝ յարձակեցան ՚ի քաղաքսն Յուդայ, ՚ի Սամարիայ մինչեւ ՚ի Բեթորոն, եւ հարին ՚ի նոցանէ երիս հազարս, եւ առին աւա՛ր բազում[4649]։ 14 Եւ եղեւ յետ գալոյն Ամասիայ ՚ի հարկանելոյն զԵդոմ, եբե՛ր առ նոսա զաստուածս որդւոցն Սէիրայ, եւ կացոյց զնոսա ի՛ւր յաստուածս. եւ երկի՛ր պագանէր առաջի նոցա, եւ զոհէր ինքն նոցա։ 15 Եւ եղեւ բարկութիւն Տեառն ՚ի վրայ Ամասիայ. առաքեաց առ նա մարգարէս՝ եւ ասէ ցնա. Ընդէ՞ր խնդրեցեր դու զաստուածս ժողովրդեանն այնորիկ որք ո՛չ փրկեցին զժողովուրդն իւրեանց ՚ի ձեռաց քոց։ 16 Եւ եղեւ ՚ի խօսելն նորա՝ ասէ ցնա. Միթէ խորհրդակի՞ց թագաւորի ետուն զքեզ. զգո՛յշ լեր՝ գուցէ՛ տանջեսցիս։ Եւ լռեաց մարգարէն. եւ ասէ. Գիտե՛մ զի խորհի Տէր ՚ի վերայ քո կործանե՛լ զքեզ. վասն զի արարեր զայդ. եւ ո՛չ անսացեր խրատուս իմում[4650]։ 17 Եւ խորհեցաւ Ամասիաս՝ առաքեաց առ Յովաս որդի Յովաքազայ որդւոյ Յէուայ՝ առ արքայն Իսրայէլի, եւ ասէ. Ե՛կ եւ երեւեսցո՛ւք երեսօք[4651]։ 18 Եւ առաքեաց Յովաս արքայ Իսրայէլի առ Ամասիաս արքայ Յուդայ եւ ասէ. Ոքոզն որ ՚ի Լիբանան է՝ յղեաց առ մայրսն Լիբանանու եւ ասէ. Տո՛ւր զդուստր քո ուստեր իմում կնութեան. եւ ահա անցին գազանք անապատին Լիբանանու, եւ եկեալ կոխեցին զամենայն զեկքեան[4652]։ 19 Ահա հարեր զԵդումէաս. եւ հպարտացուցանէ՞ զքեզ սիրտ քո ծանրութեամբ. նի՛ստ այսուհետեւ ՚ի տան քում, եւ ընդէ՞ր անկանիս դու ՚ի չարութիւն. եւ սատակիցի՛ս դու եւ Յուդաս ընդ քեզ[4653]։ 20 Եւ ո՛չ լուաւ Ամասիաս. վասն զի ՚ի Տեառնէ եղեւ մատնել զնա ՚ի ձեռս Յովասու՝ յաղագս խնդրելոյն նորա զաստուածսն Եդոմայեցւոց։ 21 Եւ ե՛լ Յովաս արքայ Իսրայէլի՝ եւ երեւեցան միմեանց, նա՛ եւ Ամասիաս արքայ Յուդայ՝ ՚ի Բեթսամիւս, որ է Յուդայ։ 22 Եւ պարտեցաւ Յուդայ առաջի Իսրայէլի, եւ փախեաւ իւրաքանչիւրոք ՚ի բնակութիւնս իւր։ 23 Եւ զԱմասիաս արքայ Յուդայ որդի Յովասու՝ կալաւ Յովաս արքայ Իսրայէլի ՚ի Բեթսամիւս, եւ տարաւ զնա յԵրուսաղէմ. եւ քակեաց ՚ի պարսպէն Երուսաղեմի, ՚ի դրանէն Եփրեմի մինչեւ ՚ի դուռն Անկեանն, երեք հարիւր կանգուն։ 24 Եւ զամենայն ոսկի եւ արծաթ, եւ զամենայն սպաս՝ որ գտաւ ՚ի տանն Տեառն, եւ առ Աբդեդովմայ, եւ զգանձս տան թագաւորին, եւ զորդիս խառնակութեանցն ա՛ռ եւ դարձաւ ՚ի Սամարիա։ 25 Եւ եկաց Ամասիաս որդի Յովասու արքայ Յուդայ՝ յետ մեռանելոյն Յովասու որդւոյ Յովաքազու արքայի Իսրայէլի, ամս հնգետասան[4654]։ 26 Եւ մնացեալ բանքն Ամասիայ առաջինք եւ վերջինք. ո՞չ ահա գրեալ են ՚ի գիրս թագաւորացն Իսրայէլի եւ Յուդայ։ 27 Եւ ՚ի ժամանակին յորում ՚ի բա՛ց եկաց Ամասիաս ՚ի Տեառնէ, յարեան ՚ի վերայ նորա զօրքն յԵրուսաղէմ, եւ փախեաւ ՚ի Լաքիս. եւ առաքեցին զկնի նորա ՚ի Լաքիս, եւ սպանին զնա անդ։ 28 Եւ բարձին զնա ՚ի վերայ ձիոց, եւ թաղեցին զնա ընդ հարս իւր ՚ի քաղաքի Դաւթի։
ԻԲ 1 Եւ ա՛ռ ամենայն ժողովուրդ երկրին զՈզիաս՝ եւ է՛ր նա ամաց վեշտասանից, եւ թագաւորեցուցին զնա փոխանակ հօրն իւրոյ Ամասիայ։ 2 Նա՛ շինեաց զԵղ՚աթ, եւ նա՛ դարձոյց զնա անդրէն ՚ի Յուդայ՝ յետ մեռանելոյն արքային ընդ հարս իւր։ 3 Որդի վեշտասան ամաց թագաւորեաց Ոզիաս, եւ յիսուն եւ երկուս ամս թագաւորեաց յԵրուսաղէմ. եւ անուն մօր նորա Յեքեղիա՝ յԵրուսաղեմէ[4655]։ 4 Եւ արար ուղղութիւն առաջի Տեառն, ըստ ամենայնի զոր արար Ամասիա հայր նորա։ 5 Եւ խնդրեաց զՏէր յաւուրս Զաքարիայ իմաստնոյ երկիւղիւ Տեառն. յաւուրս նորա խնդրեաց նա զՏէր, եւ յաջողեաց նմա Տէր։ 6 Եւ ել եւ պատերազմեցաւ ընդ այլազգիս, եւ քակեաց զպարիսպն Գեթայ, եւ զպարիսպն Յաբիսայ, եւ զպարիսպն Ազովտայ. եւ շինեաց զքաղաքսն Ազովտայ ՚ի մէջ այլազգեացն[4656]։ 7 Եւ զօրացոյց զնա Տէր ՚ի վերայ այլազգեացն, եւ ՚ի վերայ Արաբացւոցն որք բնակէին ՚ի վիմին, եւ ՚ի վերայ Մինեցւոցն[4657]. 8 եւ տային Մինեցիքն ընծայս Ոզիայ. եւ է՛ր անուն նորա մինչեւ ՚ի մուտսն Եգիպտոսի, վասն զի զօրացաւ ՚ի վեր։ 9 Եւ շինեաց Ոզիաս զաշտարակսն Երուսաղեմի առ դրան Ձորոյն եւ առ անկիւնսն, եւ զօրացոյց. 10 եւ շինեաց աշտարակս յանապատին. եւ փորեաց ջրհորս բազումս, վասն զի անասուն բազո՛ւմ էր նորա ՚ի Սեփեղ՚ա՝ եւ ՚ի դաշտին. եւ այգեգործք ՚ի լերինն, եւ ՚ի Կարմեղ՚ոս. քանզի սիրէր զերկրագործութիւն[4658]։ 11 Եւ եղեն Ոզիայ զօրք որք առնէին պատերազմ, եւ ելանէին ՚ի մարտ գունդք. եւ թիւն նոցա ՚ի ձեռն Յէէլի դպրապետի, եւ Մասեայ դատաւորի, եւ ՚ի ձեռն Անանիայի փոխանակի արքայի։ 12 Ամենայն գունդք ցեղապետիցն զօրաց ՚ի պատերազմին երկու հազար վեցհարիւր[4659]։ 13 Եւ ընդ նոսա զօր պատերազմօղ, երեք հարիւր հազար, եւ եւթն հազար, եւ հինգ հարիւր. նոքա էին որք առնէին պատերազմ զօրութեամբ մեծաւ. օգնակա՛ն լինելով արքային՝ ՚ի հակառակորդացն[4660]։ 14 Եւ պատրաստէր նոցա Ոզիաս ամենայն զօրուն, վահանս եւ նիզակս եւ սաղաւարտս եւ զրահս եւ աղեղունս՝ եւ պարսս ՚ի քարինս։ 15 Եւ արար յԵրուսաղէմ մենքենայս արուեստից ճարտարութեան՝ լինել ՚ի վերայ պարսպաց, եւ ՚ի վերայ անկեանց, ձգե՛լ նետս եւ քարինս մեծամեծս։ Եւ լսելի՛ եղեւ պատրաստութիւն նորա մինչեւ ՚ի հեռաստան. վասն զի սքանչելի՛ էր նա յօգնել մինչեւ զօրացաւ[4661]։ 16 Եւ իբրեւ զօրացաւ՝ բարձրացա՛ւ սիրտ նորա առ յապականել, եւ անիրաւեցաւ ՚ի Տէր Աստուած իւր. եւ եմուտ ՚ի տաճարն Տեառն ծխել խունկս ՚ի վերայ սեղանոյ խնկոցն[4662]։ 17 Եւ եմուտ զհետ նորա Ազարիաս քահանայ, եւ ընդ նմա քահանայքն Տեառն ութսուն, որդիք զօրաւորք. 18 կացին ՚ի վերայ Ոզիայ արքայի, եւ ասեն ցնա. Ո՛չ է քո Ոզիաս ծխել խունկս Տեառն, այլ քահանայից որդւոց Ահարոնի սրբեցելոցդ է՝ ծխել զայդ. ե՛լ արտաքս ՚ի սրբութեանց, վասն զի ապստամբեցեր դու ՚ի Տեառնէ, եւ ո՛չ եւս լիցի քեզ այդ ՚ի փառս ՚ի Տեառնէ Աստուծոյ։ 19 Եւ սրտմտեցաւ Ոզիաս, եւ ՚ի ձեռին իւրում բուրուառն ծխել զխունկս ՚ի տաճարին. եւ ՚ի բարկանալն նորա քահանայիցն, երեւեցաւ բորոտութիւն ՚ի ճակատն նորա յանդիման քահանայիցն ՚ի տանն Տեառն ՚ի վերայ սեղանոյ խնկոցն։ 20 Եւ դարձաւ առ նա քահանայն առաջին, եւ այլ քահանայքն. եւ ահա բորոտեալ էր ճակատն նորա, եւ դադարեցուցին զնա անտի. քանզի եւ ինքն իսկ փութացա՛ւ ելանել զի յանդիմանեաց զնա Տէր։ 21 Եւ է՛ր Ոզիաս արքայ բորոտեալ մինչեւ ցօր վախճանի իւրոյ, եւ ՚ի տանն ափուսովթ նստէ՛ր բորոտեալ. վասն զի որոշեցաւ ՚ի տանէն Տեառն. եւ Յովաթամ որդի նորա է՛ր ՚ի վերայ թագաւորութեան նորա՝ դատել զժողովուրդ երկրին[4663]։ 22 Եւ մնացեալ բանքն Ոզիայ առաջինք եւ վերջինք, գրեալք են յԵսայեայ որդւոյ Ամովսայ մարգարէէ։ 23 Եւ ննջեաց Ոզիա ընդ հարս իւր, եւ թաղեցին զնա ընդ հարս նորա ՚ի դաշտի գերեզմանի թագաւորացն. վասն զի ասացին թէ բորո՛տ է։
ԻԳ Եւ թագաւորեաց Յովաթամ որդի նորա փոխանակ նորա։
1 Որդի քսան եւ հի՛նգ ամաց էր Յովաթամ ՚ի թագաւորելն իւրում, եւ վեշտասան ամ թագաւորեաց յԵրուսաղէմ. եւ անուն մօր նորա Յերուայ դուստր Սադովկայ[4664]։ 2 Եւ արար ուղղութիւն առաջի Տեառն՝ ըստ ամենայնի զոր ինչ արար Ոզիաս հայրն նորա. բայց ո՛չ եմուտ ՚ի տաճարն Տեառն. եւ տակաւի՛ն եւս ժողովուրդն ապականեալ էր։ 3 Նա՛ շինեաց զդուռն տանն Տեառն զբարձր, եւ ՚ի պարսպին Ոփղայ շինեաց բազումս։ 4 Եւ քաղաքս շինեաց ՚ի լերինն Յուդայ եւ յանտառս եւ բնակութիւնս եւ աշտարակս։ 5 Նա՛ կռուեցաւ ընդ արքայի որդւոց Ամոնայ, եւ զօրացաւ ՚ի վերայ նոցա. եւ տային նմա որդիքն Ամոնայ ՚ի միում տարւոջ հարիւր տաղանտ արծաթոյ, եւ տասն հազար քոռ ցորենոյ, եւ գարի տասն հազար քոռ. բերէր զայն նմա արքայն Ամոնայ ամի ամի. եւ յառաջնում ամին, եւ յերկրորդին, եւ յերրորդին[4665]՝ 6 զօրացաւ Յովաթամ. վասն զի պատրաստեաց զճանապարհս իւր առաջի Տեառն Աստուծոյ իւրոյ։ 7 Եւ մնացեալ բանքն Յովաթամայ, եւ պատերազմն նորա, եւ մարտք իւր. ահա գրեալ են ՚ի գիրս թագաւորացն Յուդայ եւ Իսրայէլի[4666]։ 8 Քսան եւ հինգ ամա՛ց էր յորժամ թագաւորեացն. եւ վեշտասան ամ թագաւորեաց յԵրուսաղէմ[4667]։ 9 Եւ քունեա՛ց Յովամաթ ընդ հարս իւր, եւ թաղեցաւ ՚ի քաղաքին Դաւթի։
ԻԴ Եւ թագաւորեաց Աքազ որդի նորա փոխանակ նորա[4668]։
1 Որդի քսան ամա՛ց էր Աքազ ՚ի թագաւորելն իւրում, եւ վեշտասան ամ թագաւորեաց յԵրուսաղէմ. եւ ո՛չ արար ուղղութիւն առաջի Տեառն իբրեւ զԴաւիթ զհայր իւր[4669]։ 2 Եւ գնաց ըստ ճանապարհաց թագաւորացն Իսրայէլի. քանզի արար դրօշեալս. 3 եւ կռոց նոցա զոհէր յերկրին Բենոմայ, եւ անցուցանէր զորդիս իւր ընդ հուր, ըստ գարշութեան ազգացն զորս սատակեաց Տէր յերեսաց որդւոցն Իսրայէլի[4670]. 4 եւ ծխէր խունկս ՚ի վերայ բարձանց, եւ ՚ի վերայ տանեաց, եւ ՚ի ներքոյ ամենայն վարսաւոր ծառոց։ 5 Եւ մատնեաց զնա Տէր Աստուած նորա ՚ի ձեռս արքային Ասորեաց, եւ եհար զնա. եւ գերեաց ՚ի նոցանէ գերութիւն բազում, եւ տարաւ ՚ի Դամասկոս։ Եւ ՚ի ձեռս արքային Իսրայէլի մատնեաց զնա, եւ եհար զնա հարուածս մեծամեծս։ 6 Եւ կոտորեաց Փակեէ որդի Հռովմելայ արքայ Իսրայէլի ՚ի Յուդայ ՚ի միում աւուր հարիւր եւ քսան հազար արանց զօրաւորա՛ց զօրութեամբ, ՚ի թողուլ նոցա զՏէր Աստուած հարցն իւրեանց[4671]։ 7 Եւ սպան Զեքրի զօրաւո՛րն Եփրեմի, զԱմասիաս զորդի՛ արքային, եւ զԵզրիկամ իշխան տա՛ն նորա, եւ զԵղկանա զփոխանո՛րդ արքային։ 8 Եւ գերեցին որդիքն Իսրայէլի յեղբարց իւրեանց երեք հարիւր հազար կանայս, եւ զուստերս եւ զդստերս, եւ աւար բազում առին ՚ի նոցանէ, եւ տարան զաւարն ՚ի Սամարիա[4672]։
9 Եւ էր անդ մարգարէ Տեառն, Ովդեդ անուն նորա, ե՛լ նա ընդ առաջ զօրուն եկելոյ ՚ի Սամարիա, եւ ասէ ցնոսա. Ահա բարկութիւն Տեառն Աստուծոյ հարցն ձերոց եղեւ ՚ի վերայ Յուդայ, եւ մատնեաց զնոսա ՚ի ձեռս ձեր, եւ կոտորեցէք զնոսա բարկութեամբ, եւ մինչեւ յերկինս ժամանեաց։ 10 Եւ արդ՝ զորդիսդ Յուդայ եւ զԵրուսաղեմի, դուք ասէք ստանա՞լ ՚ի ծառա՞յս եւ յաղախնա՞յս. ո՞չ ապաքէն աւասիկ եմ ընդ ձեզ, վկայ լինել Տեառն Աստուծոյ ձերում։ 11 Եւ արդ՝ լուարո՛ւք ինձ, եւ դարձուցէ՛ք անդրէն զգերութիւնդ զորս գերեցէք դուք յեղբարց ձերոց. վասն զի բարկութիւն սրտմտութեան Տեառն լինի՛ ՚ի վերայ ձեր։ 12 Եւ յարեան իշխանք որդւոցն Եփրեմի, Ազարիաս որդի Յովնանայ, եւ Բարաքիաս որդի Մոսոքղ՚ոմովթայ, եւ Եզեկիաս որդի Եղեմայ, եւ Մաասիաս որդի Ադղիայ ՚ի վերայ եկելոցն ՚ի պատերազմէն[4673], 13 եւ ասեն ցնոսա. Մի՛ ածէք զգերութիւնդ զայդ ա՛յսր առ մեզ. վասն զի մեղանչել մեզ առ Տէր դուք առնէք, եւ յաւելուլ ՚ի մեղսն մեր եւ ՚ի տգիտութիւնս. քանզի բազո՛ւմ են մեղք ձեր այդոքիկ, եւ բարկութիւն սրտմտութեան Տեառն լինի ՚ի վերայ Իսրայէլի։ 14 Եւ թողին պատերազմողքն զգերութիւնն՝ եւ զաւարն առաջի իշխանացն եւ ամենայն եկեղեցւոյն։ 15 Եւ յարեա՛ն ամենայն արք որ կոչեցան յանուանէ, եւ խնամակալութիւնս արարին գերութեանն. զամենեսեան մերկսն զգեցուցին յաւարէն, եւ ագուցին նոցա կօշիկս, եւ ետուն ուտել, եւ օծին իւղով. եւ առին գրաստուք զամենայն տկարս, եւ տարան զնոսա յԵրեքո՛վ քաղաք Արմաւենեաց առ եղբարսն իւրեանց, եւ ինքեանք դարձան ՚ի Սամարիա։ 16 ՚Ի ժամանակին յայնմիկ առաքեաց Աքազ առ արքայն Ասորեաց օգնել նմա յայնոսիկ. 17 վասն զի Եդոմայեցիքն յարձակեցան ՚ի վերայ, եւ հարին զՅուդայ, եւ գերեցին գերութիւն։ 18 Եւ այլազգիքն դիմեցին ՚ի քաղաքս դաշտին, եւ Լիբեացիքն եկին ՚ի Յուդայ, եւ առին զԲեթսամիւս, եւ զԱյեղ՚ոն, եւ զԳադերովթ, եւ զՍոկքով՝ եւ զգեօղս նորա, եւ զԹամնա՝ եւ զգեօղս նորա, եւ զԳամեզեր՝ եւ զգեօղս նորա, եւ բնակեցին անդ[4674]։ 19 Վասն զի նկո՛ւն արար Տէր զՅուդայ յաղագս Աքազու արքայի Յուդայ, զի ՚ի բա՛ց եկաց ապստամբութեամբ ՚ի Տեառնէ։ 20 Եւ ե՛կն ՚ի վերայ նորա Թագղ՚աթփաղնասար արքայ Ասորեստանեաց, եւ եհար զնա[4675]։ 21 Եւ ա՛ռ Աքազ զոր ինչ է՛ր ՚ի տանն Տեառն եւ ՚ի տան թագաւորին եւ իշխանացն, եւ ետ արքային Ասորեստանեաց. եւ ո՛չ էր օգնականութիւն ինչ նոցա, 22 այլ նեղել զնոսա։ Եւ յաւել եւս ՚ի բա՛ց կալ ՚ի Տեառնէ. 23 եւ ասաց արքայն. Խնդրեցի՛ց զաստուածս Դամասկոսի որք հարին զիս. եւ ասէ. Եթէ աստուածք թագաւորին Ասորեստանեաց նոքա՛ են զօրաւորք, նոցա այսուհետեւ զոհեցից, եւ օգնեսցեն ինձ. եւ նոքա եղեն նմա խո՛չ եւ ամենայն Իսրայէլի։ 24 Եւ ՚ի բա՛ց արար Աքազ զսպաս տանն Տեառն. կոտորեաց զայն, եւ փակեաց զդրունս տանն Տեառն. եւ արար իւր սեղան յամենայն անկիւնսն Երուսաղեմի։ 25 Եւ յամենայն քաղաքսն Յուդայ արարին բարձունս, ծխել խունկս աստուածոց օտարաց, եւ բարկացուցին զՏէր Աստուած հարցն իւրեանց։ 26 Եւ մնացեալ բանքն նորա առաջինք եւ վերջինք. ահա գրեալ են ՚ի գիրս բանից թագաւորացն Յուդայ եւ Իսրայէլի. եւ քունեաց Աքազ ընդ հարս իւր, եւ թաղեցաւ ՚ի քաղաքին Դաւթի. վասն զի ո՛չ մուծին զնա ՚ի գերեզմանս թագաւորացն։
ԻԵ Եւ թագաւորեա՛ց Եզեկիաս փոխանակ նորա[4676]։
1 Եւ է՛ր Եզեկիաս ՚ի թագաւորել իւրում քսան եւ հինգ ամաց, եւ ամս քսան եւ ինն թագաւորեաց յԵրուսաղէմ. եւ անուն մօր նորա Աբաութ դուստր Զաքարիայ[4677]։ 2 Եւ արար ուղղութիւն առաջի Տեառն, ըստ ամենայնի զոր ինչ արար Դաւիթ հայրն նորա։ 3 Եւ եղեւ իբրեւ եկաց ՚ի թագաւորութեանն իւրում, յառաջնում ամսեանն եբա՛ց զդրունս տանն Տեառն, եւ կազմեաց զնոսա. 4 եւ տարաւ ՚ի ներքս զքահանայսն եւ զՂեւտացիս, եւ կացոյց զնոսա ՚ի կողմն արեւելից։ 5 Եւ ասէ ցնոսա. Լուարո՛ւք Ղեւտացիք. այսուհետեւ սրբեցարո՛ւք, եւ սրբեցէ՛ք զտունն Տեառն Աստուծոյ հարցն ձերոց, եւ ՚ի բա՛ց հանէք զպղծութիւնսն ՚ի սրբութեանցն. 6 վասն զի ապստամբեցին հարքն մեր, եւ արարին չա՛ր առաջի Տեառն, եւ թողին զնա, եւ դարձուցին զերեսս ՚ի խորանէն Տեառն. ընդվզեցան[4678], 7 եւ փակեցին զդրունս տաճարին, եւ շիջուցին զճրագունսն, եւ խունկս ո՛չ ծխեցին նմա. եւ ո՛չ ողջակէզս մատուցին սրբոյն Աստուծոյ Իսրայէլի։ 8 Եւ բարկացաւ սրտմտութեամբ Տէր ՚ի վերայ Յուդայ եւ Երուսաղեմի, եւ ետ զնոսա ՚ի յիմարութիւն եւ յապականութիւն, եւ ՚ի շըչիւն, որպէս դուք տեսանէք աչօք ձերովք։ 9 Եւ ահա վիրաւորեցան հարքն մեր սուսերօք. եւ ուստերք ձեր՝ եւ դստերք ձեր՝ եւ կանայք ձեր՝ են ՚ի գերութեան, յերկրի ո՛չ իւրեանց, ուր ե՛նն այժմ[4679]։ 10 Եւ այսուհետեւ լիցի ՚ի սիրտս մեր, դնե՛լ ուխտ Տեառն Աստուծոյ Իսրայէլի. եւ դարձուսցէ զսրտմտութիւն բարկութեան իւրոյ ՚ի մէնջ[4680]։ 11 Արդ՝ մի՛ ինչ նուազէք առնել յայսմհետէ. վասն զի զձե՛զ ընտրեաց Տէր կա՛լ եւ պաշտել առաջի իւր, եւ լինել նմա սպասաւոր, եւ ծխել խունկս[4681]։ 12 Եւ յարեան Ղեւտացիքն Մայէթ՝ որդի Ամասիայ, եւ Յովէլ որդի Զաքարիայ, յորդւոցն Կահաթու եւ յորդւոցն Մերարեայ. Կիս որդի Աբդիայ, եւ Ազարիաս որդի Յեղ՚եղ՚այ եւ յորդւոցն Գեթսոնի՝ Յովա որդի Զեմաթայ, եւ Յովադան որդի Յովաքայ. 13 եւ յորդւոցն Եղ՚իսափանայ՝ Սամարի, եւ Էիէղ՚. եւ յորդւոցն Ասափայ՝ Զաքարիաս, եւ Մատթանիաս. 14 եւ յորդւոցն Եմանայ՝ Էիէլ, եւ Սեմէի, եւ յորդւոցն Իդիթունայ՝ Սամիաս, եւ Ոզիէլ։ 15 Եւ ժողովեցին զեղբարս իւրեանց, եւ սրբեցան ինքեանք ըստ պատուիրանի թագաւորին, հրամանաւ Տեառն, սրբել զտունն Տեառն։ 16 Եւ մտին քահանայքն ՚ի տունն Տեառն սրբել զնա եւ հանին արտաքս զամենայն աղտեղութիւնս որք գտան ՚ի տանն Տեառն եւ ՚ի սրահի տանն Տեառն. եւ առին Ղեւտացիքն հանել զայն ՚ի հեղեղատն Կեդրոնի արտաքս[4682]։ 17 Եւ սկսան յաւուրն առաջնում յամսամտի առաջնոյ ամսոյն սրբել զնա. եւ որ օր ութ էր ամսոյն՝ մտին ՚ի տաճարն Տեառն. եւ սրբեցին զտունն Տեառն յաւուրս ութ. եւ յաւուրն վեշտասաներորդի ամսոյն առաջնոյ կատարեցին[4683]։ 18 Եւ մտին ՚ի ներքս առ Եզեկիաս արքայ՝ եւ ասեն. Սրբեցաք զամենայն որ ինչ էր ՚ի տանն Տեառն. զսեղանն ողջակիզաց եւ զսպասն նորա, զսեղանն առաջադրութեան եւ զսպասն իւր[4684]. 19 եւ զամենայն կահն զոր պղծեաց թագաւորն Աքազ՝ յիւրում թագաւորութեանն, եւ յապստամբութեանն իւրում, պատրաստեցաք եւ սրբեցաք. եւ ահա է՛ առաջի սեղանոյն Տեառն։ 20 Եւ կանխեաց Եզեկիաս արքայ՝ ժողովեաց զիշխանս քաղաքին, եւ ել ՚ի տուն Տեառն. 21 եւ եհան զուարակս եւթն, եւ խոյս եւթն, եւ ողջակէզս եւթն, եւ նոխազս այծեաց եւթն վասն մեղաց թագաւորութեանն, եւ վասն սրբութեանցն Իսրայէլի. եւ ասէ ցորդիսն Ահարոնի ցքահանայս. Մատերուք առ սեղանն Տեառն[4685] 22 եւ զենէք զզուարակսն։ Եւ ընկալան քահանայքն զարիւնն. եւ հեղին զնա առ սեղանովն. եւ զենին զխոյսն, եւ հեղին զարիւնն առ սեղանովն. եւ զենին զորոջսն, եւ հեղին զարիւնն առ սեղանովն[4686]։ 23 Եւ մատուցին զնոխազսն զվասն մեղացն առաջի արքային եւ ժողովրդեանն, եւ եդին զձեռս իւրեանց ՚ի վերայ նոցա. 24 եւ զենին զնոսա քահանայքն, եւ քաւեցին զարիւնն նոցա առ սեղանովն. եւ արարին քաւութիւնս ամենայն Իսրայէլի, զի յաղագս ամենայն Իսրայէլի ասաց թագաւորն զողջակէզսն եւ զվասն մեղացն առնել[4687]։ 25 Եւ կացուցին զՂեւտացիսն ՚ի տանն Տեառն, ծնծղայիւք եւ տաւղօք եւ քնարօք, ըստ պատուիրանին Դաւթայ արքայի, եւ Գադայ տեսանողի թագաւորին, եւ Նաթանայ մարգարէի. վասն զի պատուիրանա՛ւ Տեառն էր հրամանն ՚ի ձեռն մարգարէիցն։ 26 Եւ կացին Ղեւտացիքն նուագարանօքն Դաւթայ, եւ քահանայքն փողովքն[4688]։ 27 Եւ ասաց Եզեկիա հանել զողջակէզսն ՚ի վերայ սեղանոյն. եւ իբրեւ սկսան հանել զողջակէզսն, սկսան երգել Տեառն փողովքն եւ նուագարանօքն Դաւթայ արքայի Իսրայէլի. 28 եւ ամենայն եկեղեցին երկի՛ր պագանէր. եւ սաղմոսանուագքն երգէին, եւ հարկանէին զփողսն մինչեւ կատարեցան ողջակէզքն։ 29 Եւ իբրեւ կատարեցին մատուցանել. խոնարհեցաւ թագաւորն եւ ամենայն քահանայքն եւ երկի՛ր պագին։ 30 Եւ ասաց արքայ Եզեկիաս եւ իշխանքն ցՂեւտացիսն օրհնել զՏէր բանիւքն Դաւթի, եւ Ասափայ մարգարէի. եւ օրհնէին ուրախութեամբ՝ եւ անկան ՚ի վերայ երեսաց եւ երկի՛ր պագին։ 31 Պատասխանի ետ Եզեկիաս եւ ասէ. Այժմ լցէ՛ք զձեռս ձեր Տեառն, մերձեցարո՛ւք այսուհետեւ եւ բերէ՛ք։ Եւ եբե՛ր եկեղեցին պատարագս օրհնութեան ՚ի տուն Տեառն, եւ ամենայն որ ոք յօժարեալ էր սրտիւ՝ ողջակէ՛զս։ 32 Եւ եղեւ թիւ ողջակիզին զոր մատոյց եկեղեցին. զուարակս եւթանասուն, խոյք հարիւր, որոջք երկերիւր, յողջակէզսն Տեառն ամենեքեան այնոքիկ[4689]։ 33 Եւ որք նուիրեցանն, զուարակք վեց հարիւր, ոչխարք երեք հազար։ 34 Այլ քահանայքն էին սակաւք՝ եւ ո՛չ կարէին զենուլ զողջակէզսն. եւ օգնէին նոցա եղբարքն իւրեանց Ղեւտացիքն՝ մինչեւ կատարեցաւ գործն, եւ մինչեւ սրբեցան քահանայքն. վասն զի Ղեւտացիքն յօժարութեամբ սրբեցան քան զքահանայսն. 35 եւ ողջակէզքն էին բազումք ՚ի ճարպս կատարմանն, եւ ՚ի փրկութիւնսն, եւ ՚ի նուէրս ողջակիզացն. եւ յօրինեցաւ գործն ՚ի տանն Տեառն։ 36 Եւ ուրա՛խ եղեւ Եզեկիաս, եւ ամենայն ժողովուրդն վասն պատրաստելոյ զսպասն Աստուծոյ ժողովրդեանն, քանզի յանկարծակի եղեւ բանն։
1 Եւ առաքեա՛ց Եզեկիա յամենայն Իսրայէլ եւ Յուդայ՝ եւ գրեաց թուղթ յԵփրեմ եւ Մանասէ՝ գա՛լ ՚ի տունն Տեառն յԵրուսաղէմ, եւ առնել զպասեքն Աստուծոյ Իսրայէլի[4690]։ 2 Եւ խորհեցաւ արքայ եւ իշխանքն, եւ ամենայն եկեղեցին որ յԵրուսաղէմ, առնել զպասեքն յամսեանն երկրորդի. 3 վասն զի ո՛չ կարացին առնել զնա ՚ի ժամանակին յայնմիկ, զի քահանայքն ո՛չ սրբեցան բաւականք, եւ ժողովուրդն ո՛չ ժողովեցաւ յԵրուսաղէմ։ 4 Եւ հաճոյ թուեցաւ բանն առաջի արքայի՝ եւ առաջի եկեղեցւոյն. 5 եւ հաստատեցին բան, զի անցցեն քարոզքն ընդ ամենայն Իսրայէլ, ՚ի Բերսաբէէ մինչեւ ՚ի Դան, գա՛լ եւ առնել զպասեքն Տեառն Աստուծոյ Իսրայէլի յԵրուսաղէմ. վասն զի բազմութիւնն ո՛չ արար ըստ գրոյն։ 6 Եւ գնացին սուրհանդակքն հանդերձ թղթովքն ՚ի թագաւորէն եւ յիշխանացն՝ յամենայն Իսրայէլ եւ Յուդաս, ըստ հրամանի թագաւորին։ Եւ ասէին ցորդիսն Իսրայէլի. Դարձարո՛ւք առ Տէր Աստուած Աբրահամու Սահակայ եւ Յակոբայ, եւ դարձցի նա առ ապրեալսդ եւ մնացեալսդ ՚ի ձեռաց արքային Ասորեստանեայց[4691]։ 7 Եւ մի՛ լինիք իբրեւ զեղբերսն ձեր, եւ զհարսն ձեր որք ՚ի բաց կացին ՚ի Տեառնէ Աստուծոյ հարցն իւրեանց, եւ մատնեաց զնոսա ՚ի կործանումն որպէս դուք տեսանէք։ 8 Եւ արդ՝ մի՛ խստացուցանէք զպարանոցս ձեր. տո՛ւք փառս Աստուծոյ. եւ մտէ՛ք ՚ի սրբութիւնս նորա զորս սրբեաց յաւիտեան. եւ ծառայեցէ՛ք Տեառն Աստուծոյ ձերում, եւ դարձուսցէ ՚ի ձէնջ զբարկութիւն սրտմտութեան իւրոյ[4692]։ 9 Վասն զի ՚ի դառնալն ձերում առ Տէր, եղբա՛րք ձեր եւ որդի՛ք ձեր եղիցին ՚ի գթութիւնս առաջի ամենայն գերչացն իւրեանց, եւ դարձուսցէ զնոսա յերկիրս յայս. քանզի ողորմած եւ գթա՛ծ է Տէր Աստուած մեր, եւ ո՛չ դարձուսցէ զերեսս իւր ՚ի մէնջ եթէ դառնայցեմք առ նա։ 10 Եւ սուրհանդակքն երթային քաղաք ՚ի քաղաքէ, ՚ի լերինս Եփրեմի եւ Մանասէի, մինչեւ ՚ի Զաբուղոն. եւ լինէր իբրեւ ծաղր իմն առնել զնոսա՝ եւ արհամարհել։ 11 Բայց որք յԱսերայ եւ ՚ի Մանասէէ, եւ ՚ի Զաբուղոնէ՝ պատկառեցին, եւ եկին յԵրուսաղէմ[4693] 12 եւ ՚ի Յուդաս. եւ եղեւ ձեռն Տեառն տա՛լ նոցա սիրտ ՚ի գալ եւ առնել ըստ հրամանի թագաւորին եւ իշխանացն բանիւ Տեառն։ 13 Եւ գումարեցաւ յԵրուսաղէմ ժողովուրդ բազում՝ առնել զտօն բաղարջոցն յամսեանն երկրորդի, եկեղեցի բազո՛ւմ յոյժ։ 14 Եւ յարեան քակեցին զսեղանսն որ էին յԵրուսաղէմ. եւ զամենայն տեղիսն ուր ծխէին խունկս ստութեանցն, կործանեցին եւ ընկեցին ՚ի հեղեղատն Կեդրոնի[4694]։ 15 Եւ զենի՛ն զպասեքն՝ որ օր չորեքտասան էր ամսոյն երկրորդի. եւ քահանայքն եւ Ղեւտացիքն պատկառեցին եւ սրբեցան. եւ տարա՛ն ՚ի ներքս զողջակէզսն ՚ի տունն Տեառն[4695]։ 16 Եւ կացին ՚ի կայանի իւրեանց ըստ օրինին իւրեանց, ըստ պատուիրանին Մովսիսի առնն Աստուծոյ, եւ քահանայքն ընդունէին զարիւնն ՚ի ձեռաց Ղեւտացւոցն[4696]. 17 վասն զի բազումք յեկեղեցւոյն ո՛չ սրբեցան։ Եւ Ղեւտացիքն զենուին զպասեքն ամենայնի՝ որ ո՛չ կարաց սուրբ լինել Տեառն. 18 քանզի յոլո՛վք ՚ի ժողովրդենէն Եփրեմի եւ Մանասէի, եւ Իսաքարայ եւ Զաբուղոնի՝ ո՛չ սրբեցան. այլ կերան զպասեքն արտաքոյ գրոյն։ Եւ յաղօ՛թս եկաց Եզեկիաս վասն նոցա՝ եւ ասէ. Տէր բարերար, քաւի՛չ լեր 19 ամենայն սրտից ուղղոց, որք խնդրեն զքեզ Տէր Աստուած հարցն իւրեանց. եւ ո՛չ են ըստ սրբութեան սրբութեանց[4697]։ 20 Եւ լուաւ Տէր Եզեկիայ՝ եւ բժշկեաց զժողովուրդն։ 21 Եւ արարին որդիքն Իսրայէլի որք գտան յԵրուսաղէմ զտօն բաղարջակերացն աւուրս եւթն ուրախութեամբ մեծաւ, յաջողելով Տեառն օր ըստ օրէ. եւ քահանայքն եւ Ղեւտացիքն նուագարանօքն Տեառն։ 22 Եւ խօսեցաւ Եզեկիաս ՚ի սիրտս ամենայն Ղեւտացւոցն, եւ այլո՛ց իմաստնոցն որք իմանային զհանճար բարի Տեառն. եւ կատարեցին զտօն բաղարջոցն աւուրս եւթն. զենուլ զզոհս փրկութեանն, եւ խոստովա՛ն լինել Տեառն Աստուծոյ հարցն իւրեանց[4698]։ 23 Եւ խորհեցաւ եկեղեցին միանգամայն առնել ա՛յլ եւս աւուրս եւթն. եւ արարին զուրախութիւնն զեւթն եւս օր. 24 վասն զի Եզեկիաս սկսաւ տա՛լ ՚ի Յուդայ՝ եկեղեցւոյն, զուարակս հազար, եւ ոչխարս եւթն հազար. եւ իշխանքն սկսան տալ ժողովրդեանն զուարակս հազար, եւ ոչխարս տասն հազար։ Եւ սրբեցան ՚ի քահանայիցն բազումք յոյժ[4699]. 25 եւ ուրա՛խ եղեւ ամենայն եկեղեցին, քահանայքն եւ Ղեւտացիքն, եւ ամենայն ժողովուրդն Յուդայ, եւ որք գտան անդ յԻսրայէլէ. եւ եկքն որք եկեալ էին յերկրէն Իսրայէլի, եւ բնակիչքն Յուդայ. 26 եւ եղեւ ուրախութիւն մեծ յԵրուսաղէմ. յաւուրցն Սողոմոնի որդւոյ Դաւթի արքայի Իսրայէլի ո՛չ եղեւ այնպէս տօն յԵրուսաղէմ։ 27 Եւ յարեա՛ն քահանայքն եւ Ղեւտացիք՝ օրհնեցին զժողովուրդն, եւ լսելի՛ եղեւ ձայն նոցա. եւ եկին աղօթք նոցա ՚ի բնակութիւն սուրբ Տեառն յերկինս։
1 Եւ իբրեւ կատարեցա՛ւ այն ամենայն, եւ ամենայն Իսրայէլ գտեալքն ՚ի քաղաքսն Յուդայ, եւ փշրեցին զարձանսն, եւ կոտորեցին զանտառսն, եւ կործանեցին զբարձաւանդակսն եւ զբագինսն յամենայն Հրէաստանի եւ Բենիամինի, եւ յԵփրեմի, եւ ՚ի Մանասէի մինչեւ ՚ի սպառ. եւ դարձաւ ամենայն Իսրայէլ իւրաքանչիւրոք ՚ի ժառանգութիւն իւր, եւ ՚ի քաղաքսն իւրեանց[4700]։ 2 Եւ կարգեաց Եզեկիաս հանապազորդեան պաշտօնեայս քահանայից եւ Ղեւտացւոց, եւ զհանապազօրեայս իւրաքանչիւր ուրուք ըստ պաշտաման իւրում, քահանայից եւ Ղեւտացւոց. յողջակէզսն եւ ՚ի զոհսն փրկութեան, եւ յօրհնելն եւ խոստովան լինել, եւ պաշտել ՚ի դրունս սրահից տանն Տեառն։ 3 Եւ մասն թագաւորին յընչից իւրոց յողջակէզսն առաւօտու եւ երեկորին, եւ յողջակէզսն շաբաթուցն եւ ամսամտիցն եւ ՚ի տօնսն՝ գրեալսն յօրէնս Տեառն[4701]։ 4 Եւ ասաց ժողովրդեանն՝ որ բնակէին յԵրուսաղէմ, տա՛լ զմասն քահանայիցն եւ Ղեւտացւոց. զի զօրասցին ՚ի սպասու տանն Տեառն։ 5 Եւ որպէս հրամայեաց բանն, յաւելի՛ն եւս որդիքն Իսրայէլի զպտուղ ցորենոյն եւ գինւոյ եւ ձիթոյ եւ մեղու, եւ զամենայն արմտեաց անդաստանաց, եւ զտասանորդսն զամենայն բերին բազում յոյժ, 6 որդիքն Իսրայէլի եւ որդիքն Յուդայ, որք բնակեալ էին ՚ի քաղաքսն Յուդայ. եւ նոքա ածին զտասանորդս զուարակացն եւ ոչխարաց, եւ բերեալ կուտեցին շե՛ղջս շեղջս[4702]։ 7 Յամսեանն երրորդի սկսան շեղջքն սկիզբն առնուլ, եւ յեւթներորդում ամսեանն կատարեցան։ 8 Եւ եկն Եզեկիաս եւ իշխանքն՝ եւ տեսին զշեղջսն, եւ օրհնեցին զՏէր, եւ զժողովուրդն նորա զԻսրայէլ։ 9 Եւ հարցանէր Եզեկիաս ցքահանայսն եւ ցՂեւտացիսն վասն շեղջոցն։ 10 Եւ ասէ ցնա Ազարիաս քահանայ՝ իշխա՛ն ՚ի տանէն Սադովկայ. Յորմէ հետէ սկսան զպտուղսդ բերել ՚ի տուն Տեառն. կերաք եւ արբաք՝ եւ թողաք զմնացորդսդ. վասն զի Տէր Տէր օրհնեաց զժողովուրդդ իւր, եւ մնաց եւս յոլովութիւնդ այդ[4703]։ 11 Եւ ասէ Եզեկիաս. Պատրաստեցէ՛ք եւ ա՛յլ եւս շտեմարանս ՚ի տանն Տեառն։ Եւ պատրաստեցին. 12 եւ բերին անդր զպտուղսն, եւ զտասանորդսն հաւատովք։ Եւ էր նոցա վերակացու՝ Քովքենիաս Ղեւտացի, եւ Սեմէի եղբայր նորա փոխանորդ նորին[4704], 13 եւ Յէիէլ, եւ Ոզիաս, եւ Նաթան, եւ Ասայէլ, եւ Յերիմովթ, եւ Յովզաբադ, եւ Եղ՚իէլ, եւ Սամաքիա, եւ Մաաթ, եւ Բանէաս, եւ որդիք նորա որք կային անդ, ՚ի ձեռն Քովքինեայ, եւ Սեմեայ եղբօր նորա, որպէս եւ հրամայեաց արքայ Եզեկիաս։ Եւ Ազարիաս առաջնորդ տանն Տեառն[4705]. 14 եւ Կորէ որդի Յեմնայ Ղեւտացի՝ դռնապան ընդ արեւելս կողմն ՚ի վերայ տանեացն տա՛լ զպտուղսն Տեառն։ Եւ զսրբութիւն սրբութեանցն[4706], 15 ՚ի ձեռն Ոդոմայ, եւ Բենիամինի, եւ Յեսուայ, եւ Սեմեայ, եւ Մարիսայ, եւ Սեքինեայ, ՚ի ձեռն քահանայիցն հաւատարմութեամբ. տա՛լ եղբարց նոցա ըստ հանապազորդեան պաշտօնէիցն, ըստ մեծի եւ փոքու[4707]. 16 բա՛ց ՚ի ծննդոց արուացն յերեմենիցն եւ ՚ի վեր. եւ ամենայնի որ մտանէր ՚ի տուն Տեառն, ՚ի համարի աւուրցն յաւուրս, ՚ի պաշտօնն հանապազորդեան ըստ կարգին իւրեանց[4708]։ 17 Եւ ա՛յս էր համար քահանայիցն ըստ տանց տոհմիցն, եւ Ղեւտացիքն ՚ի հանապազորդեան պաշտամանն ՚ի քսանամենից եւ ՚ի վեր, ՚ի կարգի ըստ համարուն[4709]. 18 յամենայն ծնունդս ուստերաց նոցա եւ դստերաց, հանդերձ ամենայն յոլովութեամբ. վասն զի հաւատովք սրբեցին զսրբութիւն որդւոցն Ահարոնի[4710], 19 որք լինէին քահանայք։ Եւ ՚ի քաղաքացն նոցա, յամենայն քաղաքի ա՛րք անուանիք որք անուանեցան տա՛լ զբաժին ամենայն արուի քահանայիցն, եւ յամենայնի որ մտեալ էր ՚ի թի՛ւ Ղեւտացւոցն[4711]։ 20 Եւ արար այնպէս Եզեկիաս ամենայն Յուդա. եւ արար բարի՛ եւ ուղղութիւն առաջի Տեառն Աստուծոյ իւրոյ. 21 եւ ամենայն գործովք որովք սկսաւ գործել ՚ի տանն Տեառն, ըստ օրինացն Տեառն՝ եւ ըստ հրամանաց. խնդրեաց զԱստուած իւր յամենայն սրտէ իւրմէ, արա՛ր եւ յաջողեցաւ։
1 Եւ յե՛տ բանիցս այսոցիկ՝ եւ ճշմարտութեանս այսորիկ, եկն Սենեքերիմ արքայ Ասորեստանեայց ՚ի վերայ Յուդայ, եւ բանակեցաւ զպարսպաւոր քաղաքօքն. եւ ասէր առնո՛ւլ զնոսա։ 2 Եւ ետես Եզեկիաս թէ եկն Սենեքերիմ դէմ յանդիման նորա պատերազմել ընդ Երուսաղեմի. 3 խորհեցաւ ընդ ծերսն եւ ընդ զօրաւորսն խնո՛ւլ զջուր աղբիւրացն որք էին արտաքոյ քաղաքին, եւ խցին զնոսա[4712]։ 4 Եւ գումարեաց ժողովուրդ բազում, եւ խցին զջուրս աղբերացն, եւ զգետն որ բաժանէր անցանելով ընդ մէջ քաղաքին, եւ ասեն. Մի՛ գուցէ եկեալ արքայն Ասորեստանի՝ գտցէ՛ ջուր բազում, եւ զօրասցի։ 5 Եւ հզօրացաւ Եզեկիաս, եւ շինեաց զամենայն պարիսպս կործանեալս, եւ զաշտարակս. եւ արտաքոյ զառաջին պարիսպսն՝ եւ զմե՛ւսն եւս. եւ զօրացոյց զպատուարսն քաղաքին Դաւթի. եւ կազմեաց զէնս բազումս[4713]։ 6 Եւ արար իշխանս պատերազմի ՚ի վերայ զօրուն, եւ ժողովեցան առ նա ՚ի հրապարակ ձորոյն։ Խօսեցա՛ւ ՚ի սիրտս նոցա՝ եւ ասէ. 7 Զօրացարո՛ւք եւ քա՛ջ լերուք, մի՛ երկնչիք յերեսաց թագաւորին Ասորեստանեայց, եւ մի՛ յերեսաց ամենայն ազգացն որ ընդ նմա. վասն զի ընդ մե՛զ բազումք են քան ընդ նմա. 8 ընդ նմա բազուկք մարմնեղէնք, եւ ընդ մեզ Տէր Աստուած մեր ապրեցուցանե՛լ զմեզ, եւ պատերազմե՛լ զպատերազմ մեր։ Եւ քաջալերեցաւ ժողովուրդն բանիւքն Եզեկիայ արքայի Յուդայ։ 9 Եւ յետ այսորիկ առաքեաց Սինեքերիմ արքայ Ասորեստանեայց զծառայս իւր յԵրուսաղէմ, եւ ինքն էր ՚ի Ղ՚աքիս, եւ ամենայն զօրք ընդ նմա. եւ առաքեաց առ Եզեկիա արքայ Յուդայ յԵրուսաղէմ, եւ ասէ. 10 Ա՛յսպէս ասէ Սենեքերիմ արքայ Ասորեստանեայց. Յո՞ դուք յուսացեալ նստիք յամրոցդ Երուսաղեմի[4714]. 11 ո՞չ ապաքէն Եզեկիաս խաբէ զձեզ, մատնել զձեզ ՚ի մահ, ՚ի սով, եւ ՚ի ծարաւ. եւ ասէ. Տէր Աստուած ձեր փրկեսցէ զձեզ ՚ի ձեռաց արքային Ասորեստանեայց[4715]. 12 ո՞չ ա՛յդ Եզեկիաս է, որ քակեաց զսեղանս նորա եւ զբարձունս նորա. եւ ասաց ցՅուդայ եւ ցբնակիչսն Երուսաղեմի. Առաջի սեղանոյս այսորիկ միա՛յն երկիր պագէք, եւ ՚ի վերայ սորա՛ զոհեցէք։ 13 Ո՞չ գիտացէք զի՞նչ արարի՝ ե՛ս եւ հարքն իմ ամենայն ժողովրդոց եւ գաւառաց. միթէ կարելով կարացի՞ն աստուածք ազգաց ամենայն երկրի փրկե՛լ զժողովուրդ իւրեանց ՚ի ձեռաց իմոց[4716]։ 14 Զո՞ ոք յամենայն աստուածոց ազգացն այնոցիկ ո՛չ սատակեցին հարքն իմ. միթէ կարացի՞ն ապրեցուցանել զժողովուրդ իւրեանց ՚ի ձեռաց իմոց. եւ զիա՞րդ կարասցէ Աստուածդ ձեր փրկել զձեզ ՚ի ձեռաց իմոց։ 15 Արդ՝ մի՛ խաբեսցէ զձեզ Եզեկիաս, եւ մի՛ յուսացուսցէ զձեզ յայդ. մի՛ հաւատայք դմա. վասն զի ո՛չ կարացին աստուածք ամենայն ազգաց եւ թագաւորութեանց ապրեցուցանել զժողովուրդս իւրեանց ՚ի ձեռաց իմոց եւ ՚ի ձեռաց հարցն իմոց. եւ Աստուածդ ձեր ո՛չ փրկէ զձեզ ՚ի ձեռաց իմոց[4717]։ 16 Եւ ա՛յլ եւս խօսեցան ծառայք նորա ՚ի Տէր Աստուած՝ եւ յԵզեկիաս ծառայ նորա։ 17 Եւ թո՛ւղթ գրեաց թշնամանել զՏէր Աստուած Իսրայէլի, եւ ասաց յաղագս նորա. Զոր օրինակ աստուածք ազգաց երկրի՝ ո՛չ փրկեցին զժողովուրդ իւրեանց ՚ի ձեռաց իմոց. նոյնպէս եւ Աստուածդ Եզեկիայ զժողովուրդ իւր ո՛չ ապրեցուսցէ ՚ի ձեռաց իմոց[4718]։ 18 Եւ գոչեաց մեծաձայն Հրէարէն առ ժողովուրդն Երուսաղեմի որ է՛ր ՚ի վերայ պարսպին, օգնական լինել ինքեանց՝ եւ կործանել զպարիսպն, զի վաղվաղակի՛ առցեն զքաղաքն։ 19 Եւ խօսեցաւ յԱստուածն Երուսաղեմի որպէս եւ յաստուածս ժողովրդոց երկրի՝ ՚ի գործս ձեռաց մարդկան։ 20 Եւ յաղօթս կացին Եզեկիաս արքայ, եւ Եսայիաս որդի Ամովսայ մարգարէ յաղագս այնորիկ՝ եւ գոչեցին յերկինս։ 21 Եւ առաքեաց Տէր հրեշտակ, եւ սատակեաց զամենայն զօրաւոր եւ պատերազմօղ, զիշխան եւ զզօրագլուխ ՚ի բանակի արքային Ասորեստանեայց. եւ դարձոյց զերեսս իւր ամօթով յերկիր իւր, եւ չոգաւ ՚ի տուն աստուածոյն իւրոյ. եւ որք ելեալ էին յորովայնէ նորա՝ ընկեցին զնա անդ սրով։ 22 Եւ ապրեցոյց Տէր զԵզեկիաս եւ զբնակիչս Երուսաղեմի ՚ի ձեռաց Սենեքերիմայ՝ արքային Ասորեստանեայց, եւ ՚ի ձեռաց ամենեցունց. եւ հանգո՛յց զնա շուրջանակի[4719]։ 23 Եւ բազումք բերէին պատարագս Տեառն յԵրուսաղէմ, եւ ընծայս Եզեկիայ արքայի Յուդայ. եւ ամբարձաւ առաջի աչաց ամենայն ազգաց։ Եւ յետ այսորիկ[4720] 24 յաւուրսն յայնոսիկ հիւանդացաւ Եզեկիաս մե՛րձ ՚ի մահ. եւ յաղօթս եկաց առ Տէր. եւ լուաւ նմա, եւ ետ նմա նշան[4721]։ 25 Եւ ո՛չ ըստ հատուցմանն զոր ետ նմա Աստուած՝ հատոյց անդրէն Եզեկիաս, այլ բարձրացաւ սիրտ նորա. եւ եղեւ ՚ի վերայ նորա բարկութիւն, եւ ՚ի վերայ Յուդայ եւ Երուսաղեմի։ 26 Եւ խոնարհեցաւ Եզեկիաս ՚ի բարձրութենէ սրտին իւրոյ՝ եւ բնակիչքն Երուսաղեմի. եւ ո՛չ եկն ՚ի վերայ նոցա բարկութիւն Տեառն յաւուրս Եզեկիայ։ 27 Եւ եղեւ Եզեկիայ մեծութիւն եւ փառք բազում յոյժ. եւ արա՛ր իւր գանձս ոսկւոյ եւ արծաթոյ, եւ ականց պատուականաց, եւ խունկս, եւ զէնս, եւ անօթս ցանկալիս[4722]։ 28 Եւ քաղա՛քս յարմտիս ցորենոյ, եւ գինւոյ, եւ ձիթոյ. եւ գեօղս, եւ կայանս ամենայն անասնոց, եւ գոմս հօտից[4723]։ 29 Եւ քաղաքս զոր շինեաց իւր, եւ պատրաստութիւն խաշանց եւ արջառոց բազում. վասն զի ե՛տ նմա Տէր ստացուածս բազումս յոյժ։ 30 Ինքն Եզեկիաս եխից զելս ջրոցն Գեհոնի զվերին, եւ ուղղեաց զնա խոնարհագոյն յարեւմուտս կողմն քաղաքին Դաւթի. եւ յաջողեցաւ Եզեկիայ յամենայն ՚ի գործսն իւր[4724]։ 31 Եւ ա՛յսպէս արար հրեշտակաց իշխանաց որք ՚ի Բաբելոնէ առաքեցան առ նա հարցանել վասն նորա, եւ նշանաց որ եղեն ՚ի վերայ երկրի. եւ եթող զնա Տէր փորձել զնա՝ եւ գիտել թէ զի՞նչ է ՚ի սրտի նորա[4725]։ 32 Եւ մնացեալ բանքն Եզեկիայ՝ եւ ողորմութիւն նորա, ահա գրեալ է ՚ի մարգարէութիւնն Եսայեայ որդւոյ Ամովսայ մարգարէի, եւ ՚ի գիրս թագաւորացն Յուդայ եւ Իսրայէլի։ 33 Եւ քունեա՛ց Եզեկիաս ընդ հարս իւր եւ թաղեցին զնա ՚ի բարձուանդակի գերեզմանաց որդւոցն Դաւթի. եւ փառս եւ պատիւ ետուն նմա ՚ի մահուն նորա ամենայն Յուդայ՝ եւ բնակիչք Երուսաղեմի։
ԻԶ Եւ թագաւորեաց Մանասէ որդի նորա փոխանակ նորա[4726]։
1 Է՛ր ամաց երկոտասանից Մանասէ ՚ի թագաւորելն իւրում, եւ յիսուն եւ հինգ ամ թագաւորեաց յԵրուսաղէմ[4727]։ 2 Եւ արար չար առաջի Տեառն յամենայն գարշութեանց ազգացն զորս սատակեաց Տէր յերեսաց որդւոցն Իսրայէլի։ 3 Եւ դարձաւ շինեաց զբարձաւանդակս զոր կործանեաց Եզեկիաս հայրն նորա, եւ կանգնեաց արձանս Բահաղիմայ, եւ արար անտառս. եւ երկի՛ր եպագ ամենայն զօրութեան երկնից, եւ ծառայեաց նոցա[4728]։ 4 Եւ շինեաց սեղան ՚ի տանն Տեառն. յորում ասաց Տէր յԵրուսաղէմ եղիցի անուն իմ յաւիտեան։ 5 Շինեաց անդ սեղան ամենայն զօրութեան երկնի յերկոսեան ՚ի սրահս տանն Տեառն։ 6 Եւ ինքն անցուցանէր զորդիս իւր ընդ հուր յերկրին Բեննոմայ, եւ հմայէր, եւ հաւահարց լինէր, եւ դիւթէր. եւ արար վհուկս եւ թովիչս. բազմացոյց առնել չա՛ր առաջի Տեառն առ ՚ի բարկացուցանելոյ զնա։ 7 Եւ դրօշեալ եւ ձուլածոյ եւ պատկեր զոր արար ՚ի տանն Տեառն. զորմէ ասաց Աստուած ցԴաւիթ եւ ցՍողոմոն որդի նորա. ՚Ի տա՛նս յայսմ եւ յԵրուսաղէմ, զոր ընտրեցի յամենայն ցեղիցն Իսրայէլի եդի՛ց զանուն իմ յաւիտեան[4729]. 8 եւ ո՛չ եւս յաւելից սասանեցուցանել զոտն Իսրայէլի յերկրէս զոր ետու հարց նոցա, բայց միայն թէ պահեսցեն առնել զամենայն որ ինչ պատուիրեցի նոցա, ըստ ամենայն օրինաց եւ սահմանաց՝ եւ իրաւանց ՚ի ձեռն Մովսիսի[4730]։ 9 Եւ մոլորեցոյց Մանասէ զՅուդաս, եւ զբնակիչսն Երուսաղեմի, առնել չա՛ր առաւել քան զամենայն ազգսն զորս եբարձ Տէր յերեսաց որդւոցն Իսրայէլի։ 10 Եւ խօսեցաւ Տէր ընդ Մանասէի եւ ընդ ժողովրդեան նորա, եւ ո՛չ լուան։ 11 Եւ ած Տէր ՚ի վերայ նորա զիշխանս զօրու արքային Ասորեստանեայց. կալան զնա եւ կապեցին կապանօք, եւ տարան ՚ի Բաբելոն[4731]։ 12 Եւ իբրեւ վտանգեցաւ, խնդրեաց զերեսս Տեառն Աստուծոյ իւրոյ. եւ խոնարհեցաւ յոյժ յերեսաց Աստուծոյ հարցն իւրոց։ 13 Յաղօ՛թս եկաց առ նա. եւ լուաւ գոչման նորա, եւ դարձոյց զնա յԵրուսաղէմ ՚ի թագաւորութիւնն իւր. եւ ծանեաւ Մանասէ, եթէ Տէր՝ նա՛ է Աստուած։ 14 Եւ յետ այսորիկ շինեաց պարիսպ արտաքոյ քաղաքին Դաւթի յարեւմտից ընդ հարաւակողմն ՚ի հեղեղատին, եւ յելս դրանցն շուրջանակի յՈփղայ, եւ բարձրացոյց յոյժ. եւ կացոյց իշխանս զօրուց յամենայն քաղաքս պարսպաւորս Յուդայ[4732]։ 15 Եւ ՚ի բա՛ց եբարձ զաստուածսն օտարս, եւ զդրօշեալսն ՚ի տանէն Տեառն. եւ զամենայն սեղանսն զորս շինեաց ՚ի լերին տանն Տեառն եւ յԵրուսաղէմ, եւ արտաքոյ քաղաքին։ 16 Եւ ուղղեաց զսեղանն Տեառն, եւ զոհեաց ՚ի վերայ նորա զոհս փրկութեան եւ օրհնութեան. եւ ասաց ցՅուդաս՝ ծառայե՛լ Տեառն Աստուծոյ Իսրայէլի։ 17 Բայց ժողովուրդն տակաւին եւս երթա՛յր ՚ի բարձունսն. սակայն Տէր Աստուած էր նոցա։ 18 Եւ մնացեալ բանքն Մանասէի, եւ աղօթք նորա որ առ Աստուած է, եւ բանք տեսանողացն որք խօսեցան ընդ նա յանուն Տեառն Աստուծոյ Իսրայէլի, ահա են ՚ի բանս[4733] 19 աղօթից նորա, եւ յորս լուաւն նմա. եւ ամենայն մեղք նորա եւ ապստամբութիւն նորա. եւ տեղիքն զորս շինեաց զբարձրաւանդակսն, եւ արար անտառս եւ դրօշեալս յառաջ քան զդառնալն իւրում, ահա գրեալ են ՚ի բանս տեսանողացն[4734]։ 20 Եւ քունեաց Մանասէ ընդ հարս իւր. եւ թաղեցին զնա ՚ի դրախտի տանն իւրոյ.
ԻԷ Եւ թագաւորեաց փոխանակ նորա Ամովս որդի նորա[4735]։ 21 Է՛ր ամաց քսան եւ երկուց Ամովս ՚ի թագաւորելն իւրում. եւ երկոտասան ամ թագաւորեաց յԵրուսաղէմ[4736]։ 22 Եւ արար չա՛ր առաջի Տեառն՝ որպէս արար Մանասէ հայր նորա. եւ ամենեցուն կռոցն զոր արար հայր նորա Մանասէ՝ զոհեաց Ամովս եւ ծառայեաց նոցա։ 23 Եւ ո՛չ խոնարհեցաւ առաջի Տեառն, որպէս խոնարհեցաւ Մանասէ հայր նորա. այլ որդի նորա Ամովս յաճախեաց ՚ի մեղս։ 24 Եւ յարեան ՚ի վերայ նորա ծառայքն իւր, եւ հարին զնա ՚ի տան իւրում։ 25 Եւ եհար ժողովուրդ երկրին զյարուցեալսն ՚ի վերայ թագաւորին։
ԻԸ Եւ թագաւորեցոյց ժողովուրդ երկրին զՅովսիաս որդի նորա փոխանակ նորա։
1 Է՛ր ութ ամաց Յովսիաս ՚ի թագաւորելն իւրում, եւ երեսուն եւ մի ամ թագաւորեաց յԵրուսաղէմ[4737]։ 2 Եւ արար ուղղութիւն առաջի Տեառն. գնա՛ց ՚ի ճանապարհս Դաւթի հօր իւրոյ, եւ ո՛չ խոտորեցաւ յաջ՝ եւ ո՛չ յահեակ։ 3 Եւ յութերորդ ամի թագաւորութեանն իւրոյ, եւ ինքն էր տակաւին եւս մանուկ, սկսա՛ւ խնդրել զՏէր Աստուած Դաւթի հօր իւրոյ. եւ յերկոտասաներորդ ամի թագաւորութեանն իւրոյ, սկսաւ սրբել զՅուդայ եւ զԵրուսաղէմ ՚ի բարձանցն եւ յանտառացն եւ ՚ի ձուլածոյիցն[4738]։ 4 Եւ կործանեա՛ց դէմ յանդիման իւր զսեղանս Բահաղիմայցն, եւ զբարձաւանդակսն յորոց վերայ էին. եւ կոտորեաց զանտառսն, եւ զդրօշեալսն, եւ զձուլածոյսն փշրեաց եւ մանրեաց եւ ընկէց յանդիման շիրմացն այնոցիկ որք զոհէին նոցա։ 5 Եւ զոսկերս քրմացն այրեաց ՚ի վերայ սեղանոցն, եւ մաքրեաց զՅուդաս եւ զԵրուսաղէմ[4739]. 6 եւ զքաղաքսն Եփրեմի եւ Մանասէի, եւ զՇմաւոնի, եւ զՆեփթաղիմայ, եւ զտեղիսն նոցա շուրջանակի։ 7 Եւ ՚ի բա՛ց եբարձ զանտառսն, եւ զբագինսն, եւ զկուռսն փշրեաց մանր. եւ զամենայն բարձունսն ՚ի բա՛ց եբարձ յերկրէն Իսրայէլի. եւ դարձաւ յԵրուսաղէմ։ 8 Եւ յամին ութուտասներորդի թագաւորութեանն իւրոյ, յորժամ վախճանեաց մաքրել զերկիրն՝ եւ զտուն թագաւորութեանն. առաքեաց զՍափան որդի Սեղ՚իայ, եւ զՄասիաս իշխան քաղաքին, եւ զՅովսիաս որդի Յովաքազայ զդպիր յիշատակացն իւրոց, զօրացուցանել զտունն Տեառն Աստուծոյ իւրոյ[4740]։ 9 Եւ եկին առ Քեղկիաս քահանայ մեծ. եւ ետ զարծաթն որ մտեալ էր ՚ի տունն Տեառն, զոր ժողովեցին Ղեւտացիքն պահապանք դրանն, ՚ի ձեռանէ Մանասէի եւ Եփրեմի, եւ իշխանացն, եւ յամենայն մնացորդացն Իսրայէլի. եւ յորդւոցն Յուդայ եւ Բենիամինի, եւ բնակչացն Երուսաղեմի։ 10 Եւ ետուն զայն ՚ի ձեռս, որք ունէին զգործն, որք կային ՚ի տանն Տեառն՝ կազմել եւ զօրացուցանել զտունն[4741]. 11 եւ ետուն հիւսանցն եւ շինողացն գնել քարինս չորեքանկիւնիս մեծս, եւ փայտս ՚ի գերանս՝ յարկանել զտունսն զորս քակեցին թագաւորքն Յուդայ։ 12 Եւ արքն այնոքիկ կային հաւատովք ՚ի վերայ գործոյն. եւ վերակացուքն նոցա՝ Յէթ, եւ Աբդիաս, Ղեւտացիք յորդւոցն Մերարեայ, եւ Զաքարիաս, եւ Մեսողամ յորդւոցն Կահաթու ա՛յց առնել. եւ ամենայն Ղեւտացի որ ոք էր իմաստուն նուագարանօք երգոցն[4742]։ 13 Եւ ՚ի վերայ բեռնակրացն. եւ ՚ի վերայ այնոցիկ որք առնէին զգործն, եւ զպատրաստութիւն գործոյն եւ ՚ի Ղեւտացւոցն էին դպրապետք, եւ դատաւորք, եւ դռնապանք։ 14 Եւ ՚ի հանելն նոցա զարծաթն մտեալ ՚ի տուն Տեառն. եգիտ Քեղկիաս քահանայ գիրս օրինացն Տեառն որ ՚ի ձեռն Մովսիսի։ 15 Պատասխանի ետ Քեղկիաս՝ եւ ասէ ցՍափան դպրապետ. Գի՛րս օրինաց գտի ՚ի տանն Տեառն։ Եւ ետ Քեղկիաս զգիրսն ցՍափան. 16 եւ տարաւ Սափան զգիրսն առ արքայ. եւ ետ արքայի զհամար ամենայն տուելոյ արծաթոյն ՚ի ձեռս ծառայիցն նորա որք առնէին զգործն։ 17 Եւ ձուլեցին զարծաթն գտեալ ՚ի տուն Տեառն, եւ ետուն զայն ՚ի ձեռս վերակացուացն, եւ ՚ի ձեռս այնոցիկ որք առնէին զգործն։ 18 Եւ պատմեաց Սափան դպրապետ արքայի՝ եւ ասէ. Գի՛րս օրինաց ետ ցիս Քեղկիաս քահանայ։ Եւ ընթերցաւ զայն Սափան առաջի թագաւորին։ 19 Եւ եղեւ իբրեւ լուաւ արքայ զբանս օրինացն, պատառեաց զպատմուճան իւր։ 20 Եւ պատուիրեաց արքայ Քեղկիայ, եւ Աքիկամայ որդւոյ Սափանայ, եւ Աբդիայ որդւոյ Միքեայ, եւ Սափանայ դպրապետի, եւ Ասայիայ՝ մանկան արքայի, եւ ասէ. 21 Երթա՛յք խնդրեցէ՛ք ՚ի Տեառնէ վասն իմ, եւ վասն ամենեցուն մնացելոցս յԻսրայէլէ եւ Յուդայ, յաղագս բանից գրոցդ այդոցիկ որք գտան. վասն զի մե՛ծ սրտմտութիւն Տեառն բորբոքեալ է ՚ի մեզ. զի ո՛չ լուան հարքն մեր զբանս Տեառն առնել ըստ ամենայնի որ ինչ գրեալ է ՚ի գիրսդ յայդոսիկ[4743]։ 22 Եւ գնաց Քեղկիաս՝ եւ որոց ասացն արքայ՝ առ Ողդան մարգարէ կին Սեղ՚եմայ՝ որդւոյ Թակուաթայ որդւոյ Եսերայ, որ պահէր զպատուիրանսն. եւ ինքն բնակէր յԵրուսաղէմ ՚ի Մասենա. եւ խօսեցան ընդ նմա ըստ բանիցն այնոցիկ։ 23 Եւ ասէ ցնոսա. Ա՛յսպէս ասէ Տէր Աստուած Իսրայէլի. Ասասջի՛ք ցայրն որ առաքեաց զձեզ առ իս. 24 Ա՛յսպէս ասէ Տէր. Ահա ես ածեմ չարիս ՚ի վերայ տեղւոյդ այդորիկ, զամենայն բան գրեալս ՚ի գիրսդ զոր ընթերցան առաջի արքայիդ Յուդայ[4744]. 25 փոխանակ զի թողին զիս, եւ զոհեցին աստուածոց օտարաց. զի բարկացուցանիցեն զիս գործովք ձեռաց իւրեանց, եւ բորբոքեցաւ սրտմտութիւն իմ ՚ի տեղւոջդ յայդմիկ. եւ ո՛չ եւս շիջցի[4745]։ 26 Եւ ցթագաւորն Յուդայ որ առաքեաց զձեզ խնդրել զՏէր, ա՛յսպէս ասասջի՛ք ցնա. Այսպէս ասէ Տէր Աստուած Իսրայէլի. Զբանսդ զոր լուար դու. 27 եւ պատկառեաց սիրտ քո, եւ խոնարհեցաւ առաջի երեսաց իմոց ՚ի լսել զբանսդ իմ ՚ի վերայ տեղւոյդ այդորիկ, եւ ՚ի վերայ բնակչացդ դորա. եւ դու խոնարհեցար առաջի իմ, պատառեցեր զպատմուճանս քո, եւ լացեր յանդիման իմ. եւ ես լուայ, ասէ Տէր։ 28 Ահա յաւելի՛ց զքեզ առ հարս քո, եւ դիցեն զքեզ ՚ի շիրմին քում խաղաղութեամբ. եւ ո՛չ տեսցեն աչք քո զամենայն չարիսն զոր ես ածից ՚ի վերայ տեղւոյդ այդորիկ, եւ ՚ի վերայ բնակչաց դորա։ Եւ ետուն թագաւորին զբանսս զայսոսիկ։ 29 Եւ առաքեաց արքայ եւ ժողովեաց զծերսն Յուդայ եւ զԵրուսաղեմի։ 30 Եւ ել արքայ Յուդայ ՚ի տունն Տեառն, եւ ամենայն Յուդաս եւ բնակիչք Երուսաղեմի, եւ քահանայքն եւ Ղեւտացիք, եւ ամենայն ժողովուրդն ՚ի մեծէ մինչեւ ՚ի փոքր. եւ ընթերցաւ յականջս նոցա զամենայն բանս կտակին գտելոյ ՚ի տանն Տեառն[4746]։ 31 Եւ յարեա՛ւ թագաւորն՝ եկա՛ց ՚ի վերայ սեանն, եւ եդ ուխտ առաջի Տեառն երթալ զհե՛տ Տեառն, պահե՛լ զպատուիրանս նորա, եւ զվկայութիւնս նորա, եւ զհրամանս նորա, ՚ի բոլոր սրտէ, եւ ՚ի բոլոր անձնէ, զբանս ուխտին՝ զգրեալսն ՚ի գիրսն յայնոսիկ։ 32 Եւ կացոյց զամենեսեան զգտեալսն յԵրուսաղէմ, եւ ՚ի Բենիամին. եւ արարին բնակիչքն Երուսաղեմի ո՛ւխտ ՚ի տանն Աստուծոյ հարցն իւրեանց[4747]։ 33 Եւ ՚ի բա՛ց եբարձ Յովսիաս զամենայն գարշելիս յամենայն երկրէ, որ է՛ր որդւոցն Իսրայէլի. եւ արար ամենայն գտելոցն յԵրուսաղէմ եւ յԻսրայէլի ծառայել Տեառն Աստուծոյ իւրեանց. զամենայն աւուրս իւր՝ ո՛չ խոտորեցաւ ՚ի հետոց Տեառն Աստուծոյ հարցն իւրոց[4748]։
1 Եւ արա՛ր Յովսիաս զպասեքն Տեառն Աստուծոյ իւրոյ. եւ զենին զպասեքն ՚ի չորեքտասաներորդում աւուր ամսոյն առաջնոյ։ 2 Եւ կացոյց զքահանայսն ՚ի վերայ պահպանութեան իւրեանց. եւ զօրացոյց զնոսա ՚ի գործս տանն Տեառն։ 3 Եւ ասէ ցՂեւտացիսն եւ ցզօրաւորսն յամենայն Իսրայէլի, սրբել զնոսա Տեառն. եւ եդին զտապանակն սրբութեան ՚ի տանն զոր շինեաց Սողոմոն որդի Դաւթի արքայի Իսրայէլի. եւ ասէ արքայ. Ո՛չ է ձեզ բառնալ ՚ի վերայ ուսոց՝ եւ ո՛չ ինչ. արդ՝ պաշտեցէ՛ք զՏէր Աստուած ձեր, եւ զժողովուրդ նորա զԻսրայէլ[4749]. 4 եւ պատրա՛ստք լերուք ըստ տանց տոհմից ձերոց, եւ ըստ օրամտից պաշտաման ձերոյ, ըստ գրոց Դաւթայ արքայի Իսրայէլի, եւ ՚ի ձեռն թագաւորին Սողոմոնի որդւոյ նորա։ 5 Եւ կացէ՛ք ՚ի տաճարիդ՝ ըստ որոշման տանց տահմից ձերոց, առաջի եղբարց ձերոց, եւ որդւոց ժողովրդեան ձերոյ. եւ բաժին տան ցեղիդ Ղեւտացւոց[4750]. 6 եւ զոհեցէ՛ք զպասեքդ, եւ պատրաստեցէ՛ք զսրբութիւնսդ եղբարց ձերոց, առնել ըստ բանիդ Տեառն որ ՚ի ձեռն Մովսիսի։ 7 Եւ սկսաւ Յովսիաս տա՛լ որդւոց ժողովրդեանն, խոյս, եւ որոջս, եւ նոխազս յորդւոց այծեացն, զամենայն ՚ի պասեքն. եւ զամենեսեան որ ինչ գտաւ՝ թուով երեսուն հազար. եւ զուարակս երեք հազար. այսոքիկ ՚ի ստացուածո՛ց թագաւորին[4751]։ 8 Եւ իշխանքն նորա սկսան տալ ժողովրդեանն, եւ քահանայիցն, եւ Ղեւտացւոցն. եւ ետուն՝ Քեղկիաս, եւ Զաքարիաս, եւ Յէիէլ. եւ իշխանք տանն Աստուծոյ, քահանայիցն ետուն ՚ի պասեքն. խոյս, եւ որոջս, եւ նոխազս երկու հազար եւ վեց հարիւր, եւ զուարակս երեք հարիւր[4752]։ 9 Եւ Քոնենիաս, եւ Բանէաս, եւ Սամէաս, եւ Նաթանայէլ եղբայր նորա, եւ Ասաբիաս, եւ Յէիէլ, եւ Յովզաբադ իշխանք Ղեւտացւոցն, սկսան տալ ցՂեւտացիսն ՚ի պասեքն. խոյս հինգ հազար, եւ զուարակս հինգ հարիւր։ 10 Եւ ուղղեցաւ պաշտօնն. եւ կացին քահանայքն ՚ի կարգն իւրեանց. եւ Ղեւտացիքն ՚ի զատուցմանն իւրեանց, ըստ պատուիրանի արքային[4753]։ 11 Եւ զենին զպասեքն, եւ հեղին քահանայքն զարիւնն ՚ի ձեռացն իւրեանց. եւ Ղեւտացիքն յօշեցին, 12 եւ պատրաստեցին զողջակէզսն տա՛լ նոցա իւրաքանչիւր ումեք ըստ զատուցմանն, վասն տանց տոհմից որդւոց ժողովրդեանն մատուցանե՛լ Տեառն. որպէս եւ գրեալ է ՚ի գիրս օրինացն Մովսիսի. նոյնպէս եւ յառաւօտինս։ 13 Եւ խորովեցին զպասեքն հրով ըստ օրինին. եւ զսրբութիւնն եփեցին կաթսայիւք, եւ սանիւք. եւ յաջողեցաւ. եւ ընթացան առ ամենեսեան որդիս ժողովրդեանն[4754]։ 14 Եւ յետ պատրաստելոյն նոցա եւ քահանայիցն. վասն զի քահանայքն էին մատուցանել զճարպսն եւ զողջակէզսն մինչեւ ՚ի գիշերին. եւ Ղեւտացիքն պատրաստեցին իւրեանց եւ եղբարցն իւրեանց որդւոցն Ահարոնի[4755]։ 15 Եւ սաղմոսանուագքն որդիք Ասափայ ՚ի կարգին իւրեանց ըստ պատուիրանին Դաւթայ. եւ Ասափ, եւ Եման, եւ Իդիթուն՝ մարգարէք արքային։ Եւ իշխանք, եւ դռնապանք դրանն, եւ դրան. եւ ո՛չ էր նոցա հնար շարժել ՚ի պաշտամանէ սրբութեանն. վասն զի եղբարք նոցա Ղեւտացիքն պատրաստեցին նոցա[4756]։ 16 Եւ ուղղեցաւ եւ պատրաստեցաւ ամենայն պաշտօնն Տեառն յաւուր յայնմիկ առնել զպասեքն, եւ մատուցանել զողջակէզսն ՚ի վերայ սեղանոյն Տեառն, ըստ պատուիրանին Յովսիայ արքայի։ 17 Եւ արարին որդիքն Իսրայէլի որք գտան անդ՝ զպասեքն ՚ի ժամանակին յայնմ, եւ զտօն անխմորիցն՝ զեւթն օր։ 18 Եւ ո՛չ երբէք եղեւ պասեք նման նմա յԻսրայէլի, յաւուրցն Սամուելի մարգարէի. եւ ամենայն թագաւորքն Իսրայէլի ո՛չ արարին պասեք՝ որպէս արար Յովսիաս. եւ քահանայքն, եւ Ղեւտացիք, եւ ամենայն Յուդաս եւ Իսրայէլ որ գտաւ անդ, եւ բնակիչքն Երուսաղեմի, 19 արարին Տեառն յութտասներորդ ամի թագաւորութեանն Յովսիայ։ Եւ զվհուկս, եւ զգէտս, եւ զդիւթս, եւ զկուռս, եւ զկախարդս, որք էին յերկրին Յուդայ եւ յԵրուսաղէմ, ՚ի բա՛ց եբարձ. եւ այրեաց հրով արքայ Յովսիա, զի հաստատեսցէ զբանս օրինացն զգրեալսն ՚ի գիրս զոր եգիտ Քեղկիա քահանայ ՚ի տանն Տեառն։ Նման նմա ո՛չ եղեւ յառաջ քան զնա, որ դարձաւ առ Տէր Աստուած ՚ի բոլոր սրտէ իւրմէ, եւ ՚ի բոլոր անձնէ իւրմէ, եւ յամենայն զօրութենէ իւրմէ, ըստ ամենայն օրինաց Մովսիսի. եւ յետ նորա ո՛չ ոք յարեաւ նմա նմա։ Սակայն ո՛չ դարձաւ Տէր ՚ի բարկութենէ սրտմտութեան իւրոյ մեծէ, զոր բարկացաւ սրտմտութեամբ Տէր ՚ի վերայ Յուդայ, ամենայն բարկութեամբքն որով բարկացոյց զնա Մանասէ. եւ ասաց Տէր. Այլ եւ զՅուդա՛ս մերժեցից յերեսաց իմոց, որպէս մերժեցի զԻսրայէլ. եւ ՚ի բա՛ց արարից զքաղաքն զոր ընտրեցի զԵրուսաղէմ, եւ զտունն զորմէ ասացի՝ Եղիցի անո՛ւն իմ անդ[4757]։ 20 Եւ ե՛լ փարաւոն Նեքաւով՝ արքայ Եգիպտոսի ՚ի վերայ արքային Ասորեստանեայց, առ գետովն Եփրատայ. եւ գնաց արքայ Յովսիա ընդդէմ նորա[4758]. 21 եւ առաքեաց առ նա հրեշտակս, եւ ասէ. Զի՞նչ կայ ի՛մ եւ քո արքայ Յուդայ. ո՛չ եմ եկեալ ՚ի վերայ քո այսօր պատերա՛զմ առնել. եւ Աստուած ասաց փութալ ինձ. զգո՛յշ լեր յԱստուծոյ՝ որ է ընդ իս. մի՛ գուցէ ապականիցէ զքեզ[4759]։ 22 Եւ ո՛չ դարձոյց Յովսիա զերեսս իւր ՚ի նմանէ, այլ պատերազմել ընդ նմա զօրացաւ. եւ ո՛չ լուաւ բանիցն Նեքաւովայ՝ որ ՚ի բերանոյ Տեառն. եւ եկն պատերազմե՛լ ՚ի դաշտին Մակեդդովայ[4760]։ 23 Եւ հարին աղեղնաւորքն զարքայ Յովսիաս. եւ ասէ արքայ ցծառայս իւր. Հանէ՛ք զիս աստի, վասն զի վտանգեցայ յոյժ։ 24 Եւ հանին զնա ծառայքն նորա ՚ի կառացն իւրոց, եւ եդին զնա ՚ի կառսն յերկրորդս որ է՛ր նորա, եւ տարան զնա յԵրուսաղէմ. եւ մեռաւ եւ թաղեցաւ ընդ հարս իւր. եւ ամենայն Յուդաս եւ Երուսաղէմ սո՛ւգ առին ՚ի վերայ Յովսիայ[4761]։ 25 Եւ ասաց ո՛ղբս Երեմիաս ՚ի վերայ Յովսիայ, եւ ամենայն իշխանքն՝ ա՛րք եւ կանայք՝ ասացին զողբսն ՚ի վերայ Յովսիայ մինչեւ ցայսօր. եւ ետուն զայն իբրեւ հրամանաւ ՚ի մէջ Իսրայէլի. եւ ահա գրեալք են ՚ի ճառս ողբոցն։ 26 Եւ էին բանքն Յովսիայ, եւ յոյս նորա գրեալ յօրէնսն Տեառն։ 27 Եւ մնացեալ բանքն նորա առաջինք եւ վերջինք, ահա գրեալ են ՚ի գիրս թագաւորացն Իսրայէլի՝ եւ Յուդայ։
ԻԹ 1 Եւ ա՛ռ ժողովուրդ երկրին զՅովաքազ որդի Յովսիայ, եւ օծին զնա. եւ կացուցին զնա թագաւոր փոխանակ հօր նորա յԵրուսաղէմ։ 2 Որդի քսան եւ երի՛ց ամաց էր Յովաքազ ՚ի թագաւորելն իւրում, զերի՛ս ամիսս թագաւորեաց յԵրուսաղէմ. եւ անուն մօր նորա Ամիտաղ՚, դուստր Երեմիայի ՚ի Ղ՚ոբնայ. եւ արար չա՛ր առաջի Տեառն, ըստ ամենայնի զոր ինչ արարին հարքն նորա[4762]։ 3 Եւ կապեաց զնա փարաւոն Նեքաւով ՚ի Դեբղ՚աթայ՝ յերկիրն Եմաթայ, ո՛չ եւս թագաւորել նմա յԵրուսաղէմ. եւ տարաւ զնա արքայն յԵգիպտոս. եւ ա՛րկ ՚ի վերայ երկրին հարկ հարիւր տաղանտ արծաթոյ, եւ տաղանտ մի ոսկւոյ[4763]։
Լ 4 Եւ կացոյց փարաւոն Նեքաւով զԵղիակիմ որդի Յովսիայ արքայի Յուդայ փոխանակ Յովսիայ հօր նորա. եւ փոխեաց զանուն նորա Յովակիմ. եւ զՅովաքազ եղբայրն նորա ա՛ռ փարաւոն Նեքաւով, եւ տարաւ յԵգիպտոս. եւ մեռաւ անդ. եւ զարծաթն եւ զոսկին ետուն փարաւոնի։ Յայնմ հետէ սկսաւ տա՛լ հարկս երկիրն. եւ ետուն զարծաթն ըստ բերանոյ փարաւոնի, եւ յիւրաքանչիւր ումեքէ ըստ զօրութեան իրոյ պահանջէին զարծաթն եւ զոսկին ՚ի ժողովրդենէ երկրին, տա՛լ զայն փարաւոնի Նեքաւովայ[4764]։
ԼԱ 5 Է՛ր քսան եւ հինգ ամաց Յովակիմ ՚ի թագաւորել իւրում, եւ զմետասան ամ թագաւորեաց յԵրուսաղէմ. եւ անուն մօր նորա Զեկքովրայ դուստր Ներիայ ՚ի Հռամայ. եւ արար չա՛ր առաջի Տեառն ըստ ամենայնի զոր ինչ արարին հարքն նորա։ Յաւուրս նորա ե՛լ Նաբուքոդոնոսոր արքայ Բաբելոնի յերկիրն. եւ ծառայեաց նմա ամիսս երիս, եւ ապստամբեաց ՚ի նմանէ։ Եւ առաքեաց Տէր զՔաղդեացիսն, եւ զաւազակսն Ասորեաց, եւ զաւազակսն Մովաբացւոց, եւ որդւոցն Ամոնայ, եւ Սամարիայ։ Եւ ՚ի բա՛ց կացին յետ բանիցս այսոցիկ ըստ բանի Տեառն ՚ի ձեռն ծառայից իւրոց մարգարէից. սակայն սրտմտութիւն ՚ի Տեառնէ է՛ր ՚ի վերայ Յուդայ, ՚ի բա՛ց բառնալ զնա յերեսաց իւրոց, վասն մեղացն Մանասէի յամենայնի զոր ինչ արար, եւ անպարտ արեանցն զոր եհեղ Մանասէ, եւ ելից զԵրուսաղէմ անպարտ արեամբ. եւ ո՛չ կամեցաւ Տէր սատակել զնոսա[4765]։
ԼԲ 6 Եւ ել ՚ի վերայ նորա Նաբուքոդոնոսոր արքայ Բաբելոնի, եւ կապեաց զնա պղնձի կապանօք, եւ տարաւ զնա ՚ի Բաբելոն։ 7 Եւ մա՛սն ինչ ՚ի սպասուց տանն Տեառն տարաւ ՚ի Բաբելոն, եւ ե՛դ զայն ՚ի տաճարին իւրում որ ՚ի Բաբելոն[4766]։ 8 Եւ մնացեալ բանքն Յովակիմայ, եւ ամենայն ինչ զոր արար. ո՞չ աւանիկ գրեալ են նոքա ՚ի գիրս բանից աւուրց թագաւորացն Յուդայ։ Եւ քունեաց Յովակիմ ընդ հարս իւր, եւ թաղեցաւ ՚ի Գանովզայ՝ ընդ հարս իւր։
ԼԳ Եւ թագաւորեա՛ց Յեքոնիա որդի նորա փոխանակ նորա[4767]։ 9 Որդի ութտասան ամա՛ց էր Յեքոնիաս ՚ի թագաւորելն իւրում, եւ ամիսս երիս եւ աւուրս տասն թագաւորեաց յԵրուսաղէմ. եւ արար չա՛ր առաջի Տեառն[4768]։ 10 Եւ ՚ի դառնալ տարւոյն առաքեաց արքայն Նաբուքոդոնոսոր եւ տարաւ զնա ՚ի Բաբելոն, հանդերձ ցանկալի սպասուք տանն Տեառն։ Եւ թագաւորեցոյց զՍեդեկիաս եղբայր հօր նորա ՚ի վերայ Յուդայ յԵրուսաղէմ։ 11 Ամաց քսան եւ միոյ էր Սեդեկիա ՚ի թագաւորել իւրում. եւ մետասան ամ թագաւորեաց յԵրուսաղէմ։ 12 Եւ արար չա՛ր առաջի Տեառն Աստուծոյ իւրոյ. ո՛չ պատկառեաց յերեսաց Երեմիայի մարգարէի՝ եւ ՚ի բանիցն Տեառն։ 13 Եւ յապստամբելն նորա ՚ի Նաբուքոդոնոսորայ արքայէ, եւ անցանելոյ զերդմամբքն զոր երդմնեցոյց զնա յԱստուած իւր. խստացոյց զպարանոցն իւր, եւ զսիրտ իւր կարծրացոյց՝ ո՛չ եւս դառնալ առ Տէր Աստուած Իսրայէլի[4769]։ 14 Եւ ամենայն փառաւորքն Յուդայ, եւ քահանայք, եւ ժողովուրդք երկրին յաճախեցին անօրինե՛լ անօրէնութիւնս ըստ գարշելեաց ազգացն, եւ պղծեցին զտունն Տեառն յԵրուսաղէմ։ 15 Եւ առաքեաց Տէր Աստուած հարցն նոցա ՚ի ձեռն մարգարէիցն, կանխեալ առաքեաց զհրեշտակս իւր. վասն զի խնայէր ՚ի ժողովուրդն իւր, եւ ՚ի սրբութիւնն իւր[4770]։ 16 Արհամարհէին զհրեշտակս նորա, եւ անգոսնէին զբանս նորա. եւ խա՛ղ առնէին զմարգարէսն. մինչեւ եղեւ բարկութիւն Տեառն ՚ի վերայ ժողովրդեան իւրոյ. եւ ո՛չ եւս գոյր այնուհետեւ նոցա բժշկութիւն։ 17 Եւ ած ՚ի վերայ նոցա զթագաւորն Քաղդէացւոց. կոտորեաց զերիտասարդս նոցա սրով ՚ի տա՛ն սրբութեան իւրոյ. եւ ո՛չ խնայեաց ՚ի Սեդեկիաս. կուսանաց նոցա՝ ո՛չ ողորմեցաւ, եւ զծերս նոցա զամենեսեան մատնեաց ՚ի ձեռս նոցա։ 18 Եւ զամենայն սպաս տանն Աստուծոյ զմեծամեծս եւ զփոքունս, եւ զամենայն գանձն արքային եւ մեծամեծացն, զամենայն տարաւ ՚ի Բաբելոն։ 19 Եւ այրեաց զտունն Տեառն. եւ կործանեաց զպարիսպն Երուսաղեմի, եւ զապարանսն որ ՚ի նմա այրեա՛ց հրով. եւ զամենայն անօթ գեօղեցիկ ապականեաց. 20 եւ գերեաց զմնացորդսն ՚ի Բաբելոն։ Եւ էին անդ՝ նմա եւ որդւոց նորա ՚ի ծառայութիւն, մինչեւ ՚ի թագաւորութիւնն Մարաց[4771]։ 21 Առ ՚ի լնուլ բանին Տեառն ՚ի բերանոյ Երեմիայի մինչեւ ընկալաւ երկիրն զշաբաթս իւր. եւ շաբաթանալով զամենայն աւուրս աւերածոյն իւրոյ, շաբաթացաւ ՚ի կատարումն ամացն իւթանասնից[4772]։
ԼԴ 22 Յառաջնում ամին Կիւրոսի արքային Պարսից, յե՛տ լնլոյ բանին Տեառն ՚ի բերանոյ Երեմիայի. զարթո՛յց Տէր զհոգի Կիւրոսի Պարսից արքայի։ Եւ պատուիրեաց քարոզել յամենայն թագաւորութեանն իւրում գրո՛վ՝ եւ ասել։ 23 Ա՛յսպէս ասէ Կիւրոս արքայ Պարսից. Զամենայն թագաւորութիւնս երկրի ետ ինձ Տէր Աստուած երկնից. եւ նա՛ պատուիրեաց ինձ շինել իւր տո՛ւն յԵրուսաղէմ, ՚ի Հրէաստանի. որ ոք ՚ի ձէնջ յամենայն ժողովրդենէ նորա՛ իցէ, Տէր Աստուած իւր եղիցի ընդ նմա՝ եւ ելցէ՛։
Կատարեցաւ Մնացորդաց Երկրորդ[4773]։
[4453] ՚Ի վերնագիր գրոցս յօրինակին եդեալ էր՝ Մնացորդ Երկրորդ. բայց առեալ յայլոց եդաւ աստէն համաձայն առաջնոյն Մնացորդաց Երկրորդ. թէպէտ եւ օրինակ մի ունէր՝ Մնացորդք Երկրորդք։
[4454] Յօրինակին. ՚Ի բարձաւակն Գաբա՛՛։
[4455] Ոմանք. Եւ զսեղանն պղնձի զոր արար Բերսելիէլ որդի։
[4456] Բազումք. Ո՞ դատեսցի զժողո՛՛։ Յօրինակին պակասէր. Զժողովուրդս քո զմեծ։
[4457] Այլք. Զի դատեսցիս զժողովուրդ իմ։ Ոմանք. Յորոց վերայ թագաւորե՛՛։
[4458] Այլք. Ամենայն թագաւորացն Քետացւոց. կամ՝ Քետտացւոց։
[4459] Ոմանք. Ընդ հօրն իմում Դաւթի։
[4460] Ոմանք. Եւ ՚ի տօնս Տեառն Աստուծոյ մերոյ, յաւիտեան։
[4461] Ոմանք. Եւ սարոյրս, եւ թեղաւշս։
[4462] Ոսկան. Է մեծ փառաւոր։
[4463] Ոմանք. Եւ գինի ԻՌ չափ։
[4464] Բազումք. Զտունն Տեառն, եւ զտուն։
[4465] Ոմանք. Իմաստուն եւ որ գիտէ։
[4466] Ոմանք. Եւ զերիս հազարսն։
[4467] Ոմանք. Զտունն Տեառն յԵրուսաղէմ, ՚ի լերին Ամուրհացւոյն։ Յօրինակին յետ բառիս՝ երեւեցաւ, յաւելեալ դնի՝ նմա, որ եւ չակերտիւ նշանակի բառնալ. զորով եւ մեք զանց արարաք համաձայն այլոց։
[4468] Այլք. Եւ բարձրութիւն հարիւր եւ քսան կանգնոյ։ Ոմանք. Եւ պատեաց զնոսա ոսկւով սր՛՛։
[4469] Ոմանք. Առաջի կողմանէ ՚ի քսան կանգնոց։
[4470] Այլք. Եւ կշիռ բեւեռացն միոյ միոյ։
[4471] Ոմանք. Քսան կանգնոյ. եւ թեւ մի ՚ի հինգ։
[4472] Այլք. Յերեսուն եւ ՚ի հինգ կանգնոյ։
[4473] Ոմանք. Եւ զանուն այնր որ ՚ի ձախմէն։
[4474] Ոմանք. Զծովն հալածոց։
[4475] Ոմանք. Հայէին ընդ հիւսւսի... հայէին ընդ հարաւ։
[4476] Յօրինակին. Զաշտանակն ոսկիս տասն։
[4477] Այլք. Եւ զկատսայս։ Յօրինակին. Եւ զկասարայս սեղա՛՛։
[4478] Ոմանք. Եւ զուարակս ԲԺ ՚ի վերայ նորա։
[4479] Ոսկան. Ձուլեաց զայն արքայ ՚ի թանձրութիւն։
[4480] Ոսկան. Յանդիման դաբիրային։
[4481] Այլք. Տանն ներքնոյ ՚ի սր՛՛։
[4482] Ոմանք. Եւ զպասսն։ Եւ զամենայն սպասսն։
[4483] Ոմանք. Եւ զսպասսն։ Եւ զամենայն սպասսն։
[4484] Յօրինակին. Քահանայք ՃԻ։
[4485] Այլք. Եւ գործեօք երգոյն։ Ոմանք. Զի յաւիտեան է ողորմութիւն նորա։
[4486] Ոմանք. Տէր իմ ասաց բնակել ՚ի մա՛՛։
[4487] Ոմանք. ՑԴաւիթ ցհայր իմ։
[4488] Բազումք. Որ ելցէ յորովայնէ։
[4489] Ոմանք. Զտապանակ ուխտին Տեառն։
[4490] Ոմանք. Որ նստիցի յաթոռ... միայն եթէ պահեսցէ։
[4491] Յօրինակին պակասէր. Լիցի բանն քո Դաւթի։
[4492] Ոսկան. Աչաց քոց ՚ի վերայ տանս այսմ ՚ի տուէ։
[4493] Ոմանք. Եւ եթէ մեղիցեն քեզ։
[4494] Ոմանք. Նկունս արասցես։
[4495] Ոմանք. Յոր գնասցեն ՚ի նոսա, եւ տացես։
[4496] Այլք. Եւ դալուկն եւ մարախ, եւ։
[4497] Այլք. Ամենայն աղօթք եւ ամենայն պաղատանք։ Ոսկան. Ծանիցի մարդ... ՚ի տանս յայսմ։
[4498] Այլք. Զորս կեցցեն։
[4499] Յօրինակին կրկնի. Ինքն. եւ եկեսցէ ինքն յերկրէ հե՛՛։
[4500] Ոմանք. Եթէ կոչեցեալ է Տէր անուն քո։
[4501] Յօրինակին. ՚Ի ճանապարհ ՚ի քաղաքիս այսո՛՛։
[4502] Այլք. Պաղատանաց նոցա եւ աղօ՛՛։
[4503] Այլք. Յերկիր հեռաւոր կամ մօտաւոր։
[4504] Ոմանք. Յոր փոխեցան անդր... մեղաք եւ անօրի՛՛։
[4505] Ոմանք. Յերկրի գերութեանն... զոր ետուր հարցն նոցա։
[4506] Ոսկան. Ժողովրդեան քո մեղուցելոյ։
[4507] Ոմանք. ՚Ի վերայ երեսաց երկրի քարայա՛՛։
[4508] Յօրինակին. Զուարակս ԻԲՌս։
[4509] Ոսկան. Առաջի Աստուծոյ, զի յաւիտե՛՛։
[4510] Ոմանք. Եւ զմանանայն եւ զճարպսն։
[4511] Յօրինակին. Եւ արար Սողոմոն զտունն ՚ի ժամանակին։
[4512] Այլք. ՚Ի գիշերին յայնմ։ Ոմանք. Եւ ընտրեցի զտեղիդ... ինձ տուն զո՛՛։
[4513] Այլք. Յորոց կոչեցեալ է անուն իմ։
[4514] Ոմանք. Ընդ Դաւթի հօր քում։
[4515] Ոմանք. Զոր ետու առաջի իմ։
[4516] Ոմանք. Եւ երկիրպագին։
[4517] Այլք. Եւ բնակեցոյց անդ զոր՛՛։
[4518] Ոմանք. Եւ յամենայն ՚ի թագաւորութեանն։
[4519] Ոմանք. ՚Ի տօնի բաղարջացն եւ ՚ի տօնի։
[4520] Ոմանք. Վասն զի այսպէս էր։ Իսկ ոմանք. Այդպէս էր պատուիրան։
[4521] Ոսկան. Յոյժ ծանու զօրութեամբ։
[4522] Ոմանք. ՚Ի Սողոմոնէ զոր պատմեաց նմա։
[4523] Յօրինակին. Եւ զգեստն նոցա։
[4524] Ոմանք. Զորս պատմեցին՝ ՚ի բազմութենէ իմաստութեան քո։
[4525] Ոմանք. Տեառն Աստուծոյ քում զԻսրայէլ։
[4526] Ոմանք. Բերէին ոսկի Սողոմոնի ՚ի։
[4527] Այլք. Աշտիճանս։
[4528] Յօրինակին. ՈԿԶ տաղանտ։
[4529] Այլք. Առանց արանցն կարգեցելոց։ Ոսկան. Եւ ամենայն թագաւորացն... եւ իշխանաց երկրին որք բե՛՛։
[4530] Ոմանք. Յիւրաքանչիւր ՚ի նոցանէ։
[4531] Ոմանք. Եւ ամենայն սպասք... ոսկեղէնք։
[4532] Ոմանք. Եւ սիրամարգաց։
[4533] Ոմանք. Եւ զտաշխն։
[4534] Ոմանք. ՚Ի գետոցն Եփրա՛՛։
[4535] Ոմանք. Իբրեւ զմոլեթզենիս ՚ի դաշտս բազումս։
[4536] Ոմանք. ՚Ի վերայ ամենայն Իսրայէլի քառասուն ամ։
[4537] Յօրինակին. ՚Ի Սիւքեմ գայ ամենայն Իսրայէլ։
[4538] Ոսկան. Եկեղեցին Իսրայէլի, խօսեցան առ արքայ եւ ասեն։
[4539] Այլք. Լինիս բարի ժողովրդեանդ այդմ. եւ հա՛՛։
[4540] Ոմանք. Ըստ խորհրդեան մանկանցն։ Ոսկան. Եւ ես յաւելից յայնմ։
[4541] Ոմանք. Եւ արդ տես զտուն քո Դաւիթ։
[4542] Ոմանք. Եւ անկոսնեաց Իսրայէլ զտունն Դաւթայ։
[4543] Ոսկան. Եւ դարձան։
[4544] Ոսկան. Եւ շինեաց զԲեթլէէմ եւ զԵ՛՛։ Այլք. Եւ զԵտանի եւ զԲեքովեայ։
[4545] Ոմանք. Եւ զԲեթսուրայ եւ զՍոկքով։
[4546] Ոսկան. Եւ եդ ՚ի նոսա իշ՛՛։
[4547] Այլք. Զորս արար Յերո՛՛։
[4548] Ոմանք. Եւ կացոյց իշխան Ռոբովամ։
[4549] Բազումք. ՚Ի հինգերորդ ամի։
[4550] Ոմանք. Տրոգղոդացիք եւ Եթովպացիք։
[4551] Ոմանք. Եւ ես թողի զձեզ ՚ի ձեռս Սուսակիմայ։
[4552] Ոմանք. Եւ զգանձս որ էին ՚ի տան արքայի զամենայն ա՛ռ։
[4553] Ոմանք. Բանք բարի Յուդայ։
[4554] Ոմանք. Եւ եւթնուտասն ամ թագաւորեաց յԵրուսաղէմ ՚ի քաղաքն։
[4555] Ոմանք. Եւ պատերազմէր Ռոբովամ ընդ Յերո՛՛։
[4556] Ոմանք. Յութուտասներորդի ամի... ՚ի վրայ Յուդայ ամս երիս՝ եւ Երուսաղեմի։
[4557] Ոմանք. Եւ կարգեցաւ Աբիաս ՚ի մարտին։
[4558] Ոմանք. ՚Ի տեառնէ իւրմէ։
[4559] Ոսկան. ՚Ի ձեռս որդւոյ Դաւթի։ Այլք. Զորս արար ձեզ։
[4560] Ոմանք. Քուրմ ո՛չ աստուածոց։ Իսկ ոմանք. Քուրմն աստուածոցն։
[4561] Ոմանք. Ծխէին խունկս։
[4562] Ոմանք. Նշանակել մեզ։
[4563] Ոսկան. Զկնի ՚ի կողմանէ։
[4564] Յօրինակին թուագրով այսպէս դնի. Վիրաւորք յԻսրայէլէ Ր արք զօրաւորք։ Իսկ ոմանք. ԵՌ արք։ Եւ այլ ոմանք. հինգ Ռ արք։ Ուր Ոսկան միայն ունի՝ հինգ հարիւր հազար արք։
[4565] Ոսկան. Եւ զԱսանայ եւ զգեօղս։
[4566] Ոմանք. Եւ խաղաղեցան քաղաքք։ Այլք. Պարսպաւորք յերկրին Յու՛՛։
[4567] Ոմանք. Յերկրին Բենիամինի ասպարաւորք։
[4568] Ոսկան. Տէր Աստուած ո՛չ տկարանայ։ Այլք. Մի՛ յաղթահարեսցէ զքեզ մարդ։
[4569] Յօրինակին. Մինչեւ ՚ի Դեբովր։ Յօրինակին պակասէր. Եւ առաջի զօրութեան նորա։
[4570] Ոմանք. Որդի Ադդայ։
[4571] Բազումք. Եւ ամենայն Յուդայ եւ Բենիամինի։
[4572] Ոսկան. Իսրայէլի եղեն ո՛չ Աստուած ճշմարիտ։
[4573] Յօրինակին. Եւ պատերազմէ ազգ ընդ։
[4574] Այլք. Յաւելան ՚ի նա բազումք յԻսրայէլէ։
[4575] Ոմանք. Եւ եդ ուխտ խնդրել զՏէր Աստուած... եւ ՚ի բոլոր անձնէ։
[4576] Ոմանք. Յերեսներորդի եւ հինգերորդի ամի թա՛՛։
[4577] Այլք. Որ բնակէր ՚ի Դամասկոս, եւ ասէ։
[4578] Այլք. Զիշխանս զօրուցն իւրոց։ Ոսկան. Շուրջ զգաւառն Նեփթ՛՛։
[4579] Ոմանք. Բաասայ... ո՛չ եւս շի՛՛։
[4580] Ոսկան. Եւ բարձին զքարինս Հռա՛՛։ Ոմանք. Նոքօք զԳաբբայ. կամ՝ զԳաբաբա։
[4581] Այլք. Վասն զի բարկացաւ յաղագս։
[4582] Ոմանք. Թագաւորութեանն իւրոյ։
[4583] Ոմանք. Եւ արարին նմա յուղարկաւորութիւն մեծ։
[4584] Ոսկան. Եւ եդ զօրս յամենայն։
[4585] Ոմանք. Ընծայս Յովսափատայ... եւ փառք բազում։
[4586] Ոմանք. Որ էին շուրջ զՅուդայիւ։
[4587] Ոմանք. Եւ նոխազս ԵՌ եւ ԵՃ։
[4588] Ոմանք. Եւ ընդ նմա Մ եւ ՁՌ։
[4589] Ոսկան. Եւ ընդ նմա Ամասէաս։
[4590] Ոմանք. Եւ ասպարաւորք երկերիւր։
[4591] Յօրինակին. Եւ ընդ նմա Յովաղադաբ։
[4592] Ոսկան. Զորս եդ արքայ։
[4593] Ոսկան. Մեծութիւն եւ այլ եւս փառք բազում։
[4594] Այլք. Ինձ ՚ի բարիս։ Ոսկան. Են ՚ի չարութեան։
[4595] Ոմանք. Ասասցէ ցիս Աստուած։
[4596] Ոմանք. Եւ եթէ դադարեցից։
[4597] Ոմանք. Երդմնեցուցից զքեզ։
[4598] Ոմանք. Ո՞չ ասացի ցքեզ։
[4599] Ոմանք. Զի եկեսցէ եւ անկցի յՌա՛՛... ոմն այսպէս եւ ոմն այսպէս։
[4600] Ոմանք. Զծնօտն Միքիայի։
[4601] Ոմանք. Մտցես ՚ի շտեմարան ՚ի շտեմարանէ։
[4602] Ոմանք. Առ Սեմերի իշխան։ Իսկ Ոսկան. Առ Սեմէ իշխան։
[4603] Ոմանք. Որդի Անանիայի մարգարէի։ Այլք. Եւ կամ ատելւոյն։
[4604] Օրինակ մի. Եւ ամուրս իւրաքանչիւրոք քա՛՛։
[4605] Ոմանք. Յեղբարց ձերոց ՚ի բնակչաց։
[4606] Ոսկան. Եւ եդ Յօսափատ զեր՛՛։
[4607] Ոմանք. Առաջի տանս այսորիկ։
[4608] Ոմանք. Եւ Ոզիէլ որդի Զաքարիայ յորդւոցն Բանեայ... եւ եղեւ ՚ի վերայ նորա։
[4609] Ոմանք. Մի՛ երկնչիջիք եւ մի՛ զարհուրիջիք վաղիւ ելանել ընդ առաջ։
[4610] Ոսկան. Եւ խորհեցաւ ընդ ժողովրդ՛՛։ Ոմանք. Խոստովան լերուք Տեառն։
[4611] Բազումք. ՚Ի վերայ Մովաբու եւ լերինն Սէիրայ։
[4612] Ոսկան. Էր ամաց երեսնից եւ հնգից ՚ի թագա՛՛։ Յօրինակին. Եւ ԻԷ ամ թագաւորեաց։
[4613] Ոսկան. Եւ անօրինեցաւ նա առնել։
[4614] Ոմանք. Ովդայ ՚ի Մարեսսեայ... եւ ո՛չ կարացեր երթալ ՚ի Թարսիս։
[4615] Ոմանք. Ապստամբեաց Եդոմ եւ Յուդայ, եւ թա՛՛։
[4616] Ոմանք. Ապստամբեաց Ղոբոնա... ՚ի ժամանակին յայնմ. վասն զի։
[4617] Բազումք. Հարուածովք մեծօք։
[4618] Ոմանք. Ժողովուրդն նմա յուղարկաւորութիւն, իբրեւ զյուղարկութիւն հարցն նորա։
[4619] Ոսկան. Քառասուն եւ երկուց ամաց էր՝ յորժամ։ Ոմանք. Դուստր Զամբրեայ։
[4620] Ոմանք. Առ օծեալն Տեառն։
[4621] Յօրինակին ՚ի վերայ՝ ՚ի տան՜ն Յուդայ, այսպէս չակերտ եդեալ, թերեւս ակնարկի առնել՝ ՚ի տանէն, որպէս ունին ոմանք։
[4622] Այլք. Եւ ետ զնա եւ զդայակն նորա ՚ի սե՛՛։ Ոմանք. ՚Ի սենեակս անկողնոցն. կամ՝ անկողնացն... եղբօրն Ոքոզիայ։
[4623] Ոսկան. ՚Ի տանն Տեառն։
[4624] Ոմանք. Եկեղեցին Յուդայ ՚ի տանն Տեառն։ Այլք. Եւ եցոյց նոցա զորդին արքայի։
[4625] Ոմանք. Բանս այս է զոր։ Այլք. Քահանայիցն եւ Ղեւտաց՛՛։
[4626] Այլք. Եւ երրորդն ՚ի դրանն միջնում։
[4627] Ոմանք. ՚Ի տանն Տեառն։
[4628] Ոմանք. Եւ որդիքն իւր, եւ ասեն։
[4629] Ոմանք. Արտաքս ՚ի տանէդ։
[4630] ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ եւ զՄաթան, նշանակի. զերկերիւր։
[4631] Ոմանք. ՚Ի ձեռս քահանայից... եւ երգովք Դաւթի։
[4632] Ոմանք. Եւ հանին զարքայ ՚ի տուն Տեառն։
[4633] Ոսկան. Սաբիա ՚ի Բերսաբէէ։
[4634] Յօրինակին. Եկեղեցացոյց Իսրայէլ ՚ի խո՛՛։
[4635] Ոսկան. Տանն Տեառն։
[4636] Ոսկան. Մօսէս ծառայն Տեառն Աստուծոյ։
[4637] Այլք. Առ վերակացուս արքային։ Ոմանք. Եւ ժողովեցին արծաթ բազում։
[4638] Այլք. ՚Ի կայանին իւրում։
[4639] Ոմանք. Զոր արար ընդ նա Յովիադայէ։ Ոսկան. Այլ սպան զորդին նորա։
[4640] Ոմանք. Ել ՚ի վերայ նոցա զօրն... ժողովրդեանն ՚ի զօրուն։
[4641] Յօրինակին. Եկին զօրն Ասորեաց։
[4642] Ոսկան. Եւ որդիք նորա ամենեքեան եկին առ նա։
[4643] Յօրինակին. Է՛ր ամաց ԻԵ... եւ ԻԹ ամ թագաւորեաց։
[4644] Յօրինակին պակասէր. Եւ զորդիսն նոցա ո՛չ սպ՛՛։ Ոմանք. ՚Ի մեղս իւր մեռցի։
[4645] Այլք. Եւ ՚ի վարձու կալան յԻսրայէլէ։
[4646] Ոմանք. Եւ եթէ կարծես՛՛։
[4647] Ոմանք. Եւ եհար անդ զորդիսն Սէիրայ։
[4648] Ոմանք. Եւ ածէին զնոսա... ՚ի ծայրից բարձաւանդակին։
[4649] Ոմանք. Մինչեւ ցԲեթորոն։
[4650] Ոսկան. Խորհրդակից թագաւորի եդին զքեզ։ Այլք. ՚Ի վերայ քո եղծանել զքեզ։ Ոմանք. Եւ չանսացեր խրատուս։
[4651] Ոմանք. Եւ առաքեաց առ Յովաս։
[4652] Ոմանք. Ոքոզն որ ՚ի Լիբանանէ... ՚ի կնութեան։ Այլք. Զամենայն զեկքան։
[4653] Ոմանք. Ահա հարեր զԻդումէաս։
[4654] Այլք. Եւ եկեաց Ամասիաս։
[4655] Ոմանք. Վեշտասանից ամաց։
[4656] Ոմանք. Եւ զպարիսպսն։
[4657] Ոմանք. ՚Ի վերայ Մինեցւոյն։
[4658] Յօրինակին. ՚Ի Սեփեղ՚ա, եւ դաշտին։
[4659] Այլք. Զօրաւորաց ՚ի պատերազմին։
[4660] Յօրինակին. Զօր պատերազմօղ ՅՌ. եւ Ւ եւ Շ։ Ուր ոմանք. Երեք հարիւր եւ եւթն Ռ, եւ հինգ հարիւր։
[4661] Ոմանք. Մինչեւ ՚ի հեռաստանէ։
[4662] Ոմանք. Առ ՚ի յապականել։
[4663] Ոմանք. Մինչեւ յօր վախճա՛՛։
[4664] Յօրինակին թուագրով դնի. Որդի ԻԵ ամաց։ Ուր եւ պակասէր. Էր Յովաթամ ՚ի թագաւորելն։
[4665] Յօրինակին պակասէր. Ամոնայ ՚ի միում տարւոջ։ Ոմանք. Եւ յառաջնում ամի եւ յերկրորդումն եւ յերրորդումն։
[4666] Յօրինակին. Եւ մնացեալ բանքն Յովաթայ։
[4667] Յօրինակին թուագրով դնի. ԻԵ ամաց էր։
[4668] Ոմանք. Եւ ննջեաց Յովաթամ ընդ հա՛՛։
[4669] Ոմանք. Եւ չարար ուղղութիւն առաջի։
[4670] Ոմանք. Յերկրին Բէենոմայ։
[4671] Ոսկան. ՚Ի Յուդայէ ՚ի միում աւուր։
[4672] Յօրինակին պակասէր. Յեղբարց իւրեանց ՅՌ կանայս. ուր ոմանք՝ կանանց։
[4673] Ոմանք. Որդի Յովանանայ... որդի Մոսոքղամովթայ... որդի Եղամայ։
[4674] Յօրինակին. Եւ զԻբեացիքն եկին... եւ զԱյեղոն եւ զԱդերովթ։ Ոմանք. Եւ զԳամեզար, եւ զգեօղս։
[4675] Ոմանք. Թագղաթփաղասար։
[4676] Ոմանք. Եւ ննջեաց Աքազ ընդ հարս։
[4677] Յօրինակին թուագրով դնի այսպէս. ԻԵ ամաց. եւ ամս ԻԹ թագաւորեաց։ Ոմանք. Մօր նորա Բաութ դուստր։
[4678] Ոմանք. Եւ ընդվզեցան։
[4679] Ոմանք. Յերկրի ո՛չ յիւրեանց։
[4680] Ոմանք. Զբարկութիւն սրտմտութեան իւրոյ ՚ի մէնջ։
[4681] Ոմանք. Եւ լինել նմա սպասաւորս։
[4682] Յօրինակին պակասէր. Եւ ՚ի սրահի տանն Տեառն։
[4683] Յօրինակին. Եւ սրբեցին զտունն Տեառն յաւուր Ը։
[4684] Այլք. Եւ զսեղանն զառա՛՛։
[4685] ՚Ի լուս՛՛. Եւ խոյս եւթն, եւ որոջս եւթն. համաձայն ոմանց ՚ի բնաբ՛՛։ Ոմանք. Եւ վասն սրբութեանցն եւ Իսրայէլի։
[4686] Ոսկան. Եւ զենին զզուարակսն։
[4687] ՚Ի լուս՛՛. Եւ քամեցին զարիւնն նոցա. համաձայն ոմանց ՚ի բն՛՛։
[4688] Այլք. Եւ կային Ղեւտացիքն։
[4689] Այլք. Զուարակք եւթանասուն։
[4690] Ոմանք. ՅԵփրեմ եւ ՚ի Մանասէ... զպասեքն Տեառն Աստուծոյ։
[4691] Ոմանք. Թագաւորին Ասորեստանեայց։
[4692] Ոմանք. Փառս Տեառն Աստուծոյ... զոր սրբեաց յաւ՛՛։
[4693] Ոմանք. Բայց արք Ասերայ... պատկառեցին յԵրուսաղէմ... (12) տալ նոցա սիրտս գալ եւ։
[4694] Ոսկան. Եւ զամենայն սեղանսն ուր ծխէին։
[4695] Ոմանք. Էր ամսեանն երկրորդի։
[4696] ՚Ի բազումս պակասի. Ըստ օրինին իւրեանց։
[4697] Ոմանք. Եւ եղեն ըստ սրբութեան սրբութեանցն։
[4698] ՚Ի լուս՛՛. Զհանճար բանի Տեառն։ Ոմանք. Զենլով զզոհս... եւ խոստովան լինելով։
[4699] Ոմանք. Տալ ՚ի Յուդայ յեկեղեց՛՛... եւ ոչխարս հինգ հազար։
[4700] Յօրինակին պակասէր. Կատարեցաւ այն ամենայն։ Ոմանք. Զբարձրաւանդակսն։
[4701] Ոմանք. Եւ ՚ի մասն թագաւորին յընչիցն։
[4702] Այլք. Որդիքն Իսրայէլի եւ Յուդայ որք բնակէին ՚ի քաղաքսն։
[4703] Ոմանք. Վասն զի Տէր օրհնեաց։
[4704] Ոմանք. Եւ բերին անդ զպտ՛՛։
[4705] Ոմանք. Եւ Յէիէլ, եւ Ազիաս։ Ուր Ոսկան. եւ Ազարիաս։
[4706] Այլք. Դռնապանն ընդ արեւելս։
[4707] Ոմանք. Եւ Մարիասայ եւ Սեքե՛՛։
[4708] Ոմանք. Եւ ՚ի վեր, ամենայն որ... ՚ի համար աւ՛՛։
[4709] Ոմանք. Ըստ համարոյն։
[4710] Ոմանք. Ուստերացն իւրեանց եւ դս՛՛։
[4711] Ոմանք. Եւ ՚ի քաղաքացն յամենայն քաղաքի։ Այլք. Եւ ամենայնի որ մտեալ էր։
[4712] Ոմանք. Զջուր աղբերացն։
[4713] Ոմանք. Զառաջին պարիսպն։
[4714] Ոմանք. Յամրոցիդ Երուսաղեմի։
[4715] Ոմանք. Տէր Աստուած փրկէ զձեզ։
[4716] Ոմանք. Զժողովուրդս իւրե՛՛։
[4717] Ոմանք. Ամենայն աստուածք ազգ՛՛... ո՛չ փրկեսցէ զձեզ ՚ի։
[4718] Յօրինակին պակասէր. Աստուածք ազգաց երկրի ո՛չ փր՛՛։ Այլք. Զժողովուրդս իւրեանց։
[4719] Ոմանք. Եւ հանգոյց զնոսա շուրջանակի։
[4720] Ոսկան. Ամենայն ազգաց, եւ յետ այսոցիկ։
[4721] Ոմանք. Եզեկիաս մինչեւ ՚ի մահ։
[4722] Յօրինակին պակասէր. Եւ արար իւր գանձս։
[4723] Յօրինակին պակասէր. Եւ քաղաքս։
[4724] Ոմանք. Եխից զջրհորն Գեհոնի։ Յօրինակին պակասէր. Եւ ուղղեաց զնա խոնա՛՛։
[4725] Ոմանք. Եթէ զի՞նչ է ՚ի սիրտ նորա։
[4726] Ոմանք. Եւ ննջեաց Եզեկիաս... ՚ի բարձաւանդ՛՛։
[4727] Յօրինակին. Եւ ԾԵ ամ թագաւորեաց։
[4728] Ոմանք. Ամենայն զօրութեանց երկնի։
[4729] Ոմանք. Զորմէ ասաց Տէր։
[4730] Ոմանք. Ամենայն օրինաց եւ հրամանաց եւ իրա՛՛։
[4731] Ոմանք. Եւ կապեցին զնա կապա՛՛։
[4732] Յօրինակին. Շուրջանակի յՈւիղայ. ըստ որում ունին եւ ոմանք վրիպակաւ գրչաց։
[4733] Ոմանք. Որ խօսեցան ընդ նմա։ Ոսկան. ՚Ի բանս թագաւորաց Իսրայէլի։ Եւ բանք (19) աղօթիցն նորա. եւ յորս լուաւն նմա։
[4734] Այլք. Զբարձաւանդակսն, եւ արար անդ անտառս։
[4735] Ոմանք. Եւ ննջեաց Մանասէ ընդ։
[4736] Ոմանք. Եւ երկուս ամս թագաւորեաց։
[4737] Յօրինակին. Եւ ԼԱ ամ թագաւորեաց յԵրուսաղէմ։
[4738] Ոմանք. Եւ յերկոտասաներորդի ամի... զՅուդաս եւ։
[4739] Ոմանք. ՚Ի վերայ սեղանոյն։
[4740] Ոմանք. Իշխանս քաղաքին։
[4741] Ոմանք. Որք առնէին զգործն, որք։
[4742] Ոմանք. Եւ Մեսողոամ... եւ ամենայն Ղեւտացի ոք որ էր ի՛՛։
[4743] Ոմանք. Եւ վասն ամենեցուն մնացորդացն։
[4744] Այլք. Զամենայն բանս գրեալս ՚ի։
[4745] Ոմանք. Զի բարկացուցանել զիս գործովք։ Յօրինակին պակասէր. Սրտմտութիւն իմ ՚ի տեղւո՛՛։
[4746] Ոմանք. Կտակին գրելոյ, ՚ի տանն Տեառն։
[4747] Ոմանք. Եւ ՚ի Բենիամինի... ՚ի տան Տեառն Աստուծոյ։
[4748] Ոմանք. Եւ արար ամենայն գրելոցն յԵրուսաղէմ։
[4749] Ոմանք. Որդի Դաւթի արքայ Իսրայէլի։
[4750] Ոմանք. Ըստ որոշման տոհմից ձերոց... ցեղից Ղեւտաց՛՛։
[4751] Յօրինակին. Թուով ԼՌ եւ զուարակս Վ։
[4752] Յօրինակին. Եւ նոխազս ՍՈ, եւ զուա՛՛։
[4753] Ոմանք. ՚Ի կարգին իւրեանց։
[4754] Այլք. Կատսայիւք։
[4755] Այլք. Մինչեւ ՚ի գիշերն։
[4756] Օրինակ մի. Եւ դռնապանք տանն եւ դրան։ Ուր Ոսկան. Եւ դռնապանք իւրաքանչիւրոյ դրանն։ Յօրինակին պակասէր. Եւ ո՛չ էր նոցա հնար։
[4757] Ոմանք. Յութուտասաներորդի ամի... նման նմա ո՛չ ոք եղեւ։
[4758] Ոմանք. Առ գետովն Եփրատաւ։
[4759] ՚Ի լուս՛՛. առանց պատւոյ արձակ նշանակին բառքս՝ այսպէս. Եւ Աստուած ասաց... զգո՛յշ լեր յԱստուածոյ, որ է։
[4760] Ոմանք. Որ է ՚ի բերանոյ Տեառն։
[4761] Ոսկան. ՚Ի կառն յերկրորդ որ էր նորա։ Ոմանք. Եւ ամենայն Յուդաս եւ յԵրուսաղէմ սուգ առին։
[4762] Ոմանք. Եւ զերիս ամս թագաւորեաց։
[4763] Ոմանք. Յերկրին Եմաթայ։
[4764] Ոմանք. Եւ փոփոխեաց զանուն նորա։ Ոմանք. Տալ հարկս երկրին։
[4765] Յօրինակին. Է՛ր ԻԵ ամաց Յովա՛՛։ Ոմանք. Եւ ծառայեաց նմա ամս երիս։ Յօրինակին պակասէր. Եւ առաքեաց Տէր զՔաղ՛՛։ Ոմանք. ՚Ի բաց առնել զնա յերե՛՛... արեանցն զոր եհեղ Յովակիմ։
[4766] Ոմանք. Իւրում որ ՚ի Բաբելոնի։
[4767] Ոմանք. Եւ ննջեաց Յովակիմ ընդ հարսն իւ՛՛։
[4768] Յօրինակին թուագրով եդեալ էր այսպէս. Որդի ԸԺ ամա՛ց էր. զոր մեք արձակ գրեցաք՝ ութտասան, ըստ որում եւ ունէին ոմանք։ Ուր թէպէտ են եւ այլ ոմանք որք գրեն. Որդի ութ եւ տասն ամաց էր։
[4769] Ոմանք. Եւ անցանել զերդմամբքն... եւ կարծրացոյց ո՛չ եւս։
[4770] Ոմանք. Եւ ՚ի սրբութիւնս իւր։
[4771] Ոմանք. Եւ որդւոց նորա ՚ի ծառայութեան։
[4772] Ոմանք. ՚Ի կատարումն եւթանասնից։
[4773] ՚Ի վախճանի ոմանք. Կատարեցաւ Գիրք Երկրորդ Մնացորդացս։ Եւ ոմանք. Կատարումն Երկրորդ Մնացորդաց։