ՊԱՒՂՈՍԻ ԱՌԱՔԵԼՈՅ ԱՌ ՀՌՈՎՄԱՅԵՑԻՍ ԹՈՒՂԹ[3274]

1
Գլուխ Ա

աբ 1 Պա՛ւղոս ծառայ Քրիստոսի Յիսուսի, կոչեցեալ առաքեա՛լ, որոշեա՛լ յաւետարանն Աստուծոյ[3275]. 2 որ յառաջ խոստացաւ ՚ի ձեռն մարգարէի՛ց իւրոց գրո՛վք սրբովք[3276], 3 վասն Որդւոյ իւրոյ. եղելոյ ՚ի զաւակէ Դաւթի ըստ մարմնոյ[3277]. 4 սահմանելոյ Որդւո՛յն Աստուծոյ զօրութեամբ ըստ Հոգւոյն սրբութեան. ՚ի յարութենէ՛ մեռելոց Յիսուսի Քրիստոսի Տեառն մերոյ[3278]. 5 որով ընկալաք շնո՛րհս եւ առաքելութիւն ՚ի հնազանդութիւն հաւատոց, յամենայն հեթանոսս վասն անուան նորա[3279]. 6 յորս եւ դո՛ւք էք կոչեցեալ Յիսուսի Քրիստոսի[3280]. 7 ամենեցուն որոց է՛ք ՚ի Հռովմ՝ սիրելեաց Աստուծոյ՝ կոչեցելո՛ց սրբոց։ Շնո՛րհք ընդ ձեզ եւ խաղաղութի՛ւն յԱստուծոյ Հօրէ մերմէ եւ ՚ի Տեառնէ Յիսուսէ Քրիստոսէ[3281]։ 8 Նախ՝ գոհանա՛մ զԱստուծոյ իմոյ ՚ի ձեռն Յիսուսի Քրիստոսի վասն ձե՛ր ամենեցուն. զի հաւա՛տք ձեր պատմեա՛լ են ընդ ամենայն աշխարհ[3282]։ 9 Վկա՛յ է ինձ Աստուած, զոր պաշտեմն հոգւո՛վ իմով յաւետարանի Որդւոյ նորա, թէ ո՞րպէս զյիշատակս ձեր առնեմ[3283]. 10 յամենայն ժամ յաղօթս իմ աղաչելով, զի թե՛րեւս երբէք յաջողեսցի՛ ինձ կամօքն Աստուծոյ գա՛լ առ ձեզ։ 11 Քանզի անձկացեա՛լ եմ տեսանել զձեզ, զի փոխեցի՛ց ՚ի ձեզ շնորհս ինչ հոգեւորս՝ առ ՚ի հաստատե՛լ զձեզ[3284]. 12 ա՛յսինքն է, մխիթարակի՛ց լինել ձեզ վասն ընդ միմեանց՝ իմո՛յ եւ ձերդ հաւատոց[3285]։ 13 Ո՛չ կամիմ եթէ տգէտք իցէք ե՛ղբարք. զի բազո՛ւմ անգամ յօժարեցի գալ առ ձեզ, եւ արգելա՛յ մինչեւ ցայժմ. զի եւ ՚ի ձե՛զ գտից պտուղ ինչ՝ որպէս եւ յա՛յլ հեթանոսս։ 14 Քանզի Յունաց եւ բարբարոսաց, իմաստնո՛ց եւ անմտից պարտապա՛ն եմ. 15 այնպէս որչափ իմովսա՛նն յօժարութեամբ, եւ ձե՛զ որ ՚ի Հռոմդ էք աւետարանել[3286]։ 16 Զի ո՛չ եթէ ամօթ ինչ համարիմ զաւետարանն. քանզի զօրութիւն Աստուծոյ է ՚ի փրկութիւն ամենայն հաւատացելոց. նախ Հրէի՝ եւ ապա՛ հեթանոսի[3287]։ 17 Զի արդարութիւն Աստուծոյ նովա՛ւ յայտնի հաւատոց ՚ի հաւատս. որպէս եւ գրեալ է, թէ արդարն ՚ի հաւատոց կեցցէ[3288]։

Ա ագ 18 Քանզի յայտնելո՛ց է բարկութիւն Աստուծոյ յերկնից ՚ի վերայ ամենայն ամպարշտութեա՛ն եւ անիրաւութեան մարդկան. որք զճշմարտութիւնն անիրաւութեամբ ունին[3289]. 19 վասն զի գիտութիւնն Աստուծոյ յայտնի՛ է ՚ի նոսա. քանզի Աստուա՛ծ իսկ յայտնեաց նոցա։ 20 Զի աներեւոյթք նորա իսկզբանէ աշխարհի՝ արարածո՛վքս իմացեալ տեսանին. ա՛յսինքն է՝ մշտնջենաւորութիւն եւ զօրութիւն, եւ աստուածութիւն նորա. զի ո՛չ գտանիցեն ամենեւին տալ պատասխանի[3290]։ 21 Զի ծանեան զԱստուած, եւ ո՛չ իբրեւ զԱստուած փառաւորեցին՝ կամ գոհացան. այլ նանրացա՛ն ՚ի խորհուրդս իւրեանց, եւ խաւարեցա՛ն անմտութեամբ սիրտք նոցա[3291]. 22 զանձինս առ իմաստունս ունէին՝ յիմարեցա՛ն։ 23 Եւ փոխեցին զփառս անեղծին Աստուծոյ՝ ՚ի նմանութիւն պատկերի եղծանելի՛ մարդոյ, եւ թռչնոց, եւ չորքոտանեաց, եւ սողնոց։ 24 Վասն որոյ մատնեաց զնոսա Աստուած ՚ի ցանկութիւն սրտից նոցա ՚ի պղծութիւն, անարգե՛լ զմարմինս իւրեանց յանձինս իւրեանց[3292]. 25 որք փոխանակեցին զճշմարտութիւնն Աստուծոյ ընդ ստութեան. հնազանդեցան՝ եւ պաշտեցին զարարա՛ծս, եւ ո՛չ զԱրարիչն. որ է օրհնեալ յաւիտեանս. ամէն։ 26 Վասն այնորիկ մատնեաց զնոսա Աստուած ՚ի կարի՛ս անարգութեան. զի է՛գք նոցա փոխանակեցի՛ն զպէտս բնականս ՚ի պէտս անբնականս[3293]։ 27 Նո՛յնպէս եւ արուա՛ցն թողեալ զբնակա՛ն պէտս իգութեանն, բորբոքեցան ցանկութեամբք իւրեանց ՚ի միմեանս. արուք ընդ արո՛ւս զխայտառակութիւն գործէին, եւ զդա՛րձ փոխարինին որ պարտ էր մոլորութեանն նոցա՝ յանձի՛նս իւրեանց ընդունէին[3294]։ 28 Եւ որպէս զի ո՛չ ընտրեցին զԱստուած ունել ՚ի գիտութեան, մատնեա՛ց զնոսա Աստուած ՚ի միտս անարգութեան՝ գործել զանարժա՛նս. 29 զլցեալսն ամենայն անիրաւութեամբ, պոռնկութեամբ, անզգամութեամբ, ագահութեամբ, չարութեամբ, լի՛ նախանձու, սպանութեամբ, հեռի՛ւ, նենգութեամբ, չարաբարութեամբ, շոգմո՛գք[3295], 30 չարախօսք, աստուածատեա՛ցք, թշնամանօղք, ամբարտաւա՛նք, ամբարհաւա՛ճք, գտի՛չք չարեաց, զծնօղս անարգո՛ւք. 31 անմի՛տք, ուխտադրո՛ւժք, անագորո՛յնք, աննուէ՛րք, անողո՛րմք[3296]։ 32 Ոյք հասեա՛լ էին յԱստուծոյ իրաւանցն վերայ, եթէ ոյք զայսպիսիսն գործեն արժանի՛ են մահու. եւ ո՛չ միայն որ զա՛յն առնեն, այլ եւ որ կամակի՛ցն լինին գործելեացն[3297]։

2
Գլուխ Բ

1 Վասն որոյ առանց պատասխանի՛ տալոց ես ո՛վ մարդ՝ որ դատի՛սդ. զի որո՛վ դատիս զընկերն, զա՛նձն քո դատապարտես. զի դու զնո՛յն գործես՝ որով դատի՛սն[3298]։ ադ 2 Քանզի գիտեմք՝ եթէ Աստուծո՛յ դատաստանն ճշմարտութեա՛մբ է, ՚ի վերայ այնոցիկ որ զայնպիսի՛սն գործեն[3299]։ 3 Իսկ արդ՝ խորհիցի՞ս զայս ո՛վ մարդ, որ դատիս զայնոսիկ որ զայնպիսի՛սն գործեն՝ եւ դու զնո՛յն գործես, եթէ դու ապրելո՞ց իցես ՚ի դատաստանա՛ցն Աստուծոյ[3300]։ 4 Եթէ զմեծութեամբ քաղցրութեան նորա, եւ զներելո՛վն եւ զերկայնմտութեամբն արհամարհիցես. չգիտիցե՞ս զի քաղցրութիւնն Աստուծոյ զքեզ յապախշարութի՛ւն ածէ։ 5 Այլ ըստ խստութեան քում, եւ ըստ անզե՛ղջ սրտի՝ գանձե՛ս անձին քում բարկութիւն՝ յաւուր բարկութեան, եւ յայտնութեան արդա՛ր դատաւորութեանն Աստուծոյ[3301], 6 որ հատուցանէ իւրաքանչիւր ըստ գործս իւրեանց[3302]. 7 որ համբերութեամբ են ՚ի գործս բարութեան՝ եւ զփառս եւ զպատիւ եւ զանեղծութիւն՝ խնդրեն, զկեանսն յաւիտենից[3303]։ 8 Իսկ որ ՚ի հակառակութենէ անտի են, եւ ապստա՛մբք ՚ի ճշմարտութենէն, եւ զհե՛տ երթեալ զանիրաւութեան, բարկութիւն եւ սրտմտութիւն[3304]։ 9 Նեղութիւն եւ անձկութիւն ՚ի վերայ ամենայն մարդոյ որ գործէ զչար. նախ՝ Հրէին, եւ ապա՛ հեթանոսի[3305]։ 10 Փա՛ռք եւ պատիւ եւ խաղաղութիւն ամենայնի որ գործէ՛ զբարի. նախ՝ Հրէին, եւ ապա հեթանոսի[3306]։

Բ աե 11 Զի ո՛չ է ակնառութիւն առաջի Աստուծոյ։ 12 Որք միանգամ արտաքո՛յ օրինացն մեղան, արտաքո՛յ օրինացն եւ կորնչին. եւ որք ընդ օրինօ՛քն մեղան, օրինօ՛քն դատեսցին[3307]։ 13 Զի ո՛չ եթէ որ լսելիք օրինա՛ցն են՝ արդարացեալ են առաջի Աստուծոյ, այլ առնելի՛ք օրինացն արդարասցին[3308]։ 14 Այլ յորժամ հեթանոսք որ զօրէնսն ո՛չ ունին, բնութեամբ զօրինա՛ցն գործիցեն. նոքա որ զօրէնսն ո՛չ ունին, անձա՛նց իւրեանց իսկ են օրէնք[3309]. 15 որք ցուցանեն զգո՛րծս օրինացն գրեա՛լ ՚ի սիրտս իւրեանց. վկայութեամբ մտա՛ց իւրեանց, եւ յանդիմանե՛լ զմիմեանս ՚ի խորհրդո՛ց իւրեանց, կամ թէ պատասխանի՛ իսկ տալ[3310]. 16 յաւուրն յորում դատիցի Աստուած զգաղտնի՛ս մարդկան, ըստ աւետարանիս իմում ՚ի ձեռն Յիսուսի Քրիստոսի[3311]։ 17 Ապա թէ դու Հրեա՛յ անուանեալ ես, եւ յեցեա՛լ ես յօրէնսն, եւ պարծի՛ս յԱստուած[3312], 18 եւ գիտես զկամս նորա, եւ ընտրե՛ս զլա՛ւն, եւ խրատեա՛լ ես յօրինացն. 19 վստա՛հ ես յանձն քո առաջնո՛րդ լինել կուրաց, լո՛յս խաւարելոց, 20 խրատի՛չ անզգամաց, վարդապե՛տ տղայոց. ունել զկերպարանս գիտութեան եւ ճշմարտութեան յօրինացն[3313]։ 21 Իսկ արդ՝ որ ուսուցանես զընկերն, զանձն քո՝ ո՛չ ուսուցանես. որ քորոզես չգողանալ՝ գողանա՛ս. 22 որ ասես չշնալ՝ շնա՛ս. որ գարշի՛ս ՚ի մեհենեաց՝ զսեղանս կողոպտե՛ս[3314]. 23 որ օրինօ՛քն պարծիս, յանցանե՛լ ըստ օրէնսն զԱստուած անարգես[3315]։ 24 Զի անո՛ւն Աստուծոյ վասն ձե՛ր հայհոյի ՚ի մէջ հեթանոսաց՝ որպէս եւ գրեալ է[3316]։ ազ 25 Թլփատութիւն օգնէ՛ եթէ զօրէնսն պահիցես. ապա թէ յանցաւոր օրինա՛ցն իցես, թլփատութիւն քո անթլփատութի՛ւն եղեւ[3317]։ 26 Իսկ եթէ անթլփատութիւնն զիրաւո՛ւնս օրինացն պահիցէ. ոչ ապաքէն անթլփատութիւն նորա ՚ի թլփատութի՛ւն համարեսցի[3318]. 27 եւ դատիցի որ ՚ի բնէ՛ անթլփատութիւնն է, զօրէնսն կատարելով, զքե՛զ որ գրովն եւ թլփատութեամբն յանցաւոր օրինա՛ցն իցես[3319]։ 28 Զի ո՛չ եթէ որ յայտնի Հրեա՛յն է, եւ ո՛չ որ յայտնի մարմնո՛վ թլփատութիւնն[3320]. 29 այլ որ ՚ի ծածուկ Հրեա՛յն է, եւ թլփատութիւն սրտի՛. հոգւո՛վ՝ եւ ո՛չ գրով. որոյ գովութիւնն, ո՛չ ՚ի մարդկանէ է, այլ յԱստուծոյ[3321]։

3
Գլուխ Գ

Գ 1 Իսկ արդ՝ զի՞նչ աւելի է Հրէին, կամ զի՞նչ օգուտ ՚ի թլփատութենէ՛ անտի։ 2 Բազո՛ւմ ինչ, ամենայն իրօք. նախ՝ ա՛յն իսկ, զի հաւատարի՛մ եղեն պատգա՛մքն Աստուծոյ։ 3 Իսկ արդ՝ եթէ չէ՛ր հաւատացեալ ոմանց, մի՞թէ՝ անհաւատութիւն նոցա զԱստուծոյ հաւա՛տսն խափանէ՞ր. քա՛ւ լիցի[3322]։ 4 Արդ՝ եղիցի Աստուած ճշմարիտ, եւ ամենայն մարդ սո՛ւտ. որպէս եւ գրեալ է. Որպէս արդա՛ր եղիցես ՚ի բանս քո, եւ յաղթիցես ՚ի դատե՛լ քեզ[3323]։ 5 Իսկ արդ՝ եթէ ապիրատութիւնն մեր զԱստուծոյ արդարութիւնն յանդիմա՛ն կացուցանէ, զի՞նչ ասեմք. միթէ անիրա՞ւ ինչ է Աստուած՝ որ ածէ՛ զբարկութիւնն[3324], 6 ըստ մարդկութեան ասեմ. քա՛ւ լիցի. ապա թէ ոչ՝ զիա՞րդ դատի Աստուած զաշխարհ[3325]։ 7 Զի եթէ ճշմարտութիւնն Աստուծոյ յիմում ստութեանն առաւելա՛ւ ՚ի փա՛ռս նորա, զի՞ եւս ես իբրեւ զմեղաւո՛ր դատիմ։ 8 Եւ կամ թէ՝ որպէս հայհոյի՛մքն, եւ որպէս ասե՛ն ոմանք զմէնջ ասել, թէ արասցուք զչա՛ր՝ զի եկեսցէ՛ բարի. որոց դատաստանքն յիրաւի՛ են[3326]։

Դ 9 Եւ արդ՝ ի՞ւ իւիք առաւե՛լ իցեմք. ապաքէն եւ ո՛չ իւիք. քանզի յառաջագո՛յն իսկ մեղադի՛ր եղեաք Հրէից եւ հեթանոսաց, ամենեցուն ընդ մեղօք լինելոյ[3327]։ 10 Որպէս եւ գրեալ է. թէ ո՛չ գոյ արդար՝ եւ ո՛չ մի[3328]. 11 եւ ո՛չ գոյ՝ որ իմանայ, եւ ո՛չ ոք է որ խնդրէ՛ զԱստուած[3329]։ 12 Ամենեքեան խոտորեցան ՚ի միասին եւ անպիտանացան. ո՛չ ոք է որ առնէ զքաղցրութիւն, ո՛չ ոք է մինչեւ ՚ի մի[3330]։ 13 Գերեզման բա՛ց է կոկորդ նոցա, լեզուօք իւրեանց նենգաւո՛րք եղեն։ Թոյնք իժից ՚ի ներքոյ շրթանց նոցա[3331]. 14 որոց բերա՛նք անիծի՛ւք եւ դառնութեամբ լի՛ են։ 15 Երա՛գ են ո՛տք նոցա հեղուլ զարիւն[3332]. 16 բեկումն եւ թշուառութիւն ՚ի ճանապարհս նոցա. 17 եւ զճանապարհն խաղաղութեան ո՛չ ծանեան։ 18 Ո՛չ է երկեւղ Աստուծոյ առաջի աչաց նոցա։ բդ 19 Բայց գիտե՛մք՝ որ ինչ միանգամ օրէ՛նքն ասեն, ա՛յնոցիկ որ ընդ օրինօքն են՝ ասեն. զի ամենայն բերան խցցի, եւ դատապա՛րտ լիցի ամենա՛յն աշխարհ Աստուծոյ[3333]։ 20 Զի ՚ի գործոց օրինաց, ո՛չ արդարասցի ամենայն մարմին առաջի նորա. քանզի օրինօ՛քն է գիտութիւն մեղաց[3334]։ 21 Բայց արդ՝ առանց օրինա՛ցն իսկ արդարութի՛ւնն Աստուծոյ յայտնեա՛լ է, վկայեալ յօրինա՛ց անտի՝ եւ ՚ի մարգարէից[3335]։ 22 Քանզի արդարութիւնն Աստուծոյ ՚ի հաւատո՛ց անտի Յիսուսի Քրիստոսի, յամենա՛յն հաւատացեալս. եւ ո՛չինչ է խտիր։ 23 Քանզի ամենեքին մեղան. եւ նուազեա՛լ են ՚ի փառացն Աստուծոյ[3336]։ 24 Եւ արդարանա՛ն ձրի նորին շնորհօք ՚ի ձեռն փրկութեանն որ ՚ի Քրիստոս Յիսուս. 25 զոր յառա՛ջն եդ Աստուած քաւութիւն ՚ի ձե՛ռն հաւատոցն արեամբ նորա ՚ի հանդէ՛ս արդարութեան նորա, վասն թողութեան յառաջագոյն մեղա՛ցն գործելոց[3337]. 26 ՚ի ներելն Աստուծոյ. ՚ի հանդէ՛ս արդարութեանն նորա ՚ի ժամանակի յա՛յսմիկ. զի եղիցի նա՛ արդար, եւ արդարացուսցէ՛ զայն որ ՚ի հաւատո՛ցն Յիսուսի[3338]։ 27 Իսկ արդ՝ ո՞ւր են պարծանքն. արգելա՛ն. յորո՞ց օրինաց, ՚ի գործո՞ց անտի. ո՛չ, այլ ՚ի հաւատո՛ցն օրինաց։ 28 Քանզի համարիմք հաւատո՛վք արդարանալ մարդոյ՝ առանց գործոց օրինաց։ 29 Եթէ Հրէից միա՛յն իցէ Աստուած՝ եւ հեթանոսաց ո՞չ. այո՛ եւ հեթանոսա՛ց[3339]։ 30 Զի եթէ մի է Աստուած, որ արդարացուցանէ՛ զթլփատութիւն ՚ի հաւատոց, ապա եւ զանթլփատութիւնն նովին հաւատովք[3340]։ 31 Արդ՝ զօրէնսն ինչ խափանե՞մք հաւատովքս. քա՛ւ լիցի. այլ զօրէնսն հաստատե՛մք[3341]։

4
Գլուխ Դ

բզ 1 Իսկ արդ՝ զի՞նչ ասիցեմք զգտանելն Աբրահամու նահապետին մերոյ ըստ մարմնոյ[3342]։ 2 Զի եթէ Աբրահամու գործո՛վք էր արդարացեալ, ունել ունէ՛ր պարծանս, այլ ո՛չ առ Աստուած[3343]։ 3 Իսկ զի՞նչ ասիցէ գիր. Հաւատաց Աբրահամ յԱստուած, եւ համարեցա՛ւ նմա յարդարութիւն[3344]։ 4 Բայց այնմ որ գործիցէն, ո՛չ համարին վարձքն ըստ շնորհաց, այլ ըստ պարտեա՛ց[3345]։ 5 Իսկ այնմ որ ո՛չն գործիցէ, բայց հաւատայցէ յայն որ արդարացուցանէ զամպարիշտս, համարին հաւատք նորա յարդարութիւն[3346]։ 6 Որպէս եւ Դաւիթ ասէ զերանութիւն մարդոյ, որում Աստուած համարի արդարութիւն առա՛նց գործոց[3347]։ 7 Երանի՛ որոց թողան անօրէնութիւնք, եւ որոց ծածկեցան մեղք իւրեանց[3348]։ 8 Երանեա՛լ է այր՝ որում ո՛չ համարեսցի Տէր զմեղս նորա[3349]։ 9 Արդ՝ երանութիւնս այս ՚ի վերայ թլփատութեա՞նն է, թէ ՚ի վերայ անթլփատութեան. քանզի ասե՛մք եթէ համարեցան Աբրահամու հաւատքն յարդարութիւն[3350]։ 10 Արդ՝ զիա՞րդ համարեցան. մինչդեռ ՚ի թլփատութեա՞նն էր՝ եթէ յանթլփատութեանն. ո՛չ ՚ի թլփատութեանն, այլ յանթլփատութեանն[3351]։ 11 Եւ նշանա՛կ առ զթլփատութիւնն, կնի՛ք արդարութեան հաւատոց, որ յանթլփատութենէ անտի։ Զի եղիցի նա հա՛յր ամենայն հաւատացելոց որ յանթլփատութենէ անտի իցեն. առ ՚ի համարելո՛յ եւ նոցա յարդարութիւն[3352]. 12 եւ հայր թլփատութեան, որոց ո՛չ ՚ի թլփատութենէ անտի եւ եթ, այլեւ որոց երթայցե՛ն ընդ հե՛տս անթլփատութեան հաւատոց հօր մերոյ Աբրահամու[3353]։ գդ 13 Զի ո՛չ եթէ օրինօքն են աւետիքն Աբրահամու՝ եւ զաւակի նորա՝ ժառանգ լինել աշխարհի, այլ ՚ի հաւատոցն արդարութենէ[3354]։ 14 Զի եթէ որք յօրինացն են, ժառա՛նգք իցեն. ապա ընդունա՛յն են հաւատքն՝ եւ դատա՛րկ աւետիքն[3355]։ 15 Քանզի օրէնքն զբարկութիւն գործեն. բայց ուր ո՛չ են օրէնք, եւ ո՛չ յանցանք ինչ[3356]։ 16 Վասն այսորիկ ՚ի հաւատո՛ց անտի, զի ըստ շնորհա՛ցն իցէ. առ ՚ի լինելոյ հաստատո՛ւն աւետեացն ամենայն զաւակին. ո՛չ այնմ միայն՝ որ յօրինաց անտի, այլ եւ ա՛յնմ որ ՚ի հաւատո՛ցն Աբրահամու. որ է հա՛յր մեր ամենեցուն[3357]. 17 որպէս եւ գրեալ է՝ եթէ հայր ազգա՛ց բազմաց արարից զքեզ, առաջի Աստուծոյ. որում հաւատացն՝ եթէ կենդանի՛ առնէ զմեռեալս, եւ կոչէ զչգոյն իբրեւ զգո՛յ[3358]։ 18 Որ յանյո՛յսն յուսով հաւատաց, լինել նմա հա՛յր ազգաց բազմաց. որպէս եւ ասացա՛ւն, թէ ա՛յնպէս եղիցի զաւակ քո[3359]։ 19 Եւ նա՝ ո՛չ երկմտեաց ՚ի հաւատոցն, թէպէտ եւ հայեցաւ ՚ի մարմին իւր՝ այնուհետեւ իբրեւ ՚ի մեռեալ. քանզի զհարիւրամենի՛ւք ուրեմն էր. եւ ՚ի մեռելութիւն արգանդին Սառայի[3360]։ 20 Բայց աւետեացն Աստուծոյ՝ ո՛չ երկմտեաց անհաւատութեամբ, այլ զօրացա՛ւ հաւատովք, ետ փա՛ռս Աստուծոյ[3361]՝ 21 եւ հաստատեցաւ ՚ի մի՛տս իւր, թէ որ խոստացաւն՝ կարօղ է առնել[3362]։ 22 Վասն որոյ համարեցա՛ւ նմա յարդարութիւն[3363]։ 23 Այլ զի գրեցաւն, ո՛չ եթէ վասն նորա միայն՝ թէ համարեցաւ նմա[3364]. 24 այլ եւ վասն մերո՛ց համարելոց է. որք հաւատամք յայն որ յարո՛յցն զՅիսուս զՏէր մեր ՚ի մեռելոց[3365]. 25 որ մատնեցաւ վասն յանցանա՛ց մերոց. եւ յարեաւ՝ վասն զմե՛զ արդարացուցանելոյ[3366]։

5
Գլուխ Ե

Ե 1 Այսուհետեւ արդարացեալք ՚ի հաւատոց անտի, խաղաղութի՛ւն կալցուք առ Աստուած ՚ի ձեռն Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի. 2 որով եւ զընծայութիւնն ընկալա՛ք հաւատովք ՚ի շնորհս յայսոսիկ. յորում կամք, եւ պարծի՛մք յուսով փառացն Աստուծոյ[3367]։ 3 Եւ ո՛չ այսչափ միայն, այլ եւ պարծի՛մք եւս ՚ի նեղութիւնս մեր. քանզի գիտեմք, եթէ նեղութիւնք զհամբերութի՛ւն գործեն. 4 համբերութիւն՝ զհանդէ՛ս. հանդէս՝ զյո՛յս[3368]. 5 յոյս՝ ո՛չ երբէք ամաչեցուցանէ. զի սէ՛րն Աստուծոյ սփռեա՛լ է ՚ի սիրտս մեր, ՚ի ձեռն Հոգւո՛յն Սրբոյ՝ որ տուա՛ւ մեզ[3369]։ 6 Զի մինչդեռ տկա՛րքն էաք, Քրիստոս վասն մեր ՚ի ժամանակի ՚ի վերայ ամպարշտա՛ց մեռաւ։ 7 Զի վասն արդարոյ հազի՛ւ ոք թէ մեռանիցի, այլ վասն բարւոյ թերեւ՛ս համարձակիցի՛ ոք մեռանել[3370]։ 8 Յայտնեա՛ց Աստուած զսէ՛րն իւր ՚ի մեզ. զի մինչդեռ մեղաւո՛րքն էաք[3371], 9 Քրիստոս վասն մե՛ր մեռաւ. որչափ եւ՛ս առաւել յարդարանա՛լս մերում ա՛յժմիկ արեա՛մբն նորա, ապրեսցո՛ւք նովաւ ՚ի բարկութենէ՛ անտի[3372]։ 10 Զի եթէ մինչ թշնամի՛քն էաք, հաշտեցա՛ք ընդ Աստուծոյ մահուամբ Որդւո՛յ նորա. որչափ եւ՛ս առաւել ՚ի հաշտե՛լս մերում ապրեսցուք կենօքն նորա[3373]։ 11 Եւ ո՛չ այսչափ միայն, այլ եւ պարծի՛մք եւս յԱստուած ՚ի ձեռն Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի. որով եւ զհաշտութիւնն իսկ ընկալաք[3374]։

Զ գզ 12 Զի որպէս ՚ի միոջէ՛ մարդոյ մե՛ղք յաշխարհ մտին, եւ ՚ի մեղա՛ց անտի մահ. եւ այնպէս յամենայն մարդի՛կ տարածեցաւ մահ, որով ամենեքի՛ն մեղան։ 13 Քանզի մինչեւ յօրէնսն մեղք է՛ին յաշխարհի, բայց մեղք ո՛չ համարին ուր օրէնք ո՛չ իցեն[3375]։ 14 Այլ թագաւորեա՛ց մահ յԱդամայ մինչեւ ՚ի Մովսէս, եւ ՚ի վերայ չյանցուցելոցն, ըստ նմանութեան յանցուածոցն Ադամայ, որ է օրինակ հանդերձելոցն[3376]։ 15 Այլ ո՛չ որպէս յանցանքն, նոյնպէս եւ շնորհքն. զի եթէ միոյն յանցանօք բազո՛ւմք մեռան, ո՛րչափ եւս առաւել շնո՛րհքն Աստուծոյ եւ պարգեւք շնորհօք միո՛յն մարդոյ Յիսուսի Քրիստոսի ՚ի բազումս առաւելաւ[3377]։ 16 Եւ ո՛չ որպէս ՚ի միոջէ յանցուցելոյն պարգեւքս. զի դատաստանն ՚ի միոջէ՛ յանցուածոց անտի ՚ի դատապարտութիւն. այլ շնորհքն՝ ՚ի բազմաց յանցուածոցն յարդարութիւն[3378]։ 17 Զի եթէ միոյն յանցանաց մահ թագաւորեաց միովն, ո՞րչափ եւս առաւել՝ որք զառաւելութիւն շնորհաց եւ զպարգեւաց արդարութեանն առնուցուն, կենօք թագաւորեսցե՛ն ՚ի ձեռն միոյն Յիսուսի Քրիստոսի[3379]։ 18 Ապա ուրեմն որպէս միո՛յն յանցանօք յամենայն մարդիկ դատապարտութիւն, նոյնպէս եւ միո՛յն արդարութեամբն յամենայն մարդիկ արդարութի՛ւն կենաց[3380]։ 19 Զի որպէս անհնազանդութեամբ միոյն մարդոյ մեղաւորք բազումք եղեն. նոյնպէս եւ հնազանդութեամբ միոյն՝ արդա՛րք բազումք եղիցին[3381]։ 20 Բայց օրէնք ՚ի ներքս անկան, զի յանցանքն բազմասցի՛ն. զի ուր առաւել եղեն մե՛ղքն, առաւե՛լ եւս յաւելան շնորհքն[3382]։ 21 Զի որպէս թագաւորեաց մեղքն ՚ի մահո՛ւ անդ, նոյնպէս եւ շնո՛րհքն թագաւորեսցեն արդարութեամբ ՚ի կեա՛նսն յաւիտենից ՚ի ձե՛ռն Յիսուսի Քրիստոսի Տեառն մերոյ[3383]։ վջ

6
Գլուխ Զ

Է 1 Իսկ արդ՝ զի՞նչ ասիցեմք, յաճախեսցո՛ւք ՚ի մեղսն՝ զի շնորհքն բազմասցի՞ն[3384]։ 2 Քա՛ւ լիցի. որք մեռա՛ք մեղացն, զիա՞րդ տակաւին ՚ի նմի՛ն կեցեմք[3385]։ 3 Եթէ ո՞չ գիտէք, զի ո՛ր միանգամ մկրտեցաք ՚ի Քրիստոս Յիսուս, ՚ի մա՛հ անդր նորա մկրտեցաք։ 4 Թաղեցա՛ք ընդ նմին մկրտութեամբն ՚ի մահ. զի որպէս յարեա՛ւ Քրիստոս ՚ի մեռելոց փառօքն Հօր. նո՛յնպէս եւ մեք ՚ի նորոգո՛ւմն կենաց շրջեսցուք[3386]։ 5 Զի եթէ տնկակի՛ց եղեաք նմանութեան մահո՛ւ նորա. այլ եւ յարութեա՛ն նորա լինիցիմք[3387]։ 6 Զայս գիտասջի՛ք զի հին մարդն մեր խաչակի՛ց եղեւ նորա, զի խափանեսցի մարմին մեղացն, մի՛ եւս ծառայել մեզ մեղացն[3388]։ 7 Զի որ մեռանին՝ արդարացեա՛լ է ՚ի մեղաց անտի[3389]։ 8 Իսկ եթէ մեռա՛ք ընդ Քրիստոսի, հաւատամք թէ եւ կեցցո՛ւք ընդ նմա[3390]։ 9 Գիտեմք եթէ Քրիստոս յարուցեալ է ՚ի մեռելոց. այսուհետեւ ո՛չ մեռանի, եւ մահ նմա ո՛չ եւս տիրէ[3391]։ 10 Զի որ մեռաւն, մեղա՛ցն մեռաւ մի՛ անգամ, եւ որ կենդանին է՝ կենդանի՛ է Աստուծոյ։ 11 Նո՛յնպէս եւ դուք համարեսջի՛ք զանձինս մեռեա՛լս մեղացն, եւ կենդանի՛ս Աստուծոյ ՚ի Քրիստոս Յիսուս ՚ի Տէր մեր։ դկ 12 Մի՛ այսուհետեւ թագաւորեսցեն մեղք ՚ի մահկանացու մարմինս ձեր, հնազանդե՛լ ցանկութեանց նորա[3392]։ 13 Եւ մի՛ պատրաստէք զանդամս ձեր զէն անիրաւութեան մեղա՛ցն. այլ պատրաստեցէ՛ք զանձինս ձեր Աստուծոյ, որպէս ՚ի մեռելոց՝ ՚ի կենդանի՛ս. եւ զանդա՛մս ձեր՝ զէ՛ն արդարութեանն Աստուծոյ[3393]։ 14 Զի մեղք ձեզ ո՛չ տիրեսցեն. քանզի ո՛չ էք ընդ օրինօք՝ այլ ընդ շնորհօ՛ք[3394]։ 15 Իսկ արդ՝ զիա՞րդ. մեղիցո՞ւք՝ զի չե՛մք ընդ օրինօք, այլ ընդ շնորհօք. քա՛ւ լիցի[3395]։ 16 Ո՞չ գիտէք՝ եթէ որում պատրաստէ՛ք զանձինս ձեր ծառա՛յս ՚ի հնազանդութիւն, ծառա՛յ էք որում հնազանդիքն. եթէ մեղաց, եւ եթէ ՚ի հնազանդութի՛ւն արդարութեան[3396]։ 17 Այլ շնո՛րհք Աստուծոյ. զի էիք ծառա՛յք մեղաց, հնազանդեցարուք ՚ի սրտէ՛ որում աւանդեցայք յառա՛կ վարդապետութեան[3397]։ 18 Արդ՝ ազատեալք ՚ի մեղաց՝ ծառայեցէ՛ք արդարութեանն[3398]։ 19 Մարդկօրէ՛ն ասեմ վասն տկարութեան մարմնոյ ձերոյ. զի որպէս պատրաստեցէք զանդամս ձեր ծառայս պղծութեան եւ անօրէնութեան յանօրէնութիւն. նո՛յնպէս եւ այժմ՝ պատրաստեցէ՛ք զանդամս ձեր ծառայս արդարութեան ՚ի սրբութիւն[3399]։ 20 Զի մինչ ծառայքն էիք մեղաց, ազատացեալք էիք յարդարութենէն[3400]։ 21 Իսկ արդ՝ զի՞նչ պտուղ ունէիք յայնժամ, որովք այժմդ զամօթի հարեա՛լ էք. զի վախճան նոցա՝ մահ է[3401]։

Ը 22 Բայց արդ՝ ազատացեա՛լք ՚ի մեղացն՝ եւ ծառայեա՛լք Աստուծոյ, ունիք զպտուղ ձեր ՚ի սրբութիւն, եւ վախճան նորա՝ կեա՛նք յաւիտենից[3402]։ 23 Զի թոշա՛կն մեղաց՝ մահ է. այլ շնորհք Աստուծոյ, կեա՛նք յաւիտենից ՚ի Քրիստոս Յիսուս ՚ի Տէր մեր[3403]։

7
Գլուխ Է

դդ 1 Եթէ ո՞չ գիտէք ե՛ղբարք, զի ընդ գիտո՛ւնս օրինացն խօսիմ. զի օրէնք տիրեն մարդոյ՝ որչափ ժամանակս կենդանի՛ է[3404]։ 2 Քանզի կին առնակին, ՚ի կենդանի՛ այր իւր կապեալ կայ օրինօք. իսկ եթէ մեռանիցի այրն, արձակեա՛լ է յօրինաց առնն[3405]։ 3 Ապա ուրեմն մինչ կենդանի է այրն, շո՛ւն կոչի՛ եթէ լինիցի ա՛ռն այլում. եւ եթէ մեռանիցի այրն, ազատ է յօրինացն, չհամարեա՛լ շուն՝ եթէ լինիցի առն այլում[3406]։ 4 Այսուհետեւ եւ դո՛ւք եղբարք, մեռարուք օրինացն մարմնովն Քրիստոսի, լինել այլո՛ւմ որ ՚ի մեռելո՛ցն յարուցեալ է, զի պտղաբե՛րք լիցուք Աստուծոյ[3407]։ 5 Քանզի մինչ էա՛քն մարմնով, կարիք մեղաց որ օրինօ՛քն էին, զօրանային յանդամս մեր, առ ՚ի պտղաբե՛րս առնելոյ զմեզ մահո՛ւ[3408]։ 6 Բայց ա՛յժմ դատարկացա՛ք յօրինաց անտի. քանզի մեռա՛ք ա՛յնմիկ որով ըմբռնեալն էաք, առ ՚ի ծառայե՛լ մեզ նորոգութեամբ Հոգւոյն՝ եւ ո՛չ հնութեամբ գրոյն[3409]։

Թ 7 Իսկ արդ՝ զի՞նչ ասեմք. օրէնքն մե՞ղք իցեն. քա՛ւ լիցի. այլ զմեղս ո՛չ գիտէի, եթէ ո՛չ օրինօ՛քն. եւ զցանկութիւն ո՛չ ճանաչէի, եթէ ոչ օրինացն էր ասացեալ. Մի՛ ցանկանայցես[3410]։ 8 Պատճառս առին մեղքն պատուիրանաւն, եւ գործեցին յիս զամենայն ցանկութիւն. զի առա՛նց օրինաց մեղքն մեռեալ էին[3411]։ 9 Եւ ես առանց օրինացն երբեմն էի կենդանի՛. այլ իբրեւ եհա՛ս յիս պատուիրանն, մեղքն կենդանացան. 10 եւ ես մեռա՛յ. եւ գտա՛ւ ինձ պատուիրանն որ ՚ի կեա՛նսն էր, նոյն ՚ի մա՛հ[3412]։ 11 Զի մեղացն պատճա՛ռս առեալ պատուիրանաւն խաբեցին զիս, եւ նովին սպանի՛ն։

Ժ դզ 12 Այսուհետեւ օրէնքն սո՛ւրբ են եւ պատուիրանն, սո՛ւրբ եւ արդա՛ր եւ բարերա՛ր[3413]։ 13 Իսկ արդ՝ ինձ բարի՛ն մահ եղեւ. քա՛ւ լիցի. այլ մե՛ղքն. զի երեւեսցին մեղքն բարեա՛ւն գործե՛լ ինձ զմահ, զի եղիցին ըստ առաւելութեան մե՛ղքն մեղաւո՛ր ՚ի ձե՛ռն պատուիրանին[3414]։ 14 Գիտեմ զի օրէնքն հոգեւո՛ր են. այլ ես մարմնաւո՛ր եմ ընդ մեղօ՛ք վաճառեալ[3415]։ 15 Զի զոր գործեմն՝ ո՛չ գիտեմ. ո՛չ եթէ զոր կամիմն՝ զա՛յն առնեմ, այլ զոր ատեա՛մն զայն գործեմ[3416]։ 16 Ապա եթէ զոր ո՛չն կամիմ՝ զայն առնեմ, վկայե՛մ օրինացն թէ բարւո՛ք են[3417]։ 17 Այլ արդ՝ ո՛չ եթէ ես գործեմ զայն, այլ բնակեա՛լ յիս մեղքն[3418]։ 18 Գիտեմ զի ո՛չ բնակեալ է յիս, ա՛յսինքն է՝ ՚ի մարմնի՛ իմում, բարի ինչ. զի կա՛մքն առաջի կան ինձ. եւ առնել զբարին ոչ[3419]։ 19 Զի ո՛չ եթէ զոր կամիմ զբարին՝ առնեմ, այլ զոր ո՛չն կամիմ զչա՛րն զա՛յն գործեմ[3420]։ 20 Ապա եթէ զոր ոչն կամիմ՝ զայն առնեմ, ո՛չ եւս ես առնեմ զայն, այլ բնակեա՛լ յիս մեղքն[3421]։ 21 Եւ արդ՝ գտանեմ զօրէնս այնորիկ որ կամիցին առնել յիս զբարին. եւ ինձ չա՛րն առաջի կայ[3422]։ 22 Հաճեալ եմ ընդ օրէնսն Աստուծոյ ըստ ներքին մարդոյն. 23 բայց տեսանեմ ա՛յլ օրէնս յանդամս իմ, զինեա՛լ հակառա՛կ օրինաց մտա՛ց իմոց, եւ գերեա՛լ զիս օրինօքն մեղաց որ են յանդամս իմ[3423]։ 24 Ա՛յր մի տառապեա՛լ եմ ես. ո՞վ ապրեցուսցէ զիս ՚ի մարմնոյ աստի մահու։ 25 Այլ շնորհքն Աստուծոյ ՚ի ձեռն Յիսուսի Քրիստոսի Տեառն մերոյ։

ԺԱ եկ Ապա ուրեմն, ե՛ս ինքնին մտօ՛ք իմովք ծառա՛յ եմ օրինա՛ցն Աստուծոյ. եւ մարմնով օրինա՛ցն մեղաց[3424]։

8
Գլուխ Ը

1 Թէ ա՛յդպէս իցէ, ո՛չինչ դատապարտութիւն է ա՛յնոցիկ որ ՚ի Քրիստոս Յիսուս, որ ո՛չ գնան ըստ մարմնոյ[3425]։ 2 Զի օրէնք հոգւոյն կենաց ՚ի Քրիստոս Յիսուս ազատեցի՛ն զիս յօրինաց մեղացն եւ մահու[3426]։ 3 Զի որ անհնարինն էր օրինացն՝ որով տկարանայրն մարմնով. Աստուած զՈրդի՛ն իւր առաքեաց ՚ի նմանութիւն մարմնո՛յ մեղաց, եւ վասն մեղաց, եւ դատապարտեա՛ց զմեղս ՚ի մարմնի՛ անդ[3427]. 4 զի արդարութիւն օրինացն կատարեսցի՛ ՚ի մեզ, որք ո՛չ ըստ մարմնոյ գնայցեմք՝ այլ ըստ հոգւոյն[3428]։ 5 Զի որք ըստ մարմնոյն են, զմարմնո՛յն խորհին, եւ որք ըստ հոգւոյն՝ զհոգւո՛յն[3429]։ 6 Զի խորհո՛ւրդ մարմնոյ՝ մա՛հ է. եւ խորհուրդ հոգւոյն՝ կեա՛նք եւ խաղաղութիւն[3430]։ 7 Քանզի խորհուրդ մարմնոյ թշնամութիւն է յԱստուած. զի օրինացն Աստուծոյ ո՛չ հնազանդի. նա՝ եւ կարէ՛ իսկ ոչ։ 8 Զի որ մարմնովն են, Աստուծոյ հաճոյ լինել ո՛չ կարեն[3431]։ 9 Բայց դուք՝ ո՛չ էք մարմնով՝ այլ հոգւով. եթէ իցէ Հոգին Աստուծոյ ՚ի ձեզ բնակեալ. ապա եթէ ոք զՀոգի Քրիստոսի ո՛չ ունի, սա՝ չէ՛ նորա[3432]։ 10 Իսկ եթէ Քրիստոս ՚ի ձե՛զ է, ապա մարմին մեռեա՛լ է վասն մեղաց. եւ հոգին կենդանի՛ է վասն արդարութեան[3433]։ 11 Եթէ Հոգի այնորիկ որ յարոյցն զՅիսուս ՚ի մեռելոց՝ բնակեալ է ՚ի ձեզ. ապա եւ որ յարոյցն զՔրիստոս ՚ի մեռելոց՝ կենդանացուսցէ՛ զմահկանացու մարմինս ձեր բնակեալ Ոգւովն իւրով ՚ի ձեզ[3434]։ վջ 12 Այսուհետեւ ե՛ղբարք՝ պարտապան եմք, ո՛չ մարմնով ըստ մարմնոյ կեալ[3435]։ 13 Զի եթէ ըստ մարմնոյ կեցէք, մեռանելո՛ց էք. իսկ եթէ Հոգւով զգործս մարմնոյ սպանանիցէք, կեցջիք[3436]։ 14 Զի որ Հոգւովն Աստուծոյ վարին, նոքա՛ են որդիք Աստուծոյ։ 15 Զի ո՛չ առէք զհոգին ծառայութեան միւսանգամ յերկեւղ, այլ առէք զհոգին որդեգրութեան. որով աղաղակեմք. Աբբար, Հա՛յր։ 16 Նոյն ինքն Հոգի՛ն վկայէ հոգւոյս մերում, եթէ եմք որդիք Աստուծոյ[3437]։ 17 Եւ եթէ որդիք, ապա եւ ժառա՛նգք. ժառանգք Աստուծոյ՝ եւ ժառանգակի՛ցք Քրիստոսի. եթէ չարչարանացն կցո՛րդ լինիմք, եւ փառացն հաղո՛րդ լինելո՛ց եմք[3438]։

ԺԲ 18 Ինձ ա՛յսպէս թուի, եթէ ո՛չ են արժանի չարչարանք ժամանակիս հանդերձելո՛ց փառացն՝ որ յայտնելոց են ՚ի մեզ[3439]։ 19 Զի ակնկալութիւն արարածոց՝ յայտնութեան Որդւոյն Աստուծոյ սպասէ[3440]։ 20 Զի ընդունայնութեան արարածքն հնազանդեցան, ո՛չ իւրեանց կամաւ, այլ վասն այնորիկ որ հնազանդեցոյցն յուսով[3441]. 21 զի եւ ինքեանք իսկ արարածքն ազատեցի՛ն ՚ի ծառայութենէ ապականութեան՝ յազատութի՛ւն փառաց Որդւոյն Աստուծոյ[3442]։ 22 Քանզի գիտեմք, եթէ ամենայն արարածք հեծեն եւ երկնե՛ն մինչեւ ցայժմ։ 23 Եւ ո՛չ այսչափ միայն. այլ եւ մե՛ք իսկ՝ որ զպտուղ Հոգւոյն ունիմք, անձամբ յանձինս մեր հեծեմք՝ որդէգրութեանն ակն կալեալ փրկութեան մարմնոյ մերոյ[3443]։ 24 Զի յուսով ապրեցաք. այլ յոյս տեսանելի՝ չէ՛ յոյս. զի զոր տեսանէ ոք՝ զի՞ եւս յուսայ[3444]։ 25 Ապա եթէ զոր ո՛չն տեսանեմք յուսամք, համբերութեամբ ակն ունիմք[3445]։ 26 Նո՛յնպէս եւ Հոգին ՚ի թիկունս հասանէ տկարութեանս մերում. զի զոր կամքն յաղօթս, որպէս արժան իցէ՝ ո՛չ գիտեմք. այլ ի՛նքն Հոգին բարեխօս լինի ՚ի հեծութիւնս անմռունչս[3446]։ 27 Բայց որ քննէն զսիրտս, գիտէ զինչ խորհուրդ է Հոգւոյն. զի ըստ Աստուծոյ բարեխօսէ վասն սրբոց[3447]։ 28 Բայց գիտեմք՝ եթէ որոց սիրենն զԱստուած, յամենայնի՛ գործակից լինի ՚ի բարիս՝ որք հրաւիրանաւն կոչեցան[3448]։ 29 Զի զորս յառաջն ճանաչէր, յառաջագո՛յն հրաւիրեաց կերպարանակից լինել պատկերի Որդւոյն իւրոյ. զի եղիցի նա անդրանի՛կ ՚ի մէջ եղբարց բազմաց[3449]։ 30 Եւ զորս յառաջագոյնն հրաւիրեաց՝ զնոսին եւ կոչեաց. եւ զորս կոչեա՛ցն, զնոսին եւ արդարացո՛յց. եւ զորս արդարացոյցն, զնոսին եւ փառաւո՛րս արար[3450]։ 31 Իսկ արդ՝ զի՞նչ ասեմք առ այս. եթէ Աստուած ՚ի մե՛ր կոյս է, ո՞վ իցէ մեր հակառակ[3451]։ 32 Որ յիւր Որդին ո՛չ խնայեաց, այլ վասն մե՛ր ամենեցուն մատնեաց զնա. զիա՞րդ ո՛չ նովաւ հանդերձ զամենայն շնորհիցէ մեզ[3452]։ 33 Ո՞վ իցէ որ մեղադիր լինիցի ընտրելոց Աստուծոյ. Աստուած է որ արդարացուցանէ, 34 իսկ արդ՝ ո՞վ է որ դատապարտ առնիցէ։ Քրիստոս Յիսուս՝ որ մեռա՛ւն, մանաւանդ թէ յարուցեա՛լ իսկ է. եւ է ընդ աջմէ՛ Աստուծոյ, որ եւ բարեխօս իսկ է վասն մեր[3453]։

ԺԳ 35 Արդ՝ ո՞վ մեկնեսցէ զմեզ ՚ի սիրոյն Քրիստոսի, նեղութի՞ւն, թէ անցկութի՞ւն, թէ հալածա՞նք, թէ սո՞վ, թէ մերկութի՞ւն, թէ վի՞շտք, թէ սո՞ւր[3454]. 36 որպէս եւ գրեալ է. Վասն քո՛ մեռանիմք զօրհանապազ, համարեցաք իբրեւ զոչխար ՚ի սպանդ[3455]։ 37 Այլ յայսմ ամենայնի՝ առաւե՛լ յաղթեմք նովաւ որ սիրեացն զմեզ[3456]։ 38 Քանզի հաստատեա՛լ եմ, եթէ ո՛չ մահ, եւ ո՛չ կեանք, եւ ո՛չ հրեշտակք, եւ ո՛չ իշխանութիւնք, եւ ո՛չ որ կանս, եւ ո՛չ հանդերձեալքն եւ ո՛չ զօրութիւնք[3457], 39 եւ ո՛չ բարձրութիւն, եւ ո՛չ խորութիւն. եւ ո՛չ ա՛յլ ինչ արարած՝ կարէ մեկնել զմեզ ՚ի սիրո՛յ անտի Աստուծոյ, որ ՚ի Քրիստոս Յիսուս ՚ի Տէր մեր[3458]։

9
Գլուխ Թ

ԺԴ եդ 1 Ստուգութեա՛մբ ասեմ ՚ի Քրիստոս՝ եւ ո՛չ ստեմ վկայեն ինձ մի՛տք իմ ՚ի Հոգի Սուրբ[3459]. 2 զի տրտմութի՛ւն է ինձ յոյժ, եւ անպակա՛ս ցաւք սրտի իմոյ։ 3 Զի ուխտի՛ւք խնդրէի, ե՛ս ինքնին նզո՛վ լինել ՚ի Քրիստոսէ, վասն եղբարց եւ ազգականաց իմոց ըստ մարմնոյ[3460], 4 որ են Իսրայէլացիք. որոց որդեգրութիւնն, եւ փառքն, եւ կտակարա՛նքն, եւ օրէնսդրութիւնն, եւ պաշտօնն, եւ աւետիքն[3461]. 5 որոց հա՛րքն, յորոց եւ Քրիստոս ըստ մարմնոյն, որ է ՚ի վերայ ամենեցուն Աստուած օրհնեա՛լ յաւիտեանս. ա՛մէն։ 6 Ո՛չինչ է մարթ՝ եթէ անկա՛ծ լինիցի բանն Աստուծոյ. զի ո՛չ ամենեքեան որ յԻսրայելէ՛ն են, նոքա Իսրայէլեա՛նք իցեն[3462]. 7 եւ ո՛չ որ զաւակն Աբրահամու են, ամենեքեան որդի՛ք իցեն. այլ Իսահակա՛ւ կոչեսցի քեզ զաւակ[3463]։ 8 Ա՛յս ինքն՝ թէ ո՛չ որ որդիք մարմնոյն են, են որդի՛ք Աստուծոյ. այլ որդիք աւետեա՛ցն համարեսցին ՚ի զաւակ[3464]։ 9 Քանզի աւետեա՛ց իսկ է բանս այս, թէ ՚ի ժամանակի յայսմիկ եկից, եւ եղիցի որդի՛ Սառայի[3465]։ 10 Եւ ո՛չ այնչափ միայն, այլ եւ ՚ի Հռեբեկայ ՚ի միոջէ՛ անկողնոյ Սահակայ հօր մերոյ[3466]։ 11 Զի մինչ չեւ՛ ծնեալ էին, եւ մինչ չեւ՛ բարի ինչ՝ կամ չա՛ր գործեալ էր. զի ըստ ընտրութեանն յառաջադրութիւնն Աստուծոյ հաստատեսցի՛[3467]. 12 ո՛չ ՚ի գործոց, այլ յա՛յնմանէ որ կոչեա՛ցն, ասացաւ նմա. 13 թէ երէցն կրսերո՛յն ծառայեսցէ. որպէս եւ գրեա՛լ է. թէ զՅակոբ սիրեցի՛, եւ զԻսա՛ւ ատեցի[3468]։ 14 Իսկ արդ՝ զի՞նչ ասեմք. միթէ անիրաւութի՞ւն իցէ յԱստուծոյ. քա՛ւ լիցի[3469]։ 15 Զի Մովսիսի՛ ասէ. Ողորմեցայց՝ որում ողորմեցա՛յցն, եւ գթացայց՝ յոր գթացայցն[3470]։ 16 Ապա ո՛չ ըստ այնմ ինչ է՝ որ կամիցին, եւ ո՛չ ըստ այնմ՝ որ ընթանայցէ. այլ ըստ Աստուծոյ՝ որ ողորմի[3471]։ եզ 17 Քանզի ասէ գիր ցփարաւովն. թէ վասն այնորիկ գրգռեցի զքեզ, զի ՚ի քե՛զ ցուցից զզօրութիւն իմ, եւ պատմեսցի՛ անուն իմ ընդ ամենայն երկիր[3472]։ 18 Ապա ուրեմն՝ ում կամի ողորմի, եւ ում կամի՝ խստանա՛յ։ 19 Իսկ արդ՝ ասիցե՞ս թէ մե՛զ եւս զի՛ դնէ՝ զի կամաց նորա ո՛չ ոք կայ հակառակ[3473]։ 20 Իսկ արդ՝ դու ո՞վ ես մարդ՝ որ պատասխանի տաս Աստուծոյ. միթէ ասիցէ՞ ստեղծուածն ցստեղծիչն՝ թէ ընդէ՛ր այդպէս արարեր զիս[3474]։ 21 Եթէ ո՞չ ունիցի իշխանութիւն բրուտն կաւոյն՝ ՚ի նմի՛ն զանգուածոյ առնել անօթ, զոմն ՚ի պատիւ եւ զոմն յանարգանս[3475]։ 22 Ապա թէ կամէր Աստուած ցուցանե՛լ զբարկութիւն, եւ յայտնի՛ առնել զզօրութիւն իւր, զոր համբերն բազո՛ւմ երկայնմտութեամբ անօթոցն բարկութեան՝ պատրաստելո՛ցն ՚ի կորուստ[3476]։ 23 Զի յայտնի՛ արասցէ զմեծութիւն փառաց իւրոց ՚ի վերայ անօթոցն ողորմութեան, զոր պատրաստեաց ՚ի փառս։ 24 Զորս եւ կոչեաց զմեզ ո՛չ միայն ՚ի Հրէից՝ այլ եւ ՚ի հեթանոսա՛ց։ 25 Որպէս եւ յՈվսեէ՛ ասէ. Կոչեցից զոր ո՛չ ժողովուրդն իմ, ժողովուրդ ինձ. եւ զչսիրեցեալն՝ սիրեցեալ[3477]։ 26 Եւ եղիցի ՚ի տեղւոջ յորում ասացաւ նոցա, թէ ո՛չ ժողովուրդ իմ դուք, ա՛նդ կոչեսցին նոքա որդիք Աստուծոյ կենդանւոյ։ 27 Եսայի աղաղակէ վասն Իսրայէլի. Եթէ իցէ թի՛ւ որդւոցն Իսրայէլի իբրեւ զաւազ ծովու, սակա՛ւ ինչ մնացորդք մնասցեն[3478]։ 28 Զի բան մի հակի՛րճ եւ համառօտ արդարութեամբ. զբանն հակի՛րճ արասցէ Տէր ՚ի վերայ երկրի։ 29 Եւ որպէս ասէ Եսայի. Եթէ ոչ Տեառն զօրութեանց թողեալ էր մեզ զաւակ, իբրեւ զՍոդոմ լինէաք՝ եւ Գոմորո՛յ նմանէաք[3479]։

ԺԵ զկ 30 Իսկ արդ՝ զի՞նչ ասիցեմք. զի թէ հեթանոսք՝ որ ո՛չ երթային զհետ արդարութեան, հասի՛ն արդարութեան. ա՛յնմ արդարութեան որ ՚ի հաւատո՛ց անտի[3480]. 31 այլ Իսրայէլ երթայր զհետ օրինա՛ցն արդարութեան, եւ յօրէնս արդարութեանն ո՛չ ժամանեաց[3481]։ 32 Ընդէ՞ր. զի ո՛չ ՚ի հաւատոց, այլ իբրեւ ՚ի գործո՛ց օրինաց. քանզի գթեցին նոքա առ վիմին գայթագղութեան[3482]. 33 որպէս եւ գրեալ է. Ահաւասիկ դնեմ ՚ի Սիովն քա՛ր գայթագղութեան եւ վէ՛մ գլորման. եւ ամենայն որ հաւատասցէ ՚ի նա՝ մի ամաչեսցէ[3483]։

10
Գլուխ Ժ

1 Եղբարք, իմ կամք սրտի, եւ աղօթք առ Աստուած վասն նոցա՛ են ՚ի փրկութիւն[3484]։ 2 Քանզի վկայե՛մ նոցա՝ եթէ զնախա՛նձ Աստուծոյ ունին, այլ ո՛չ գիտութեամբ[3485]։ 3 Զի տգէ՛տ են Աստուծոյ արդարութեանն, եւ զիւրեա՛նցն խնդրեն կացուցանել. զի արդարութեանն Աստուծոյ ո՛չ հնազանդեցան[3486]։ 4 Քանզի կատարա՛ծ օրինացն Քրիստո՛ս է՝ յարդարութիւն ամենայն հաւատացելոց[3487]։ զդ 5 Մովսէս գրէ զարդարութիւն որ յօրինաց անտի. Եթէ արասցէ զայն մարդ՝ կեցցէ՛ նովին[3488]։ 6 Իսկ զհաւատոցն արդարութենէ ա՛յսպէս ասէ. Մի՛ ասիցես ՚ի սրտի քում. Ո՛վ ելանիցէ յերկինս, ա՛յս ինքն է՝ զՔրիստոս իջուցանել. 7 կամ. Ով իջանիցէ յանդունդս, ա՛յս ինքն է՝ զՔրիստոս հանել ՚ի մեռելոց։ 8 Այլ զի՞նչ ասէ գիր. Մե՛րձ է բանն, ՚ի բերան քո՝ եւ ՚ի սրտի՛ քում է. ա՛յս ինքն է՝ բանն հաւատոյ զոր քարոզեմք[3489]։ 9 Զի եթէ խոստովանեսցես բերանո՛վ քով Տէր զՅիսուս. եւ հաւատասցես ՚ի սրտի քում, թէ Աստուած յարո՛յց զնա ՚ի մեռելոց՝ կեցցե՛ս[3490]։ 10 Զի սրտիւ հաւատայք յարդարութիւն, եւ բերանո՛վ խոստովանիք ՚ի փրկութիւն[3491]։ 11 Քանզի ասէ գիր. Ամենայն՝ որ հաւատասցէ ՚ի նա, մի՛ ամաչեսցէ[3492]։ 12 Զի ո՛չ գոյ խտիր Հրէի՛ եւ հեթանոսի. քանզի նո՛յն Տէր է ամենեցուն, բաւակա՛ն յամենեսին ոյք կարդա՛ն առ նա. 13 զի ամենայն որ կարդասցէ զանո՛ւն Տեառն՝ կեցցէ՛[3493]։ 14 Իսկ արդ՝ զիա՞րդ կարդասցեն, յոր ո՛չն հաւատացին. կամ զիա՞րդ հաւատասցեն՝ որում ո՛չն լուան. կամ զիա՞րդ լուիցեն առանց ուրուք քարոզելոյ[3494]. 15 կամ զիա՞րդ քարոզեսցեն, եթէ ո՛չ առաքեսցին։ Որպէս եւ գրեալ է. Իբրեւ զի գեղեցի՛կ են ոտք աւետարանչացն խաղաղութեան, եւ աւետարանչացն բարութեան։ 16 Այլ ո՛չ ամենեքեան հնազա՛նդ եղեն աւետարանին։ Եսայի ասէ. Տէր՝ ո՞ հաւատաց լրոյ մերում[3495]։ 17 Ապա ուրեմն՝ հաւատք ՚ի լսելոյ են, եւ լուր ՚ի բանէ՛ն Քրիստոսի[3496]։ վջ 18 Այլ ասեմ. Միթէ ո՞չ լուան. մանաւանդ զի՝ ընդ ամենայն իսկ երկիր ել բարբառ նոցա, եւ ընդ ծա՛գս տիեզերաց խօսք նոցա[3497]։ 19 Այլ ասեմ. Միթէ Իսրայէլ ո՞չ լուաւ. նախ Մովսէ՛ս ասէ. Ես նախանձեցուցի՛ց զձեզ ո՛չինչ ժողովրդեամբ, եւ ազգաւ անմտաւ զկծեցուցի՛ց զձեզ[3498]։ 20 Բայց Եսայի համարձակի՛ իսկ՝ եւ ասէ. Գտա՛յ այնոցիկ որ զիս ո՛չ խնդրէին. յայտնի՛ եղէ այնոցիկ՝ որ զինէն ո՛չ հարցանէին[3499]։ 21 Այլ առ Իսրայէլ ասէ. Զօ՛ր ամենայն ձգեցից զձեռն իմ առ ժողովուրդն անհաւան՝ եւ հակառակօղ[3500]։

11
Գլուխ ԺԱ

ԺԶ զզ 1 Իսկ արդ՝ ասեմ. Միթէ մերժեա՞ց Աստուած զժողովուրդ իւր. քա՛ւ լիցի. քանզի եւ ես Իսրայէլացի՛ եմ, ՚ի զաւակէ՛ Աբրահամու յազգէ՛ Բենիամենի[3501]։ 2 Ո՛չ մերժեաց Աստուած զժողովուրդ իւր, զոր յառա՛ջն ծանեաւ. թէ ո՞չ գիտէք յԵղիա զի՛նչ ասէ գիր. որպէս ամբաստան լինի Աստուծոյ զԻսրայէլէ[3502]։ 3 Տէ՛ր՝ զմարգարէս քո կոտորեցին, եւ զսեղանս քո կործանեցին. ես մնացի միայն, եւ խնդրեն զանձն իմ[3503]։ 4 Այլ զի՛նչ ասէ նմա պատասխանին. Թողի ինձ ասէ՝ եւթն հազար այր, որ ո՛չ կրկնեցին ծունր Բահաղու[3504]։ 5 Նոյնպէս եւ յայսմ ժամանակի մնացորդք՝ ըստ ընտրութեա՛ն շնորհացն եղեն[3505]։ 6 Իսկ եթէ շնորհօք, ո՛չ եւս ՚ի գործոց. ապա թէ ոչ՝ շնորհքն ո՛չ եւս շնորհք լինին[3506]։ 7 Իսկ արդ՝ զոր խնդրէրն Իսրայէլ. այնմ ո՛չ եհաս. բայց ընտրութեանն եհաս. եւ այլքն կուրացա՛ն. 8 որպէս եւ գրեա՛լ է. Ե՛տ նոցա Աստուած հոգի յիմարութեան. աչս որովք ո՛չ տեսանիցեն, եւ ականջս որովք ո՛չ լսիցեն, մինչեւ ցայսօր ժամանակի[3507]։ 9 Եւ Դաւիթ ասէ. Եղիցին սեղանք նոցա յորոգայթ, եւ յորս, եւ ՚ի գայթագղութիւն, եւ ՚ի հատուցումն նոցին[3508]։ 10 Խաւարեսցին աչք նոցա զի մի՛ տեսցեն, եւ զթիկունս նոցա հանապա՛զ կորացո՛։ 11 Իսկ արդ՝ ասեմ. Մի թէ վասն այնորիկ յանցեան՝ զի կործանեսցի՞ն. քա՛ւ լիցի. այլ նոցա յանցանօքն փրկութիւն հեթանոսաց. զի նախա՛նձ արկցէ նոցա[3509]։ 12 Իսկ եթէ յանցանքն նոցա մեծութիւն աշխարհի, եւ պարտութիւն նոցա մեծութիւն հեթանոսաց, որչափ եւս առաւել լրութիւն նոցա[3510]։ էկ 13 Այլ ձե՛զ ասեմ հեթանոսաց, ցորքան ժամանակս իցեմ հեթանոսաց առաքեալ, զպաշտօ՛նն իմ փառաւո՛ր առնեմ[3511]. 14 զի թերեւս նախա՛նձ արկից նոցա մարմնով իմով, եւ ապրեցուցի՛ց զոմանս ՚ի նոցանէ[3512]։ 15 Զի եթէ մերժո՛ւմն նոցա հաշտութիւն աշխարհի է. իսկ ընտրութիւնն զի՛նչ է, եթէ ոչ կենդանութիւն ՚ի մեռելոց[3513]։ 16 Իսկ եթէ սկիզբն սո՛ւրբ է, եւ զանգուածն, եւ արմատն, ապա եւ ո՛ստքն[3514]։ 17 Եթէ յոստոց անտի ոմանք փշրեցան, եւ դու որ ձիթենի վայրենի՛ էիր՝ պատուաստեցար ՚ի նոսա, եւ բաժանո՛րդ եղեր արմատոյն, եւ պարարտութեան ձիթենւոյն[3515], 18 մի՛ պարծիր առ ոստովքն. ապա թէ պարծիցիս, ո՛չ եթէ դու զարմատն ՚ի վեր ունիս, այլ արմատն զքեզ[3516]։ 19 Իսկ արդ՝ ասիցե՞ս. Ոստքն փշրեցան, զի ես պատուաստեցայ[3517]։ 20 Բարւո՛ք է, անհաւատութեամբն փշրեցան, եւ դու հաւատո՛վք հաստատեցար. մի՛ հպարտանար, այլ երկի՛ր[3518]։ 21 Զի եթէ Աստուած ՚ի բուն ոստսն ո՛չ խնայեաց, գուցէ երբէք եւ ՚ի քեզ ո՛չ խնայեսցէ[3519]։ 22 Արդ՝ տե՛ս զքաղցրութիւն՝ եւ զսաստկութիւնն Աստուծոյ. ՚ի վերայ կործանելոցն սաստկութիւն, եւ ՚ի վերայ քո քաղցրութիւն Աստուծոյ, եթէ կայցես ՚ի նմին քաղցրութեան. ապա թէ ոչ՝ եւ դո՛ւ կոճոպեսցիս[3520]։ 23 Եւ նոքա եթէ ո՛չ ՚ի նմին անհաւատութեանն կայցեն, պատուաստեսցին. զի կարօ՛ղ է Աստուած միւսանգամ պատուաստել զնոսա[3521]։ 24 Զի եթէ դու՝ ՚ի բուն վայրենի՛ ձիթենւոյ անտի հատար, եւ յանբո՛ւն քո ՚ի բարի՛ ձիթենւոջն պատուաստեցար, ո՛րչափ եւս առաւել նոքա՛ որ բունքն իսկ են՝ պատուաստեսցին յիւրեա՛նց ձիթենւոջն[3522]։ էբ 25 Ո՛չ կամիմ ե՛ղբարք, եթէ տգէտք իցէք խորհրդոյս այսմիկ, զի մի՛ յանձինս ձեր իցէք իմաստունք. զի կուրութիւն փո՛քր ՚ի շատէ եղեւ Իսրայէլի. մինչեւ լրումն հեթանոսաց մտցէ[3523], 26 եւ ապա ամենայն Իսրայէլ կեցցէ. որպէս եւ գրեա՛լ է. Եկեսցէ ՚ի Սիովնէ Փրկիչ, եւ դարձուսցէ՛ զամպարշտութիւնս Յակովբայ[3524]։ 27 Եւ այս նոցա որ յինէն ուխտ՝ յորժամ բարձի՛ց զմեղս նոցա։ 28 Ըստ աւետարանիս՝ թշնամի՛ք են վասն ձեր, ըստ ընտրութեանն՝ սիրելի՛ք վասն հարցն։ 29 Քանզի անզե՛ղջ են շնորհքն՝ եւ կոչումն Աստուծոյ[3525]։ 30 Զի որպէս եւ դուք երբեմն ապստամբք էիք յԱստուծոյ, եւ արդ ողորմութիւն գտէք առ նոցա ապստամբութեամբն[3526]. 31 նո՛յնպէս եւ նոքա այժմ ապստամբք եղեն առ ձերով ողորմութեամբդ. զի եւ նոքա ողորմութիւն գտցեն[3527]։ 32 Քանզի արգել Աստուած զամենեսին յանհաւանութիւն, զի ամենեցո՛ւն ողորմեսցի[3528]։ 33 Ո՞վ խորք մեծութեան եւ իմաստութեան եւ գիտութեանն Աստուծոյ. որպէս առանց քննելո՛յ են դատաստանք նորա, եւ առանց զննելո՛յ են ճանապարհք նորա[3529]։ 34 Զի ո՞վ գիտաց զմիտս Տեառն, կամ ո՞վ խորհրդակից լինիցի նմա[3530]. 35 կամ ո՞վ ետ նմա փոխ, եւ առնուցու փոխարէն ՚ի նմանէ[3531]։ 36 Զի ՚ի նմանէ՝ եւ նովաւ՝ եւ ՚ի նո՛յն ամենայն. նմա փա՛ռք յաւիտեանս. ամէն[3532]։

12
Գլուխ ԺԲ

ԺԷ 1 Աղաչեմ զձեզ ե՛ղբարք գթութեամբքն Աստուծոյ՝ պատրաստել զմարմինս ձեր պատարա՛գ կենդանի, սուրբ, հաճո՛յ Աստուծոյ, զխօսո՛ւն պաշտօնդ ձեր[3533]. 2 եւ մի՛ կերպարանիք կերպարանօք աշխարհիս այսորիկ. այլ նորոգեցարո՛ւք ՚ի նորոգութիւն մտաց ձերոց, առ ՚ի քննել ձեզ զլա՛ւն, եւ եթէ զինչ են կամքն Աստուծոյ, բարին եւ հաճոյն եւ կատարեալ[3534]։ 3 Զայս ասեմ շնորհօ՛քն Աստուծոյ որ տուեալ են ինձ՝ ամենայնի որ է ՚ի ձեզ, մի՛ առաւել ինչ խորհել քան զարժանն խորհելոյ. այլ ՚ի խորհելն զգաստանա՛լ իւրաքանչիւր, որպէս բաժանեաց Աստուած չա՛փ հաւատոց[3535]։ 4 Որպէս ՚ի միում մարմնի անդամս բազումս ունիմք. եւ անդա՛մքն ամենայն ո՛չ զնոյն գործ ունին[3536]. 5 նո՛յնպէս եւ բազումքս մի մարմին եմք ՚ի Քրիստոս. այլ իւրաքանչիւր միմեա՛նց անդամք եմք։ 6 Բայց ունիմք մեք շնո՛րհս ըստ շնորհացն, որ տուեալ են մեզ ազգս ազգս. եթէ մարգարէութիւն ըստ չափո՛յն հաւատոց[3537], 7 եթէ պաշտօն՝ ըստ պաշտամա՛նն, եթէ որ ուսուցանէն՝ ըստ վարդապետութեանն[3538]. 8 եթէ որ մխիթարէն՝ ըստ մխիթարութեանն. որ առա՛տն է՝ զուարթութեամբ, որ վերակացո՛ւն է՝ փութով, որ ողորմին՝ լրջմտութեամբ։ 9 Սէր՝ առա՛նց կեղծաւորութեան, ատեա՛լ զչար, զհե՛տ երթալ բարեա՛ց[3539]. 10 յեղբայրսիրութեան առ միմեա՛նս գթա՛ծք. ՚ի պատիւ զմիմեա՛մբք ելանել[3540]։ 11 ՚Ի փոյթ՝ մի՛ վեհերոտք. հոգւո՛վ եռացէ՛ք, Տեառն ծառայեցէ՛ք. 12 յուսով խնդացէ՛ք. նեղութեան համբերեցէ՛ք, աղօթից ստէ՛պ կացէք[3541], 13 ՚ի պէտս սրբոց հաղորդեցարո՛ւք. զհիւրասիրութեան զհե՛տ երթայք. 14 օրհնեցէ՛ք զանիծիչս ձեր, օրհնեցէ՛ք եւ մի՛ անիծանէք[3542]։ 15 Խնդալ ընդ խնդացօղս, լա՛լ ընդ լացօղս. 16 զնո՛յն միմեանց խորհիջի՛ք. մի՛ ամբարտաւանէք՝ այլ ընդ խոնա՛րհս զիջանիցի՛ք։ Մի՛ լինիք իմաստունք յանձինս ձեր[3543]. 17 մի՛ ումեք չարի չար հատուցանէք։ Խորհեցարո՛ւք զբարի՛ս առաջի ամենայն մարդկան[3544]։ 18 Եթէ հնար ինչ իցէ ձեզ՝ ընդ ամենայն մարդկան զխաղաղութիւն կալջիք[3545]։ 19 Մի՛ զանձանց վրէժ խնդրէք սի՛րելիք, այլ տո՛ւք տեղի բարկութեան. քանզի գրեա՛լ է. Իմ է վրէժխնդրութիւն, եւ ես հատուցից՝ ասէ Տէր[3546]։ 20 Այլ եթէ քաղցեալ է թշնամին քո, հա՛ց տուր նմա, եւ եթէ ծարաւի, ջո՛ւր տուր նմա. զայս արարեալ՝ կայծակո՛ւնս հրոյ կուտեսցես ՚ի գլուխ նորա[3547]։ 21 Մի՛ յաղթիր ՚ի չարէ. այլ յաղթեա՛ բարեա՛ւն չարին[3548]։

13
Գլուխ ԺԳ

1 Ամենայն անձն որ ընդ իշխանութեամբ է, ՚ի հնազանդութեա՛ն կացցէ. քանզի ո՛չ ուստեք է իշխանութիւն, եթէ ո՛չ յԱստուծոյ. եւ որ ենն, յԱստուծոյ կարգեալ են։ 2 Այսուհետեւ որ հակառակ կայ իշխանութեանն, Աստուծոյ հրամանին հակառակ կայ. եւ որք հակառակն կան, անձա՛նց դատաստանս ընդունին[3549]. 3 զի իշխանքն ո՛չ են յերկեւղ բարեաց գործոց, այլ չարեա՛ց։ Կամիս չերկնչե՞լ յիշխանութենէ անտի, զբարիս գործեա՛, եւ ընկալցիս գովութի՛ւն ՚ի նմանէ[3550]. 4 զի Աստուծոյ պաշտօնեայ է քեզ ՚ի բարիս. ապա եթէ չարագո՛րծ իցես, երկի՛ր. զի ո՛չ եթէ վայրապար ածեալ է սուսեր ընդ մէջ. Աստուծոյ սպասաւո՛ր է՝ վրէժխնդիր ՚ի բարկութիւն ա՛յնմ՝ որ զչարն գործիցէ[3551]։ 5 Վասն որոյ հա՛րկ է հնազանդ լինել, ո՛չ միայն վասն բարկութեանն, այլ եւ վասն խղճի՛ մտացն[3552]։ 6 Վասն այնորիկ եւ հա՛րկս հարկանէք, զի Աստուծոյ սպասաւորք են ՚ի նո՛յն կանխեալք։ 7 Արդ՝ հատուցէ՛ք ամենեցուն զպարտս. որում զհարկ՝ զհա՛րկն, որում զմաքս՝ զմա՛քսն, որում զերկեւղ՝ զերկե՛ւղն, որում զպատիւ՝ զպատի՛ւն[3553]։ 8 Եւ մի՛ ումեք պարտապան գտանիցիք, բա՛ց զմիմեանս սիրելոյ. զի որ սիրէ զընկերն, զօրէնսն կատարէ[3554]. 9 զՄի՛ շնայցեսն, եւ Մի՛ սպանանիցես, եւ Մի՛ գողանայցես, եւ Մի՛ սուտ վկայիցես, եւ Մի՛ ցանկանայցես. եւ եթէ ա՛յլ ինչ պատուիրան է՝ յայն բան բովանդակին, եթէ. Սիրեսցե՛ս զընկեր քո իբրեւ զանձն քո[3555]։ 10 Սէր՝ ընկերի իւրում չար ո՛չ առնէ. լրո՛ւմն օրինացն սէ՛ր է։ 11 Եւ զայս գիտասջի՛ք վասն ժամանակիս. զի արդ՝ ժա՛մ իսկ է մեզ ՚ի քնո՛յ զարթնուլ. զի այժմ մե՛րձ է մեզ փրկութիւն՝ քան յորժամ հաւատացա՛քն[3556]. 12 գիշերն մերժեցաւ, եւ տի՛ւն մերձեցաւ. ՚ի բա՛ց արասցուք այսուհետեւ զգործսն խաւարի, եւ զգեցցո՛ւք զզէնն լուսոյ[3557]։ 13 Իբրեւ ՚ի տունջեա՛ն զգաստացեալք շրջեսցո՛ւք. մի՛ անառակութեամբք՝ եւ արբեցութեամբք, եւ մի՛ խառն ընկողնօք՝ եւ պղծութեամբք, եւ մի՛ նախանձու՝ եւ հակառակութեամբք[3558]. 14 այլ զգեցարո՛ւք զՏէր Յիսուս Քրիստոս. եւ մարմնոյ խնամ մի՛ տանիք ՚ի ցանկութիւն[3559]։

14
Գլուխ ԺԴ

1 Այլ զտկարացեալն ՚ի հաւատս՝ ընկալարո՛ւք, մի՛ խղճիւ երկմտութեանց[3560]։ 2 Ոմն հաւատայ ուտե՛լ զամենայն. եւ որ հիւանդն է՝ բանջա՛ր կերիցէ[3561]։ 3 Որ ուտէն, զայն որ ո՛չն ուտէ, մի՛ անգոսնեսցէ. եւ որ ո՛չն ուտէ, զայն որ ուտէն, մի՛ դատեսցի. քանզի Աստուած զնա ընկալաւ[3562]։ 4 Դու ո՞վ ես որ դատիս զայլոյ ծառայ. իւրո՛ւմ Տեառն կայ կամ անկանի. բայց կացցէ, զի կարօղ է Տէրն հաստատել զնա[3563]։ 5 Ոմն պահէ օ՛ր ըստ օրէ, եւ ոմն պահէ զօ՛ր հանապազ. իւրաքանչիւրոք զի՛ւր միտս հաճեսցէ[3564]։ 6 Որ խորհի զօրն, Տեառն խորհի. եւ որ ո՛չն խորհի զօրն, Տեառն չխորհի. եւ որ ուտէ, Տեառն ուտէ, եւ գոհանայ զԱստուծոյ. եւ որ ո՛չն ուտէ, Տեառն չուտէ, եւ գոհանա՛յ զԱստուծոյ[3565]։ 7 Զի ո՛չ ոք ՚ի մէնջ անձամբ կեայ, եւ ո՛չ անձամբ մեռանի։ 8 Եթէ կեամք՝ Տեառն կեամք, եւ եթէ մեռանիմք՝ Տեառն մեռանիմք. եւ արդ՝ եթէ կեամք եւ եթէ մեռանիմք՝ Տեառն եմք[3566]։ 9 Քանզի ՚ի նոյն իսկ եւ Քրիստոս մեռաւ՝ եւ եկեաց, զի մեռելո՛ց եւ կնդանեաց առ հասարակ տիրեսցէ[3567]։ 10 Դու զի՞ դատիս զեղբայր քո. կամ ընդէ՞ր անգոսնես զեղբայր քո. քանզի ամենեքին կալոց եմք առաջի ատենին Քրիստոսի[3568]։ 11 Զի գրեալ է. Կենդանի՛ եմ ես՝ ասէ Տէր. զի ինձ կրկնեսցի ամենայն ծունր, եւ ամենայն լեզու խոստովան լիցի Աստուծոյ[3569]։ 12 Ապա ուրեմն իւրաքանչիւրոք ՚ի մէնջ ընդ անձին համարս տացէ Աստուծոյ[3570]։ 13 Այսուհետեւ մի՛ զմիմեանս դատեսցուք. այլ առաւել զայս դիք ՚ի մտի, չդնել գայթագղութիւն եղբօրն։ 14 Զայս գիտեմ եւ հաստատեա՛լ եմ ՚ի Քրիստոս Յիսուս, զի ո՛չինչ է պիղծ նովաւ. բայց այնմ որ համարիցի ոք ինչ պիղծ, նմա՛ է պիղծ[3571]։ 15 Զի եթէ վասն կերակրոյ եղբայրն քո տրտմի, ո՛չ եւս սիրով գնացեր. մի՛ կերակրովն քո զնա կորուսաներ, վասն որոյ Քրիստոսն մեռաւ[3572]։ 16 Մի՛ հայհոյեսցի բարին ձեր։ 17 Զի ո՛չ է արքայութիւնն Աստուծոյ կերակուր եւ ըմպելի, այլ արդարութիւն, եւ խաղաղութիւն, եւ խնդութիւն ՚ի Հոգին Սուրբ[3573]։ 18 Զի որ յայսմ ծառայէ Քրիստոսի, հաճոյ է Աստուծոյ՝ եւ ընտի՛ր մարդկան։ 19 Ապա այսուհետեւ զհե՛տ երթիցուք խաղաղութեան, եւ զշինութեան որ առ միմեանս[3574]։ 20 Մի՛ վասն կերակրոյ քակեր զգործ Աստուծոյ. ամենայն ինչ սուրբ է. այլ չար այնմ մարդոյ է, որ խղճի՛ւն ուտիցէ։ 21 Լա՛ւ է ո՛չ ուտել միս, եւ ո՛չ ըմպել գինի. եւ ո՛չ որով եղբայրն քո գայթագղի, կամ գթէ, կամ տկարանայ։ 22 Դու՝ ապաքէն հաւատս ունիս, կա՛լ առանձինն առաջի Աստուծոյ. երանի՛ որ ո՛չ դատեսցի զանձն, որով զընկերն փորձիցէ[3575]։ 23 Բայց որ խղճէն, թէպէտ եւ ուտիցէ՝ դատապարտեալ է. զի ո՛չ ըստ հաւատոց. զի ամենայն ինչ որ ո՛չ ՚ի հաւատոց է՝ մե՛ղք են[3576]։ 24 Այլ այնմ որ կարօղն է հաստատել զձեզ ըստ աւետարանիս իմում, եւ ըստ քարոզութեանն Յիսուսի Քրիստոսի, ըստ յայտնութեան խորհրդոյն, ժամանակօքն յաւիտենից լռեցելոյ[3577], 25 եւ յայտնելոյ այժմիկ ՚ի ձեռն գրոց մարգարէականաց, ըստ հրամանի մշտնջենաւորին Աստուծոյ, ՚ի հնազանդութիւն հաւատոց, յամենայն հեթանոսս ծանուցելոյ, Միայնոյ իմաստնոյն Աստուծոյ, ՚ի ձեռն Յիսուսի Քրիստոսի, որում փա՛ռք յաւիտեանս. ամէն[3578]։

15
Գլուխ ԺԵ

ԺԸ էգ 1 Պարտ է մեզ որ կարօ՛ղս եմք՝ զտկարութիւն տկարացն բառնա՛լ. եւ մի՛ անձանց եւ եթ հաճոյ լինել[3579]։ 2 Այլ իւրաքանչիւրոք ՚ի մէնջ ընկերին հաճո՛յ լիցի ՚ի բարիս՝ վասն շինութեան[3580]։ 3 Քանզի եւ Քրիստոս ո՛չ եթէ անձին հաճոյ եղեւ, այլ որպէս եւ գրեա՛լ է. Նախատինք նախատչա՛ց քոց անկան ՚ի վերայ իմ[3581]։ 4 Բայց որ ինչ գրեցա՛ւն, ՚ի մե՛ր վարդապետութիւն գրեցաւ. զի համբերութեամբ եւ մխիթարութեա՛մբ գրոց զյո՛յսն ընկալցուք[3582]։ 5 Այլ Աստուած համբերութեան եւ ամենայն մխիթարութեան՝ տացէ ձեզ զնո՛յն խորհել ընդ միմեանս ըստ Յիսուսի Քրիստոսի[3583]. 6 զի միաբանութեամբ ՚ի մի բերան՝ փառաւո՛ր առնիցէք զԱստուած եւ զՀայր Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի։ 7 Վասն որոյ ընկալարո՛ւք զմիմեանս, որպէս եւ Քրիստոս ընկալա՛ւ զձեզ ՚ի փա՛ռս Աստուծոյ։ 8 Այլ ասեմ, թէ Քրիստոսի սպասաւոր թլփատութեանն լինել՝ վասն ճշմարտութեանն Աստուծոյ էր, առ ՚ի հաստատո՛ւն առնելոյ զաւետիս հարցն[3584]։ 9 Այլ հեթանոսք վասն ողորմութեան փառաւո՛ր առնեն զԱստուած. որպէս եւ գրեալ է. Վասն այսորիկ գոհացայց զքէն ՚ի հեթանոսս, եւ անուան քում սաղմոս ասացից։ 10 Եւ դարձեալ՝ թէ. Ուրա՛խ եղերուք հեթանոսք ընդ ժողովրդեան նորա[3585]։ 11 Եւ դարձեալ՝ թէ. Օրհնեցէ՛ք ամենայն հեթանոսք զՏէր, եւ գովեցէ՛ք զնա ամենայն ժողովուրդք[3586]։ 12 Եւ դարձեալ Եսայի ասէ. Եղիցի արմատն Յեսսեայ, եւ որ կանգնելոցն է իշխան հեթանոսաց, ՚ի նա հեթանո՛սք յուսասցին։ 13 Այլ Աստուած յուսոյ՝ լի՛ արասցէ զձեզ ամենայն խնդութեամբ եւ խաղաղութեամբ, առաւելո՛ւլ ձեզ յուսով՝ զօրութեամբ Հոգւոյն Սրբոյ[3587]։

ԺԹ էդ 14 Հաստատեալ եմ եւ ե՛ս ինքնին եղբա՛րք իմ՝ վասն ձեր, զի դուք լի՛ էք բարութեամբ, լի՛ էք ամենայն գիտութեամբ, կարօ՛ղ էք զմիմեանս խրատել[3588]։ 15 Այլ համարձակագո՛յնս գրեցի առ ձեզ եղբա՛րք՝ փոքր ՚ի շատէ, իբրեւ յիշեցուցանելո՛վ ձեզ վասն շնորհացն որ տուեալ են ինձ յԱստուծոյ[3589]. 16 լինել ինձ սպասաւո՛ր Յիսուսի Քրիստոսի ՚ի հեթանոսս. ըղձակե՛րտս առնել զաւետարանն Աստուծոյ, զի եղիցի պատարագն հեթանոսաց ընդունելի՛, սրբեալ Հոգւովն Սրբով[3590]։ 17 Ունիմք այսուհետեւ պարծանս ՚ի Քրիստոս Յիսուս առ Աստուած[3591]։ 18 Քանզի ո՛չ իշխեմ խօսել ինչ զոր ոչ գործեաց Քրիստոս ինեւ ՚ի հնազանդութիւն հեթանոսաց՝ բանիւք եւ արդեամբք[3592], 19 զօրութեամբ նշանաց եւ արուեստից, զօրութեամբ Հոգւոյն Սրբոյ. որպէս ինձ յԵրուսաղեմէ մինչեւ ՚ի կողմանս Լիւրիկացւոց, լնո՛ւլ զաւետարանն Քրիստոսի[3593]։ 20 Այնպէս առատացեալ յաւետարանել, ո՛չ ուր անուանեցաւ Քրիստոս, զի մի՛ իբրեւ յայլոյ հիման վերայ շինիցեմ. այլ որպէս եւ գրեալ է[3594], 21 թէ որոց ո՛չ պատմեցաւ վասն նորա՝ տեսցեն. եւ որոց ո՛չ իցէ լուեալ՝ ՚ի միտ առցեն։ 22 Վասն որոյ շա՛տ խափանեցայ գա՛լ առ ձեզ։ 23 Բայց ա՛րդ՝ ո՛չ եւս գոյ ինձ տեղի ՚ի կողմանս յայսոսիկ. եւ անծո՛ւկ յոյժ ունիմ ՚ի բազո՛ւմ ամաց գալ առ ձեզ[3595]։ 24 Յորժամ անցանիցեմ ՚ի Սպանիա, ակն ունիմ յանցանելն առ նոսա՝ տեսանե՛լ զձեզ. եւ ՚ի ձէնջ յուղարկե՛լ անդր, եթէ նա՛խ իսկ փո՛քր ՚ի շատէ ձեւք լցայց[3596]։ 25 Բայց այժմ երթամ յԵրուսաղէմ պաշտե՛լ զսուրբսն։ 26 Քանզի հաճոյ թուեցաւ Մակեդոնացւոցն եւ Աքայեցւոցն՝ հաղորդութի՛ւն ինչ առնել ընդ աղքատս սրբոցն՝ որ ենն յԵրուսաղէմ։ 27 Հաճոյ թուեցաւ, քանզի եւ պարտապան իսկ են նոցա. զի եթէ հոգեւորացն նոցա հաղորդ եղեն հեթանոսք, պարտին եւ մարմնաւորա՛ցն կցորդ լինել[3597]։ 28 Արդ՝ զայս կատարեալ, եւ կնքեալ զպտուղն նոցա, անցի՛ց առ ձեւք ՚ի Սպանիա[3598]։ 29 Զայս գիտեմ, զի ՚ի գալն իմում առ ձեզ, լրութեամբ օրհնութեան եկից[3599]։ էե 30 Աղաչեմ զձեզ ե՛ղբարք ՚ի ձեռն Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի, եւ սիրո՛վ Հոգւոյն, պատերազմակի՛ց լինել ինձ յաղօթս վասն իմ առ Աստուած[3600]. 31 զի ապրեցա՛յց յապստամբա՛ցն որ ՚ի Հրէաստանի են. եւ պաշտօնն իմ որ յԵրուսաղէմ, ընդունելի՛ լիցի սրբոցն[3601]. 32 զի խնդութեամբ եկեալ առ ձեզ ՚ի կամս Աստուծոյ, հանգեա՛յց ընդ ձեզ[3602]։ 33 Եւ Աստուած խաղաղութեան եղիցի ընդ ձեզ ամենեսեան. ամէն[3603]։

16
Գլուխ ԺԶ

1 Յա՛նձն առնեմ ձեզ զՓիբէ զքո՛յր մեր, որ է սպասաւոր եկեղեցւոյն Կենքրացւոց. 2 զի զնա ընկալջիք ՚ի Տէր՝ արժանի՛ սրբոց, եւ վերակացո՛ւ լինիջիք նմա՝ յո՛ր պէտս իրաց եւ կոչեսցէ զձեզ. քանզի եւ նա վերակացու եղեւ բազմաց, եւ ի՛նձ իսկ ՚ի գլխովին[3604]։ 3 Ողջո՛յն տաջիք Պրիսկեա՛յ եւ Ակիւղեայ՝ գործակցաց իմոց ՚ի Քրիստոս Յիսուս[3605]. 4 որք ընդ անձին իմոյ զիւրեա՛նց պարանոցս մատուցին. զորոց ո՛չ ես միայն գոհանամ, այլ եւ ամենայն եկեղեցիք հեթանոսաց. 5 եւ առտնին եկեղեցւոյն նոցա։ Ողջո՛յն տաջիք Եպենտեայ սիրելւոյ իմոյ, որ է պտուղ Ասիացւոց ՚ի Քրիստոս։ 6 Ողջո՛յն տաջիք Մարեայ, որ բազում վաստակս վաստակեաց ՚ի ձեզ։ 7 Ողջո՛յն տաջիք Անդրոնիկեայ եւ Յունեայ ազգականաց իմոց՝ եւ գերեկցաց, որք երեւելի՛քն իսկ են յառաքեալս. որք եւ յառաջ իսկ քան զիս եղեն ՚ի Քրիստոս[3606]։ 8 Ողջո՛յն տաջիք Ամպղեայ սիրելւոյ իմոյ ՚ի Տէր։ 9 Ողջո՛յն տաջիք Ուրբանեայ գործակցի իմոյ ՚ի Տէր, եւ Ստաքեայ սիրելւոյ իմոյ[3607]։ 10 Ողջո՛յն տաջիք Ապելլեայ՝ որ ընտիրն է ՚ի Տէր։ 11 Ողջո՛յն տաջիք նոցա որ յԱրիստաբուլեայ տանէ անտի իցեն։ Ողջո՛յն տաջիք Հերովդիոնեա՛յ ազգականի իմում։ Ողջո՛յն տաջիք այնոցիկ՝ որ ՚ի Նարկիսեայ տանէն իցեն ՚ի Տէր[3608]։ 12 Ողջո՛յն տաջիք Տրիփոսեայ եւ Տրիփոնեայ, վաստակաւորաց ՚ի Տէր։ Ողջո՛յն տաջիք Պերսիդեայ սիրելւոյ, որ բազում վաստակս վաստակեաց ՚ի Տէր[3609]։ 13 Ողջո՛յն տաջիք Ռուփայ ընտրելոյ ՚ի Տէր, եւ մօր նորա եւ իմոյ[3610]։ 14 Ողջո՛յն տաջիք Ասիւնկրիտեայ, Փլեգոնտեայ, Երմեայ, Պատրովբայ, Երմեայ, եւ որ ընդ նոսա եղբարք իցեն[3611]։ 15 Ողջո՛յն տաջիք Փիլողոգեայ, եւ Յուլեայ, Ներեայ, եւ քեռ նորա Ողիմպիայ, եւ որ ընդ նոսա սուրբք ամենեքին իցեն[3612]։ 16 Ողջո՛յն տաջիք միմեանց ՚ի համբոյր սրբութեան։ Ողջո՛յն տան ձեզ ամենայն եկեղեցիք Քրիստոսի։ էզ 17 Աղաչեմ զձեզ ե՛ղբարք, գիտե՛լ զայնպիսիսն, որ հերձուա՛ծս եւ գայթագղութիւնս առնիցեն արտաքոյ վարդապետութեանն՝ զոր դուքն ուսարուք. եւ խորշեցարո՛ւք ՚ի նոցանէ։ 18 Զի այնպիսիքն Տեառն մերոյ Քրիստոսի ո՛չ ծառայեն, այլ իւրեա՛նց որովայնին. եւ քաղցրաբանութեամբ եւ օրհնութեամբ պատրե՛ն զսիրտս անմեղաց[3613]։ 19 Զի ձե՛ր հնազանդութիւնդ առ ամենեսեան հասեալ է. եւ արդ՝ ՚ի ձեզ ուրախ եմ. բայց կամի՛մ զձեզ իմաստունս լինել ՚ի բարիս, եւ անմեղս ՚ի չարիս[3614]։ 20 Եւ Աստուած խաղաղութեան խորտակեսցէ՛ զՍատանայ ընդ ոտի՛ւք ձերովք մե՛րձ ընդ մերձ։ Շնորհք Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի ընդ ձեզ։ 21 Ողջո՛յն տայ ձեզ Տիմոթէոս եղբայր, եւ գործակից իմ, եւ Ղուկիոս, եւ Յասովն, եւ Սոսիպատրոս, ազգականք իմ։ 22 Ողջոյն տա՛մ ձեզ եւ ես Տերտիոս, որ զթուղթս գրեցի ՚ի Տէր[3615]։ 23 Ողջոյն տայ ձեզ Գայիոս ասպնջակա՛ն իմ, եւ ամենայն եկեղեցւոյն։ Ողջոյն տայ ձեզ Երաստոս շահա՛պ քաղաքիս, եւ Կուարտոս եղբայր[3616]։ 24 Այլ ա՛յնմ որ կարօ՛ղն է հաստատել զձեզ ըստ աւետարանիս իմում, եւ ըստ քարոզութեանն Յիսուսի Քրիստոսի, ըստ յայտնութեա՛ն խորհրդոյն, ժամանակօքն յաւիտենից լռեցելոյ. 25 եւ յայտնելոյ այժմիկ ՚ի ձեռն գրոց մարգարէականաց, ըստ հրամանի մշտնջենաւորին Աստուծոյ, ՚ի հնազանդութիւն հաւատոց. յամենայն հեթանոսս ծանուցելոյ[3617], 26 Միայնոյ իմաստնոյն Աստուծոյ, ՚ի ձեռն Յիսուսի Քրիստոսի. նմա փա՛ռք յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն[3618]։ 27 Շնորհք Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի ընդ ձեզ ամենեսեան[3619]։

Առ Հռոմայեցիս գրեցաւ ՚ի Կորնթոսէ ՚ի ձեռն Փիբեայ սարկաւագի։ Տունք ջի̃[3620]։