1 Որդւոյ Դաւթի թագաւորի Իսրայէլի յԵրուսաղէմ[7796]։
Ա 2 Ճանաչել զիմաստութիւն եւ զխրատ, 3 իմանա՛լ զբանս հանճարոյ. ընդունել զդարձուածս բանից։ ՚Ի մի՛տ առնուլ զարդարութիւն ճշմարիտ, եւ ուղղել զիրաւունս։ 4 Զի տացէ անմեղաց զխորագիտութիւն. մանկանց տղայոց զմիտս եւ զհանճար։ 5 Որոց իբրեւ լուիցէ իմաստունն՝ իմաստնագո՛յն լիցի, իսկ որ հանճարեղն իցէ՝ զառաջնորդութիւն ստասցի[7797]։ 6 ՚Ի մի՛տ առցէ զառակս եւ զբանս խորինս, զճառս իմաստնոց եւ զառակս նոցա։ 7 Սկիզբն իմաստութեան երկեւղ Տեառն. հանճա՛ր բարի ամենեցուն որ առնեն զնա. պաշտօ՛ն բարի առ Աստուած՝ սկիզբն զգօնութեան. զիմաստութիւն եւ զխրատ՝ ամպարիշտք անգոսնեն։ 8 Լո՛ւր որդեակ խրատու հօր քոյ, եւ մի՛ մերժեր զօրէնս մօր քոյ. 9 զի պսակ շնորհաց ընկալցի գլո՛ւխ քո. եւ մանեակ ոսկի ՚ի պարանոցի քում[7798]։
Բ 10 Որդեակ՝ մի՛ խաբեսցեն զքեզ ա՛րք ամպարիշտք. եւ մի՛ ախորժեսցես՝ 11 եթէ կոչեսցեն զքեզ՝ եւ ասիցեն. Ե՛կ ընդ մեզ՝ կցո՛րդ լեր արեան. ծածկեսցուք յերկրի զայր արդար ՚ի տարապարտուց[7799]։ 12 Կլցո՛ւք զնա կենդանւոյն իբրեւ դժոխք. եւ բարձցուք զյիշատակս նորա յերկրէ. 13 եւ զստացուածս նորա զպէսպէսս ըմբռնեսցո՛ւք. լցցուք զտունս մեր աւարաւ։ 14 Զվիճակ քո ա՛րկ ընդ մեզ. քսակ հասարակա՛ց ստասցուք ամենեքեան. գանձարան ՚ի միասի՛ն եղիցի մեր։ 15 Որդեակ՝ մի՛ երթար ճանապա՛րհ ընդ նոսա. խոտորեա՛ զոտն քո ՚ի շաւղաց նոցա։ 16 Զի ոտք նոցա ՚ի չարիս ընթանան, եւ արագունք են հեղուլ զարիւն[7800]։ 17 Զի ո՛չ եթէ տարապարտուց ձգեն գործիս թռչնոց[7801]. 18 զի նոքին իսկ որ սպանութեանն հաղորդք են՝ գանձեն անձանց իւրեանց զչարիս. կործանումն արանց անօրինաց չար է[7802]։ 19 Ա՛յս ճանապարհք են ամենեցուն որ գործեն զանօրէնս. զի ամպարշտութեամբն զանձինս իւրեանց սատակեն։
Գ 20 Իմաստութիւն յելս ճանապարհաց գովի՛, եւ ՚ի հրապարակս համարձակութիւն բերէ. 21 եւ ՚ի գլուխս պարսպաց քարոզի, եւ առ դրունս հզօրաց յաճախէ. եւ ՚ի դրունս քաղաքաց համարձակեալ խօսի։ 22 Ցորքան ժամանակս անմեղք իցեն զհետ արդարութեան, մի՛ ամաչեսցեն։ Իսկ անմիտք ցանկացօղք թշնամանաց՝ ամպարշտեալք ատեցին զիմաստութիւն[7803]. 23 եւ դատապարտք եղեն յանդիմանութեանց։ Ահաւասիկ առաջի առնեմ ձեզ զհոգւոյ իմոյ զպատգամս. ուսուցից զբանս իմ ձեզ[7804]։ 24 Քանզի կոչէի եւ ո՛չ լսէիք՝ յերկարէի զբանս իմ՝ եւ ո՛չ անսայիք։ 25 Այլ ապա՛խտ առնէիք զխորհուրդս իմ. եւ յանդիմանութեանց իմոց ո՛չ անսայիք։ 26 Այսուհետեւ՝ ե՛ս ծիծաղեցայց զկորստեամբ ձերով. եւ ոտնհա՛ր եղէց՝ յորժամ գայցէ նեղութիւն եւ պաշարումն[7805]։ 27 Եւ յորժամ հասանիցէ ձեզ յանկարծակի խռովութիւն, եւ կործանումն ՚ի նմանութիւն մրրկի գայցէ. կամ յորժամ հասանիցէ ձեզ սատակումն[7806], 28 իցէ զի կարդայցէք առ իս՝ եւ ես ո՛չ լսիցեմ ձեզ։ Խնդրեսցեն զիս չարք՝ եւ ո՛չ գտանիցեն. 29 զի ատեցին զիմաստութիւն. եւ զերկեւղ Տեառն ո՛չ խնդրեցին[7807]։ 30 Եւ ո՛չ կամէին անսալ խորհրդոց իմոց, եւ արհամարհեցին զյանդիմանութիւնս իմ[7808]։ 31 Այսուհետեւ կերիցե՛ն զպտուղս ճանապարհաց իւրեանց. եւ իւրեանց ամպարշտութեամբն յագեսցին։ 32 Փոխանակ զի զրկէի՛ն, զտղայս կոտորեցի՛ն. եւ կշտամբութիւն զամպարիշտս սատակեսցէ՛[7809]։ 33 Իսկ որ ինձ լսէ՝ բնակեսցէ յուսով. եւ դադարեսցէ աներկեւղ յամենայն չարութենէ։
Դ 1 Որդեակ՝ եթէ ընկալեալ զպատգամս պատուիրանի իմոյ ծածկեսցես յանձին քում. 2 լուիցէ իմաստութեան ունկն քո. եւ առակեսցես զսիրտ քո ՚ի հանճար. եւ աւանդեսցես զնա որդւոյ քում ՚ի խրատ[7810]։ 3 Զի եթէ զիմաստութիւն կոչեսցես ՚ի քեզ, եւ հանճարո՛յ տացես զանձն քո[7811]. 4 եւ եթէ խնդրեսցես զնա իբրեւ զարծաթ ընտիր. եւ իբրեւ զգա՛նձս քննեսցես զնա։ 5 Յայնժամ ՚ի մի՛տ առցես զերկեւղ Տեառն, եւ զբարութիւն Աստուծոյ գտցես[7812]։ 6 Զի Տէ՛ր տայ զիմաստութիւն. եւ յերեսաց նորա գիտութիւն եւ հանճար։ 7 Գանձէ՛ ուղղոց զփրկութիւն. վերակացո՛ւ լինի գնացից նոցա[7813]։ 8 Պահել զճանապարհս իրաւանց. եւ զճանապարհս երկիւղածաց իւրոց ամրացուսցէ[7814]։ 9 Յայնժամ ՚ի մի՛տ առցես զարդարութիւն եւ զիրաւունս. եւ ուղղեսցես զամենայն շաւիղս բարութեան։ 10 Զի եթէ եկեսցէ իմաստութիւն ՚ի միտս քո. եւ զհանճար անձին քում բարի՛ համարեսցիս լինել։ 11 Խորհուրդք բարեաց զգուշասցին զքեւ՝ եւ միտք սուրբք պահեսցե՛ն զքեզ։ 12 Զի ապրեցուսցես զքեզ ՚ի ճանապարհէ չարէ, եւ յառնէ որ խօսիցի եւ ո՛չ ինչ հաւատարիմս[7815]։ 13 Ո՛հ որոց թողեալ իցէ զճանապարհս ուղիղս՝ գնա՛լ ՚ի ճանապարհս խաւարինս[7816]։ 14 Որ ուրա՛խ լինիցին ընդ չարիս, եւ խնդայցեն ընդ խոտորումն չարութեան[7817]։ 15 Որոց թեւր իցեն ճանապարհք իւրեանց, եւ կամակոր շաւիղք նոցա[7818]։ 16 Հեռի՛ առնել զքեզ յուղիղ ճանապարհէ, եւ օտարացուցանել յարդար խորհրդոց։ Որդեա՛կ իմ, մի՛ հասցեն քեզ խորհուրդք չարք[7819], 17 որոց թողեալ իցէ զուսումն մանկութեան. 18 եւ մոռացեալ զուխտն աստուածեղէն։ Զի եդ մերձ ՚ի մահ զտուն իւր, եւ մօտ ՚ի դժոխս՝ ընդ երկրածինս զշաւիղս իւր։ 19 Ամենեքեան որ գնան ընդ նոսա՝ ո՛չ դարձցին. այլ եւ ՚ի զղջումն եւս եկեսցեն։ Եւ ո՛չ ժամանեսցեն ՚ի ճանապարհս ուղիղս. եւ ո՛չ հասցեն ՚ի տարեկանս կենդանութեան[7820]։ 20 Զի եթէ գնացեալ էր ՚ի ճանապարհս բարիս, գտանէին արդեւք զշաւիղս արդարութեան զդիւրինս։ Քաղցրացեալք եղիցին բնակիչք երկրի. անմե՛ղք մնասցեն ՚ի նմա[7821]։ 21 Զի ուղիղք բնակեսցեն յերկրի. եւ անարատք մնասցեն ՚ի նմա[7822]։ 22 Ճանապարհք ամպարշտաց կորիցե՛ն յերկրէ. եւ անօրէնք մերժեսցին ՚ի նմանէ։
Ե 1 Որդեակ՝ զօրէնս իմ մի՛ մոռանար. եւ զբանս իմ պահեսցես ՚ի սրտի քում[7823]։ 2 Զի ընդերկարութիւն կենաց, եւ ամք կենդանութեան եւ խաղաղութեան յաւելցին քեզ[7824]։ 3 Ողորմութիւն եւ հաւատք ՚ի քէն մի՛ պակասեսցեն։ Արկ զնոսա ընդ պարանոց քո, եւ գրեա՛ զնոսա յընդարձակութիւն սրտի քո. 4 եւ գտցես շնորհս։ Եւ խորհեա՛ց զբարիս առաջի Տեառն եւ մարդկան։ 5 Լե՛ր յուսացեալ ՚ի Տէր յամենայն սրտէ քումմէ. եւ յիմաստութիւն քո մի՛ հպարտանար։ 6 Յամենայն ճանապարհս քո ծանի՛ր զնա զի ուղի՛ղ արասցէ զճանապարհս քո. եւ ոտն քո մի՛ գայթագղեսցի[7825]։ 7 Մի՛ լինիր իմաստուն յաչս անձին քոյ՝ այլ երկի՛ր ՚ի Տեառնէ, եւ խոտորեա՛ յամենայն չարութենէ։ 8 Ապա բժշկութիւն եղիցի մարմնոյ քում. եւ դարման ոսկերաց քոց։
Զ 9 Պատուեա՛ զՏէր ՚ի քո՛ց արդար վաստակոց. եւ հան նմա պտուղ ՚ի քո՛ց արդարութեան արմտեաց[7826]։ 10 Զի լցցին շտեմարանք քո լիութեամբ ցորենոյ. եւ գինեաւ հնձանք քո առաւել եւս բղխեսցեն[7827]։ 11 Որդեակ՝ մի՛ լքանիր ՚ի խրատու Տեառն, եւ մի՛ լուծանիցիս յանդիմանեալ ՚ի նմանէ[7828]։ 12 Զի զոր սիրէ Տէր՝ խրատէ՛ տանջէ զամենայն որդի զոր ընդունի։
Է 13 Երանեա՛լ է այր որ եգիտ զիմաստութիւն, եւ մահկանացու՝ որ ետես զհանճար։ 14 Զի լա՛ւ է զվաճառն զայն գտանել՝ քան զգանձս ոսկւոյ եւ արծաթոյ[7829]։ 15 Պատուականագո՛յն է նա քան զականս պատուականս. եւ ո՛չ ինչ է չար որ հակառակ կայցէ նմա։ Յայտնի՛ է ամենեցուն որ մերձին ՚ի նա. եւ ամենայն ինչ որ պատուակա՛ն է՝ շարժէ զնա[7830]։ 16 Զի երկայնաւուրք եւ ամք կենաց յաջմէ իւրմէ, եւ յահեկէ իւրմէ փառք եւ մեծութիւն։ ՚Ի բերանոյ բղխէ արդարութիւն. զօրէնս եւ զողորմութիւն ՚ի լեզուի իւրում կրէ[7831]։ 17 Ճանապարհք նորա ճանապարհք բարեաց, եւ ամենայն շաւիղք նորա խաղաղութեամբ։ 18 Փա՛յտ կենաց է ամենեցուն որ պատսպարին ՚ի նա, եւ որ յենուն ՚ի նա իբրեւ ՚ի Տէր հաստատութեամբ։ 19 Աստուած իմաստութեամբ հիմունս արկ երկրի. պատրաստեաց զերկինս խորհրդով. 20 հանճարով իւրով զանդունդս պատառեաց. եւ ամպք հոսեցին զանձրեւ[7832]։
Ը 21 Որդեակ՝ պահեա՛ զխորհուրդս իմ, եւ զիմաստութիւն[7833], 22 զի կեցցէ անձն քո, եւ շնորհք իցեն ՚ի վերայ պարանոցի քոյ. եղիցի՛ բժշկութիւն մարմնոյ քում, եւ դարմա՛ն ոսկերաց քոց[7834]։ 23 Զի գնասցես յուսով խաղաղութեան յամենայն ճանապարհս քո. եւ ոտն քո մի՛ գայթագղեսցի[7835]։ 24 Զի եթէ նստիցես՝ աներկեւղ իցես. եւ եթէ ննջեսցես՝ քա՛ղցր քունեսցես[7836]։ 25 Ո՛չ երկիցես ՚ի զարհուրանաց ՚ի վերայ հասելոց եւ յարշաւանաց ամպարշտաց ՚ի վերայ եկելոց[7837]։ 26 Զի Տէր եղիցի ՚ի վերայ ամենայն ճանապարհաց քոց. եւ հաստատեսցէ զոտն քո զի մի՛ գայթագղեսցի[7838]։
Թ 27 Մի՛ յապաղեր բարի առնել կարօտելոյ, յորժամ ձեռնհա՛ս իցես օգնել նմա։ 28 Մի՛ ասիցես թէ ե՛րթ եւ եկեսջիր, եւ վաղի՛ւ տաց. զի կարօղ եւս իցես բարի առնել. զի ո՛չ գիտես զինչ վաղիւն ծնանիցի քեզ[7839]։ 29 Մի՛ նիւթեր բարեկամի քում չարիս՝ որ յեցեալ եւ յուսացեալ իցէ ՚ի քեզ։ 30 Մի՛ թշնամանասէր լինիր մարդոյ ՚ի տարապարտուց. զի մի՛ չա՛ր ինչ գործեսցէ քեզ։ Մի՛ ստանար նախատինս յարանց չարաց. 31 եւ մի՛ նախանձիր ընդ ճանապարհս նոցա[7840]։ 32 Զի պի՛ղծ է առաջի Տեառն ամենայն անօրէն, եւ ընդ արդարս ո՛չ հաղորդի[7841]։ 33 Անէծք Տեառն ՚ի տունս ամպարշտաց. յարկք արդարոց օրհնին։ 34 Տէր ամբարտաւանից հակառա՛կ կայ. եւ տայ շնորհս խոնարհաց։ 35 Զփառս իմաստունք ժառանգեսցեն. իսկ անմիտք բարձրացուցին զանարգանս[7842]։
Ժ 1 Լուարո՛ւք մա՛նկունք զխրատ հօր. եւ անսացէ՛ք ստանալ զիմաստութիւն[7843]. 2 զի պարգեւս բարեաց պարգեւեցից ձեզ։ Զօրէնս իմ մի՛ թողուք. 3 զի որդի՛ եղեալ եմ եւ ես հպատակ հօր իմոյ, եւ սիրեցեալ յաչս մօր իմոյ։ 4 Որք ուսուցանէին զիս՝ եւ ասէին. Հաստատեսցի՛ բան մեր ՚ի սրտի քում։ Պահեա՛ զպատուիրանս իմ եւ կեա՛ց[7844]. 5 ստացի՛ր զիմաստութիւն. ստացի՛ր զհանճար՝ եւ մի՛ մոռանար։ Մի՛ արհամարհեր զպատգամս բերանոյ իմոյ, եւ մի՛ խոտորիր ՚ի բանից շրթանց իմոց։ 6 Մի՛ թողուր զնա, եւ պատսպարեսցէ զքեզ. սիրեա՛ զնա՝ եւ պահեսցէ՛ զքեզ։ 7 Սկիզբն զգօնութեան ստացի՛ր զիմաստութիւն. եւ յամենայն ճանապարհս քո ստացի՛ր զհանճար[7845]։ 8 Շուրջ փակեա՛ զնովաւ, եւ բարձրացուսցէ զքեզ. մեծարեա՛ զնա՝ եւ գիրկս արկցէ զքեւ[7846]։ 9 Զի տացէ՛ գլխոյ քում պսա՛կ շնորհաց. եւ պսակաւն վայելչութեան վերակացո՛ւ լիցի քեզ[7847]։
ԺԱ 10 Լո՛ւր որդեակ՝ եւ ընկա՛լ զբանս իմ. եւ բազմասցին ամք կենաց քոց. եւ յաճախեսցին ճանապարհք կենաց քոց[7848]։ 11 Զճանապարհս իմաստութեան ուսուցանեմ քեզ. խելամո՛ւտ առնեմ զքեզ ուղիղ շաւղաց[7849]։ 12 Զի եթէ գնայցես՝ ո՛չ խափանեսցին գնացք քո. եւ եթէ ընթանայցես՝ ո՛չ վաստակեսցիս։ 13 Բո՛ւռն հար զխրատուէ իմմէ՝ եւ մի՛ թողուցուս. այլ պահեա՛ զնա անձին քում ՚ի կեանս[7850]։ 14 ՚Ի ճանապարհս ամպարշտաց մի՛ երթայցես, եւ մի՛ նախանձիցիս ընդ ճանապարհս անօրինաց. 15 եւ ՚ի տեղւոջ ուր բնակիցեն՝ ընդ այն մի՛ անցանիցես։ Խոտորեա՛ ՚ի նոցանէ, եւ խորշեա՛ անտի[7851]։ 16 Զի ո՛չ ննջեն, եթէ ո՛չ չար գործիցեն։ Բարձեալ է քուն նոցա՝ եւ ո՛չ ննջեն[7852]. 17 որք ուտեն զկերակուրս ամպարշտութեան. եւ գինւով անօրէնութեան արբենան[7853]։ 18 Ճանապարհք արդարոց որպէս լո՛յս ծագեն առաջնորդեն եւ լուսաւորեն, մինչեւ տիւն լուսաւորեսցէ[7854]։ 19 Ճանապարհք ամպարշտաց խաւարինք. եւ ո՛չ գիտեն զիարդ գայթագղին։
ԺԲ 20 Որդեակ՝ իմո՛յ իմաստութեան անսա՛. եւ իմո՛ց բանից մատո՛ զունկն քո[7855]. 21 զի մի՛ պակասեսցին աղբեւրք քո։ Պահեա՛ զնոսա ՚ի սրտի քում. 22 զի կեա՛նք են որոց գտանենն զնա. եւ ամենայն մսեղւոյ՝ բժշկութիւն[7856]։ 23 Ամենայն պահպանութեամբ պահեա՛ զսիրտ քո. զի ՚ի սոցանէ՛ են ելք կենաց։ 24 ՚Ի բա՛ց արա ՚ի քէն զբերան կամակոր. եւ զշրթունս անիրաւս մերժեա՛ ՚ի քէն[7857]։ 25 Աչք քո ուղի՛ղ հայեսցին. եւ արտեւանունք քո արդա՛ր ակնարկեսցեն։ 26 Զշաւիղս ուղիղս արասցես ոտից քոց, եւ զճանապարհս քո ուղղեսցե՛ս։ 27 Մի՛ յաջ խոտորիցիս՝ եւ մի՛ յահեակ. դարձո՛ զոտն քո ՚ի ճանապարհէ չարէ։ Զի զճանապարհս որ յաջմէ են՝ գիտէ Աստուած. թի՛ւր են ճանապարհք՝ որ ՚ի ձախմէ են։ Այլ ինքն ուղի՛ղ արասցէ զշաւիղս քո, եւ զճանապարհս քո խաղաղութեամբ յառաջեցուսցէ[7858]։
ԺԳ 1 Որդեակ՝ իմոյ իմաստութեան անսա՛, եւ իմոց բանից մատո՛ զունկն քո[7859]. 2 զի պահեսցես զխորհուրդս բարեաց. զիմաստութիւն շրթանց իմոց պատուիրեմ քեզ։ Մի՛ հայիր ընդ կին չար. 3 զի մեղր կաթէ ՚ի շրթանց կնոջ պոռնկի, որ առ ժամանակ մի պարարէ՛ զքիմս քո. 4 բայց յետոյ դառնագո՛յն եւս գտանի քան զլեղի. եւ սրեալ առաւե՛լ քան զսո՛ւր երկսայրի[7860]։ 5 Զի ոտք անզգամի իջուցանեն զմերձաւորս նորա մահո՛ւ հանդերձ ՚ի դժոխս[7861]. 6 եւ հետք նորա չե՛ն հաստատուն։ Զի ՚ի ճանապարհս կենաց ո՛չ գնան. զե՛ղխ են ճանապարհք նորա՝ եւ ո՛չ յայտնիք[7862]։ 7 Արդ որդեակ՝ լո՛ւր ինձ. եւ մի՛ ապախտ առներ զբանս իմ[7863]։ 8 Հեռի՛ արա ՚ի նմանէ զճանապարհս քո. եւ մի՛ մերձենար ՚ի դրունս տանց նորա։ 9 Զի մի՛ մատնեսցես օտարաց զկեանս քո, եւ զստացուածս քո անողորմից[7864]։ 10 Զի մի՛ լցցին օտարք ՚ի զօրութենէ քումմէ. եւ մի՛ վաստակք քո ՚ի տունս այլո՛ց մտանիցեն[7865]։ 11 Եւ զղջասցի՛ս յետոյ յորժամ մաշիցին անդամք մարմնոյ քոյ[7866]. 12 եւ ասիցես՝ թէ զիա՞րդ ատեցի զխրատ. եւ ՚ի յանդիմանութեանց խոտորեցաւ սիրտ իմ։ 13 Ո՛չ լսէի ձայնի խրատտուի իմոյ, եւ ուսուցչի իմոյ ո՛չ մատուցանէի զունկն իմ[7867]։ 14 Սակաւիկ մեւս եւս եւ եղեալ էի ՚ի մէջ ամենայն չարեաց, ՚ի մէջ եկեղեցւոյ՝ եւ ժողովրդեան[7868]։ 15 Ա՛րբ ջուր ՚ի քո՛ց ամանոց, եւ ՚ի քոց ջրհորոց աղբիւրաց։ 16 Բղխեսցեն քեզ ջուրք քո ՚ի քումմէ աղբիւրէ, եւ ՚ի քո՛ հրապարակս գնասցեն ջուրք քո[7869]։ 17 Եղիցին քե՛զ միայնոյ լինել, եւ մի՛ ոք օտար հաղորդեսցէ քեզ[7870]։ 18 Աղբեւր ջրոյ քոյ եղիցի քե՛զ առանձին. եւ ուրա՛խ լինիջիր ընդ կնոջ մանկութեան քոյ[7871]։ 19 Ե՛ղն սիրոյ՝ եւ յաւանակ քոց շնորհաց խօսեսցի ընդ քեզ. եւ ՚ի քո իմաստութիւն համարեսցի եւ ընդ քեզ եղիցի յամենայն ժամ. զի եթէ զնորա սիրովն գնայցես՝ բազմապատի՛կ եղիցես[7872]։ 20 Մի՛ յաճախեր առ օտարս. եւ մի՛ փարիր ՚ի գիրկս՝ որ ո՛չ քո իցեն[7873]։ 21 Զի առաջի աչացն Աստուծոյ են ճանապարհք առն. եւ յամենայն շաւիղս նորա դիտէ՛։ 22 Անօրէնութիւնք որսան զայր, եւ ՚ի տոռունս մեղաց իւրոց շաղի իւրաքանչի՛ւր ոք[7874]։ 23 Մեռանի նա ընդ անխրա՛տս՝ վասն անխրատութեան. եւ ՚ի բազմութենէ կենաց իւրոց զրկեցաւ. եւ կորեաւ վասն անզգամութեան[7875]։
ԺԴ 1 Որդեակ՝ եթէ լինիցիս երաշխաւոր բարեկամի քում, մատնեցեր զանձն քո թշնամւոյ[7876]։ 2 Զի որոգայթ բո՛ւռն են առն շրթունք իւր, եւ ըմբռնի՛ բանիւ բերանոյ իւրոյ[7877]։ 3 Արդ՝ արա՛ որդեակ զոր ինչ ես պատուիրեմ քեզ՝ եւ կեցցե՛ս. զի անկար ՚ի ձեռս չարաց վասն բարեկամի քոյ։ Արդ պնդեա՛ եւ մի՛ լքանիր. յորդորեա՛ եւ զբարեկամն զոր առեր յերաշխի։ 4 Մի՛ տար քուն աչաց, եւ մի՛ նինջ արտեւանաց քոց[7878]։ 5 Զի ապրեսցիս որպէս զայծեամն ՚ի հաղբից, եւ իբրեւ զհաւ ՚ի ծուղակաց[7879]։
ԺԵ 6 Ե՛րթ առ մրջիւն ո՛վ վատ, եւ նախանձեա՛ ընդ ճանապարհս նորա. եւ լե՛ր իմաստնագո՛յն եւս քան զնա[7880]։ 7 Զի նորա ո՛չ գոյ հողագործութիւն, եւ ո՛չ հարկադիր, եւ ո՛չ ընդ տերամբք է[7881]։ 8 Եւ պատրաստէ ամարանի զկերակուր, եւ բազում համբարս դնէ ՚ի հունձս։ Կամ ե՛րթ առ մեղուն եւ ուսի՛ր՝ զիա՞րդ գործօ՛ն է. եւ գործ նորա որպէս պարկեշտութեամբ գործի. զորոյ զվաստակն թագաւորք եւ տնանկք ՚ի բժշկութիւն մատուցանեն։ Ցանկալի՛ է ամենեցուն եւ մեծարոյ. զի թէպէտ տկա՛ր է զօրութեամբ, պատուեաց զիմաստութիւն՝ եւ յարգեցաւ[7882]։ 9 Մինչեւ յե՞րբ յորսայսեալ կաս ո՛վ վատ, կամ ե՞րբ ՚ի քնոյ զարթիցես[7883]։ 10 Փոքր մի ննջիցե՞ս. փոքր մի նստիցի՞ս. փոքր մի նիրհիցե՞ս. փոքր մի հանգուցանիցե՞ս զձեռն քո ՚ի վերայ լանջաց[7884]։ 11 Ապա հասանիցէ ՚ի վերայ քո իբրեւ զչա՛ր ուղեւոր տնանկութիւն, եւ կարօտութիւն իբրեւ զժիր սուրհանդակ։ Ապա թէ անդանդաղ լինիցիս, հասանիցէ իբրեւ զաղբեւր ամառն քո, եւ կարօտութիւն իբրեւ այր մի չար ինքնահալա՛ծ[7885]։
ԺԶ 12 Այր անօրէն եւ անզգամ գնա՛յ զճանապարհս թեւրս։ 13 Քանզի նո՛յն ինքն ակնարկէ՛ ակամբ, եւ նշանակէ՛ ոտամբ, եւ ուսուցանէ նշանացի՛ մատամբք[7886]։ 14 Սիրտ խոտորեալ նիւթէ զչարիս. յամենայն ժամանակի այնպիսին խռովութիւնս առնէ քաղաքի[7887]։ 15 Վասն այնորիկ յանկարծակի՛ հասցէ նմա կորուստ իւր. հաշումն՝ եւ մաշո՛ւմն առանց բժշկութեան[7888]։ 16 Զի խնդա՛յ ընդ ամենայն զոր ատեայ Տէր. եւ խորտակի վասն պղծութեան անձին իւրոյ։ 17 Աչք թշնամանողի՝ լեզո՛ւ անիրաւ, ձեռք՝ որ հեղուն զարիւն արդար[7889]. 18 սիրտ՝ որ նիւթէ զխորհուրդս չարութեան. ոտք՝ որ փութան գործել զչարիս, սատակեսցի՛ն[7890]։ 19 Բորբոքէ՛ զստութիւն վկա՛յ անիրաւ, եւ արկանէ գրգռութիւն ՚ի մէջ եղբարց[7891]։
ԺԷ 20 Որդեակ՝ պահեա՛ զօրէնս հօր քոյ, եւ մի՛ մերժեր զխրատ մօր քոյ։ 21 Ընկա՛լ զնոսա յանձին եւ ՚ի գլուխ քո հանապազ. եւ ա՛րկ իբրեւ մանեակ ՚ի պարանոց քո[7892]։ 22 Յորժամ շրջիցիս՝ ընդ քե՛զ տարջիր, եւ ընդ քեզ եղիցի. յորժամ ննջիցես՝ պահեսցէ զքեզ. եւ յորժամ յառնիցես՝ խօսակի՛ց իցէ քեզ[7893]։ 23 Զի ճրա՛գ է պատուիրան օրինացն՝ եւ լոյս, եւ ճանապարհ կենաց՝ յանդիմանութիւն եւ խրատ[7894]։ 24 Պահե՛լ զքեզ յառնակին կնոջէ. եւ ՚ի չարախօսութենէ օտա՛ր լեզուէ[7895]։ 25 Որդեակ՝ մի՛ յաղթեսցէ քեզ ցանկութիւն գեղոյ. եւ մի՛ ըմբռնիցիս աչօք քովք. եւ մի՛ յափշտակիցիս արտեւանամբք նորա։ 26 Զի գինք կնոջ պոռնկի՝ որչափ նկանակի՛ միոջ հացի. քանզի կին չար՝ զարանց պատուականաց զհոգիս որսա՛յ[7896]։ 27 Ծրարիցէ՞ ոք հուր ՚ի գոգ՝ եւ զհանդերձսն ո՛չ այրիցէ[7897]. 28 կամ գնայցէ՞ ոք ՚ի վերայ կայծականց հրոյ, եւ զոտս իւր ո՛չ խարշիցէ։ 29 Նոյնպէս եւ որ մտանէ առ առնակին՝ առանց պատժի ո՛չ լիցի, եւ ո՛չ արդարասցի ամենայն որ մերձենայ առ նա[7898]։ 30 Ոչ ինչ են զարմանք եթէ ըմբռնեսցի ոք ՚ի գողութեան. գողանայ՝ զի լցուսցէ զանձն իւր քաղցեալ. 31 ապա թէ ըմբռնեսցի, եւթնպատիկ տուժեսցի. եւ զամենայն ինչս իւր տուեալ ապրեցուցանէ զանձն[7899]։ 32 Իսկ որ շնայն՝ առ պակասութեան մտաց, կորո՛ւստ անձին իւրում ստանայ։ 33 Ցա՛ւս եւ անարգանս կրէ. եւ նախատինք նորա մի՛ կորիցեն յաւիտեան[7900]։ 34 Լի՛ է նախանձու սրտմտութիւն առն նորա. եւ ո՛չ խնայեսցէ յաւուր դատաստանի։ 35 Ո՛չ փոխանակեսցէ եւ ո՛չ ընդ միո՛յ իրիք փրկանաց զթշնամութիւն. եւ ո՛չ վճարիցի բազում կաշառօք[7901]։
1 Որդեակ՝ պահեա՛ զբանս իմ, եւ զպատուիրանս իմ ծածկեա՛ յանձին քում։ Որդեակ՝ պատուեա՛ զՏէր՝ եւ զօրացիր, եւ բա՛ց ՚ի նմանէ յայլ ումեքէ մի՛ երկնչիր[7902]։ 2 Որդեակ՝ պահեա՛ զպատուիրանս իմ եւ կեցցես. եւ զբանս իմ իբրեւ զբի՛բ աչաց։ 3 Յե՛ռ զնոսա ընդ մատունս քո. եւ գրեա՛ յընդարձակութիւն սրտի քոյ։ 4 Ասա՛ զիմաստութիւն քո՛յր քեզ լինել, եւ զհանճա՛ր արա քեզ ծանօթ[7903]. 5 զի պահեսցէ զքեզ ՚ի կնոջէ օտարէ եւ ՚ի չարէ։ Յորժամ բանիւք զքեզ ՚ի պատրանս արկանիցէ. 6 ՚ի պատուհանից տան իւրոյ ՚ի հրապարակս կարկառեալ։ 7 Զոր տեսանիցէ յանմիտ մանկանց, զպակասամիտս յերիտասարդաց[7904]. 8 որ անցանիցեն ընդ հրապարակս առ ակա՛մբ գնացից տան նորա[7905]. 9 եւ խօսիցի ընդ խաւար երեկոյին. յորժամ դադարեալ ՚ի մթոց գիշերոյն իցեն[7906]։ 10 Եւ կինն ընդ առա՛ջ լինի նմա պոռնկութեան կերպարանօք, որ յիմարեցուցանէ զմիտս երիտասարդաց՝ որ արբեալ եւ պակշոտեալ[7907]։ 11 Եւ ՚ի տան ո՛չ դադարեն ոտք նորա. 12 Ժամանա՛կ ինչ արտաքոյ յածի եւ ժամանակ ինչ ընդ հրապարակս առ ամենայն անկեան դարանակալ լինի[7908]։ 13 Ապա բուռն հարեալ համբուրեա՛ց զնա, եւ լրբենի երեսօք ասէ ցնա. 14 Ուխտք խաղաղութեան են ինձ. այսօր հատուցանե՛մ զաղօթս իմ։ 15 Սմին իրի իսկ ելի ընդ առաջ քո. ցանկացեալ երեսաց քոց գտի զքեզ[7909]։ 16 Երիզապատ պնդեցի զգահոյս իմ։ Պաստառալի՛ր Եգիպտացւովք զարդարեցի[7910]։ 17 Քրքմացա՛ն պատրաստեցի զանկողինս իմ. եւ զտուն իմ կինամոմով խնկեցի[7911]։ 18 Ե՛կ եւ վայելեսցուք սիրով մինչեւ ցառաւօտն. ե՛կ եւ խաղասցուք ցանկութեամբ[7912]։ 19 Զի ո՛չ է այր իմ ՚ի տան. այլ գնացեալ է ճանապարհ հեռի[7913]։ 20 Զքսակն արծաթոյ ՚ի ձեռին իւրում առեալ, յետ բազում ժամանակաց՝ թէ՛ ուրեք գայցէ ՚ի տուն[7914]։ 21 Եւ մոլորեցո՛յց զնա բազում բանիւք, եւ խեղդիւք շրթանց իւրոց վարանեա՛ց զնա[7915]։ 22 Եւ նա գնա՛ց զկնի նորա յիմարեալ՝ իբրեւ արջառ ՚ի սպանումն, եւ իբրեւ զշուն տոռամբ[7916]. 23 կամ իբրեւ զեղջիւրու հարեալ նետիւ ընդ լերդակողմն. եւ փութայ իբրեւ զհաւ ՚ի ծաւղակս, եւ ո՛չ գիտէ թէ զոգին հալածական տանի[7917]։ 24 Արդ որդեակ՝ լո՛ւր ինձ. եւ անսա՛ բանից բերանոյ իմոյ[7918]։ 25 Մի՛ խոտորեսցի սիրտ քո ՚ի ճանապարհս նորա, եւ մի՛ մոլորիցիս ՚ի շաւիղս նորա[7919]։ 26 Զի զբազո՛ւմս տապաստ արկեալ է նորա խոցոտելով, եւ անթիւ են սպանեալք ՚ի նմանէ։ 27 Ճանապարհք դժոխո՛ց են տուն նորա. որ իջուցանեն ՚ի շտեմարանս մահու[7920]։
1 Վասն այսորիկ դու զիմաստութիւն քարոզեսցես, զի հանճար ձայնատո՛ւ լիցի քեզ։ 2 Քանզի ՚ի վերայ լերանց գլխաւորա՛ց է, եւ ՚ի մէջ շաւղաց հասեալ կայ[7921]. 3 եւ ՚ի դրունս հզօրաց սպասէ՛. եւ ՚ի մուտս օրհնի[7922]։
ԺԸ 4 Զձեզ աղաչեմ ո՛վ մարդիկ, եւ բաշխեմ զբարբառ իմ որդւոց մարդկան։ 5 Իմացարո՛ւք անմեղք զխորագիտութիւն. եւ անխրատք դի՛ք ՚ի սիրտս ձեր։ 6 Ունկն դիք ինձ, զի զպարկեշտս բարբառիմ. եւ բղխեմ ՚ի շրթանց իմոց զուղղութիւնս[7923]։ 7 Զի զճշմարտութիւն խոկասցէ կոկորդ իմ. եւ պի՛ղծ են առաջի իմ շրթունք սուտք[7924]։ 8 Արդարութեամբ են ամենայն պատգամք բերանոյ իմոյ, եւ ո՛չ ինչ գոյ ՚ի նոսա ծռութիւն եւ ո՛չ թիւրութիւն[7925]։ 9 Ամենայն ինչ ուղի՛ղ է իմաստնոց. եւ յարմարեալ է այնոցիկ ոյք գտանեն զգիտութիւն։ 10 Ընկալարո՛ւք զխրատ՝ եւ մի՛ զարծաթ. եւ զգիտութիւն քան զոսկի ընտիր[7926]։ 11 Լա՛ւ է իմաստութիւն քան զականս պատուականս. եւ ամենայն ինչ պատուական չարժէ՛ զնա։ 12 Ես իմաստութիւն բնակեցայ ՚ի խորագիտութեան. զխորհուրդս եւ զգիտութիւն կոչեցի յիս[7927]։ 13 Երկեւղ Տեառն ատեայ զանիրաւութիւն. զթշնամանս՝ եւ զհպարտութիւն, եւ զճանապարհս չարեաց[7928]։ 14 Ի՛մ է խորհուրդ եւ զգուշութիւն, եւ ի՛մ է հանճար եւ զօրութիւն[7929]։ 15 Ինեւ՛ թագաւորք թագաւորեն, եւ հզօրք գրեն զարդարութիւն։ 16 Ինեւ՛ մեծամեծք մեծանան, եւ բռունք ինեւ՛ ունին զերկիր։ 17 Ես՝ որ զիսն սիրեն՝ սիրե՛մ. եւ որ զիսն խնդրեն՝ գտցեն շնորհս։ 18 Մեծութիւն եւ փառք՝ ի՛մ իսկ են. եւ ստացուածք բազմաց եւ արդարութիւն[7930]։ 19 Լա՛ւ է զիս ստանալ՝ քան զոսկի եւ զականս պատուականս. եւ զարդիւնս իմ քան զոսկի եւ զարծաթ ընտիր[7931]։ 20 ՚Ի ճանապարհս արդարութեան գնամ. եւ ՚ի մէջ շաւղաց արդարութեան շրջիմ[7932]։ 21 Զի բաշխեցից սիրելեաց իմոց զմեծութիւն. եւ զգանձս նոցա լցուցի՛ց բարութեամբ։
ԺԹ Եթէ պատմեցից ձեզ զհանապազորդ լինելոցն, եւ յիշեցուցից որ յաւիտենիցն համարեալ են[7933]։ 22 Տէր հաստատեաց զիս ՚ի սկի՛զբն ճանապարհաց իւրոց ՚ի գո՛րծս իւր. յառաջ քան զյաւիտեանս հաստատեաց զիս[7934]։ 23 Իսկզբանէ յառաջ քան զերկիր առնել[7935]. 24 եւ նա՛խ քան զանդունդս գործել. եւ նա՛խ քան զբղխել աղբիւրաց ջրոց[7936]. 25 յառաջ քան զլերինս հաստատել. յառա՛ջ քան զամենայն բլուրս ծնաւ զիս[7937]։ 26 Տէր արար զշէնս եւ զանշէնս. եւ զեզերս բնակեալս ՚ի ներքոյ երկնից։ 27 Մինչդեռ պատրաստէր զերկինս՝ ընդ նմա՛ էի. եւ մինչ զատուցանէր զաթոռ իւր ՚ի վերայ հողմոց[7938]։ 28 Եւ յորժամ զօրացուցանէր զամպս վերինս. եւ յորժամ հաստատուն դնէր զաղբեւրս ՚ի ներքոյ երկնից[7939]։ 29 ՚Ի դնել ծովու զհաստատութիւն իւր. զի ջուրք մի՛ անցցեն ըստ ափն նորա. ՚ի ժամանակի յորում հաստատո՛ւն դնէր զհիմունս երկրի[7940]. 30 ե՛ս էի առ նովաւ պատշաճեալ։ Ես էի որով ուրախ լինէր Տէր հանապազ, եւ ցնծայի առաջի նորա յամենայն ժամ[7941]։ 31 Յորժամ ուրա՛խ լինէր ընդ աշխարհին բովանդակել. եւ ցնծայր յորդիս մարդկան[7942]։ 32 Արդ ո՛րդեակ՝ լո՛ւր ինձ. եւ երանելի են՝ որ զճանապարհս իմ պահիցեն[7943]։ 33 Լուարո՛ւք զիմաստութիւն՝ եւ իմաստո՛ւնք լերուք, եւ մի՛ պաշարիցիք[7944]։ 34 Երանեալ է այր որ լուիցէ ինձ, եւ մարդ որ զճանապարհս իմ պահիցէ. տքնիցի առ դրունս իմ հանապազ. եւ պահիցէ զսեամս մտից իմոց[7945]։ 35 Զի ելք իմ են ելք կենաց. եւ պատրաստին կամք իմ ՚ի Տեառնէ[7946]։ 36 Իսկ որ յիսն մեղանչեն՝ ամպարշտեն յանձինս իւրեանց. եւ որ ատեանն զիս՝ սիրե՛ն զմահ[7947]։
Ի 1 Իմաստութիւն շինեաց ի՛ւր տուն, եւ կանգնեաց սիւնս եւթն։ 2 Զե՛ն զզենլիս իւր, եւ խառնեաց ՚ի խառնելիս զգինի իւր, եւ պատրաստեաց զսեղան իւր[7948]։ 3 Եւ առաքեաց զծառայս իւր, կոչել բա՛րձր քարոզութեամբ ՚ի խառնելիս իւր՝ 4 եւ ասէ. Որ ոք իցէ անզգամ, եկեսցէ՛ առ իս։ Եւ ցպակասամիտսն ասէ. 5 Եկա՛յք կերա՛յք ՚ի հացէ իմմէ, եւ արբէ՛ք զգինի իմ զոր խառնեցի ձեզ։ 6 Թողէ՛ք զանզգամութիւն եւ կեցջիք. խնդրեցէ՛ք զիմաստութիւն զի ապրեսջիք. եւ ուղղեցէ՛ք գիտութեամբ զհանճար. եւ ուղիղ ճանապարհաւ իմացարո՛ւք զխրատ։
ԻԱ 7 Որ խրատէ զչարս՝ առցէ անձին իւրում անարգա՛նս. եւ որ յանդիմանէ զամպարիշտս՝ ատեայ զանձն[7949]։ 8 Մի՛ յանդիմաներ զչարս, զի մի՛ ատեսցեն զքեզ. յանդիմանեա՛ զիմաստունն, եւ սիրեսցէ զքեզ. զանմիտն, եւ յաւելցէ ատել զքեզ[7950]։ 9 Տո՛ւր իմաստնոյն պատճառս՝ եւ իմաստնագոյն եւս լիցի. տեղեկացո՛ զարդարն, եւ յաւելցէ ընդունել[7951]։ 10 Սկիզբն իմաստութեան՝ երկեւղ Տեառն, եւ խորհուրդ սրբոց հանճար. իմանալ զօրէնս՝ մտա՛ց առատաց է։ 11 Այսո՛ւ օրինակաւ բազում ժամանակս կեցցես. եւ յաւելցին քեզ ամք կենաց։ 12 Որդեակ իմ՝ թէ իմաստուն լինիցիս, անձին քում իմաստո՛ւն իցես՝ եւ ընկերաց. եւ եթէ անզգա՛մ իցես՝ միայն պեղեսցես զչարիս։ Որ հաստատի ՚ի ստութիւն՝ նա զհո՛ղմս արածէ եւ նոյն հալածէ զթռչունս թեւաւորս։ Զի եթող զճանապարհս այգւոյ իւրոյ, եւ ՚ի շաւղաց անդոյ իւրոյ մոլորեալ է։ Գնա՛յ ընդ անջրդին եւ ընդ անապատն. եւ ընդ երկիր կարգեալ ՚ի ծարաւուտ. եւ ժողովէ ձեռօք իւրովք զանպտղութիւն[7952]։ 13 Կին անզգամ եւ յանդուգն կարօ՛տ լիցի հացի. եւ որ ո՛չ գիտէ զամօթ[7953]։ 14 Նստաւ առ դրունս տան իւրոյ աթոռով յայտնապէս ՚ի հրապարակս[7954]. 15 եւ կոչէ զանցաւորս որ գնայցեն ուղի՛ղ զճանապարհս իւրեանց[7955]։ 16 Որ ոք իցէ ՚ի ձէնջ առաւել անմտագոյն՝ առ իս դարձցի. եւ պակասամտացդ հրաման տամ, եւ ասեմ[7956]. 17 Հա՛ց գաղտնի մտադեւր կերիջիք, եւ ջուր գողունի՝ ախորժելով արբջիք[7957]։ 18 Եւ ո՞ ո՛չ գիտէ թէ երկրածինք առ նմա կորնչին. եւ ՚ի թափս դժոխոց հասանեն։ Այլ դու ՚ի բա՛ց ոստիր, եւ մի՛ յամեր ՚ի տեղւոջ նորա. եւ մի՛ հաստատեր զակն քո ՚ի նա։ Զի ա՛յնպէս անցցես ընդ ջուրն օտար, եւ անցանիցես ընդ գետն օտարական. եւ ՚ի ջրոյ օտարէ ՚ի բաց լինիցիս. եւ յօտար աղբիւրէ մի՛ ըմպիցես։ Զի բազում ժամանակս կեցցես. եւ յաւելցին քեզ ամք կենաց[7958]։
1 Որդի իմաստուն՝ ուրա՛խ առնէ զհայր. որդի անմիտ՝ տրտմութիւն է մօր։ 2 Ո՛չ օգնեսցեն գանձք՝ անօրինաց. այլ արդարութիւն փրկէ ՚ի մահուանէ[7959]։ 3 Ո՛չ սովամահ առնէ Տէր զանձն արդարոյ. եւ զկեանս ամպարշտաց կործանեսցէ[7960]։ 4 Տնանկութիւն զա՛յր խոնարհեցուցանէ. ձեռք ժրաց՝ մեծացուցանեն[7961]։ 5 Որդի խրատեալ՝ իմաստուն լիցի. եւ զանմիտն ՚ի ծառայութեան վարեսցէ։ Ապրեցա՛ւ ՚ի խորշակէ որդի իմաստուն. խորշակահա՛ր լինի ամարանի որդի՛ անօրէն[7962]։ 6 Օրհնութիւն Տեառն ՚ի գլուխս արդարոց. զբերանս ամպարշտաց ծածկեսցէ՛ սո՛ւգ տարաժամ։ 7 Յիշատակ արդարոյ գովութեամբ. անուն ամպարշտաց շիջցի[7963]։ 8 Սիրտ իմաստուն ընկալցի զպատուիրանս. եւ ցո՛փն շրթամբք գայթագղելով կործանեսցի[7964]։ 9 Որ գնայ իմաստութեամբ՝ գնայ յուսով. իսկ որ թիւրէ զճանապարհս իւր՝ յայտնի՛ լիցի[7965]։ 10 Որ ակնարկէ ակամբ նենգութեամբ՝ ժողովէ արանց զտրտմութիւն. որ յանդիմանէ համարձակութեամբ՝ առնէ զխաղաղութիւն[7966]։ 11 Աղբեւր կենաց յԱստուծոյ ՚ի ձեռին արդարոյ. զբերան ամպարշտաց ծածկեսցէ կորուստ[7967]։ 12 Զատելութիւն գրգռէ հակառակութիւն, եւ զամենեսին որ ո՛չ հակառակին ծածկէ սէ՛ր[7968]։ 13 Որ ՚ի շրթանց բղխէ զիմաստութիւն. իբրեւ գաւազանաւ հարկանէ զա՛յր անմիտ[7969]։ 14 Իմաստունք ծածկեսցեն զիմաստութիւն. բերան յանդգնելոյ մե՛րձ է ՚ի բեկումն[7970]։ 15 Ստացուածք մեծատանց՝ քաղաք ամուր. բեկումն ամպարշտաց՝ աղքատութիւն։ 16 Գործք արդարոց կեանս առնեն. եւ պտուղք ամպարշտաց մեղս[7971]։ 17 Զճանապարհս կենաց պահէ Տէր։ Խրատ առա՛նց յանդիմանութեան՝ մոլա՛ր է։ 18 Ծածկեն զթշնամութիւն շրթունք արդարք. իսկ որ ՚ի վե՛ր հանեն զբամբասանս՝ անզգամք են։ 19 ՚Ի Շատխօսութենէ ո՛չ ապրեսցիս ՚ի մեղաց. թէ խնայես ՚ի շրթունս՝ իմաստո՛ւն լինիս[7972]։ 20 Արծաթ ընտի՛ր է լեզու արդարոյ. սիրտ ամպարշտի նուաղեսցի[7973]։ 21 Շրթո՛ւնք արդարոց ճանաչեն զբարձունս. եւ անզգամք ՚ի կարօտութեան սատակեսցին[7974]։ 22 Օրհնութիւն Տեառն ՚ի գլուխս արդարոց. եւ նոյն մեծացուցանէ, եւ ո՛չ եւս յաւելու տրտմութիւն ՚ի սի՛րտ նորա[7975]։ 23 Ծիծաղելով գործէ անզգամ զչար. իսկ իմաստութիւն առն նիւթէ զհանճար[7976]։ 24 Ըստ կորստեան շրջի ամպարիշտ. ցանկութիւն արդարոց՝ ընդունելի է[7977]։ 25 Յանցանել մրրկի՝ եղծանի ամպարիշտն. իսկ արդարոյն խո՛յս տուեալ՝ կեցցէ՛ յաւիտեան[7978]։ 26 Որպէս ազոխ՝ ատամանց վնասակա՛ր է՝ եւ ծո՛ւխ աչաց, նո՛յնպէս եւ անօրէնութիւնք որոց վարին նովաւ։ 27 Երկեւղ Տեառն յաւելու յաւուրս. ամք ամպարշտաց նուազեսցին[7979]։ 28 Յերկարի արդարոց ուրախութիւն. յոյս ամպարշտաց կորիցէ։ 29 Ամրութիւն սրբոց երկեւղ Տեառն. եւ բեկումն այնոցիկ ոյք գործեն զչարիս[7980]։ 30 Արդար՝ յաւիտեան ո՛չ դողասցէ. ամպարիշտք մի՛ բնակեսցեն յերկրի[7981]։ 31 Բերան արդարոյ բղխէ զիմաստութիւն, լեզո՛ւ անիրաւի սատակեսցի[7982]։ 32 Շրթունք արանց արդարոց բղխեսցեն զշնորհս. բերան ամբարշտաց կործանեսցի[7983]։
1 Կշիռք նենգութեան պիղծ են առաջի Տեառն. կշիռ արդար ընդունելի՛ է նմա[7984]։ 2 Յոր վայր մտանեն թշնամանք, ա՛նդ են եւ անարգանք։ Բերան խոնարհաց խոկայ զիմաստութիւն[7985]. 3 կատարումն ուղղոց առաջնորդեսցէ՛ նոցա եւ գայթագղութիւն արհամարհողաց աւերեսցէ՛ զնոսա[7986]։ 4 Ոչ օգնեսցեն ինչք յաւուր բարկութեան. այլ արդարութիւն փրկէ ՚ի մահուանէ։ Մեռաւ արդար՝ եւ եթող զղջումն յոյժ. յանդուգն եւ ոտնհարութիւն լինի կորուստ ամպարշտաց[7987]։ 5 Արդարութիւն անբծի ուղղէ՛ զճանապարհս, եւ յամպարշտութիւնս արկանէ անիրաւութիւն[7988]։ 6 Արդարութիւն արանց ուղղոց փրկէ զնոսա, անմտութեամբ կորնչին անօրէնք։ 7 ՚Ի վախճանել առն արդարոյ ո՛չ կորնչի յոյս. բայց պարծանք ամպարշտաց կորիցեն[7989]։ 8 Արդար՝ յորսողաց փրծանի, եւ փոխանակ նորա մատնի՛ ամպարիշտն։ 9 ՚Ի բերանս անօրինաց որոգա՛յթ ընկերաց. իմաստութիւն արդարոց յաջողեալ է[7990]։ 10 ՚Ի բարութեան արդարոց յօրինեցաւ քաղաք. եւ ՚ի կորստեան ամպարշտաց եղեւ ուրախութիւն[7991]։ 11 Յօրհնութեան ուղղոց բարձրասցի քաղաք. եւ բերանօք ամպարշտաց կործանեսցի[7992]։ 12 Արհամարհէ զընկերս այր պակասամիտ. այր իմաստուն զլռութիւն սիրէ[7993]։ 13 Այր երկխօս՝ յայտնէ զխորհուրդս յատենի, իսկ հաւատարիմն ոգւով՝ ծածկէ՛ զիրս[7994]։ 14 Որոց ո՛չ գոյ առաջնորդութիւն՝ թօթափին իբրեւ զտերեւ. փրկութիւն գոյ ՚ի խորհուրդս բազումս[7995]։ 15 Անզգամ՝ չարիս գործէ յորժամ խառնակիցի ընդ արդարոյ. եւ ատեայ զբարբառ զգուշութեան[7996]։ 16 Կին շնորհակալ բա՛րձր առնէ զփառս առն իւրոյ. եւ աթոռ անարգութեան՝ կին որ ատեայ զիրաւունս։ ՚Ի մեծութենէ վատք՝ կարօտեալ լինին. իսկ որ ժիրքն են՝ հաստատին մեծութեամբ[7997]։ 17 Անձին իւրում բարի գործէ այր ողորմած, կորուսանէ զմարմին իւր՝ ա՛յր անողորմ[7998]։ 18 Ամպարիշտ՝ գործէ զգործս անիրաւութեան. զաւակ արդարոց՝ վարձկան ճշմարտութեան[7999]։ 19 Որդի արդար՝ ծնանի ՚ի կեանս. հալածանք ամպարշտաց ՚ի մահ։ 20 Պի՛ղծ են Տեառն ճանապարհք թեւրք. ընդունելի են նմա ամենայն անբիծք ճանապարհաւ[8000]։ 21 Որ ձեռներէց լինի տարապարտուց, առանց պատժի ո՛չ լիցի։ Իսկ որ սերմանէ զարդարութիւն, կալցի վարձս հաւատարիմ[8001]։ 22 Իբրեւ գինդ ոսկի ՚ի քիթ խոզի՝ ա՛յնպէս կնոջ չարաբարոյի գեղեցկութիւն[8002]։ 23 Ցանկութիւն արդարոց ամենայն բարութեամբ. յոյս ամպարշտաց կորիցէ[8003]։ 24 Ե՛ն որ զիւրեանց սերմանեն եւ բազմապատիկ առնեն, եւ են՝ որ յանիրաւութենէ ժողովեն՝ եւ կարօտանան։ 25 Ամենայն անձն օրհնեալ՝ պարզամի՛տ է. եւ այր բարկացօղ՝ տգե՛ղ է կերպարանօք։ 26 Որ խնայէ զցորեան՝ լքցէ՛ զնա օտարաց. եւ որ ճշդէ զցորեան՝ հրապարականէ՛ծ լիցի. այլ օրհնութիւն ՚ի գլուխս սփռողաց[8004]։ 27 Որ նիւթէ զբարիս՝ խնդրէ՛ զշնորհս բարութեան. իսկ որ խնդրէ զչար՝ հասցէ նմա։ 28 Որ յուսայ ՚ի մեծութիւն՝ կործանեսցի, իսկ որ վերակացու լիցի արդարոց՝ նա ծագեսցէ[8005]։ 29 Որ ո՛չ գայցէ զտամբ իւրով, նա զհողմս ժառանգեսցէ. եւ ծառայեսցէ անմիտն իմաստնոյն[8006]։ 30 ՚Ի պտղոյ արդարութեան բուսանի ծա՛ռ կենաց. բարձցին տարաժամ անձինք անօրինաց[8007]։ 31 Եթէ արդարն հազիւ կեցցէ, իսկ մեղաւորն եւ ամպարիշտն ո՞ւր գտանիցին[8008]։
1 Որ սիրէ զխրատ՝ սիրէ զիմաստութիւն. իսկ որ ատեայ զյանդիմանութիւն՝ անմի՛տ է[8009]։ 2 Լա՛ւ է որ գտանէ շնորհս ՚ի Տեառնէ. իսկ այր անօրէն կարկեսցի՛[8010]։ 3 Ո՛չ յաջողեսցի մարդոյ յանօրէնութենէ. արմատք արդարոց ո՛չ հատցին[8011]։ 4 Կին ժրագլուխ՝ պսա՛կ է առն իւրոյ. որպէս որդն՝ փայտի վնասակա՛ր է, նոյնպէս կորուսանէ զայր կի՛ն չարագործ[8012]։ 5 Խորհուրդք արդարոց իրաւունք. առաջնո՛րդք են ամպարիշտք նենգութեանց[8013]։ 6 Բերան ամպարշտաց նենգաւորք. բերան ուղղոց փրկեսցէ զնոսա[8014]։ 7 Յոր կողմ եւ դարձցի ամպարիշտն՝ եղծանի՛. տունք արդարոց յերկարեսցին[8015]։ 8 Բերան իմաստնոյ գովի՛ ՚ի մարդկանէ. իսկ խօթասիրտն արհամարհեսցի։ 9 Լա՛ւ է մարդոյ խոնարհութեամբ ծառայել անձին, քան անձին շո՛ւք եդեալ՝ եւ հաց մուրանայցէ։ 10 Արդար ողորմի՛ անասնոյ իւրում. աղիք ամպարշտաց անողո՛րմ են[8016]։ 11 Որ գործէ զերկիր իւր՝ յագեսցի հացիւ, իսկ որ զհետ երթան զնանրութեան՝ պակասամի՛տք են։ Որ ախորժէ զգինեաց դեգերանս, թողցէ՛ ՚ի բնակութիւնս իւր զանարգանս[8017]։ 12 Ցանկութիւնք ամպարշտաց՝ չա՛ր են. արմատք բարեպաշտաց՝ հաստատո՛ւնք են։ 13 Վասն վնասու շրթանց անկանի յորոգա՛յթ մեղաւորն՝ եւ արդարն զերծանի՛ ՚ի նմանէ։ Քաղցրահայեացն գթութիւն գտցէ. որ պատահէ ՚ի դրունս՝ նեղէ զոգիս[8018]։ 14 ՚Ի պտղոյ բերանոյ առն՝ լցցի՛ անձն իւր բարութեամբ. հատուցումն շրթանց իւրոց հատուսցի՛ նմա։ 15 Ճանապարհք անմտաց՝ ուղի՛ղ թուին առաջի նոցա։ Ունկնդի՛ր լինի խրատու իմաստունն. 16 իսկ անմիտն առ օրին յայտնէ զբարկութիւն իւր։ Թաքուցանէ զանարգանս իւր այր խորագէտ[8019]։ 17 Եւ զյայտ հաւատս պատմէ արդար. իսկ վկայ անօրինաց նենգաւո՛ր է[8020]։ 18 Են՝ որ բանիւք իւրեանց խոցե՛ն որպէս սրով. բայց լեզուք իմաստնոց բժշկեն[8021]։ 19 Շրթունք ճշմարիտք հաստատեն զվկայութիւն. վկայ վաղվաղուկ՝ ունի լեզու անիրաւ[8022]։ 20 Նենգութիւն կայ ՚ի սրտի չարանիւթի. իսկ որ կամին զխաղաղութիւն՝ ուրա՛խ լիցին[8023]։ 21 Ո՛չ է հաճոյ արդարոյ՝ եւ ո՛չ մի ինչ անիրաւ. իսկ ամպարիշտք լցցին չարութեամբ[8024]։ 22 Պի՛ղծ են առաջի Տեառն շրթունք սուտք. իսկ որ առնէ զհաւատս ընդունելի՛ է նմա[8025]։ 23 Այր իմաստուն՝ աթո՛ռ հանճարոյ. սիրտ անզգամաց պատահեսցէ նզովից[8026]։ 24 Ձեռն ընտրելոց դիւրա՛ւ յաղթեսցէ. նենգաւորք մատնեսցին ՚ի յափշտակութիւն։ 25 Բան ահեղ խռովեցուցանէ զսիրտ առն արդարոյ. աւետիք բարեաց՝ ուրա՛խ առնեն զնա։ Արդարն իրաւախո՛հ սիրէ զանձն. խորհուրդք ամպարշտաց մեղմե՛խք են։ Զմեղաւորս հալածեն չարիք[8027]. 26 արդարոց հասցե՛ն բարութիւնք։ Ճանապարհք ամպարշտաց մոլորեցուսցէ՛ զնոսա. 27 ո՛չ պատահեսցէ որս նենգաւորի։ Ստացուածք պատուակա՛ն է այր սուրբ եւ առատ[8028]։ 28 ՚Ի ճանապարհս արդարութեան կեանք. ճանապարհք ոխակալաց մահ[8029]։
1 Որդի խորագէտ հնազա՛նդ հօր. որդի անհնազանդ՝ ՚ի կորո՛ւստ եղիցի[8030]։ 2 ՚Ի պտղոյ արդարութեան կերիցէ առատ. անձինք անօրինաց սատակեսցին տարաժամ։ 3 Որ խնայէ ՚ի բերան իւր՝ պահէ զանձն. իսկ որ յանդուգն է շրթամբք՝ խռովէ զանձն իւր[8031]։ 4 ՚Ի կարօտութեան է ամենայն վատ. ձեռք ժրաց ՚ի դարմանս։ 5 Զբան անիրաւ՝ ատեա՛յ արդար. իսկ ամպարիշտն ամաչէ, եւ ո՛չ գտցէ համարձակութիւն[8032]։ 6 Արդարութիւն պահէ զանմեղս ճանապարհաւ զամպարիշտս անզգամեցուցանեն մեղք[8033]։ 7 Ե՛ն՝ որ մեծացուցանեն զանձինս՝ եւ ո՛չ ինչ ունին, եւ ե՛ն որ խոնարհեցուցանեն զանձինս՝ եւ լի՛ են մեծութեամբ բազմաւ[8034]։ 8 Փրկանք անձին մարդոյ՝ մեծութի՛ւն իւր. իսկ տնանկն ո՛չ հանդարտէ պատուհասի[8035]։ 9 Լոյս արդարոց՝ յամենայն ժամ. լոյս ամպարշտաց՝ շիջցի՛։ Անձինք նենգաւորք՝ մոլորեսցի՛ն ՚ի մեղս. այլ արդարք՝ գթասցին եւ ողորմեսցին։ 10 Անզգամ թշնամանօք գործէ զչարիս. իսկ որ իրաւախոհքն են յանձինս՝ իմաստո՛ւնք են։ 11 Մեծութիւն խռկեալ անիրաւութեամբ՝ պակասեսցէ. իսկ որ աստուածպաշտութեամբ ժողովէ՝ բազմասցի։ Լա՛ւ է իսկզբան օգնե՛լ սրտիւ. քան որ վաղվաղիցէ խոստանալ[8036]՝ 12 եւ կախեալ կայցէ զյուսոյ։ Արդար ողորմի՝ եւ տա՛յ փոխ. ծառ կենաց ցանկութիւն բարեաց[8037]։ 13 Որ արհամարհէ զիրօք՝ արհամարհեսցի՛ ՚ի նոցանէ. որ երկնչի ՚ի պատուիրանէն՝ առո՛ղջ լիցի։ Որդւոյ նենգաւորի՝ բարի ինչ մի՛ եղիցի. ծառայի իմաստնոյ՝ յաջողեսցի՛ն գործք իւր, եւ ուղղեսցի՛ն ճանապարհք նորա[8038]։ 14 Օրէնք իմաստնոյ աղբեւր կենաց. իսկ անմիտն ընդ որոգայթիւ մեռցի։ 15 Իմաստութիւն բարի՝ տա՛յ շնորհս. եւ ճանաչել զօրէնս՝ մտաց բարեա՛ց է. ճանապարհ արհամարհողաց ՚ի կորուստ[8039]։ 16 Ամենայն խորագէտ՝ գործէ իմաստութեամբ. իսկ անմիտն տարածէ յանձն իւր զչարիս[8040]։ 17 Թագաւոր յանդուգն՝ անկցի՛ ՚ի չարիս. եւ հրեշտակ հաւատարիմ՝ փրկէ զնա[8041]։ 18 Զաղքատութիւն եւ զանարգանս՝ ՚ի բա՛ց բառնայ խրատ. եւ որ պահէ զյանդիմանութիւնս փառաւորեսցի՛։ 19 Ցանկութիւն բարեպաշտաց քաղցրացուցանեն զոգիս. գործք ամպարշտաց՝ հեռի՛ են ՚ի գիտութենէ։ 20 Որ գնայ ընդ իմաստունս՝ իմաստո՛ւն եղիցի. եւ որ թարթափի ընդ անզգամս՝ յայտնի՛ եղիցի[8042]։ 21 Զմեղաւորս՝ հալածեն չարիք. եւ արդարոց՝ հասցեն բարութիւնք։ 22 Այր առատ՝ ժառանգեցուցանէ զորդիս որդւոց. գանձի արդարոց՝ մեծութիւն ամպարշտաց[8043]։ 23 Արդարք՝ վայելեսցեն ՚ի մեծութեան ա՛մս բազումս. եւ անիրաւք կորնչին վաղվաղակի։ 24 Որ խնայէ ՚ի գաւազան՝ ատեա՛յ զորդի իւր. իսկ որ սիրէն՝ խնամով խրատէ[8044]։ 25 Արդարն յուտել իւրում յագեցուցանէ զանձն իւր. եւ անձինք ամպարշտաց՝ կարօտեալք[8045]։
1 Իմաստուն կանայք՝ շինեցին տունս. իսկ անզգամքն ձեռօք իւրեանց կործանեցին։ 2 Որ գնայ ուղիղ՝ երկնչի ՚ի Տեառնէ. եւ որ կամակորի ՚ի ճանապարհս իւր՝ անարգեսցի։ 3 ՚Ի բերանոյ անզգամաց՝ գաւազան թշնամանաց. շրթունք իմաստնոց զգո՛յշ լինիցին նոցա[8046]։ 4 Ուր ո՛չ գոն եզինք՝ մսուրք սուրբ են. եւ ուր բազում արդիւնք են, յայտնի՛ է եզին զօրութիւն։ 5 Վկայ հաւատարիմ՝ ո՛չ ստէ. բորբոքէ՛ զստութիւն՝ վկա՛յ անիրաւ։ 6 Խնդրեսցես զիմաստութիւն առ ՚ի չարաց՝ եւ ո՛չ գտցես. եւ զհանճար առ յիմաստնոց՝ դիւրաւ[8047]։ 7 Ամենայն ինչ հակառա՛կ է անզգամի. զէն հանճարոյ շրթունք իմաստունք։ 8 Իմաստութիւն խորագիտաց՝ ծանիցէ զճանապարհս նոցա. անմտութիւն անզգամաց՝ մոլորութեամբ[8048]։ 9 Տունք անօրինաց պարտաւորեսցին ՚ի սրբութենէ. տունք արդարոց՝ ընդունելի՛ են նմա։ 10 Սիրտ առն ընդմտատարի՝ տրտմութի՛ւն է անձին իւրոյ. եւ յորժամ ուրախ լինի՝ չխառնի ընդ թշնամանս[8049]։ 11 Տունք ամպարշտաց՝ կործանեսցի՛ն. յարկք արդարոց՝ հաստատեսցին[8050]։ 12 Են ճանապարհք որ թուին մարդկան թէ ուղիղ իցեն. բայց կատարած նոցա երթայ յատա՛կս դժոխոց[8051]։ 13 Ընդ ուրախութիւնս՝ ո՛չ խառնի տրտմութիւն. բայց յետոյ ուրախութիւնն ՚ի սո՛ւգ գայ։ 14 Յիւրոց ճանապարհաց յագեսցի խստասի՛րտն. եւ ՚ի խորհրդոց իւրոց ուղղեսցի այր բարերար[8052]։ 15 Անմեղն հաւատա՛յ ամենայն բանի. իսկ խորագէտն գա՛յ ՚ի զղջումն[8053]։ 16 Իմաստունն զարհուրեալ՝ խոտորեցաւ ՚ի չարէ. իսկ անզգամն յանձնապաստան խառնակի՛ ընդ անօրինին։ 17 Բարկասիրտ՝ գործէ՛ առանց խորհրդոյ. եւ այր իմաստուն՝ յո՛յժ համբերէ։ 18 Բաժանի՛ն ամպարիշտք ՚ի չարիս. իսկ խորագէտք զօրանան իմաստութեամբ[8054]։ 19 Գայթագղեսցին չարք առաջի բարեաց. եւ ամպարիշտք կողկողեսցին առ դրունս արդարոց[8055]։ 20 Բարեկամք ատեսցեն զբարեկամս աղքատս. բարեկամք մեծատանց բազումք[8056]։ 21 Որ անարգէ զտնանկն՝ մեղանչէ. եւ որ ողորմի աղքատի՝ երանելի է[8057]։ 22 Մոլորեալք նիւթեն զչարիս. զողորմութիւն եւ զճշմարտութիւն՝ նիւթե՛ն բարիք։ Ո՛չ գիտեն զողորմութիւն եւ զհաւատ՝ նիւթօղք չարեաց, ողորմութիւն եւ հաւատք առ նիւթօղս բարեաց[8058]։ 23 Ամենայնի որ հոգայ՝ մի ինչ աւելի է, իմաստութիւն. իսկ անձնդի՛ւրն եւ անհոգն ՚ի կարօտութեան եղիցի[8059]։ 24 Պսակ իմաստնոց՝ խորագիտութիւն. եւ գնացք անմտաց՝ չարութիւն[8060]։ 25 Փրկէ՛ զանձն՝ վկայ հաւատարիմ. եւ բորբոքէ ստութեամբ նենգաւորն[8061]։ 26 Յերկեւղ Տեառն՝ յոյս զօրութեան. եւ որդւոց իւրոց թողու զհաստատութիւն խաղաղութեան։ 27 Հրաման Տեառն աղբեւր կենաց. եւ առնէ խոտորել յորոգայթից մահու[8062]։ 28 ՚Ի բազո՛ւմ զօրս՝ փառք թագաւորի. ՚ի նուազել ժողովրդոց՝ բեկումն հզօրաց։ 29 Այր երկայնամիտ՝ բազմապատի՛կ է խորհրդովք. իսկ կարճամիտն՝ յո՛յժ անմիտ է։ 30 Այր հեզ՝ բժի՛շկ է սրտի. ցե՛ց ոսկերաց սիրտ հոգած[8063]։ 31 Որ զրպարտէ զտնանկն՝ բարկացուցանէ զԱրարիչ նորա, եւ որ պատուէ զՆա՝ ողորմի աղքատի։ 32 Չարեօք իւրովք մերժի՛ ամպարիշտն, եւ որ յուսայ յանձին սրբութիւն՝ արդա՛ր է։ 33 ՚Ի սիրտ առատ հանգչի իմաստութիւն. եւ ՚ի սիրտ անմտաց ո՛չ ծանիցի[8064]։ 34 Արդարութիւն զազգ բարձրացուցանէ. նուազեցուցանեն զազգս մեղք։ 35 Ընդունելի՛ է թագաւորի սպասաւո՛ր իմաստուն. եւ իւրով շութափութեամբ թօթափէ զանարգանս։ Բարկութիւն կորուսանէ զիմաստունս[8065]։
1 Պատասխանի ողոք՝ դարձուցանէ զսրտմտութիւն։ Բան խիստ՝ յարուցանէ զբարկութիւն. 2 լեզո՛ւ իմաստնոյ գիտէ զբարիս։ Բերան անզգամաց պատմեն զչարիս[8066]։ 3 Յամենայն տեղիս աչք Տեառն դիտեն զբարիս եւ զչարս։ 4 Բժշկութիւն լեզուի՝ ծա՛ռ կենաց. եւ որ պահէն զնա՝ լցցի՛ հոգւով[8067]։ 5 Անզգամն՝ անգոսնէ զխրատ հօր. որ պահէ զյանդիմանութիւն՝ խորագէ՛տ է։ ՚Ի յաճախել արդարութեան՝ զօրութիւն բազում. եւ ամպարիշտք արմատաքի՛ յերկրէ կորիցեն[8068]։ 6 Տունք արդարոց զօրութեամբ բազմաւ. պտուղք ամպարշտաց կորիցեն։ 7 Շրթունք իմաստնոց՝ հաստատեալ են իմաստութեամբ. սիրտք անմտաց ո՛չ են անսխալք։ 8 Պատարագք ամպարշտաց՝ պի՛ղծ են առաջի Աստուծոյ. ուխտք ուղղոց՝ ընդունելի՛ են նմա[8069]։ 9 Պի՛ղծ են առաջի Տեառն ճանապարհք ամպարշտաց. իսկ որ երթայ զհետ արդարութեան՝ սիրէ զնա։ 10 Խրատ անմեղին՝ ճանաչի՛ մերձաւորաց, իսկ որ ատեանն զյանդիմանութիւն՝ վախճանեսցին անարգանօք[8070]։ 11 Դժոխք եւ կորուստ յայտնի՛ են առաջի Տեառն. զիար՞դ ո՛չ եւ սիրտք մարդկան[8071]։ 12 Ոչ սիրէ անխրատն զյանդիմանիչս իւր, եւ ընդ իմաստունս ո՛չ խօսեսցի։ 13 Սրտի բերկրեցելոյ երեսք ծաղկին. եւ ոգի որ ՚ի տրտմութեան թախծեալ շրջի[8072]։ 14 Սիրտ ուղիղ՝ խնդրէ զիմաստութիւն. եւ բերան անխրատից՝ տեղեկանա՛յ չարեաց։ 15 Յամենայն ժամանակս աչք չարաց՝ սպասե՛ն չարեաց, իսկ բարիքն՝ հանդարտե՛ն յամենայն ժամ։ 16 Լա՛ւ է փոքր բաժին երկիւղիւ Տեառն, քան զգանձս մեծամեծս աներկիւղութեամբ[8073]։ 17 Լա՛ւ է կոչունք բանջարեղէնք սիրո՛վ եւ շնորհիւ, քան զուարակ ՚ի մսրոյ թշնամութեամբ[8074]։ 18 Այր բարկացօղ՝ նիւթէ՛ զկռիւս. իսկ երկայնամիտն եւ զհանդերձեալն ցածուցանէ։ Այր երկայնամիտ շիջուցանէ զդատաստանս. իսկ ամպարիշտն՝ առաւե՛լ եւս գրգռէ։ 19 Ճանապարհք վատաց՝ կցեալ են փշովք, իսկ ժրացն վարունք են[8075]։ 20 Որդի իմաստուն՝ ուրա՛խ առնէ զհայր. որդի անմիտ՝ արհամարհէ զմայր իւր։ 21 Սիրտ անմտի կարօ՛տ է հանճարոյ. այր իմաստուն ուղղո՛րդ գնայ։ 22 Յապաղեն զխորհուրդս՝ որ ո՛չ պատուեն զխորհրդակիցս։ ՚Ի սիրտս խորհրդականաց հաստատի՛ խորհուրդ. 23 եւ ո՛չ հնազանդի նմա անզգամ. եւ ո՛չ ասիցէ դիպօղ ինչ եւ բարի հասարակաց[8076]։ 24 Ճանապարհք կենաց ՚ի խորհուրդս իմաստնոց, զի խորշեալ ՚ի դժոխոց՝ փրկեսցի[8077]։ 25 Զտունս թշնամանողաց կործանէ՛ Տէր. եւ հաստատէ զսահմանս որբոց եւ այրեաց։ 26 Պի՛ղծ է առաջի Տեառն խորհուրդ անիրաւ. բանք սրբոց պարկե՛շտ են։ 27 Սատակէ զանձն իւր կաշառառուն. իսկ որ ատեայ զկաշառս՝ կեցցէ՛։ Ողորմութեամբ եւ հաւատո՛վ սրբին մեղք. երկիւղիւ Տեառն խորշի ամենայն ոք ՚ի չարէ[8078]։ 28 Սիրտք արդարոց խոկան զհաւատս. բերան ամպարշտի պատասխանի տայ զչարիս։ Ընդունելի՛ են առաջի Տեառն ճանապարհք մարդոց արդարոց. վասն նոցա եւ թշնամիք բարեկամք լինին[8079]։ 29 Հեռի՛ է Աստուած յամպարշտաց. եւ աղօթից արդարոց՝ լսէ՛։ Լա՛ւ է սակաւիկ ինչ առնուլ արդարութեամբ, քան զբազում արդիւնս աներկիւղութեամբ։ Սիրտ առն խորհեսցի զիրաւունս. զի յԱստուծոյ ուղղեսցին գնացք նորա[8080]։ 30 Ակն որ տեսանէ զբարիս՝ ուրա՛խ առնէ զսիրտ. համբաւ բարեաց պարարէ զոսկերս[8081]։ 32 Որ մերժէ զխրատ՝ ատեա՛յ զանձն. որ պահէ զյանդիմանութիւն՝ ստանա՛յ զհանճար[8082]։ 33 Երկեւղ Տեառն խրատ եւ իմաստութիւն. եւ սկի՛զբն փառաց պատասխանի արասցէ նմա[8083]։
1 Մարդո՛յ իրս ինչ դնել ՚ի սրտի. ՚ի Տեառնէ է պատասխանի լեզուի[8084]։ 2 Ամենայն գործք խոնարհին՝ յայտնի՛ են առաջի Աստուծոյ. եւ հաստատէ զոգիս Տէր։ 3 Դարձո՛ առ Տէր զգործս քո. եւ հաստատեսցին խորհուրդք քո։ Որչափ ՚ի մեծութիւն հասանիցես՝ ՚ի խոնարհութեա՛ն կալ զանձն քո. եւ առաջի Տեառն գտցես շնորհս[8085]։ 4 Զամենայն ինչ գործէ Տէր վասն իւր. իսկ ամպարիշտք յաւուր չարի կորիցեն[8086]։ 5 Պի՛ղծ է առաջի Տեառն ամենայն մեծամիտ. որ ձեռնամո՛ւխ լինի տարապարտուց՝ ո՛չ արդարասցի։ Սկիզբն ճանապարհի բարւոյ՝ գործե՛լն զարդարութիւն. եւ ընդունելի՛ են Աստուծոյ աղօթք քան մատուցանել պատարագս[8087]։ 6 Որ խնդրէ զՏէր՝ գտցէ զգիտութիւն արդարութեամբ հանդերձ. եւ որ ուղղութեամբ խնդրեն զնա՝ գտցե՛ն զխաղաղութիւն։ 7 Զի ամենայն գործք Աստուծոյ արդարութեամբ են. ամպարիշտ պահի աւուր չարի[8088]։ 8 Լա՛ւ է սակաւիկ ինչ առնուլ երկիւղիւ Տեառն. քան զգանձս մեծամեծս ամպարշտութեամբ[8089]։ 9 Սիրտ առն խորհեսցի զիրաւունս, զի յԱստուծոյ ուղղեսցին գնացք նորա։ 10 Մարգարէութիւն է ՚ի շրթունս թագաւորի, եւ ՚ի դատաստանի մի՛ մոլորեսցի բերան նորա[8090]։ 11 Մէտ կշռոյ է արդարութիւն ՚ի Տեառնէ. եւ գործք նորա կշիռք արդարք[8091]։ 12 Գարշելի՛ է թագաւորի որ առնէ զչարիս. զի արդարութեամբ հաստատի աթոռ իշխանութեան նորա։ 13 Ընդունելի են թագաւորի շրթունք արդարք. զբանս ուղիղս սիրէ Տէր։ 14 Սրտմտութիւն թագաւորի հրեշտա՛կ մահու. եւ այր իմաստուն՝ ցածուցանէ՛ զնա։ 15 ՚Ի լո՛յս կենաց՝ որդի թագաւորի. եւ ընդունելիք նորա իբրեւ զամպ անագան։ 16 Դադարք իմաստութեան ցանկալի են քան զոսկի. դադարք հանճարոյ՝ ցանկալի՛ են քան զարծաթ[8092]։ 17 Շաւիղք կենաց խոտորեն ՚ի չարեաց. երկայնութիւն կենաց ճանապարհք արդարութեան։ Որ ընդունի զխրատ՝ ՚ի բարիս եղիցի, եւ որ պահէ զյանդիմանութիւն՝ իմաստնասցի։ Որ զգուշանայ ճանապարհաց Տեառն՝ պահէ զանձն իւր. որ սիրէ զկեանս, խնայեսցէ ՚ի բերան իւր[8093]։ 18 Յառաջ քան զբեկումն՝ համարին թշնամանք. եւ նախ քան զգլորումն՝ չարաբարութիւնք[8094]։ 19 Լա՛ւ է հանդարտասիրտն խոնարհութեամբ, քան զայն որ բաժանէ աւար ընդ թշնամանօղս։ 20 Որ իմաստուն է յիրս՝ գտանէ զբարիս. եւ որ յուսայ ՚ի Տէր՝ երանելի՛ է[8095]։ 21 Զիմաստունս եւ զհանճարեղս անմիտս կոչեն. եւ որ քաղցր են բանիւք՝ աւելի՛ եւս լուիցեն։ 22 Աղբեւր կենաց են միտք՝ որոց ունիցին զնա. խրա՛տ անմտաց չա՛ր է[8096]։ 23 Սիրտ իմաստնոյ իմանա՛յ որ ինչ յիւրմէ բերանոյ. եւ ՚ի շրթունս իւր խորհեսցի զիրաւագիտութիւն[8097]։ 24 Խորիսխ մեղու՝ բանք բարիք. եւ քաղցրութիւն նորա բժշկութիւն հոգւոց[8098]։ 25 Ե՛ն ճանապարհք որ թուին մարդոյ թէ ուղի՛ղ իցեն, եւ կատարած նորա հայի յատակս դժոխոց[8099]։ 26 Այր՝ ՚ի վաստակս ջանայ անձին իւրում. եւ բռնազբօսէ իւր զկորուստ. իսկ թեւրն ՚ի բերան իւր կրէ զկորուստ[8100]։ 27 Այր անզգամ փորէ՛ անձին իւրում չարիս. եւ ՚ի վերայ շրթանց իւրոց գանձէ հուր։ 28 Այր խորամանգ նիտայ զչարիս. եւ լապտեր նենգութեան բորբոքի չարեօք, եւ քակէ զբարեկամս[8101]։ 29 Այր անօրէն փորձ փո՛րձ առնէ զբարեկամաց, եւ տանի զնոսա ՚ի ճանապարհս անբարիս[8102]։ 30 Որ հաստատէ զաչս իւր, եւ խորհի զկամակորս. եւ վիճէ շրթամբք իւրովք զամենայն չարիս. այնպիսին է հնոց չարեաց[8103]։ 31 Պսակ պարծանաց ծերութիւն. եւ ՚ի ճանապարհս արդարութեան գտանի։ 32 Լա՛ւ է այր երկայնամիտ քան զհզօր. եւ այր որ ունի զիմաստութիւն՝ քան զանդս մեծամեծս, եւ որ յաղթէ բարկութեան. քան որ առնուցու զքաղաք հզօր[8104]։ 33 Անդրէն ՚ի ծո՛ց իւրեանց դառնայ ամենայն ինչ անիրաւաց, այլ ՚ի Տեառնէ ամենեցուն իրաւունք են։
1 Լա՛ւ է պատառ մի համով խաղաղութեամբ, քան զտունս լի՛ զենլեօք եւ բարեօք թշնամութեամբ[8105]։ 2 Ծառայ իմաստուն տիրեսցէ տերանց անմտաց. եւ ընդ եղբարս բաժանեսցի մասն[8106]։ 3 Որպէս փորձի ՚ի բովս արծա՛թ եւ ոսկի, նո՛յնպէս ընտրէ զսիրտս Աստուած։ 4 Չարի հնազանդի լեզո՛ւ անօրինաց, եւ արդար ո՛չ հայի ՚ի շրթունս սուտս։ Հաւատացելոյն ամենայն աշխարհ ընչիւք լի՛ է. անհաւատին եւ ո՛չ դանգ մի[8107]։ 5 Որ կատակէ զաղքատով՝ բարկացուցանէ զԱրարիչ նորա. եւ որ ո՛տն հարկանէ կորուսելոյն՝ ո՛չ արդարասցի. իսկ որ գթայն՝ ողորմութիւն գտցէ[8108]։ 6 Պսակ ծերոց՝ որդիք որդւոց. պարծանք որդւոց՝ հա՛րք իւրեանց։ 7 Ո՛չ վայելեն անզգամաց շրթունք հաւատարիմք. եւ ո՛չ արդարոյ՝ շրթունք սուտք[8109]։ 8 Վա՛րձ շնորհաց խրատ՝ որոց կրեն զնա. զի ուր եւ դառնայցէ՝ աջողեսցի՛[8110]։ 9 Որ ծածկէ զյանցանս՝ խնդրէ զբարեկամութիւն. իսկ որ ատեայ զծածկելն, քակէ զբարեկամս եւ զընտանիս։ 10 Փշրէ զսիրտս իմաստնոց սպառնալիք. իսկ անմիտն թէպէտ եւ բազում գան ըմպէ՝ չառնու ՚ի միտ[8111]։ 11 Զհակառակութիւնս յարուցանէ ամենայն չարակամ. իսկ Տէր հրեշտակ անողո՛րմ արձակէ ՚ի վերայ նորա[8112]։ 12 Անկցի հո՛գ ՚ի սիրտ առն իմաստնոյ. եւ անմիտք խորհին զչարիս։ 13 Որ հատուցանէ չար փոխանակ բարւոյ, չար ՚ի տանէ նորա մի՛ պակասեսցէ։ 14 Իշխանութիւն բանի՝ տայ սկի՛զբն արդարութեան. եւ առաջնորդ լինի կարօտութեան՝ հակառակութիւն եւ կռիւ[8113]։ 15 Որ արդար համարի զանիրաւն, եւ անիրաւ զարդարն. պիղծ եւ գարշելի են առաջի Տեառն երկոքին[8114]։ 16 Ընդէ՞ր գտանին ստացուածք՝ անմտի. զի իմանալ զիմաստութիւն անմիտն ո՛չ կարէ։ Որ բարձր առնէ զտուն իւր՝ խնդրէ զբեկումն. եւ որ կամակորէ՛ յուսմանէ, անկցի՛ ՚ի չարիս[8115]։ 17 Յամենայն ժամանակի բարեկամք եղիցին քո. բայց եղբարք՝ ՚ի վիշտս եղիցին քե՛զ պիտոյ. զի վասն ա՛յնորիկ իսկ ծնանին[8116]։ 18 Ա՛յր անմիտ կայթէ եւ խնդա՛յ յորժամ երաշխաւոր լինի բարեկամի իւրոյ[8117]. 19 եւ վնասասէրն խնդայ ընդ կռիւ. բարձրացուցանէ զտուն իւր՝ եւ խնդրէ զբեկումն[8118]. 20 եւ խստասիրտն՝ բարեաց ո՛չ պատահէ։ Այր յեղյեղուկ լեզուաւ անկցի՛ ՚ի չարիս[8119]. 21 սիրտ անզգամի ցա՛ւ է կրելեաց իւրոց։ Ո՛չ ուրախ լինի հայր ՚ի վերայ որդւոյ անխրատի. որդի իմաստուն՝ ուրա՛խ առնէ զմայր իւր[8120]։ 22 Սիրտ ուրախ բարեմոյն առնէ, առն հոգածի՝ ցամաքե՛ն ոսկերք[8121]։ 23 Որ առնու կաշառ ՚ի գոգ իւր տարապարտուց՝ ո՛չ աջողին ճանապարհք նորա. ամպարիշտ խոտորի ՚ի ճանապարհաց արդարութեան[8122]։ 24 Երեսք առն հանճարեղի իմաստունք. աչք անմտի զվայրօք յածին։ 25 Բարկութիւն հօր որդի անմիտ. եւ ցաւք են ծնանելեաց նորա[8123]։ 26 Տուժել զայր արդար՝ չէ՛ բարւոք. եւ ո՛չ նենգել զարդարն իշխանաց յիրաւանց վերայ[8124]։ 27 Որ խնայէ բան խիստ հանել՝ իմաստո՛ւն է. այր երկայնամիտ՝ հանճարե՛ղ է։ 28 Զանմիտն հարցին՝ թէ իմաստութիւն իցէ՞ ինչ, եւ իմաստութիւն համարիցի՞. պապանձեցաւ եւ համարեցաւ թէ իմաստո՛ւն իցէ[8125]։
1 Պատճառս խնդրէ այր որ կամիցի քակել ՚ի բարեկամաց իւրոց. յամենայն ժամանակի նախա՛տ լիցի[8126]։ 2 Ո՛չ ինչ պիտոյ է իմաստութիւն պակասամտի. զի առաւե՛լ եւս վարի անզգամութեամբ։ 3 Յորժամ հասանէ ամպարիշտ ՚ի խորս չարեաց՝ արհամարհէ. բայց գա՛ն ՚ի վերայ նորա անարգանք եւ նախատինք[8127]։ 4 Ջուր խո՛ր է խորհուրդ ՚ի սրտի առն. գե՛տ բղխեալ եւ աղբեւր կենաց[8128]։ 5 Ա՛կն առնուլ ամպարշտի չէ՛ բարւոք. եւ ո՛չ զիրաւունս խոտորել արդարոյ ՚ի դատաստանի[8129]։ 6 Շրթունք անզգամի հասուցանեն զնա ՚ի չարիս. եւ բերան նորա յանդո՛ւգն մահ կոչէ ՚ի վերայ։ 7 Բերան անզգամի բեկումն է նմա. եւ շրթունք նորա որոգա՛յթ անձին իւրում[8130]։ 8 Զվատ կործանէ երկեւղ. անձինք կանացեաց քաղցիցեն[8131]։ 9 Որ զանձն իւր ո՛չ բժշկէ ՚ի գործս իւր, եղբա՛յր է նա ա՛յնորիկ՝ որ անձին առնիցէ[8132]։ 10 ՚Ի մեծութենէ զօրութեան յայտնի՛ է անուն Տեառն. եւ առ նա ընթացեալ արդարոց բարձրանան[8133]։ 11 Ստացուածք առն մեծատան քաղա՛ք ամուր եւ փառք նորա մեծապէս հովանի ունին։ 12 Յառաջ քան զբեկումն հպարտանայ սիրտ առն. եւ յառաջ քան զկարծիս իւր կորանայ[8134]։ 13 Որ տայ պատասխանի բան մինչչեւ՛ լուեալ իցէ ինչ՝ անզգամութիւն է նմա եւ նախատինք[8135]։ 14 Զցասումն առն հանդարտեցուցանէ ծառայ իմաստուն. այլ առն նեղասրտի ո՞վ ունիցի ժոյժ[8136]։ 15 Սիրտ իմաստնոյ ստանայ զհանճար. ականջք իմաստնոց խնդրեն զխորհուրդս։ 16 Տուրք մարդոյ ընդարձակեցուցանեն զնա, եւ ընդ իշխանս նստուցանեն զնա։ 17 Արդար՝ անձին իւրում չարախօսէ իսկզբան բանից իւրոց, զի յորժամ սկսանի՛ ոսոխն յանդիմանի[8137]։ 18 Զհակառակութիւնս ցածուցանէ լո՛ւռ լուռն. եւ ՚ի մէջ բռնաւորաց ընտրէ զիրս[8138]։ 19 Եղբայր յեղբօրէ օգնեալ՝ իբրեւ զքաղաք ամուր. եւ զօրացեալ բարձրացեալ իբրեւ զթագաւորութիւն հաստատեալ[8139]։ 20 ՚Ի պտղոյ բերանոյ այր յագեցուցանէ՛ զորովայն իւր. եւ ՚ի պտղոյ շրթանց իւրոց յագեսցի[8140]։ 21 Մա՛հ եւ կեանք ՚ի ձեռս լեզուի. եւ որ յաղթէ նմա՝ կերիցէ՛ զպտուղ նորա[8141]։ 22 Որ եգիտ կին բարի՝ եգիտ շնորհս. եւ ընկալաւ յԱստուծոյ ուրախութիւն։ Որ հարկանէ զկին բարի՝ հանէ՛ զբարիս. եւ որ ունի կին շուն՝ անմի՛տ է եւ ամպարիշտ[8142]։ 23 Յողո՛ք բանի եւ եթ կայ տնանկն. եւ մեծատունն յանդուգն տայ պատասխանի։ 24 Այր ՚ի բոզանոց՝ լկտութեամբ գնայ։ Լա՛ւ է բարեկամ մերձաւոր՝ քան զեղբայր հեռաւոր։
1 Լա՛ւ է տգիտի որ գնայ միամտութեամբ իւրով. քան անզգամին որ շաղաւաշուրթն իցէ։ 2 Սակայն տգիտութիւն անձին իւրում ո՛չ է բարւոք, եւ ՚ի ստիպել ոտից իւրոց մեղանչէ[8143]։ 3 Անզգամութիւն առն՝ ապականէ՛ զճանապարհս նորա. եւ Աստուծոյ մե՛ղ դնէ ՚ի սրտի իւրում[8144]։ 4 Մեծութիւն յաւելու բարեկամս բազումս, եւ աղքատն՝ եւ ՚ի բո՛ւն բարեկամէ անտի քակի[8145]։ 5 Վկայ սուտ՝ առանց պատժի ո՛չ լիցի. եւ որ մեղ դնէ տարապարտուց՝ ո՛չ ապրեսցի[8146]։ 6 Բազո՛ւմք ողոքեն զերեսս թագաւորաց. եւ ամենայն չարակամ նախա՛տ լիցի մարդկան[8147]։ 7 Ամենայն որ ատեայ զեղբայր աղքատ, հեռի լինի եւ ՚ի սիրոյ նորա։ Խորհուրդ բարի՝ առ որս ճանաչենն զնա, մերձենայ. եւ այր իմաստուն գտցէ զնա։ Որ կարի չա՛ր առնէ՝ կատարէ զչարիս. եւ որ գրգռէ զբանս՝ ո՛չ ապրեսցի, մա՛նաւանդ որ վարէ զբանս որ ո՛չ իւր իցէ[8148]։ 8 Որ ստանայ զհանճար՝ սիրէ զանձն. եւ որ պահէ զիմաստութիւն՝ պահէ զբարիս[8149]։ 9 Վկա՛յ սուտ՝ առանց պատժի ո՛չ լիցի. եւ որ բորբոքէ զչարութիւն՝ ընկերաց, եւ որ յուզէ զչարութիւն՝ կորիցէ[8150]։ 10 Ոչ վայելէ անզգամի փափկութիւն. եւ եթէ ծառայ սկսանիցի հպարտութեամբ տիրել[8151]։ 11 Այր ողորմած՝ երկայնամիտ լինի. եւ պարծանք նորա գերիվերո՛յ լինին անզգամաց[8152]։ 12 Սպառնալիք թագաւորի նմա՛ն են մռնչելոյ առիւծու. զուարթութիւն նորա իբրեւ զցօղ ՚ի վերայ դալարոյ։ 13 Ամօթ հօր՝ որդի անմիտ. ո՛չ են սուրբ ուխտք ՚ի վարձուց վարձկանաց[8153]։ 14 Զտո՛ւնս եւ զստացուածս բաժանեն հարք որդւոց. եւ ՚ի Տեառնէ պատշաճի կին առն։ 15 Վատութիւն ունի զկանացին. անձն գործատեաց՝ քաղցիցէ՛[8154]։ 16 Որ պահէ զպատուիրանս՝ պահէ զանձն իւր, եւ որ արհամարհէ զճանապարհ իւր՝ կորիցէ[8155]։ 17 Փո՛խ տայ Աստուծոյ որ ողորմի տնանկին, ըստ տրոց նորա հատուսցէ՛ նմա[8156]։ 18 Խրատեա՛ զորդի քո՝ զի այնպէս եղիցի քեզ յո՛յս բարի. եւ ՚ի թշնամանս մի՛ հպարտանար անձամբ քով։ Զի եթէ հարկանես զնա գաւազանաւ՝ ո՛չ մեռանի. բայց զանձն նորա փրկես ՚ի մահուանէ[8157]։ 19 Այր չարաբար՝ բազումս տուժեսցի. եւ եթէ եւս ժանտանայցէ՝ եւ զա՛նձն եւս դիցէ ՚ի վերայ[8158]։ 20 Լո՛ւր որդեակ խրատու հօր քոյ. զի իմաստո՛ւն եղիցիս ՚ի վախճանի քում[8159]։ 21 Բազո՛ւմ խորհուրդք են ՚ի սրտի առն. բայց խորհուրդ Աստուծոյ յաւիտեան մնայ։ 22 Պտուղ առն՝ ողորմածութիւն իւր. լա՛ւ է աղքատ արդար քան զմեծատուն սուտ[8160]։ 23 Երկեւղ Տեառն ՚ի կենդանութիւն առն. իսկ աներկեւղն մոլորեալ ՚ի դրունս՝ բնակեսցէ ՚ի տեղիս ուր ո՛չ լիցի այցելութիւն յաւիտենից[8161]։ 24 Որ թաքուցանէ զձեռս իւր ՚ի ծոց իւր զուր, եւ ո՛չ ՚ի բերան իւր տարցի զնոսա[8162]։ 25 ՚Ի չարչարել անզգամի՝ խորագիտագոյն եւս լինի անմեղն. ապա թէ յանդիմանես զայր իմաստուն՝ ՚ի մի՛տ առցէ զհանճար։ 26 Որդի որ անարգէ զհայր եւ մերժէ զմայր, ամօ՛թ կրէ եւ նախա՛տ լիցի[8163]։ 27 Որդի որ թողուցու պահել զխրատ հօր, խորհի զճառս չարեաց։ 28 Որ յերաշխի առնու զմանուկ անմիտ՝ թշնամանս առնէ օրինաց. եւ բերան ամպարշտաց կլանէ զդատաստանս[8164]։ 29 Պատրաստին անխրատից տանջանք. նոյնպէս եւ պատի՛ժք անզգամաց։
1 Անառա՛կ է գինի՝ եւ թշնամանօղ արբեցութիւն. եւ ամենայն որ խառնակի ընդ նոսա՝ չէ իմաստուն[8165]։ 2 Ո՛չ ինչ է պակաս պատուհաս թագաւորի ՚ի ցասմանէ առիւծու. եւ որ բարկացուցանէ զնա՝ վնա՛ս առնէ անձին իւրում[8166]։ 3 Փա՛ռք են առն խոտորել ՚ի հայհոյութեանց. իսկ ամենայն անզգամ ընդ այնպիսիսն շաղի[8167]։ 4 Թէպէտ եւ նախատի վատ՝ ո՛չ ամաչէ. նո՛յնպէս եւ որ առնու ցորեան՝ փո՛խ ամարանի[8168]։ 5 Ջուր խո՛ր է խորհուրդ սրտի առն. եւ այր իմաստուն քամէ զնա[8169]։ 6 Մե՛ծ է մարդ եւ պատուական՝ ա՛յր ողորմած. բայց զայր հաւատարիմ գո՛րծ է գտանել։ 7 Որ շրջի անարատ յարդարութեան, երանելի՛ որդիս թողու զկնի իւր[8170]։ 8 Յորժամ թագաւոր արդար նստիցի յաթոռ. ո՛չ դառնայցէ ընդդէմ աչաց նորա ամենայն չարագործ[8171]։ 9 Ո՞վ պարծեսցի սիրտ սուրբ ունել. կամ ո՞վ համարձակիցի՝ եթէ սո՛ւրբ իցէ ՚ի մեղաց[8172]։ 10 Կշիռ մեծ եւ փոքր, եւ չա՛փ կրկին պի՛ղծ են առաջի Աստուծոյ երկոքեան. եւ խափանեսցին նոքա, եւ որ առնենն զնոսա. նա եւ ՚ի գնացս իսկ իւր խափանեսցի այր։ 11 Երիտասարդ որ ՚ի սրբութեան է՝ ուղի՛ղ են ճանապարհք նորա[8173]։ 12 Ո՛ւնկն լսէ եւ ա՛կն տեսանէ. Տեառն գործուած են երկոքեան[8174]։ 13 Մի՛ սիրեր զչա՛ր խօսել՝ զի մի՛ սատակեսցիս. բա՛ց զաչս քո, եւ յագեա՛ց հացիւ[8175]։ 14 Զչարն չար ասէ՝ որոյ զնոյն ստացեալ ունիցի, եւ մատուցեալ յառաջ ապա նովիմբ պարծի[8176]։ 15 Է՛ ոսկի եւ բազմութիւն անդոց. եւ անօթ պատուական՝ շրթունք գիտութեան[8177]։ 16 Զե՛րծ զհանդերձ նորա զի երաշխաւոր եղեւ օտարի. եւ ՚ի հիւրութեան գրաւեաց զնա[8178]։ 17 Քաղցրացա՛ւ առն հաց ստութեան, եւ լցցի բերան նորա կոպճով։ 18 Խորհուրդք մտօ՛ք պատրաստեսցին, եւ պատերազմ իմաստութեամբ մղեսցի։ 19 Որ յայտնէ զխորհուրդս՝ գնա՛յ նենգութեամբ. եւ ընդ պատրողին շրթամբք իւրովք՝ մի՛ խառնակեսցիս։ 20 Որ հայհոյէ զհայր կամ զմայր՝ շիջցի լոյս նորա. եւ բիբք աչաց նորա զխաւար տեսցեն[8179]։ 21 Մասն փութացեալ յառաջնումն, ՚ի վախճանի ո՛չ օրհնեսցի[8180]։ 22 Մի՛ ասիցես թէ առից վրէժ ՚ի թշնամւոյն. այլ համբե՛ր Տեառն, զի քեզ օգնակա՛ն լիցի։ 23 Պիղծ է առաջի Տեառն՝ չափ կրկին. եւ կշիռ նենգութեան ո՛չ է բարւոք առաջի նորա[8181]։ 24 ՚Ի Տեառնէ ուղղին գնացք առն. եւ մահկանացուն՝ զիա՞րդ խելամուտ լիցի ճանապարհաց իւրոց։ 25 Որոգայթ է առն վաղվաղել եւ յիւրո՛ց ընչից խոստանալ. թերեւս յետ ուխտելոյն զղջումն լինիցի[8182]։ 26 Ցրումն ամպարշտաց՝ թագաւոր իմաստուն. եւ արկանէ զնոքօք անիւ[8183]։ 27 Լոյս Տեառն շունչ մարդկան, եւ որ քննէ զշտեմարանս սրտի։ 28 Ողորմութիւն եւ ճշմարտութիւն պահապա՛ն թագաւորի. եւ պատեսցեն արդարութեամբ զաթոռ նորա։ 29 Զա՛րդ երիտասարդաց իմաստութիւն. եւ փա՛ռք ծերոց ալիք։ 30 Վէ՛րք եւ հարուածք պատահեն չարաց, եւ տանջանք ՚ի շտեմարանս որովայնի։
1 Որպէս սահանք ջրոց. նո՛յնպէս սիրտ թագաւորի ՚ի ձեռս Աստուծոյ. ընդ որ կոյս կամի հայեցուցանել՝ դարձուսցէ զնա[8184]։ 2 Ամենայն այր երեւի անձին իւրում արդար. բայց ուղղէ զսիրտս Տէր։ 3 Գործել զարդարութիւն եւ խօսել զճշմարտութիւն, հաճո՛յ է առաջի Տեառն քան զարիւն զոհից[8185]։ 4 Մեծամի՛տ է ՚ի թշնամանս այր խստասիրտ. լամպար ամպարշտաց՝ մե՛ղք։ 5 Խորհուրդ համառօտ՝ սակայն յառաւելութիւն. եւ ամենայն վաղվաղուկ՝ սակայն ՚ի նուազութիւն[8186]։ 6 Որ կուտէ զգանձս ստութեամբ լեզուի՝ զհետ երթայ սնոտեաց. եւ հասանէ յորոգայթս մահու[8187]։ 7 Սատակումն ամպարշտաց հասցէ, զի ո՛չ կամին առնել զիրաւունս[8188]։ 8 Առ խոտորեալս՝ խոտորեալ ճանապարհ առաքէ Աստուած. զի սո՛ւրբ եւ ուղի՛ղ են գործք նորա[8189]։ 9 Լա՛ւ է բնակել առ անկեան ՚ի ներքո՛յ օդոյ, քան ՚ի բռեալս անիրաւութեամբ, եւ ՚ի տա՛ն խառնակութեան։ 10 Անձն ամպարշտի ցանկայ չարեաց. եւ ո՛չ գտցէ յումեքէ ողորմութիւն[8190]։ 11 ՚Ի տուժել անխրատի՝ խորագիտագո՛յն եւս լինի անմեղն. առ իմաստութեան հանճարեղն ընդունի զգիտութիւն[8191]։ 12 ՚Ի մի՛տ առնու արդար զսիրտ ամպարշտաց. եւ ապականեն զամպարիշտս չարիք[8192]։ 13 Որ խնու զլսելիս իւր զի մի՛ լուիցէ տկարաց. եւ նա կարդասցէ առ Տէր, եւ ո՛չ լուիցէ նմա[8193]։ 14 Տուրք գաղտնիք՝ դարձուցանեն զբարկութիւն. իսկ որ խնայէ ՚ի տուրս՝ սաստիկ բարկութիւն յարուցանէ[8194]։ 15 Ուրախութիւն արդարոց առնել զիրաւունս. եւ սուրբն՝ պի՛ղծ թուի չարագործաց[8195]։ 16 Ա՛յր մոլորեալ ՚ի ճանապարհէ արդարութեան՝ ՚ի ժողովս հսկայից հանգիցէ[8196]։ 17 Այր կարօտեալ սիրէ՛ զուրախութիւն. որ սիրէ զգինի եւ զձէթ ՚ի մեծութիւն[8197]։ 18 Ջնջան լինի արդարոյն անօրէնն. եւ ուղղոց որ անցանեն զուխտիւ[8198]։ 19 Լա՛ւ իցէ բնակել յանապատի՝ քան ընդ կնո՛ջ անզգամի լեզուանւոյ եւ բարկացողի[8199]։ 20 Գանձ ցանկալի հանգիցէ ՚ի բերան իմաստնոյ. ա՛րք տգէտք կլցեն զնա[8200]։ 21 Ճանապարհք արդարութեան եւ ողորմածութեան գտցէ զկեանս, եւ զարդարութիւն եւ զփառսo[8201]։ 22 ՚Ի վերայ ամո՛ւր քաղաքաց եհաս իմաստութիւն. եւ քակեաց զամուրս յորս յուսացեալ էին ամպարիշտք[8202]։ 23 Որ պահէ զբերան իւր եւ զլեզու՝ պահէ՛ ՚ի նեղութենէ զանձն իւր։ 24 Խիստն՝ եւ յանդուգն՝ եւ հպարտն՝ ժանտ կոչին. եւ որ պահէ ոխս անօրէն է[8203]։ 25 Ցանկութիւնք սպանանեն զվատ, զի ո՛չ յօժարեն ձեռք նորա գործել ինչ։ 26 Ամպարիշտ ցանկանայ զամենայն աւուրս զցանկութիւն չարեաց. իսկ արդարն ողորմի եւ տա՛յ առանց խնայելոյ[8204]։ 27 Պատարագ ամպարշտաց պի՛ղծ են առաջի Տեառն. քանզի անօրէնութեամբ իսկ մատուցանեն զնոսա[8205]։ 28 Վկա՛յ սուտ՝ կորիցէ. այր հլու՝ զգուշութեամբ խօսեսցի[8206]։ 29 Ա՛յր ամպարիշտ յանդգնութեամբ հարկանի ՚ի դիմի. իսկ ուղիղն ինքնին իմանայ զճանապարհս իւր[8207]։ 30 Ո՛չ է մարդոյ իմաստութիւն՝ ո՛չ արութիւն, եւ ո՛չ խորհուրդ առ Աստուած։ 31 Երիվար պատրաստի յաւուր պատերազմի. բայց ՚ի Տեառնէ է օգնականութիւն։
1 Լա՛ւ է անուն բարի քան զմեծութիւն բազում. եւ քան զարծա՛թ եւ զոսկի շնո՛րհ բարիք։ 2 Մեծատուն եւ աղքատ միմեանց պատահիցին. երկոցունց այցելութիւն առնէ Տէր[8208]։ 3 Խորագիտի տեսեալ զչարագործն պատժեալ՝ հաստատութեամբ խրատէ զանձն. եւ անմտաց անցեալ առ նոքօք վնասեցան։ 4 Սկիզբն իմաստութեան երկեւղ Տեառն. եւ մեծութիւն եւ փա՛ռք եւ կեանք։ 5 Տատասկ եւ որոգայթ՝ ՚ի ճանապարհս թիւրաց, իսկ որ զգո՛յշ կայ անձին իւրում՝ մերժեսցի ՚ի նոցանէ[8209]։ 6 Նորոգումն երիտասարդի ըստ ճանապարհա՛ց իւրոց. նա՝ եւ յորժամ ծերասցի՝ ո՛չ մերժեսցի ՚ի նոցանէ[8210]։ 7 Աղքատք տիրեսցեն մեծատանց, եւ ծառայք տերանց իւրեանց փո՛խ տայցեն[8211]։ 8 Որ սերմանէ զանզգամութիւն՝ հնձեսցէ՛ զչարիս, եւ զհարուածս գործոց իւրոց բովանդակեսցէ։ 9 Զայր զուա՛րթ եւ զառատ՝ սիրէ Աստուած. որ ողորմի տնանկի՝ ինքն կերակրեսցի, զի յիւրմէ հացէ անտի ետ տնանկի։ Զյաղթութիւն եւ զպատիւ ստանայ որ տայ կաշառ, բայց զոգիս առողացն սպանանէ[8212]։ 10 Հա՛ն զժանտն յատենէ՝ եւ ելցէ ընդ նմա եւ հակառակութիւն. զի յորժամ նստիցի յատենի զամենեսեան անարգէ[8213]։ 11 Սիրէ Տէր զսիրտ սուրբ, եւ ընդունելի են նմա ամենայն անարատք։ Շրթամբք հովուէ թագաւոր. 12 եւ աչք Տեառն պահեն զհանճար. եւ անգոսնէ զբանս անօրէն[8214]։ 13 Պատճա՛ռս դնէ վատ եւ ասէ. Առեւծ ունի զճանապարհս, եւ զանցս հրապարակաց սպանողք[8215]։ 14 Գուբ խո՛ր է բերան անօրինի, եւ ատեցեալն ՚ի Տեառնէ անկցի ՚ի նա։ Են ճանապարհք չարք՝ առաջի առն, եւ ո՛չ սիրէ դառնալ ՚ի նոցանէ. բայց դառնալ պա՛րտ է ՚ի թեւր եւ ՚ի չար ճանապարհէ[8216]։ 15 Անմտութիւն բորբոքեալ ՚ի սիրտ երիտասարդի. գաւազան եւ խրատ հեռի՛ է ՚ի նմանէ[8217]։ 16 Որ զրպարտէ զաղքատ՝ բազում առնէ իւր չարիս. եւ որ տայ մեծատան կարօտութեամբ[8218]։ 17 Բանից իմաստնոց մատո՛ զունկն քո, եւ լո՛ւր բանից իմոց. եւ հաստատեա՛ զսիրտ քո[8219]՝ 18 զի գիտասցես զնոսա՝ թէ բարի՛ են. եւ եթէ արկցես զնոսա ՚ի սրտի քում. եւ զուարճասցի միանգամայն ՚ի շրթունս քո[8220]։ 19 Զի եղիցի յոյս քո ՚ի Տէր. եւ ցուցցէ քեզ զճանապարհս իւր[8221]։ 20 Եւ դու գրեա զնոսա յանձին քում երեքկին. ՚ի խորհուրդս, եւ ՚ի գիտութիւն, եւ ՚ի հանճար[8222]։ 21 Ահաւասիկ ուսուցանեմ քեզ զբանս ճշմարիտս եւ զգիտութեան. հնազանդ լինել պատասխանի տալոյ զբանս ճշմարտութեան որոց մատչիցին առ քեզ[8223]։ 22 Մի՛ բուռն լինիցիս տնանկի, քանզի աղքա՛տ է. եւ մի՛ անարգիցես զտնանկն ՚ի դրունս[8224]. 23 զի Տէր դատի զդատաստանս նորա, եւ փրկեսցէ անկապուտ զանձն քո[8225]։ 24 Մի՛ լինիր ընկեր առն բարկացողի, եւ ընդ բարեկամի զայրացողի մի՛ բնակեր. 25 գուցէ ուսանիցի՛ս զճանապարհս նորա. եւ առնուցուս խե՛ղդ ընդ անձն քո[8226]։ 26 Մի՛ տար զանձն քո յերաշխաւորութիւն՝ ակն առեալ երեսաց. 27 զի թէ ո՛չ ունիցիս ուստի հատուցանիցես՝ եւ առնուցուն զանկողինս որ ընդ կողիւք քովք կայցեն։ 28 Մի՛ փոխեր զսահմանս յաւիտենականս զոր եդին հարք քո։ 29 Զայր շո՛յտ եւ զգոյշ ՚ի գործ իւր՝ թագաւորաց առաջի պարտ է կացուցանել. եւ ո՛չ կացուցանել առաջի արանց խօթասրտաց[8227]։
1 Յորժամ նստիցիս յընթրիս ուտե՛լ ՚ի սեղան հզօրաց. իմանալո՛վ իմասջի՛ր որ ինչ առաջի դնիցի, եւ ապա՛ մխեսջի՛ր զձեռն քո[8228]։ 2 Գիտասջի՛ր թէ այնպիսի ինչ եւ քեզ պա՛րտ է պատրաստել։ Ապա թէ ագահագոյն իցես, 3 մի՛ ցանկանայցես խորտկաց նորա. զի այն իսկ կցեալ երթայ զկենացն ստութենէ[8229]։ 4 Մի՛ ձգտիր՝ եթէ տնանկ իցես՝ ընդ մեծատան, այլ քո իմաստութեամբդ մերժեա՛ ՚ի նմանէ[8230]։ 5 Եթէ հաստատեսցես զերեսս քո ՚ի վերայ նորա, ո՛չ ուրեք երեւի զի հանդերձեալ է նորա ի՛ւր թեւս որպէս զարծուոյ. եւ դառնայ ՚ի տուն նահապետի իւրոյ[8231]։ 6 Մի՛ ուտեր հաց ընդ առն չարական. եւ մի՛ ցանկանար կերակրոյ նորա[8232]. 7 զոր օրինակ թէ մազ ոք կլանէ՝ ա՛յնպէս ուտէ եւ ըմպէ[8233]։ 8 Մի՛ մուծանիցես զնա առ քեզ, եւ մի՛ ուտիցես զհաց քո ընդ նմա, զի նողկտացուցանէ զնա. եւ ապականէ զբանս քո բարիս[8234]։ 9 Յակա՛նջս անզգամի ամենեւին մի՛ խօսիր. զի մի՛ անգոսնեսցէ զիմաստուն բանս քո[8235]։ 10 Մի՛ փոխեր զսահմանս յաւիտենականս. եւ ՚ի ստացուածս որբոց մի՛ մտանիցես. 11 զի որ փրկէն զնոսա Տէր հզօր է. եւ դատի զդատաստանս նոցա ընդ քեզ։ 12 Տո՛ւր ՚ի խրատ զսիրտ քո. եւ զլսելիս քո պատրաստեա՛ բանից իմաստութեան։ 13 Մի՛ խնայեար խրատել զտղայ զի թէ հարկանես զնա գաւազանաւ՝ ո՛չ մեռանի[8236]. 14 դու հարկանես զնա գաւազանաւ, բայց զանձն նորա փրկես ՚ի մահուանէ[8237]։ 15 Որդեակ՝ եթէ իմաստուն լինիցի սիրտ քո, ուրա՛խ արասցես եւ զի՛մ սիրտս։ 16 Եւ եթէ ընդելուզցես զշրթունս քո ընդ շրթունս իմ, միայն թէ ուղի՛ղ իցես[8238]։ 17 Մի՛ նախանձիցի սիրտ քո ընդ մեղաւորս. այլ յերկեւղ Տեառն կանխեսջի՛ր զօրհանապազ[8239]. 18 զի եթէ պահեսցես զնա, եղիցի զաւա՛կ քեզ. եւ յոյս քո մի՛ մերժեսցի[8240]։ 19 Լո՛ւր որդեակ՝ եւ լե՛ր իմաստուն. եւ ուղղեա զխորհուրդս սրտի քոյ[8241]։ 20 Մի՛ լինիր արբեցօղ. եւ մի՛ նախանձիր ընդ հանգանակօղս մսո՛յ վաճառաց[8242]։ 21 Զի ամենայն արբշիռն եւ բոզանոցն աղքատասցի՛. եւ զգեցցի պատառատունս ամենայն քնէած[8243]։ 22 Լո՛ւր որդեակ հօրն որ ծնաւ զքեզ. եւ մի՛ արհամարհեր զծերութիւն մօր քոյ[8244]։ 23 Զճշմարտութիւն ստացի՛ր. եւ մի՛ թողուր զիմաստութիւն՝ եւ զխրատ՝ եւ զհանճար։ 24 Բարւո՛ք սնուցանէ հայր արդար. եւ ՚ի վերայ որդւոյ իմաստնոյ ուրա՛խ լինի սիրտ նորա[8245]։ 25 Ուրա՛խ լիցին հայր եւ մայր քո ՚ի քեզ. եւ խնդասցէ որ ծնաւն զքեզ[8246]։ 26 Տո՛ւր ցիս որդեակ զսիրտ քո. եւ աչք քո ճանապարհա՛ց իմոց սպասեսցեն։ 27 Կարաս՝ ծա՛կ է տուն օտար. եւ ջրհոր նե՛ղ օտարոտին։ 28 Զի այնպիսին վաղվաղակի՛ սատակեսցի. եւ ամենայն անօրէն սպառեսցի։ 29 Ո՞ւմ է վայ. ո՞ւմ խռովութիւնք, ո՞ւմ են դատաստանք. ո՞ւմ դժընդակութիւնք եւ վարանք. ո՞ւմ են ջաղջախանք տարապարտուց. ո՞յր են կապուտակ ականողիք[8247]։ 30 Ոչ ապաքէն ա՛յնոցիկ՝ որ յամենն ՚ի գինւոջ, եւ դիտեն ուր գիներբուք լինիցին[8248]։ 31 Մի՛ արբենայք գինեաւ. այլ խօսեցարո՛ւք ընդ մարդս արդարս, եւ խօսեցարուք ընդ միմեանս ՚ի հրապարակս։ Ապա թէ ՚ի տաշտս եւ ՚ի բաժակս արձակիցես զաչս քո, յետոյ շրջիցիս մերկագո՛յն եւս քան զսանդատոռն[8249]։ 32 Եւ ՚ի վախճանի իբրեւ զօձահար տարածիցիս, եւ իբրեւ իժի թոյնք սփռեսցին[8250]։ 33 Աչք քո իբրեւ տեսանիցէ զկին օտար, բերան քո յա՛յնժամ խօսիցի զթեւրս[8251]. 34 եւ անկեալ դնիցիս ՚ի սիրտ ծովու՝ եւ իբրեւ զնաւավար ՚ի մէջ բազում մրրկի[8252]։ 35 Եւ ասիցես՝ թէ հարկանէին զիս՝ եւ ինձ ո՛չ ցաւէր. այպն առնէին զիս՝ եւ ո՛չ գիտէի. ե՞րբ լիցի առաւօտ՝ զի ելեալ խնդրեցի՛ց ընդ որում շրջիցիմ[8253]։
1 Որդեակ իմ՝ մի՛ նախանձիր ընդ չարս. եւ մի՛ ցանկանայցես կա՛լ ընդ նոսա[8254]. 2 զի ստութիւն խորհի սի՛րտ նոցա, եւ ցա՛ւս խօսին շրթունք նոցա։ 3 Իմաստութեամբ շինի տուն, եւ հանճարով կանգնի. 4 եւ խորհրդով լնուն շտեմարանք ամենայն մեծութեամբ պատուականաւ եւ բարեօք։ 5 Լա՛ւ է իմաստուն քան զհզօր, եւ հանճարեղ՝ քան զայն որ ունիցի դաստակե՛րտս մեծամեծս։ 6 Առաջնորդութեամբ մղի պատերազմ, եւ օգնականութեամբ խորհրդակա՛ն սրտի[8255]։ 7 Իմաստութիւն եւ խորհուրդ բարեաց ՚ի դրունս իմաստնոց։ 8 Իմաստունք ո՛չ խոտորին ՚ի բերանոյ Տեառն. այլ խորհին ՚ի ժողովս իւրեանց[8256]։ 9 Անխրատից պատահէ մահ. եւ մեռանի անզգամ ՚ի մեղս։ Պղծութիւն զայր ժանտագործ աղտեղի առնէ յաւուր չարի. 10 եւ յաւուր նեղութեան՝ մինչեւ սատակեսցի։ 11 Փրկեա՛ զորս ՚ի մահ տանին, եւ գնեա՛ զմահապարտս՝ եւ մի՛ խնայեար[8257]։ 12 Ապա թէ ասիցես, թէ ո՛չ ճանաչեմ զնա՝ եւ ո՛չ նա զիս ճանաչէ, գիտասջի՛ր զի Տէր զսիրտս ամենեցուն ճանաչէ. եւ որ ստեղծ զշունչ ամենեցուն նա՛ գիտէ զամենայն, եւ հատուցանէ իւրաքանչիւր ըստ գործս իւր[8258]։ 13 Կե՛ր մեղր որդեակ զի բարի է. եւ խորիսխ՝ զի քաղցրասցի կոկորդ քո. 14 նո՛յնպէս եղիցի հանճար իմաստութեան յանձին քում։ Զի եթէ զա՛յն գտանիցես՝ եղիցի բարեա՛ւ վախճան քո. եւ լոյս քո մի՛ պակասեսցէ[8259]։ 15 Մի՛ մատուցաներ զամպարիշտն յարօտս արդարոց. եւ մի՛ խաբիր լրութեամբ որովայնի[8260]։ 16 Զի եթէ եւթն անգամ անկանիցի արդարն՝ կանգնեսցի. իսկ ամպարիշտք տկարասցին ՚ի չարիս[8261]։ 17 Եթէ կործանեսցի թշնամին քո՝ մի՛ ոտն հարկաներ. եւ ՚ի գայթագղելն նորա մի՛ հպարտանար։ 18 Զի մի՛ հայեսցի Տէր, եւ ո՛չ հաճեսցի ընդ այն. եւ դարձուսցէ զբարկութիւն իւր ՚ի նմանէ[8262]։ 19 Մի՛ խնդար ընդ չարագործս, եւ մի՛ նախանձիր ընդ մեղաւորս. 20 զի ո՛չ լինիցի զաւակ չարաց. ճրագ ամպարշտաց շիջցի[8263]։ 21 Երկի՛ր յԱստուծոյ որդեակ՝ եւ ՚ի թագաւորէ. եւ ՚ի միոջէ ՚ի նոցանէ մի՛ ապստամբիցես[8264]։ 22 Զի՝ յանկարծակի պահանջիցեն զամպարիշտս. եւ զպատուհաս երկոցունց ո՞վ ծանիցէ[8265]։
1 Որդի որ զգուշանայ բանից՝ եղիցի արտաքոյ կորստեան. զի ընդունելո՛վ ընկալաւ զնա[8266]։ 2 Մի՛ ինչ ստութիւն ասասցի ՚ի լեզուէ թագաւորի. եւ ո՛չ ելցէ խաբէութիւն ՚ի լեզուէ նորա[8267]։ 3 Սուսեր սո՛ւր է լեզու թագաւորի, եւ ո՛չ մարմնեղէն. եւ որ նմա մատնեսցի՝ խորտակի[8268]։ 4 Զի եթէ սրեսցի բարկութիւն նորա՝ յօդիւք հանդերձ սատակեսցէ զմարդիկ, եւ զոսկերս արանց կերիցէ, եւ այրեսցէ իբրեւ զբոց. եւ իբրեւ զգէշ եղիցի ՚ի բո՛յնս արծուեաց[8269]։ 5 Յիմոց բանից երկի՛ր որդեակ. եւ յորժամ ընկալցիս զնոսա՝ ապաշաւեսջիր[8270]։
1 Զայս ասէ այր ցհաւատացեալս Աստուծոյ. Եթէ լո՛ւռ եղէց՝ զի անմտագոյն եմ քան զամենայն մարդիկ[8271]. 2 եւ իմաստութիւն մարդոյ ո՛չ գոյ յիս։ 3 Աստուած ուսոյց ինձ իմաստութիւն. եւ գիտութեան սրբոց խելամո՛ւտ եղէ, եւ ճանաչե՛մ զսրբութիւնս[8272]։ 4 Ո՞վ ել յերկինս՝ եւ էջ. ո՞վ ժողովեաց զհողմս ՚ի գոգ իւր. ո՞վ ամփոփեաց զջուրս ՚ի ձորձս իւր. ո՞վ կալաւ զծագս երկրի։ Զի՞նչ անուն է նորա. կամ զի՞նչ անուն որդւոյ նորա. զի գիտասցես[8273] 5 թէ ամենայն բանք Աստուծոյ ընտրեալք են, եւ վերակացո՛ւ է նա երկիւղածաց իւրոց։ 6 Մի՛ յաւելուցուս ՚ի բանս նորա՝ զի մի՛ յանդիմանեսցէ զքեզ, եւ սո՛ւտ լինիցիս[8274]։ 7 Երկո՛ւս ինչս խնդրեմ ՚ի քէն, մի՛ հաներ յինէն զշնորհս մինչչեւ՛ մեռեալ իցեմ[8275]։ 8 Զբան զուր եւ սուտ՝ հեռի՛ արա յինէն։ Մեծութիւն եւ տնանկութիւն մի՛ տար ինձ. այլ կշռեա՛ ինձ զարժանն բաւականութեամբ[8276]։ 9 Զի մի՛ մեծացայց՝ եւ ստեցից. եւ ասիցեմ, թէ ո՞վ տեսանիցէ զիս. կամ աղքատացայց եւ գողացայց, եւ երդուայց յանուն Աստուծոյ իմոյ[8277]։ 10 Մի՛ մատներ զծառայ ՚ի ձեռս տեառն իւրոյ. զի մի՛ երբէք անիծանիցէ զքեզ՝ եւ ապականիցիս։ 11 Ծնո՛ւնդ չար՝ զհայր իւր անիծանէ, եւ զմայր իւր ո՛չ օրհնէ[8278]։ 12 Ծնունդ չար՝ առ արդարս ունի զանձն իւր. եւ զելս անձին իւրոյ ո՛չ լուացաւ[8279]։ 13 Ծնունդ չար՝ ամբարտաւան աչս ունի. եւ յարտեւանունս իւր հպարտանայ[8280]։ 14 Ծնունդ չար՝ իբրեւ զսուսեր ունի զատամունս իւր. եւ զժանիս իւր իբրեւ զկտրոցս. մաշե՛լ եւ ուտել զխոնարհս երկրի, եւ զտնանկս ՚ի մարդկանէ[8281]։
23 Զայս ասեմ ձեզ իմաստնոցդ՝ խելամո՛ւտ լինել իրաւանց մի՛ ամաչէք. ա՛կն առնուլ ՚ի դատաստանի չէ՛ բարւոք[8282]։ 24 Որ ասէ զամպարիշտն թէ արդար է՝ անիծեա՛լ ՚ի ժողովրդոց լիցի, եւ ատելի՛ յազգաց[8283]։ 25 Իսկ որ յանդիմանէն, նոքա լա՛ւք երեւեսցին, եւ ՚ի վերայ նոցա եկեսցէ օրհնութիւն բարեաց։ 26 Շրթունք սիրեսցեն զպատասխանիս բանից բարեաց. եւ որ պատասխանի տայ բա՛նս դիմադարձութեան, պատրաստէ անձի՛ն իւրում բանս հեռանալոյ[8284]։ 27 Պատրաստեա՛ յելս զգործս քո. եւ պատրաստեա՛ ՚ի դաստակերտս քո, եւ գնա՛ դու զկնի իմ. եւ շինեսցես վերստին զտուն քո[8285]։ 28 Մի՛ լինիր վկայ սուտ՝ ընկերի քում. եւ մի՛ լայնիր շրթամբք քովք։ 29 Մի՛ ասեր՝ թէ որպէս նա ընդ իս գնաց, եւ ես ընդ նա՛ գնացից. հատուցից նմա՝ որպէս եւ զրկեա՛ց զիս[8286]։ 30 Իբրեւ ա՛նդ մի այր անզգամ, եւ իբրեւ այգի այր պակասամիտ[8287]. 31 եւ եթէ թողուս զնա՝ խոպանանայ եւ մոլախոտէ՛ ամենեւին եւ լքանի. եւ քարինք որմոց նորա յատակին[8288]։ 32 Յետոյ ասիցէ՝ թէ զղջացայ ես, հայեցայ եւ ընտրեցի զխրատ։ Մինչեւ յե՞րբ անկեալ դնիս ո՛վ վատ. ե՞րբ ՚ի քնոյ զարթիցես[8289]։ 33 Սակաւիկ ինչ ննջիցե՞ս. սակաւիկ ինչ նիրհիցե՞ս, սակաւիկ ինչ դադարիցե՞ս. սակաւիկ ինչ ընդգրկիցե՞ս զձեռն քո ՚ի վերայ լանջաց քոց։ Եթէ զայդ առնիցես[8290]. 34 եկեսցէ՛ իբրեւ զկարապետ աղքատութիւն քո. եւ կարօտութիւն քո իբրեւ զարագո՛տն սուրհանդակ։
15 Տզրկի՝ երեք դստերք էին սիրով սիրեցեալք, եւ երեքին սոքա՝ ո՛չ յագեցուցին զնա. եւ չորրորդն ո՛չ լցաւ ասել շատ[8291]։ 16 Դժոխք՝ եւ կորուստ՝ եւ սէր կանանց՝ եւ տարտարոսն. եւ երկիր՝ ո՛չ յագի ջրով, եւ ջուր եւ հուր՝ ո՛չ երբէք ասեն շատ։ 17 Ա՛կն որ արհամարհէ զհայր, եւ անարգէ զծերութիւն մօր. խլեսցե՛ն զնա ագռաւք ձորոց. եւ գէշ գէ՛շ արասցեն զնա ձագք արծուեաց[8292]։ 18 Երե՛ք են՝ զորս անհնա՛ր է ինձ իմանալ, եւ զչորրորդն ո՛չ ճանաչեմ[8293]։ 19 Զհետս արծուոյ թռուցելոյ. եւ զճանապարհս օձի ՚ի վերայ վիմի. եւ զշաւիղս նաւի ընդ ծո՛վ գնացելոյ. եւ զճանապահս առն երիտասարդի[8294]։ 20 Նոյնպիսի՛ եւ ճանապարհ կնոջ շնացողի. զի յորժամ գործէ՛ ինչ՝ լուանայ եւ ասէ. Իմ չի՛ք ինչ գործեալ[8295]։ 21 Երիւք շարժի երկիր, եւ չորրորդին ո՛չ կարէ հանդարտել։ 22 Եթէ ծառայ թագաւորեսցէ. եւ անմիտն՝ եթէ յագեսցի հացիւ. 23 եւ աղախին՝ եթէ հանէ զտիկին իւր. եւ կին ատելի՝ եթէ դիպեսցի առն բարւոյ[8296]։ 24 Չո՛րք են որ փո՛քր են յերկրի. եւ նոքա իմաստնագոյնք են քան զիմաստունս[8297]։ 25 Մրջիւն՝ որոյ ո՛չ գոյ զօրութիւն, եւ պատրաստէ ամարայնոյ զկերակուր իւր։ 26 Եւ ճագար՝ ազգ անհզօր, որ արարին ՚ի վէմս զդադարս իւրեանց։ 27 Առանց թագաւորի՛ է մարախ, եւ զօրաժողով լինի իբրեւ ՚ի միոջէ հրամանէ օրինօք։ 28 Եւ սարդ՝ կռուեալ ձեռօք յորմ, որ դիւրի՛ն է առ որսալ, բնակէ ՚ի յարկս թագաւորաց[8298]։ 29 Երեք են որ պա՛րծ շրջին, եւ չորրորդն գեղեցի՛կ ճեմի[8299]։ 30 Կորիւն առիւծու հզօ՛ր է քան զանասունս, որ ո՛չ զանգիտէ եւ ո՛չ թիկունս դարձուցանէ յանասնոց[8300]. 31 եւ աքաղաղ՝ որ շրջի ՚ի մէջ մարեաց սիգալով. եւ նոխազ՝ առաջնո՛րդ հօտի. եւ թագաւոր՝ որ հպարտախօ՛ս լինի ՚ի մէջ ազգաց[8301]։ 32 Եթէ զանձն դիւրութեան տացես, եւ ձեռն ՚ի բերան կռուով ձգիցես՝ անարգեսցիս[8302]։ 33 Կթեա՛ կաթն՝ եւ եղիցի եւղ. ապա թէ կարի՛ ճմլեսցես զպտկունսն, ելանէ արի՛ւն։ Եւ եթէ ձգեսցես զբանս, ելցեն դատաստա՛նք եւ կռիւք[8303]։
1 Իմ բանք յԱստուծոյ խօսեցեալ են, հրաման թագաւորի զոր խրատեաց զնա մայր իւր[8304]։ 2 Զի որդեակ՝ Աստուծո՛յ բանք են. անդրանիկդ քե՛զ ասեմ որդի. զի որդեակ՝ պտուղ որովայնի իմոյ. զի որդեակ՝ ուխտից իմոց[8305]։ 3 Մի՛ տար կանանց զմեծութիւն քո եւ զմիտս քո եւ զկեանս՝ ՚ի խորհուրդս յետինս. խորհրդով գործեա՛ զամենայն, խորհրդո՛վ արբ գինի։ 4 Մեծամեծքն բարկասիրտք են, գինի մի՛ արբցեն. 5 զի մի՛ իբրեւ արբցեն՝ մոռանայցեն զիմաստութիւն, եւ ուղիղ ո՛չ կարիցեն դատել զտկարն[8306]։ 6 Տո՛ւք արբեցութիւն տրտմեցելոց, եւ գինի ըմպել՝ ցաւագնոտա՛ց[8307]. 7 զի արբցեն՝ եւ մոռասցին զտնանկութիւնս իւրեանց, եւ զցաւս իւրեանց ո՛չ եւս յիշեսցեն[8308]։ 8 Բա՛ց զբերան քո բանիւ Աստուծոյ, եւ դատեա՛ զամենեսեան ողջմտութեամբ[8309], 9 եւ ընտրեա՛ եւ որոշեա՛ զտնանկն եւ զտկարն։
1 Առակք Սողոմովնի անքնինք. զոր գրեցին բարեկամքն Եզեկիայ արքայի Հրէաստանի[8311]։
2 Փառք Աստուծոյ ծածկե՛ն զբան. փառք թագաւորի՝ պատուեն զհրամանս[8312]։ 3 Երկինք բարձունք, եւ երկիր՝ խորին. սիրտ թագաւորի առանց քննելոյ[8313]։ 4 Փորձ տե՛ս զանփորձ արծաթոյ. եւ սրբելով սրբի ամենայն[8314]։ 5 Սատակեա՛ զամպարիշտս յերեսաց թագաւորի. եւ ուղղեսցի արդարութեամբ աթոռ նորա։ 6 Մի՛ հպարտանար առաջի թագաւորի, եւ մի՛ ՚ի տեղիս մեծամեծաց մատչիր. 7 զի լա՛ւ իցէ քեզ՝ թէ ասիցէ ոք. ՚Ի վե՛ր առ ի՛ս մատի՛ր, քան թէ կորանայցես առաջի հզօրի[8315]։ 8 Զոր տեսին աչք քո՝ խօսեա՛ց. մի՛ յանդուգն անկանիցիս ՚ի մարտ, զի մի՛ յետոյ զղջանայցես։ Յորժամ նախատիցէ զքեզ բարեկամ քո[8316]. 9 խո՛յս տուր՝ մի՛ արհամարհեր. 10 գուցէ՛ նախատիցէ զքեզ բարեկամն. եւ թշնամութիւն եւ մարտ քո ո՛չ մեկնիցի. այլ լինիցի քեզ հանգո՛յն մահու։ Շնորհք եւ բարեկամութիւն ազատք են. հաստատեա՛ զնոսա ՚ի քեզ՝ զի մի՛ նախա՛տ լինիցիս. եւ պահեա՛ զժամանակս քո հաշտութեամբ[8317]։ 11 Ոսկի խնծոր ընդ սարդիոն յեռեալ. ա՛յնպէս է խօսել զբանս իմաստունս[8318]։ 12 Գինդ ոսկի՝ եւ սարդիոն ամենապայծառ յեռեալ. բա՛ն իմաստուն յունկնդի՛ր լսելիս[8319]։ 13 Որպէս ձիւնաբեր ամարայնի՝ տօթացելոյ օգնակա՛ն է, նոյնպէս եւ հրեշտա՛կ հաւատարիմ որոց առաքեցին զնա՝ զանձինս յուսացելոց իւրոց շահի[8320]։ 14 Որպէս հո՛ղմք եւ ամպք եւ անձրեւ՛ք սաստիկք. նո՛յնպէս են եւ որ պարծին ՚ի տուրս ստութեան։ 15 Յերկայնմտութենէ՝ յաջողութիւն թագաւորի, լեզու արձակ փշրէ՛ զոսկերս[8321]։ 16 Մե՛ղր յորժամ գտանիցես որդեակ՝ չափո՛վ կերիջիր. գուցէ՛ յագիցիս՝ եւ փսխիցես։ 17 Մի՛ կարի յաճախեր ոտիւք քովք առ բարեկամ. գուցէ՛ յագիցի քեւ, եւ ատիցէ զքեզ[8322]։ 18 Իբրեւ սուսեր եւ սլաք սրեալ, նո՛յնպէս եւ որ վկայէ զբարեկամէ իւրմէ՝ վկայութիւն ստութեան[8323]։ 19 Ճանապարհք չարի եւ ոտք անօրինի՝ կորիցե՛ն յաւուր չարի։ 20 Որ հանէ զբաճկոն յաւուր ցրտոյ. որպէս քացախ՝ վիրի անօգո՛ւտ է, նո՛յնպէս հասեալ ցաւք մարմնոյ տրտմեցուցանեն զսիրտ։ Իբրեւ ցեց հանդերձի՝ եւ որդն փայտի, նո՛յնպէս սրտմտութիւն վնասակա՛ր է սրտի առն[8324]։ 21 Եթէ քաղցեալ է թշնամին քո՝ կերակրեա՛ զնա. եւ եթէ ծարաւի՝ տո՛ւր նմա ըմպել[8325]։ 22 Զայս իբրեւ առնես՝ կայծակո՛ւնս հրոյ կուտես ՚ի վերայ գլխոյ նորա. եւ Տէր հատուսցէ քեզ բարութիւն[8326]։ 23 Հո՛ղմ հիւսւսոյ զամպս յարուցանէ. եւ երեսք լիրբք զլեզու գրգռեն։ 24 Լա՛ւ է բնակել առ անկեան ՚ի տամալոջ, քան ընդ կնոջ բամբասողի ՚ի տան միում[8327]։ 25 Որպէս ջուր ցուրտ անձին ծարաւոյ ախորժելի՛ է, նո՛յնպէս աւետիք բարեաց յերկրէ հեռաստանէ։ 26 Որպէս թէ ոք զակն աղբեւր խնուցու. եւ զգնացս ջուրց ապականիցէ, նո՛յնպէս տգե՛ղծ է արդարոյ անկանել առաջի ամպարշտի[8328]։ 27 Մեղր շա՛տ ուտել չէ՛ բարւոք. բայց յարգե՛լ պարտ է զբանս պատուականս[8329]։ 28 Որպէս քաղաք կործանեալ ՚ի պարսպաց, նո՛յնպէս եւ այր որ ո՛չ խորհրդով ինչ գործիցէ[8330]։
1 Որպէս ցօղ ամարայնի եւ անձրեւ ՚ի հունձս, նոյնպէս ո՛չ յարգոյ անզգամի պատիւ[8331]։ 2 Որպէս թռչունք եւ ճնճղուկք թռանին, նո՛յնպէս անէծք զուր ումեք ո՛չ ելանեն[8332]։ 3 Որպէս մտրա՛կ ձիոյ եւ խթան իշոյ, նո՛յնպէս եւ գաւազան ազգի անմտի[8333]։ 4 Մի՛ տար պատասխանի անզգամի ըստ նորա անզգամութեանն. զի մի՛ լինիցիս նմանօղ նմա[8334]։ 5 Այլ տո՛ւր նմա պատասխանի ըստ անզգամութեան նորա. զի մի՛ իմաստնագոյն երեւեսցի յանձն իւր։ 6 Ճանապարհաց իւրոց նախատինս առնէ, որ առաքէ զբան ՚ի ձեռն անմիտ հրեշտակի[8335]։ 7 Կարճեա՛ զգնացս ոտից, եւ զառակս ՚ի բերանոյ անզգամի։ 8 Որ դնէ քար ՚ի պարսատիկս՝ նմա՛ն է առն որ դնէ պատի՛ւ անմտի[8336]։ 9 Փշալի՛ց լինին ձեռք արբեցողի. եւ ծառայութիւն ՚ի ձե՛ռս անզգամի[8337]։ 10 Բազում ծուփս ծփին ամենայն մարմինք անզգամաց. զի խորտակին յիմարութիւնք նոցա[8338]։ 11 Որպէս շուն յորժամ դառնա՛յ ՚ի փսխած իւր եւ ատելի՛ լինի, նո՛յնպէս անզգամն իւրովք չարեօք յորժամ դառնայցէ անդրէն ՚ի մեղս իւր։ Է՛ ամօթ որ ածէ զմեղս, եւ է ամօթ որ ածէ զփառս եւ զշնորհս[8339]։ 12 Տեսի այր յա՛նձն իւր պանծացեալ թէ իմաստո՛ւն իցէ. բայց յոյս գոյր յանզգամին քան ՚ի նմա[8340]։ 13 Զվա՛տ յորժամ յուղի առաքես, ասէ. Առեւծ ունի զճանապարհս, եւ զհրապարակս սպանօղք[8341]։ 14 Որպէս դուրք շրջին ՚ի ծղխնւոջ, նո՛յնպէս վատ ՚ի մահիճս իւր[8342]։ 15 Թաքուցանէ վատ զձեռս իւր ՚ի ծո՛ց իւրում, եւ ՚ի բերան իւր դանդաղի՛ տանել։ 16 Իմաստնագո՛յն թուի անձին իւրում վատ, քան զայն որ զմեծութեան աւետիս բերիցէ[8343]։ 17 Որպէս որ բուռն հարկանիցէ զշան ձետոյ, նոյնպէս եւ մարդ որ անկանի յայլո՛յ դատաստան[8344]։ 18 Որպէս փորձիչք որ ընդհարկանեն բա՛նս ՚ի մարդկանէ, եւ որ վաղվաղէ ընդդէմ բանից՝ նախ նա ընկճի[8345]. 19 նոյնպէս ամենեքեան որ դարանակալ լինին բարեկամաց իւրեանց. եւ յորժամ յանդիմանին, ասեն. Մեք ընդ խա՛ղ արարաք[8346]։ 20 ՚Ի բազում փայտից զուարթանա՛յ հուր. եւ ուր ո՛չ գոյ երկմիտ՝ դադարէ կռիւ[8347]։ 21 Կրակարա՛նք կայծականց, եւ փայտ հրոյ. եւ ա՛յր բանսարկու առ ՚ի յուզե՛լ զկռիւ։ 22 Բանք սուտակասպասաց կակո՛ւղ են, բայց արկանեն ՚ի շտեմարա՛նս մարտի։ 23 Որ տա՛յ արծաթ նենգութեամբ, իբրեւ ընդ խեցի՛ համարեալ է. շրթունք ողորկք ծածկե՛ն զսիրտս տրտմագինս[8348]։ 24 Շրթամբք իւրովք յայտնի առնէ ամենայն որ լա՛յ զթշնամի. եւ ՚ի սրտի իւրում նիւթէ զնենգութիւն[8349]։ 25 Եթէ աղաչիցէ զքեզ թշնամի, եւ ՚ի ձա՛յն բարձր աղերսիցէ՝ մի՛ հաւատար նմա. զի եւթն չարիք կան ՚ի սրտի նորա[8350]։ 26 Որ խղխայթէ զթշնամութիւն, յայտ առնէ զնենգութիւն. սուզանէ՛ զվնաս իւր բանգէտն յատենի[8351]։ 27 Որ փորէ՛ խորխորատ ընկերի իւրում՝ ինքն լցցէ զնա. եւ որ գլէ վէմ՝ յանձն իւր գլեսցէ[8352]։ 28 Լեզո՛ւ սուտ՝ ատեայ զճշմարտութիւն. բերան անդադար՝ գործէ խռովութիւնս[8353]։
1 Մի՛ պարծիր առ վաղիւն, զի ո՛չ գիտես զինչ ծնանիցի քեզ վաղիւն[8354]։ 2 Գովեսցէ զքեզ ընկերն՝ եւ մի՛ քո բերան, օտարն՝ եւ մի՛ քո շրթունք։ 3 Քար՝ ծանր է, եւ աւազ դժուարին առ ՚ի բառնալ. բայց բարկութիւն անզգամի ծանրագո՛յն է քան զերկոսեան[8355]։ 4 Անողո՛րմ է սրտմտութիւն, եւ սաստի՛կ է բարկութիւն. այլ ոխակալն եւ ո՛չ իմիք ժուժկալէ[8356]։ 5 Լա՛ւ է յայտնութիւն յանդիմանութեան՝ քան զբարեկամութիւն ՚ի ծածուկ[8357]։ 6 Լա՛ւ են հարուածք բարեկամի, քան զկամակոր համբոյրս թշնամւոյ[8358]։ 7 Անձն յագեալ՝ զխորի՛սխ եւ զմեղր արհամարհէ. բայց անձին կարօտելոյր եւ դառն իբրեւ զքաղցր թուի[8359]։ 8 Որպէս թռչուն որ թռանի ՚ի բունոյ իւրմէ, նո՛յնպէս եւ մարդ ստրկանայ՝ յորժամ օտարանայ յիւրմէ տեղւոյ[8360]։ 9 Իւղո՛վ եւ խնկով եւ գինւով զուարճանայ սիրտ. եւ բեկանի ՚ի տրտմութենէ անձն[8361]։ 10 Զբարեկա՛մ քո, եւ զբարեկամ հայրենի մի՛ թողուր. եւ ՚ի տուն եղբօր քոյ մի՛ մտաներ թշուառացեալ։ Լա՛ւ է բարեկամ մերձաւոր, քան եղբայր ՚ի հեռաստանէ բնակեալ[8362]։ 11 Իմաստո՛ւն լեր որդեակ՝ զի ուրա՛խ լիցի սիրտ քո. եւ դարձո՛ ՚ի քէն զբանս նախատանաց[8363]։ 12 Խորագէտն ՚ի գա՛լ չարեաց ղօղեաց. եւ անզգամք ընդ առաջ երթեալ ՚ի տո՛յժս անկցին։ 13 Զե՛րծ ՚ի նմանէ զհանդերձս նորա, զի անց թշնամանագիրն. քանզի նա զայլոյն ապականէր[8364]։ 14 Որ գովէ զբարեկամ ընդ առաւօտս բարձր ձայնիւ՝ քան զանիծանօղն ո՛չ ինչ առաւել համարեսցի։ 15 Կաթիլ հանէ զմարդ ՚ի տանէ իւրմէ յաւուր ձմերայնոյ. նո՛յնպէս եւ կին անզգամ ՚ի տանէ իւրմէ զայր[8365]։ 16 Խի՛ստ հողմ է հիւսւսի. բայց անուամբ աջոյ կոչի։ 17 Երկաթ զերկաթ խարտէ. եւ այր գրգռէ զերեսս ընկերի[8366]։ 18 Որ տնկէ՛ թզենի՝ կերիցէ՛ զպտուղ նորա, եւ որ պահէ զտէր իւր՝ պատուեսցի[8367]։ 19 Որպէս ո՛չ են նման երեսք երեսաց, նոյնպէս եւ ո՛չ սիրտք մարդկան սրտից նմա՛ն են[8368]։ 20 Դժոխք եւ կորուստ՝ անյա՛գ են. նոյնպէս եւ աչք՝ ագա՛հք մարդոյ. պի՛ղծ է առաջի Տեառն որ արձակէ զաչս, եւ անխրատ՝ եւ ցոփ լեզուաւ[8369]։ 21 Փո՛րձ արծաթոյ եւ ոսկւոյ ՚ի բովս. եւ այր՝ փորձի ՚ի բերանոյ գովչաց իւրոց։ Սիրտ անօրինի խնդրէ զչարիս. եւ սիրտ ուղիղ՝ խնդրէ զգիտութիւն[8370]։ 22 Եթէ հարկանես զանզգամ ՚ի մէջ ատենի եւ անարգես զնա. սակայն ո՛չ մերժես զանզգամութիւն ՚ի նմանէ[8371]։ 23 Խելամտութեամբ խելամուտ լիցես անձանց խաշանց քոց. եւ հաստատեսցես զսիրտ քո ՚ի վերայ երամակաց քոց[8372]. 24 զի ո՛չ յաւիտեան է առն ոյժ, եւ զօրութիւն, եւ իշխանութիւն. եւ ո՛չ տուեալ են նմա ազգաց յազգս[8373]։ 25 Խնա՛մ կալ բանջարոյ ՚ի դաշտի, եւ հնձեսցես խոտ, եւ ժողովեա՛ զխոտ դալար. 26 զի եղիցին քեզ ոչխա՛րք ձորձաբերք. դարմանեա՛ զդաշտս՝ զի եղիցին քեզ գառինք։ 27 Որդեակ՝ յինէ՛ն ուսիր զպատգամս զօրաւորս ՚ի կեանս տա՛ն քոյ եւ ՚ի կեանս բարեկամաց քոց[8374]։
1 Փախուցեալ է ամպարիշտն առա՛նց ուրուք հալածելոյ. իսկ արդարն՝ իբրեւ զառեւծ յա՛նձն ապաստա՛ն է[8375]։ 2 Վասն մեղաց ամպարշտաց դատաստանք յուզին. եւ այր խորագէտ շիջուցանէ զնա[8376]։ 3 Հզօրն առ ամպարշտութեան իւրում զրպարտէ զտնանկս։ Որպէս անձրեւ սաստիկ եւ անշահ[8377]. 4 նո՛յնպէս եւ որ թողուն զօրէնս, եւ գովեն զանօրէնութիւն. իսկ որ սիրեն զօրէնս՝ պատեն զինքեամբ պարիսպ[8378]։ 5 Արք չարք ո՛չ առնուն ՚ի միտ զիրաւունս. իսկ որ խնդրեն զՏէր՝ խելամուտ լիցին ամենայնի[8379]։ 6 Լա՛ւ է աղքատ՝ որ գնայ ճշմարտութեամբ, քան զմեծատուն սուտ։ 7 Պահէ՛ զօրէնս որդի իմաստուն. իսկ որ արածէ զորկորստութիւն՝ անարգէ զհայր իւր։ 8 Որ լնու զտուն իւր ՚ի տոկոսեաց եւ ՚ի վաշխից, ժողովէ՛ այնմիկ որ ողորմի աղքատաց[8380]։ 9 Որ խոտորեցուցանէ զունկն իւր՝ չլսէ օրինաց. եւ ինքն զի՛ւր ուխտս պղծէ[8381]։ 10 Որ մոլորեցուցանէ զուղիղս չար ճանապարհաւ, ի՛նքն անկցի յապականութիւն։ Անբիծք բաժանեսցեն զբարութիւնս. եւ անօրէնք անցցեն առ բարութեամբք, եւ մի՛ մտցեն ՚ի նոսա[8382]։ 11 Իմաստո՛ւն թուի անձին իւրում այր մեծատուն. եւ աղքատ հանճարեղ ստգտանէ զնա։ 12 Վասն օգնականութեան արդարոց՝ բազում լինին փառք, եւ ՚ի տեղիս ամպարշտաց՝ սատակի՛ն մարդիկ։ 13 Որ ծածկէ զամպարշտութիւնն իւր՝ ո՛չ յաջողեսցի. իսկ որ ՚ի վե՛ր հանէ եւ յանդիմանէ՝ սիրելի՛ լիցի[8383]։ 14 Երանի՛ իցէ առն որ արհամարհիցէ զամենայն վասն երկիւղածութեան. իսկ խիստն սրտիւ, անկցի ՚ի չարիս[8384]։ 15 Առեւծ քաղցեալ եւ գայլ ծարաւի. որ աղքատ է՝ եւ բուռն լինիցի ազգի տնանկի[8385]։ 16 Թագաւոր կարօտ մտօք՝ մե՛ծ զրպարտօղ. իսկ որ ատեայ զանիրաւութիւն՝ երկայնակեաց լիցի[8386]։ 17 Այր որ զմահապա՛րտ յերաշխի առնու, փախստակա՛ն լինի եւ ո՛չ ՚ի հաստատութեան։ Խրատեա՛ զորդի քո, եւ հանգուսցէ զքեզ. եւ տացէ զարդ անձին քում. եւ ո՛չ հնազանդի ազգի անօրինի[8387]։ 18 Որ գնայ արդարութեամբ՝ գտցէ օգնականութիւն. իսկ որ ելանէ ՚ի թեւր ճանապարհ՝ նովին վարակեսցի[8388]։ 19 Որ գործէ զերկիր իւր՝ լցցի հացիւ, եւ որ զհետ երթայ դատարկութեան՝ լցցի տնանկութեամբ[8389]։ 20 Այր հաւատարիմ օրհնեսցի՛ յոյժ. եւ չարագործն ՚ի պատուհասէ մի՛ ապրեսցի։ Որ ո՛չ պատկառէ յերեսաց արդարոց՝ չէ՛ գովելի[8390]։ 21 Որ ակն ածէ զերեսս անօրինաց յանդիմանել՝ չէ՛ բարւոք. այնպիսին պատառո՛յ հացի վաճառէ զմարդ[8391]։ 22 Փութայ մեծանալ այր չարակն, եւ ո՛չ գիտէ՝ թէ ողորմածն յաղթէ նմա[8392]։ 23 Որ յանդիմանէ զայր ՚ի ճանապարհս իւր, շնորհակալութիւն գտանէ քան զսուտակասպասն լեզուաւ[8393]։ 24 Որ մերժէ զհայր կամ զմայր՝ եւ համարիցի չմեղանչել, կցո՛րդ է նա արանց ամպարշտաց[8394]։ 25 Այր ագահ գրգռէ՛ զհակառակութիւն. իսկ որ յուսացեալ է ՚ի Տէր՝ ընդ խնամո՛վ կեցցէ[8395]։ 26 Որ յուսացեալ է ՚ի յանդգնութիւն սրտի՝ նա անզգա՛մ է. իսկ որ գնայ իմաստութեամբ՝ ապրեսցի[8396]։ 27 Որ տայ աղքատաց՝ ո՛չ կարօտասցի. իսկ որ դարձուցանէ զակն իւր ՚ի նոցանէ՝ ՚ի բազում կարօտութեան եղիցի[8397]։ 28 ՚Ի տեղիս ամպարշտաց հեծե՛ն արդարք. բայց ՚ի նոցա կորստեան բազմանան արդարք[8398]։
1 Լա՛ւ է այր յանդիմանիչ՝ քան զայր խստապարանոց. զի յանկարծակի հուր հարեալ զնովաւ՝ չլինիցի բժշկութիւն[8399]։ 2 ՚Ի գովութեան արդարոց՝ ուրա՛խ եղիցին ժողովուրդք. ընդ իշխանութիւնս ամպարշտաց՝ հեծեն արդարք։ 3 Առն իմաստասիրի՝ ուրա՛խ առնի հայր իւր. իսկ որ զբոզս արածէ, կորուսանէ զմեծութիւն[8400]։ 4 Թագաւոր արդար՝ կանգնէ զաշխարհ. եւ այր անօրէն կործանէ՛։ 5 Որ կազմէ կռիւս յերեսս բարեկամի իւրոյ, պատահեսցէ հաղբս զոտիւք իւրովք[8401]։ 6 Առն մեղաւորի որոգայթ սաստիկ դիցի. իսկ արդարն՝ յուրախութեան եւ ՚ի խնդութեան եղիցի[8402]։ 7 Գիտէ՛ արդար դատել զտնանկս. իսկ ամպարիշտն գիտութեան ո՛չ խելամտէ. եւ աղքատի՝ ո՛չ գտանին միտք իրաւախոհք[8403]։ 8 Արք անօրէնք հո՛ւր հարին զքաղաքէ. եւ իմաստունք դարձուցին զբարկութիւն։ 9 Այր իմաստուն դատի զազգս. եւ այր անզգամ ՚ի բարկանալ իւրում ծա՛ղր լինի՝ եւ ո՛չ ակնածէ[8404]։ 10 Արք արեանց՝ ատեան զարդար. իսկ ուղիղք փափաքեսցեն յանձն նորա։ 11 Զամենայն բարկութիւն իւր միանգամայն թափէ անզգամ. իսկ իմաստունն մեղմով համբերէ[8405]։ 12 Թագաւոր՝ որ ունկնդի՛ր է բանից անիրաւութեան, ամենեքեան որ ընդ նովաւ են՝ անօրէ՛նք են[8406]։ 13 Փոխատուի եւ փոխառուի ՚ի մի վայր հասելոց, երկոցունց հանդէս առնէ Տէր[8407]։ 14 Թագաւոր յորժամ ճշմարտութեամբ դատիցի զտնանկս, աթոռ նորա ՚ի վկայութիւն հաստատեսցի[8408]։ 15 Գա՛նք եւ կշտամբանք տան զիմաստութիւն. մանուկ մոլորեալ՝ յամօ՛թ առնէ զծնօղս իւր։ 16 ՚Ի բազմանալ ամպարշտաց՝ յաճախեն մեղք. իսկ արդարք ՚ի նոցա կործանելն՝ զահի՛ հարկանին[8409]։ 17 Խրատեա՛ զորդի քո՝ եւ հանգուսցէ զքեզ, եւ տացէ զա՛րդ անձին քում։ 18 Ո՛չ գտցի առաջնորդ ազգի անօրինի. իսկ որ պահէ զօրէնս՝ երանելի՛ է[8410]։ 19 Բանիւք ո՛չ խրատի ծառայ խիստ. թէպէտ եւ իմանայցէ չդնէ յունկան[8411]։ 20 Յորժամ տեսանիցես զայր յանդուգն բանիւք, գիտասջի՛ր զի յո՛յս գոյ յանզգամին քան ՚ի նմա[8412]։ 21 Որ փափկասուն լինի ՚ի մանկութենէ, ՚ի ծառայութիւն մատնեսցի. եւ յետոյ մորմոքեսցի յանձն իւր[8413]։ 22 Այր անզգամ փորէ զհակառակութիւն. այր հեզ՝ դարձոյց զմեղս. եւ այր բարկացօղ փորեաց զմեղս[8414]։ 23 Ամբարտաւանութիւն զայր նկո՛ւն առնէ. իսկ զխոնարհս փառաւոր առնէ Տէր[8415]։ 24 Որ բաժանակի՛ց լինի գողոց՝ ատեայ զանձն, որք յորժամ երդումն առաջի դիցի՝ լուեալ եւ ո՛չ պատմիցեն[8416], 25 եւ առ երկիւղի եւ ամօթոյ մարդկան յայտնիցեն եւ կործանեսցին. իսկ որ յուսացեալ է ՚ի Տէր ուրա՛խ լիցի։ Ամպարշտութիւն առն ածէ գայթագղութիւն, եւ որ յուսայ ՚ի Տէր՝ ապրեսցի՛[8417]։ 26 Բազումք ողոքեն զերեսս իշխանաց. բայց ՚ի Տեառնէ ելանեն իրաւունք առն[8418]։ 27 Պի՛ղծ է արդարոյ այր անօրէն, եւ պի՛ղծ է անօրինի՝ ուղիղ ճանապարհ[8419]։
10 Կին ժրագլուխ եթէ գտանիցի, պատուականագո՛յն է այնպիսին քան զականս պատուականս[8420]։ 11 Վստա՛հ է ՚ի նա սիրտ առն իւրոյ. այնպիսին աւարաց երբէք ո՛չ կարօտասցի[8421]։ 12 Գործակից է առն իւրում ամենայն բարեաց եւ կենաց՝ եւ ո՛չ չարեաց[8422]։ 13 Գտեալ ա՛սր եւ կտաւ՝ արար անօթս պիտանիս ձեռօք իւրովք[8423]։ 14 Եւ եղեւ իբրեւ զնաւ շահաբեր. ՚ի հեռաստանէ ժողովէ իւր գանձս[8424]։ 15 Յառնէ ընդ արշալուրշս, եւ տայ կերակուր ընտանեաց, եւ գործ նաժշտաց[8425]։ 16 Տեսանէ զանդ գեղեցիկ՝ եւ գնէ զնա, եւ ՚ի պտղոյ ձեռաց իւրոց գործէ՛ զերկիր[8426]։ 17 Գօտի ածեալ հաստատութեամբ ընդ մէջ իւր՝ մխեաց զբազուկս իւր ՚ի գործ[8427], 18 եւ ճաշակեաց՝ զի քա՛ղցր է գործել, եւ ո՛չ շիջանի ճրագ ՚ի նմանէ զամենայն գիշեր[8428]։ 19 Զձեռս իւր ձգէ յօգուտ, եւ զմատունս իւր անձանձրո՛յթ տայ ՚ի լոյս[8429]։ 20 Զձեռս իւր ընդարձակեաց աղքատաց, եւ կարկառ պտուղ տնանկին[8430]։ 21 Ո՛չ ինչ հոգայ ՚ի տանէ կողմանէ այր նորա յորժամ ուրեք յամիցէ. զի ամենեքին որ զնովա՛ւ են, զգեցեալ են կրկի՛ն պատմուճանս[8431]։ 22 Արա՛ր առն իւրում բեհեզս եւ ծիրանիս, եւ անձին իւրում արկանելի՛ս։ 23 Եւ երեւելի՛ է ՚ի դրունս այր նորա, յորժամ նստիցի ՚ի ժողովրդեան ՚ի մէջ ծերոց եւ բնակչաց երկրի[8432]։ 24 Կտա՛ւս արար եւ վաճառեաց, եւ արկանելի՛ս Քանանացւոց[8433]։ 25 Զբերան իւր եբաց չափո՛վ եւ իմաստութեամբ. եւ կարգ եդ լեզուի իւրում։ 26 Զզօրութիւն եւ զմեծվայելչութիւն զգեցաւ. եւ ուրա՛խ եղեւ յաւուրս յետինս։ 27 Պարկե՛շտ են ճանապարհք տան նորա. հաց դատարկութեան ո՛չ եկեր[8434]։ 28 Եւ ողորմածութիւնք նորա կանգնեցին զորդիս նորա եւ մեծացուցին։ Եւ այր նորա գովէ զնա՝ եւ ասէ[8435]. 29 Բազում դստերք ստացան զմեծութիւն. բազո՛ւմք արարին զօրութիւն. բայց դու առաւե՛լ եղեր՝ եւ անցուցեր զամենեքումբք[8436]։ 30 Սուտ հաճութիւնք, եւ ընդունայն գե՛ղ կնոջ ո՛չ գոյ ՚ի քեզ. զի կին իմաստուն եւ բարեպաշտօն օրհնեսցի՛։ Զերկիւղածս Տեառն պատուեսցէ նա[8437]. 31 տո՛ւք նմա ՚ի պտղոյ շրթանց նորա. եւ գովեսցի ՚ի դրունս այր նորա։ Զի ճանապարհք առնն առաջի երեսաց իւրոց երթիցեն, եւ աջողեսցին յաւիտեանս յաւիտենից։
Առակք Սողոմոնի. Տունք ռչծ̃ [8438]։
[7795] Թէպէտ յերիս բանս կամ ՚ի հատուածս բաժանեալ է գիրս Առակաց, որպէս յայտ է ՚ի նախադրութեանն. սակայն ամենայն օրինակք մեր զանց առնեն ՚ի սկզբան աստ դրոշմել. Բան առաջին, եւ ՚ի գլ. ԻԵ. Բան երրորդ. որպէս եւ դէպն պահանջէր. այլ միայն զերկրորդն ունին. ըստ որում եւ եդաք։
[7796] Ոմանք. Որդւոյ Դաւթի մարգարէի թագաւորի Իսրայէլի։ Ուր Ոսկան. Արքայի Իսրայէլի։
[7797] Ոմանք. Որ հանճարեղն է։
[7798] Ոմանք. Ընկալցիս ՚ի գլուխ քո, եւ։
[7799] Ոմանք. Զքեզ՝ եւ ասասցեն. Եկ։
[7800] ՚Ի լուս՛՛. Եւ երագունք են. համաձայն այլոց ՚ի բնաբ՛՛։ Ուր եւ ոմանք. ՚Ի հեղուլ զարիւն։
[7801] Ոսկան. Ձգին գործիք թռչ՛՛։
[7802] Ոմանք. Քանզի նոքին... որ սպանութեան հաղորդին, գան՛՛։
[7803] Ոմանք. Ցորչափ ժամանակս։
[7804] Ոմանք. Յանդիմանութեան... ուսուցից ձեզ զբանս։
[7805] Բազումք. Գայցէ ձեզ նեղութիւն։
[7806] Ոմանք. Հասցէ ՚ի վերայ ձեր սատա՛՛։
[7807] Օրինակ մի. Եւ զերկիւղ Տեառն ո՛չ ընտրեցին։
[7808] Ոմանք. Եւ ո՛չ կամեցան անսալ։
[7809] Ոմանք. Զրկէին զանմեղս, զտղայս կոտո՛՛։
[7810] Ոմանք. Աւանդեսցես զնոսա։
[7811] Ոմանք. Տացես զձայն քո։
[7812] ՚Ի լուս՛՛. Եւ զգիտութիւն Աստուծոյ գտցես. համաձայն բազմաց ՚ի բն՛՛։
[7813] Ոմանք. Եւ գանձէ ուղ՛՛։
[7814] Ոմանք. Պահել զճանապարհս արդարութեան։
[7815] Ոմանք. Զի ապրեցուսցեն զքեզ։
[7816] Ոմանք. Որոց թողեալ են։
[7817] Ոմանք. Ուրախ լինին ընդ չա՛՛։
[7818] Ոմանք. Թիւր են ճանա՛՛։
[7819] Ոմանք. Որդեա՛կ մի՛ հասցէ քեզ։
[7820] Ոմանք. Գնան ընդ նա ո՛չ դարձցին անդրէն, այլեւ։
[7821] Ոմանք. Գնացեալ էր նոցա ՚ի ճա՛՛։
[7822] Ոմանք. Զի անմեղք բնակեսցեն յերկ՛՛։
[7823] Ոմանք. Եւ զպատգամս իմ պահեսցէ սիրտ քո։
[7824] Ոմանք. Եւ խաղաղութիւն յաւելցին։
[7825] Ոմանք. Զի ուղիղ արասցէ զշաւիղս քո։
[7826] Ոմանք. ՚Ի քոյոց արդար վաս՛՛։
[7827] Ոմանք. Եւ հնծանք գինւոյ քոյ ա՛՛։
[7828] Ոմանք. Եւ մի՛ լուծանիր ՚ի նմանէ յան՛՛։
[7829] Յօրինակին պակասէր. Զի լաւ է զվաճառն։
[7830] Ոմանք. Որ մերձին առ նա։
[7831] Ոմանք. ՚Ի յաջմէ իւրմէ... ՚ի բերանոյ նորա բղխէ արդա՛՛։
[7832] Ոմանք. Եւ հանճարով իւ՛՛։
[7833] Ոմանք. Որդեակ մի լքանիր. կամ՝ լուծանիցիս, պահեա՛ զխո՛՛։
[7834] Ոմանք. ՚Ի վերայ պարանոցի քում։
[7835] Ոմանք. Եւ ոտն քո ո՛չ գայթագղ՛՛։
[7836] Այլք. Եւ եթէ ննջիցես, քաղցր քուն. կամ՝ քաղցր ՚ի քուն լիցիս։
[7837] Ոմանք. Եւ ո՛չ երկիցես... եւ յամբարշտաց արշաւանաց ՚ի վերայ ե՛՛։
[7838] Ոմանք. Զոտն քո զի մի՛ սասանեսցի. կամ՝ սասանեսցիս։
[7839] Ոմանք. Քանզի ո՛չ գիտես։
[7840] Ոմանք. Եւ մի՛ նախանձիցիս ընդ։
[7841] Ոմանք. Քանզի պիղծ է... ո՛չ հաղորդին։
[7842] Ոմանք. Իսկ ամպարիշտք բարձրա՛՛։
[7843] ՚Ի լուս՛՛. Եւ անսացէք ճանաչել զիմաս՛՛. համաձայն ոմանց ՚ի բնաբ՛՛։ Ուր եւս ոմանք. Իմանալ զիմաս՛՛։
[7844] Ոմանք. Ոյք ուսուցանէին... պահեա՛ զբան մեր եւ կեաց։
[7845] Ոմանք. Եւ յամենայն ստացուածս քո ստացիր զհան՛՛։
[7846] Բազումք. Զի գիրկս արկցէ։
[7847] Ոմանք. Եւ պսակաւն փափկութեան վերակացու լինիցի քեզ։
[7848] Ոմանք. Զի բազմասցին... եւ յաճախեսցեն ճա՛՛։
[7849] Ոմանք. Խելամուտ առնել զքեզ։
[7850] ՚Ի լուս՛՛. Զնա յանձին քում. համաձայն ոմանց ՚ի բնաբ՛՛։
[7851] Ոմանք. Ուր բնակիցինն, ընդ այն մի՛ գնայցես։
[7852] Ոմանք. Եթէ ո՛չ չար գործեն։
[7853] Ոմանք. Եւ գինեաւ անօրէ՛՛։
[7854] Ոմանք. Այլ ճանապարհք արդարոց իբրեւ լոյս... մինչեւ տիւն ծագեսցէ։
[7855] Օրինակ մի. Եւ իմոյ պատգամաց մատո՛ զունկն քո։
[7856] Ոմանք. Քանզի կեանք են... զնոսա, եւ ամենայն մարմնոյ բժշկութիւն։
[7857] Օրինակ մի. ՚Ի բաց մերժեա՛ ՚ի քէն զբերան։
[7858] Ոմանք. Մի՛ խոտորեսցիս յաջ... գիտէ Տէր... այլ ինքն Տէր ուղի՛ղ ա՛՛... եւ զգնացս քո խաղաղութեամբ յա՛՛։
[7859] Ոմանք. Եւ իմոյ բանից մատո՛։
[7860] Ոմանք. Դառնագոյն եւս գտցես։
[7861] Ոմանք. Վասն զի ոտք անզգամութեան իջուցանեն։
[7862] Ոմանք. Ոչ են հաստատուն։
[7863] Ոմանք. Եւ մի՛ ապախտ առնիցես։
[7864] Ոմանք. Զի մի՛ տայցես օտարաց զկեանս։
[7865] Ոմանք. Եւ մի՛ մտցեն վաստակք քո ՚ի տունս այլոց. կամ՝ ՚ի տունս օտարաց մտանիցեն։
[7866] Ոմանք. Եւ զղջանայցես յետոյ։
[7867] Ոմանք. Ոչ դնէի զունկն իմ։
[7868] Ոմանք. Սակաւիկ միւս եւս եւ անկանէի ՚ի մէջ... ՚ի մէջ եկեղեցեաց եւ ժողովրդոց։
[7869] Ոմանք. Ջուրք ՚ի քումմէ աղբերէ։
[7870] Ոմանք. Եւ եղիցի քեզ միայ՛՛։
[7871] Ոմանք. Եւ ուրախ լեր ընդ կնոջ։
[7872] Ոմանք. Եւ յովանակ... ընդ քեզ. եւ քեզ առանձինն եղիցի յամենայն ժամ։ Այլք. Զնորա սիրովն գայցես։
[7873] Ոմանք. Առ օտար, եւ մի՛ պատիր ՚ի գիրկս որ...։ (21) Վասն զի առաջի աչաց։
[7874] Ոմանք. Մեղաց շաղի իւրա՛՛։
[7875] Ոմանք. Կենաց իւրոց արտաքս ընկեցաւ, եւ կորեաւ վասն անզգամութեան իւրոյ։
[7876] Ոմանք. Մատնեցեր զքեզ ՚ի ձեռս թշնամւոյն։
[7877] Օրինակ մի. Եւ ըմբռնի շրթամբք բերանոյ։
[7878] Ոմանք. Քուն աչաց քոց, եւ մի նիրհ արտեւանաց քոց։
[7879] Ոմանք. Իբրեւ զայծեամն ՚ի գործւոց, եւ իբրեւ զհաւ յորոգայթից։
[7880] Ոմանք. Եւ լիջիր իմաստնա՛՛։
[7881] Ոմանք յաւելուածով ունին. Ոչ գոյ երկրագործութիւն եւ ո՛չ հարկադիր, եւ ո՛չ այն որ տագնապիցէ, եւ ո՛չ ընդ տերամբ։
[7882] Ոմանք. Եւ պատրաստէ ամարայնոյ... առ մեղու... զիարդ գործօնեայ է... պարկեշտութեամբ է, որ զվաստակսն թա՛՛... ցանկալի է ամենեցուն եւ փառաւորեալ. զի թէպէտ եւ։
[7883] Ոմանք. Մինչեւ յե՞րբ անկեալ կաս ո՛վ։
[7884] Ոմանք. ՚Ի վերայ լանջաց քոց։
[7885] Ոմանք. Ապա այնուհետեւ հասանիցէ քեզ իբրեւ զչար ճանապարհորդ աղքատութիւն... եկեսցէ իբրեւ զաղբիւր... ինքնահալած լինիցի։
[7886] Ոմանք. Եւ նոյն ինքն ակ՛՛։
[7887] Ոմանք. Նիւթէ զչարութիւն։
[7888] Ոմանք. Եւ վասն այնորիկ... հաշումն եւ բեկումն անբժշկելի։
[7889] Ոմանք. Հեղուն զարիւն անպարտ։
[7890] Ոմանք. Եւ սիրտ... զխորհուրդս չարս. եւ ոտք որ։
[7891] Ոմանք. Եւ արկանէ դատաստանս ՚ի մէջ։
[7892] Ոմանք. Ընկալ զնոսա ՚ի գլուխ քո։
[7893] Ոմանք. Յորժամ գնասցես՝ ընդ... զի. կամ՝ եւ յորժամ ննջի՛՛... զի յորժամ յառ՛՛։
[7894] Ոսկան. Զի պատուիրան ճրագ է. եւ օրէնք լոյս... յանդիմանութիւն խրատու։
[7895] Ոմանք. Պահեա՛ զքեզ ՚ի կնոջէ առն... օտար լեզուի։
[7896] Ոմանք. Նկանակի միոջ հացի է... զոգիս որսայ։
[7897] Բազումք. Եւ զհանդերձն ո՛չ այ՛՛։
[7898] Ոմանք. Ոչ լինի առանց պատժոյ... որ մերձենայ ՚ի նա։
[7899] Ոմանք. Տուեալ փրկեսցէ զանձն իւր։
[7900] Ոմանք. Եւ նախատինք նորա ո՛չ ջնջեսցին յաւիտեան։
[7901] Ոմանք. Եւ ո՛չ փոխանա՛՛... եւ ո՛չ վճարեսցի։
[7902] Ոմանք. Եւ զօրասջիր. կամ՝ զօրասցիս... մի՛ երկնչիցիս։
[7903] Ոսկան. Ասա՛ իմաստութեան... կոչեա՛ քեզ ծա՛՛։ Ոմանք. Եւ զհանճար անձին քում ծանօթ։
[7904] Ոսկան. Եւ տեսանիցէ։
[7905] Ոմանք. Որ անցանիցէ... առ անկեամբ գնացից տանց նորա։
[7906] Ոմանք. Յորժամ դադարումն եւ մութ գիշերոյն իցէ։
[7907] Ոմանք. Ընդ առաջ լինիցի նմա պոռնկութեան դիմօք։ Յօրինակին ՚ի բանս՝ Որ արբեալ եւ. ո-ն թուի քերմամբ եւ վերստին գրութեամբ անդրէն յարմարեալ, որով կարծիս տայ թէ յառաջագոյն գրեալ իցէ Սրարբեալ. որպէս օրինակ մի ունի զբանս այսպէս. Զմիտս տղայոց սրարբեալ եւ պակշոտեալ. եւ այլ օրինակ մի զնոյն թերեւս վրիպակաւ գրէ. սրբեալ եւ պագշոտեալ։
[7908] Ոմանք. Զի ժամանակ ինչ... ՚ի հրապարակս։
[7909] Ոսկան. Նմին իրի իսկ ե՛՛։
[7910] Ոմանք. Զգահոյս իմ. Եգիպտացի պաստառակալօք լցեալ զարդարեցի։
[7911] Բազումք. Կինամոնով խնկեցի։
[7912] Ոմանք. Մինչեւ յառաւօտ։
[7913] Ոսկան. ՚Ի ճանապարհ հեռի։
[7914] Ոմանք. Առեալ է. յետ բազում աւուրց... գայցէ ՚ի տուն իւր։
[7915] Ոմանք. Զնա բազում խօսիւք։
[7916] Օրինակ մի. Շուն ՚ի տոռն։
[7917] Ոմանք. Նետիւ ՚ի լերդակողմն. կամ՝ զլերդակողմն։ Ոմանք. Ոչ գիտէ թէ վասն անձին կորստեան ընթանայ։
[7918] Յօրինակին պակասէր. Արդ որդեակ։
[7919] Բազումք. Մոլորեսցիս ՚ի շաւ՛՛։
[7920] Ոսկան. Որք իջուսցեն ՚ի շտե՛՛։
[7921] Ոսկան. Եւ ՚ի մէջ շաւղաց հաստատեալ կայ։
[7922] Ոմանք. Եւ առ դրունս հզօ՛՛։
[7923] ՚Ի լուս՛՛. Լուարուք ինձ զի զպար՛՛. համաձայն ոմանց ՚ի բն՛՛։
[7924] Ոսկան. Զճշմարտութիւն խոկայ։
[7925] Ոմանք. Ամենայն բանք բերանոյ իմոյ... եւ ոչինչ գոյ ՚ի նոսա ծառայութիւն եւ թիւր՛՛։
[7926] Ոմանք յաւելուն. Եւ զգիտութիւն առաւել, քան զոսկի ընտիր. ընտրելի է հանճար քան զոսկի մաքուր։ (11) Եւ լաւագոյն է իմաստութիւն քան։
[7927] Ոմանք. Ես իմաստութիւն բնակեցի ՚ի խորհրդեան. զգիտութիւն եւ զհանճար կոչեցի յիս։
[7928] Ոմանք. Զթշնամանս եւ զամբարտաւանութիւն եւ զճանապարհս չարաց։ Յոր Ոսկան յաւելու. Չարեաց. եւ զբերան երկլեզու ապականէ։ Իմ է։
[7929] Ոմանք. Եւ իմ է զօրութիւն։
[7930] Ոմանք. Մեծութիւն եւ փառք իմ են։
[7931] Ոմանք. Եւ արդիւնք իմ լաւագոյն են քան զարծաթ։
[7932] Ոմանք. Շաւղաց ճշմարտութեան շրջիմ։
[7933] Ոմանք. Լցից բարութեամբ... զհանապազորդ լինելոցսն, եւ յիշեցուցից զայն որ յաւ՛՛։
[7934] ՚Ի լուս՛՛. Տէր ստացաւ զիս ՚ի սկիզ՛՛. համաձայն ոմանց ՚ի բնաբ՛՛։
[7935] Ոմանք. ՚Ի սկզբանն յառաջ քան։
[7936] Ոմանք. Եւ յառաջ քան զբխել աղբերաց ջուրց։
[7937] Ոմանք. Եւ նախ քան... եւ յառաջ քան զամենայն բլուրս ծնեալ եմ ես։
[7938] Ոմանք. Յորժամ պատրաստէր։
[7939] Ոմանք. Եւ յորժամ զօրաւոր առնէր զամպս... եւ յորժամ անսխալ դնէր զաղբե՛՛։
[7940] Ոմանք. ՚Ի դնել ծովու զգուշութիւն նորա, զի... ՚ի ժամանակի յորժամ հաստատուն։
Այլք. Ընդ ափն նորա։
[7941] Ոմանք. Առ նմա պատշաճեալ։
[7942] Ոմանք. Յորժամ զուարճացեալ էր տիեզերս բովանդակել. եւ ուրախ լինէր յորդիս։
[7943] Ոմանք. Երանելի են... պահեն։
[7944] Ոմանք. Եւ իմաստունք եղերուք։
[7945] Ոմանք. Երանելի է այր... որ զիմ ճանապարհս պահիցէ. որ տքնի՛՛։
[7946] Ոմանք. Զի ճանապարհք իմ են ճանապարհք կենաց. եւ պատ՛՛։ Ուր Ոսկան յաւելու. Զի որ զիս գտանիցէ՝ գտանիցէ զկեանս, եւ ընդունիցի զփրկութիւն ՚ի Տեառնէ. ճանապարհք իմ։
[7947] Ոմանք. Ատեանն զիս՝ գտցեն զմահ։
[7948] Ոմանք. Եզեն զզենլիս... ՚ի խառնարանս զգինի իւր։
[7949] Ոմանք. Յանդիմանէ զամբարիշտն։
[7950] Ոմանք. Եւ զանմիտն, եւ յաւել՛՛։
[7951] Ոմանք. Անձին քում իցես... այնպիսին զհողմս արա՛՛... քանզի եթող զճա՛՛... գնայ ընդ անջուր եւ ընդ անապատ... ՚ի ծարաւուտս։
[7952] Ոմանք. Ծանո՛ արդարոյն, եւ յաւել՛՛։
[7953] Ոմանք. Կարօտ լիցի ՚ի հացէ։
[7954] Ոմանք. Առ դուրս տան։
[7955] Ոմանք. Որ գնան ուղիղ։
[7956] Ոմանք. Խոտորեսցի առ իս։
[7957] Ոմանք. Եւ ջուր գողովնի. կամ՝ գաղտնի։
[7958] Ոմանք. Եւ ո՛չ գիտէ եթէ... եւ յատակս դժոխոց հասա՛՛... Այլ ՚ի բաց վազեա՛, եւ մի՛ յամեր... քանզի այսպէս անց՛՛։
[7959] Ոմանք. Ոչինչ օգնեսցեն։
[7960] Ոմանք. Զանձինս արդարոց. բայց զկեանս ամբա՛՛։
[7961] Ոմանք. Աղքատութիւն զայր խոնար՛՛։ Ոսկան յաւելու. Մեծացուցանեն։ Որ ջանայ ստութեամբ նա արածէ զհողմս. նոյն իսկ ինքն հետեւի հաւուց թռուցելոց։ Որ ժողովէ նէր հնձում, որդի իմաստուն է. այլ որ ննջէ յամարայնի որդի պատկառանաց։ (5) Որդի խրա՛՛... եւ անմիտն ՚ի ծառայութիւն վարեսցի։
[7962] Ոմանք. Իմաստուն եղիցի։
[7963] Ոմանք. Յիշատակ արդարոց հանդերձ գովութեամբ, եւ անուն ամպարշտի։
[7964] Ոմանք. Իմաստունն սրտիւ ընկալ՛՛։
[7965] Ոմանք. Որ գնայ միամտութեամբ... յայտնի եղիցի։
[7966] Ոմանք. Որ ա՛կն արկէ... նենգութեան... իսկ որ յանդի՛՛։
[7967] Ոսկան. ՅԱստուծոյ բերան արդարոյ։ Ուր ոմանք. Զբերան ամբարշտի։
[7968] Ոմանք. Ատելութիւն գրգռէ զհակա՛՛։
[7969] Ոմանք. ՚Ի շրթանց իւրոց բղխ՛՛։
[7970] ՚Ի լուս՛՛. Ծածկեսցեն զզգայութիւն։ Ոմանք. Ծածկեն զիմաս՛՛... բերան յանդուգն։
[7971] Ոմանք. Ամբարշտաց մեղք։
[7972] Ոմանք. Շատխօս լինելով, ո՛չ զերծցիս ՚ի մեղաց, եթէ խնայես ՚ի շրթունս քո, ի՛՛։
[7973] Ոմանք. Լեզու իմաստնոյ։
[7974] Ոմանք. Իսկ անզգամք ՚ի կա՛՛։
[7975] Ոսկան. Եւ ո՛չ եւս յաւելանայ։
[7976] Ոսկան. Անզգամն զչարիս։
[7977] Ոմանք. ՚Ի կորստեան շրջի։
[7978] Ոմանք. ՚Ի յանցանել մրր՛՛... եւ արդարոյն։
[7979] Ոսկան. Յաւելու զաւուրս... նուազեսցին։
[7980] Ոսկան. Ամրութիւն արդարոց եր՛՛։ Ոմանք. Եւ խորտակումն այնոցիկ որ։
[7981] Ոմանք. Ոչ սասանեսցի, եւ ամպա՛՛։
[7982] Ոմանք. Բղխեսցէ զիմաստութիւն։
[7983] Ոմանք. Կաթեն շնորհս... կործանի։
[7984] Ոսկան. Կշիռ նենգութեան պիղծ է։
[7985] Ոմանք. Ուր մտանեն... խօսի զիմաստութիւն։ Ուր ՚ի լուս՛՛. Անդ են եւ անարգութիւնք. համաձայն ոմանց ՚ի բն՛՛։ Ոսկան յաւելու. Եւ անարգութիւնք. իսկ ուր է խոնարհութիւն՝ անդ եւ իմաստութիւն. բերան։
[7986] Ոմանք. Կատարելութիւն ուղղոց։
[7987] Ոմանք. Ոչինչ օգնեսցեն... եւ ոտն հարութեամբ լինի կո՛՛։ Յօրինակին. Ոչ օգնեսցեն ինչ յա՛՛։
[7988] Ոմանք. Արդարութիւն անարատի... եւ յամբարշտութիւն անկանի անիրաւն։
[7989] Ոմանք. Ամբարշտաց կորնչին։
[7990] Ոմանք. ՚Ի բերանս ամբարշտաց որոգայթ քաղաքակցաց։
[7991] Ոմանք. Բարութիւնք արդարոց յօրինեն զքաղաքս։ Ոսկան. եւ ՚ի կորուստ ամբ՛՛։
[7992] Ոմանք. Օրհնութեամբ ուղղոց բարձրանայ քաղաք... կործանի։
[7993] Ոմանք. Արհամարհէ զքաղաքակիցս այր պա՛՛։
[7994] Ոսկան. Ծածկէ զնոսա։
[7995] Ոմանք. Որպէս զտերեւ. փրկութիւն գտանի ՚ի խոր՛՛։
[7996] Ոմանք. Չարն առնէ զչարիս յորժամ խառնակի ընդ։
[7997] Ոմանք. Կին շնորհակալու... կին որ ատէ զարդարութիւն... վատք կարօտ լինին։
[7998] Ոմանք. Գործէ բարիս ողորմածն։
[7999] Ոմանք. Վարձ ճշմարտութեան։
[8000] Ոմանք. Նմա ամենայն անարատք ՚ի ճանապարհս իւրեանց։
[8001] Ոմանք. Ձեռներէց լիցի ՚ի տա՛՛... ընկալցի վարձս հաւատարիմս։
[8002] Ոմանք. Որպէս գինդ ոս՛՛... նոյնպէս կնոջ չարի գե՛՛։
[8003] Ոմանք. Յոյս ամբարշտաց կորնչի։
[8004] Ոմանք. Որ անխայէ ՚ի ցորեան... օրհնութիւն Տեառն ՚ի գլ՛՛։ ՚Ի լուս՛՛. ՚Ի գլուխս սփռողին. համաձայն ոմանց ՚ի բնաբ՛՛։
[8005] Ոմանք. Այնպիսին կործանեսցի. իսկ որ օգնական լինի արդարոց, ծագեսցէ։
[8006] Ոմանք. Եւ որ ո՛չ գայ զտամբ... զհողմս արածէ։
[8007] Ոմանք. Տարաժամ ոգիք անօ՛՛։ Ուր Ոսկան. Որդիք անօրինաց։
[8008] Ոմանք. Եւ ամբարիշտն ուր երեւեսցի։
[8009] Ոմանք. Եւ որ ատեայ։
[8010] Ոսկան. Լաւ է գտանել զշնորհս։
[8011] Ոմանք. Մարդոյ յանիրաւութենէ։
[8012] Ոմանք. Որպէս որդն ՚ի փայտի, նոյնպէս։
[8013] Ոմանք. Առաջնորդեն ամբարիշտք։
[8014] Ոմանք. Նենգաւորք են... փրկէ զնոսա։
[8015] Ոսկան. Յերկարասցին։
[8016] Ոմանք. Անասնոյ իւրոյ։
[8017] Ոմանք. Լցցի հացիւ. եւ որ զհետ երթայ դատարկութեան. լցցի աղքատութեամբ... ՚ի բնակութիւնս իւր անարգութիւն։
[8018] Ոմանք. Գթութիւն գտանէ... նեղէ զանձինս։
[8019] Ոմանք. Ծածկէ զանարգանս իւր խորագէտն։
[8020] Ոմանք. Եւ զյայտնի զհաւատս պատ՛՛։
[8021] Ոսկան. Խոցոտեն որպէս սրով։
[8022] Ոսկան. Շրթունք իմաստունք... վկայ վաղվաղակ՝ ու՛՛։ Ուր ոմանք. վաղվաղակի։
[8023] Ոմանք. Նենգութիւն է ՚ի սրտի չարանիւթին։ Ուր Ոսկան. Որ առնէ զխա՛՛... լիցի։
[8024] Ոմանք. Եւ ոչինչ անիրաւ... լցցին չարեօք։
[8025] Ոսկան. Որ առնէ զհաւատարիմս։
[8026] Ոմանք. Պատահէ նզովից։
[8027] Ոմանք. Բան ահաւոր խռովե՛՛... զանձն իւր. բարք ամբար՛՛։
[8028] Ոմանք. Այր բարի։
[8029] Ոմանք. Ոխակալաց ՚ի մահ։
[8030] Ոմանք. Հնազանդ է հօր։ Ուր Ոսկան. հնազանդի հօր։
[8031] Ոմանք. Որ անխայէ ՚ի բերան իւր՝ զանձն իւր սիրէ. իսկ որ։
[8032] Ոսկան. Զբերան անիրաւ՝ ատ՛՛։ Ոմանք. Եւ ո՛չ ունի համարձա՛՛։
[8033] Ոմանք. Զանմեղս ՚ի ճանապարհէ. զամպարիշտս պիղծ առնեն մեղք։
[8034] Ոմանք. Եւ ոչինչ ո՛չ ունին։
[8035] Ոմանք. Իսկ աղքատն ո՛չ հանդար՛՛։
[8036] Ոմանք յաւելուն. Խռկեալ անօրէնութեամբ... բազմասցի անձին իւրում։
[8037] Ոմանք. Ծառ կենաց է։
[8038] Ոմանք. ՚Ի պատուիրանէն Աստուծոյ... բարի ո՛չ եղիցի։
[8039] Ոմանք. Ճանապարհք... ՚ի կորուստ է։
[8040] Ոսկան. Տարածեաց յանձն իւր։
[8041] Ոմանք. Անկցի յորոգայթ։
[8042] Ոսկան. Յայտնի լիցի։
[8043] Ոսկան. Այր անարատ ժառ՛՛։ Ուր ոմանք. Ժառանգեցուսցէ։
[8044] Ոսկան. Իսկ որ սիրէ։
[8045] Ոմանք. Եւ անձինք... կարօտք են։ Ուր Ոսկան. Կարօտք եղիցին։
[8046] Ոմանք. Գաւազան բարկութեան. շրթունք իմաստնոց պահեսցեն զնոսա։
[8047] Ոմանք. Առ ՚ի յիմաստնոց։
[8048] Ոմանք. Զճանապարհս նորա։
[8049] Ոմանք. Չխառնի ՚ի թշնամանս։
[8050] Ոմանք. Յարկք արդարոց օրհնեսցին։
[8051] Ոսկան. Է ճանապարհ որ թուի յաչս մարդկան թէ ուղիղ իցէ... նորա երթայ ՚ի յատակս դժ՛՛։
[8052] Ոմանք. ՚Ի յիւրոց ճանապարհաց։
[8053] Ոսկան յաւելու. Գայ ՚ի զղջումն. որդւոյ նենգաւորի ո՛չ ինչ եղիցի բարի. իսկ ծառայի իմաստնոյ պատկանաւորք եղիցին գործք, եւ ուղղեսցին ճանապարհք նորա։
[8054] Ոսկան. Բաժանեն ամբա՛՛։
[8055] Ոսկան յաւելու. Առ դրունս արդարոց։ Բայց բարեկամի իւրոյ աղքատն ատելի եղիցի։
[8056] Ոմանք. Բարեկամք աղքատք ատեսցեն։
[8057] ՚Ի լուս՛՛. Որ անարգէ զաղքատն. համաձայն ոմանց ՚ի բնաբ՛՛։ Ոսկան յաւելու. Աղքատաց, երանելի է, որ հաւատայ ՚ի Տէր՝ զողորմութիւն սիրէ։
[8058] Ոմանք. Զողորմութիւն եւ զհաւատք։
[8059] Ոմանք. Մի ինչ է. կամ՝ իցէ աւելի։
[8060] ՚Ի լուս՛՛. Պսակ իմաստնոց մեծութիւն։
[8061] Ոմանք. Փրկէ ՚ի չարէ զանձն։
[8062] Ոսկան. Երկիւղ Տեառն աղբիւր կե՛՛։
[8063] Ոմանք. Այր հեզ երկայնամիտ բժ՛՛։
[8064] Ոմանք. ՚Ի սիրտ բարի հանգչի... ո՛չ ճանաչի։
[8065] Ոմանք. Շութափութեամբ ՚ի բաց բառնայ զանարգութիւն։ Ուր Ոսկան. շուտափութութեամբ։
[8066] Ոմանք. Լեզուք իմաստնոց գիտեն։
[8067] Ոմանք. Եւ որ պահեն զնոսա։
[8068] Ոմանք. Իսկ որ պահէ զյանդի՛՛։
[8069] Ոսկան. Առաջի Տեառն։
[8070] Ոմանք. Իսկ որք ատեն զիմաստութիւն վախճանեսցին անարգութեամբ։
[8071] Ոսկան. Զիարդ եւ ո՛չ սիրտ։
[8072] Բազումք. Սրտի բերկրելոյ... որ ՚ի տրտմութեան իցէ՝ թախ՛՛։ Ոսկան. Երեսք ծիծաղեսցին։
[8073] Ոմանք. Մեծամեծս աներկիւղածութեամբ։
[8074] Ոսկան. Լաւք են կոչմունք։
[8075] Ոմանք. Բայց ժրացն։
[8076] Ոսկան. Եւ ո՛չ ասասցէ դիպ՛՛։
[8077] Ոմանք. Եւ խորհուրդք իմաստ՛՛։
[8078] Ոմանք. Իսկ որ ատէ զկա՛՛։
[8079] Ոմանք. Խորհին զհաւատս։ Ոսկան. Բերանք ամբարշտաց պատասխանի տան... մարդկանց արդա՛՛։
[8080] Ոմանք. Լաւ է սակաւիկ ինչ... արդիւնս աներկիւղածութեամբ... խորհի զիմաստութիւն. զի յԱստուծոյ։
[8081] Ոմանք. Համբաւ բարի պա՛՛։ Ուր Ոսկան յաւելու համար 31. *Ունկն որ լսէ զկշտամբանս կենաց՝ ՚ի մէջ իմաստնոց յարամնասցէ։
[8082] Ոմանք. Իսկ որ պահէ զյան՛՛։
[8083] Ոսկան. Խրատ է եւ իմաս՛՛։ Ոմանք յաւելուն. Արասցէ նմա. առաջի երթան խոնարհաց փառք։
[8084] ՚Ի լուս՛՛. Դնել ՚ի մտի. համաձայն ոմանց ՚ի բնաբ՛՛։ Ոմանք. Եւ ՚ի Տեառնէ լինի պատասխանի։
[8085] Ոմանք. Մերձեցո՛ ՚ի Տէր զգործս քո։
[8086] Ոմանք. Զամենայն ինչ գործեաց Տէր։
[8087] Ոմանք. Առաջի Աստուծոյ ամենայն... լինի ՚ի տարապարտուց... առնել զարդարութիւն։
[8088] Ոսկան. Պահի յաւուր չարի։
[8089] Ոսկան. Լաւ է սակաւ ինչ։
[8090] Ոմանք. Մարգարէութիւն է ՚ի շր՛՛։
[8091] Ոմանք. Մէտ կշռոց է։
[8092] Ոմանք. Իմաստութեան ընտիր քան զոսկի։
[8093] Ոմանք. Խոտորին ՚ի չարեաց, եւ եր՛՛... են ճանապարհք ար՛՛... խնայէ ՚ի բերան։ Ոսկան. Ճանապարհաց իւրոց՝ պահէ։
[8094] Ոմանք. Նախ քան զբեկումն յառաջեն թշնամանք. եւ յառաջ քան զգլո՛՛։ Ոսկան. Զգլորումն՝ չարաբարոյութիւն։
[8095] Ոմանք. Իմաստունն յիրս գիտակ բարեաց է, եւ որ յու՛՛։
[8096] Ոմանք. Որոց ունին զնա։
[8097] Ոմանք. Սիրտ իմաստնոց... յիւրմէ բերանոյ է... կրէ զիրաւա՛՛։
[8098] Ոմանք. Մեղու՝ են բանք բա՛՛... նոցա բժշկութիւն է հոգւոց։
[8099] Ոմանք. Որ թուին մարդկան... եւ կատարած նոցա։
[8100] Ոմանք. Կրէ զսատակումն։
[8101] Ոմանք. Խորամանկ նիւթէ զչարիս... բորբոքէ զչարութիւն։
[8102] Ոմանք. Փորձ փո՛րձ առնէ զբարեկամս. կամ՝ առնի բարեկամաց։
[8103] ՚Ի լուս՛՛. Որ հաստատէ զանձն իւր։ Ոմանք. Եւ սահմանէ շրթամբք իւ՛՛։
[8104] Ոմանք. Լաւ է քան զայն որ առնու զքաղաքս հզօրս։
[8105] Ոմանք. Պատառ մի հեշտութեամբ եւ խաղա՛՛... լի բազում բարեօք հանդերձ թշնա՛՛։
[8106] Ոմանք. Ծառայք իմաստունք տիրեսցեն։ Ոսկան. Բաժանեսցեն զմասն։
[8107] Ոմանք. Չարն հնազանդի լեզուի անիրաւաց. բայց արդարն ո՛չ հայի։
[8108] Ոմանք. Որ ծաղր առնէ զաղքատն՝ բար՛՛։
[8109] Ոմանք. Ոչ յարմարին անզգամաց շր՛՛... եւ ո՛չ արդարոց։
[8110] Ոմանք. Վարձք շնորհաց խրատ՝ որոց վարին նովաւ։
[8111] Ոմանք. Փշրեն զսիրտս ի՛՛... իսկ անմիտն պատժեալ՝ ո՛չ զգայ։
[8112] Ոմանք. Բայց Տէր հրեշտակ անողորմ առաքէ ՚ի վերայ նորա։
[8113] Ոմանք. Իշխանութիւն բանից։
[8114] Ոմանք. Պիղծ են եւ գարշելի երկո՛՛։
[8115] Ոմանք. Ընդէր բնաւ գտա՛՛... զի իմանալ զիմաստութեան միտս ո՛չ կարէ... եւ որ կամակո՛ր է յուսմա՛՛։
[8116] Ոմանք. Վասն այնորիկ իսկ ծնան։
[8117] Ոմանք. Լինի բարեկամաց իւրոց։
[8118] Բազումք. Որ բարձրացուցանէ զտուն իւր, խնդրէ զբե՛՛։
[8119] Ոմանք. Այր որ յեղյեղուկ է լեզուով։
[8120] Ոմանք. Անզգամի ՚ի ցաւս կրելեաց։
[8121] Ոմանք. Սիրտ բերկրեալ բարեմոյնս։
[8122] Ոմանք. ՚Ի տարապարտուց... ՚ի ճանապարհէ արդարութեան։
[8123] Ոմանք. Որդի անզգամ, եւ ցաւք են ծնողի իւրոյ։
[8124] Ոմանք. Եւ ո՛չ զարդարն նենգել հզօրաց ՚ի վերայ իրաւանց։
[8125] Ոմանք. Թէ իմաստութիւն եւ հանճար հանճարեալ ինչ իցեն պա՛՛։ Ուր Ոսկան. համարեալ ինչ իցեն։
[8126] Ոմանք. Պատճառս դնէ այր յորժամ կամի քակիլ ՚ի... յամենայն ժամ նախատ եղիցի։
[8127] Ոմանք. Անմիտն հասեալ ՚ի խորս չարեաց ար՛՛... ՚ի վերայ նորա անարգութիւն եւ թշնամանք։
[8128] Ոմանք. Խորհուրդ սրտի առն։
[8129] Ոմանք. Եւ ո՛չ թիւրել զիրաւունս արդա՛՛։
[8130] Ոմանք. Բերան անզգամին՝ բեկումն նմին։
[8131] Ոմանք. Եւ անձինք կանանցեաց։
[8132] Ոմանք. Եղբայր է այնորիկ որ ժանտացուցանէ զանձն իւր։
[8133] Ոմանք. Ընթացեալ արդարք բարձ՛՛։
[8134] Ոմանք. Զբեկումն իւր բարձրանայ սիրտ առն. եւ նախ քան։
[8135] Ոմանք. Որ տայ պատասխանի յառաջ քան զլսել ինչ՝ անզ՛՛։
[8136] Ոմանք. Զսրտմտութիւն առն ցածուցանէ ծա՛՛... բայց առն նեղասրտի ո՛վ համբերեսցէ։
[8137] Ոմանք. Յորժամ սկսանիցի։
[8138] Ոմանք. Զհակառակութիւնս դադարեցուցանէ լուռ լուռն։
[8139] Ոմանք. Իբրեւ զքաղաք ամուր եւ բարձր. եւ հզօր է իբրեւ զհաստատեալ թագաւորութիւն։
[8140] Ոմանք. Շրթանց իւրոց լցցի։
[8141] Ոսկան. Եւ կեանք ՚ի ձեռն լեզուի։
[8142] Այլք. Որ հանէ զկին բարի՝ հանէ զբարիս։
[8143] Ոմանք. Սակայն անգիտութիւն... չէ բարւոք։ Իսկ Ոսկան. ո՛չ է բարի։
[8144] Ոմանք. Եւ զԱստուած պատճառս դնէ սրտի իւրոյ։
[8145] Ոմանք. Իսկ աղքատն... բարեկամէն քակի։
[8146] Ոսկան. Պատժոյ՝ ո՛չ եղիցի։ Ոմանք. Եւ որ բամբասէ անիրաւութեամբ ո՛չ զերծցի։
[8147] Ոմանք. Նախատ լինի։
[8148] Ոմանք. Եւ ՚ի սիրոյն։ Հանճար բարի մերձենայ յայնոսիկ որք գիտենն զնա. եւ այր... Որ բազում չարիս առնէ՝ կատարէ զչարութիւն... որ ո՛չ իւր իցեն։
[8149] Ոմանք. Սիրէ զանձն իւր։
[8150] Ոմանք. Զչարութիւն՝ կորիցէ ՚ի նմանէ։
[8151] Ոմանք. Հպարտութեամբ բռնանալ։
[8152] Ոմանք. Նորա գեր ՚ի վերոյ անօրինաց։
[8153] Ոմանք. Եւ ո՛չ են... ՚ի վարձուց վարձակաց։
[8154] Ոմանք. Եւ անձն գործատեաց։
[8155] Ոմանք. Պահէ զանձն. եւ որ արհամարհէ զճանապարհս։
[8156] Օրինակ մի. Որ ողորմի աղքատաց... հատուսցի նմա։
[8157] Ոսկան. Եւ ՚ի թշնամանս նորա մի՛։
[8158] Ոսկան. Այր չարաբարոյ։
[8159] Ոսկան յաւելու. Հօր քո. եւ ընկալ զմակացութիւն. զի իմաս՛՛։
[8160] Ոմանք. Պտուղ առն ողորմութիւն։
[8161] Ոսկան. ՚Ի տեղիս ուր լինիցի այցելութիւն։
[8162] Ոմանք. ՚Ի ծոց իւր տարապարտուց։
[8163] Ոմանք. Զհայր եւ ՚ի բաց մերժէ զմայր իւր, ամօթ կրեսցէ։
[8164] Ոմանք. Թշնամանս առնէ իրաւանց։
[8165] Ոմանք. Եւ ամենայն որ հաղորդի նոցա չէ իմաստուն։
[8166] Ոմանք. Թագաւորի ՚ի սրտմտութենէ առեւծու։
[8167] Ոսկան. Ընդ այնպիսին շաղախի։
[8168] Ոսկան. Ցորեան փոխ յամարայնի։
[8169] Ոմանք. Խորհուրդ ՚ի սրտի... քամեսցէ զնա։
[8170] Ոմանք. Երանելիս թողցէ զորդիս իւր։
[8171] Ոմանք. Ոչ կայ ընդդէմ առաջի աչաց նորա ամենայն։
[8172] Ոմանք. Ո՛վ ոք պարծ՛՛։
[8173] Ոմանք. Ճանապարհք իւր։
[8174] Ոմանք. Տեառն գործած են երկոքին։
[8175] Ոմանք. Մի՛ սիրեր զչարախօսել, զի մի՛ մեռցիս։
[8176] Ոմանք. Զչարն ատեցեալ չար ասէ... ստացեալ իցէ... նովիմբ պարծեսցի։
[8177] Ոմանք. Եւ բազմութիւն անդաստանաց։
[8178] Ոմանք. Գրաւէ զնա։
[8179] Ոմանք. Եւ բիբք աչաց նորա խաւարեսցին։
[8180] Ոմանք. Փութացեալ յառաջինսն։
[8181] Ոմանք. Եւ կշիռք նենգութեան ո՛չ են։
[8182] Ոմանք. Եւ յիւրոց ընչից նուիրել. քանզի յետ ուխտելոյն զղջումն լինի։
[8183] Ոմանք. Եւ արկանէ ՚ի վերայ նոցա անիւ։
[8184] Ոմանք. Դարձուցանէ զնա։
[8185] Ոմանք. Առաջի Տեառն առաւել քան։
[8186] Ոմանք. Սակայն յարդարութիւն, եւ ամենայն։
[8187] Ոմանք. Որ ժողովէ զգանձս ստ՛՛... եւ անկանի յորոգայթս մա՛՛։
[8188] Ոմանք. Վասն զի ո՛չ կամին առնել զարդարութիւն։ Յօրինակին. Առնուլ զիրաւունս։
[8189] Ոմանք. Քանզի սուրբ եւ ու՛՛։
[8190] Այլք. Ցանկանայ չարեաց։
[8191] Ոմանք. Եւ իմաստութեամբ հանճա՛՛։
[8192] Ոմանք. Եւ ապականին ամբարիշտք չարեօք։
[8193] Ոմանք. Զի մի՛ լսիցէ տկարին։
[8194] Ոմանք. Իսկ որ անխայէ ՚ի։
[8195] Ոսկան. Ուրախութիւն արդարոյ է։
[8196] Ոմանք. Հսկայից դադարեսցէ։
[8197] Ոսկան. Եւ զձէթ ՚ի մեծութեան։
[8198] Ոմանք. Արդարոց անօրէն։
[8199] Ոմանք. Լա՛ւ է բնակել։
[8200] Ոմանք. Հանգիցէ ՚ի սիրտ իմաստնոց եւ արք։
[8201] Ոմանք. Զկեանս, եւ զողորմութիւն եւ զփա՛՛։
[8202] Ոմանք. Եհաս իմաստունն, եւ քակեաց զամրութիւնն յոր յու՛՛։
[8203] Ոմանք. Եւ որ ոխակալ է, անօրէն է։
[8204] Ոմանք. Ցանկայ զամենայն օր ՚ի ցանկութիւնս չար՛՛... ողորմի եւ գթայ։
[8205] Ոմանք. Պատարագք ամպարշ՛՛։
[8206] Ոմանք. Եւ այր հլու։
[8207] Ոմանք. Ուղիղն ինքն իմանայ։
[8208] Ոմանք. Պատահեսցին. կամ՝ պատահեցին. եւ երկո։
[8209] Ոմանք. Տատասկք եւ որոգայթք ՚ի ճանապարհս թեւրս. եւ որ պահէ զանձն իւր հեռի լիցի ՚ի նոցանէ։
[8210] Ոմանք. Նորոգութիւն երիտա՛՛։
[8211] Ոմանք. Աղքատք տիրիցեն։
[8212] Ոմանք. Քանզի յիւրմէ հացէ ետ աղքատին... որ տայ զկաշառ. բայց սակայն զոգիս։
[8213] Ոմանք. Ընդ նմա հակա՛՛... նստիցի ընդ աթոռակիցսն զամենեսին։
[8214] Ոմանք. Եւ անարգէ զբանս անօ՛՛։
[8215] Ոմանք. Հրապարակաց սպանանողք։
[8216] Ոսկան. Անկցի ՚ի նոյն։
[8217] Ոմանք. ՚Ի սրտի երիտասարդի. գա՛՛։
[8218] Ոմանք. Բազում առնէ անձին իւրում չարիս. եւ տայ մեծա՛՛։
[8219] Ոմանք. Եւ լո՛ւր զբանս իմ. եւ հաս՛՛։
[8220] Ոմանք. Զի ծանիցես զնոսա թէ... զնոսա ՚ի սիրտ քո, զուարճասցին միանգամայն ՚ի շրթունս։
[8221] Ոմանք. Եւ ծանուսցէ քեզ զճանապարհս։
[8222] Ոմանք. Եւ դու գրեսցես զնոսա երեքկին... ՚ի խորհուրդ... եւ ՚ի հանճար, եւ յընդարձակութիւն սրտի քո։
[8223] Ոմանք. Ահա ուսուցանեմ քեզ զբան ճշմարիտ. եւ զգիտութիւն բարի լսել. պատասխանի տալ քեզ զբանս ճշմարտութեան այնոցիկ որ վիճինն ընդ քեզ։
[8224] Ոմանք. Մի՛ հարստահարեր զտնանկն. վասն զի աղքատ է. եւ մի՛ անարգեր զտկարն ՚ի դրունս։
[8225] Ոսկան. Զանձն նորա։
[8226] Ոմանք. Զի գուցէ ուսա՛՛... խեղդ ընդ անձին քում։
[8227] Ոմանք. Եւ ո՛չ առաջի արանց խօթա՛՛։
[8228] Ոմանք. Յորժամ նստցիս ընթրիս ու՛՛։
[8229] Ոմանք. Վասն զի այնոքիկ կցեալ են ՚ի կեանս ստութեան։
[8230] Ոմանք. Մի՛ ձկտիր թէ աղքատ ես ընդ մեծատան. այլ քո իմաստութեամբդ հրաժարեա՛ ՚ի նմանէ։
[8231] Ոմանք. Զի եթէ հաստատեսցես զակն քո ՚ի... թեւս իբրեւ արծուոյ... ՚ի տուն վերակացուին իւրոյ։
[8232] Ոսկան. Ընդ առն չարականի, եւ մի՛ ցանկար կերակրոց նորա։
[8233] Ոմանք. Զի զորօրինակ եթէ ոք մազ կլանիցէ։
[8234] Ոմանք. Մի՛ մերձեցուսցես զնա, եւ կերիցես զհացն քո ընդ նմա. քանզի գարշեցուցանէ զնա։
[8235] Ոմանք. Զի մի՛ երբէք անգոսնես՛՛։
[8236] Ոմանք. Մի՛ խնայեր խրատել։
[8237] Ոմանք. Քանզի դու հարկանես։
[8238] Ոսկան. Ընդելուզեսցես զշր՛՛. ուղիղ իցեն։
[8239] Ոմանք. Մի՛ նախանձեսցի... ընդ մեղաւորաց։
[8240] Ոսկան. Եւ լոյս քո մի՛ մեր՛՛։
[8241] Ոմանք. Եւ ուղղեսցես զխոր՛՛։
[8242] Ոմանք. Եւ մի՛ ձկտիր ընդ հանկանակօղս մսոյ եւ վաճա՛՛։
[8243] Ոմանք. Քանզի ամենայն արբեցող եւ բոզանոց աղ՛՛... պատառատուն ամենայն։
[8244] Ոսկան. Հօր քո որ ծնաւ։
[8245] Ոմանք. Ուրախ լինի անձն նորա։
[8246] Ոմանք. Ուրախ լինին հայր եւ։
[8247] Ոմանք. Ո՞ւմ դատաստանք. ո՞ւմ վէրք տարապարտուց։
[8248] Ոսկան. Որք յամենանն ՚ի գին՛՛. եւ ոյք գիտենն։
[8249] Ոմանք. Գինւով... եւ ՚ի բաժակս արկանիցես զաչս... մերկագոյն քան զսանդիտոռն։
[8250] Բազումք. Տարածանիցիս։
[8251] Ոմանք. Իբրեւ տեսանիցեն զկին օտ՛՛... խօսեսցի զթեւրս։
[8252] Ոմանք. Դնիցիս իբրեւ ՚ի սիրտ ծովու... եւ իբրեւ զնաւուղիղ ՚ի բազում ալէկոծութիւնս։ Ուր ոմանք. Եւ անկեալ լինիցիս իբրեւ զսիրտ ծո՛՛։
[8253] Ոմանք. Եւ ասասցես. Հարկա՛՛... եւ ես ո՛չ գիտէի. երբ լինիցի առաւօտ... ընդ որում շրջեցայց։
[8254] Ոմանք. Եւ մի՛ ցանկասցիս լինել ընդ նոսա։
[8255] Ոմանք. Խոհական սրտի։
[8256] Ոմանք. Ոչ խոտորին յօրինաց Տեառն։
[8257] Ոմանք. Եւ գնել զմահապարտս մի խն՛՛։ Ոսկան. Եւ մի խնայեր։
[8258] Ոմանք. Ասիցես. Ոչ գիտեմ զնա... իւրաքանչիւր ումեք ըստ գործոց իւրոց։
[8259] Ոմանք. Զի եթէ գտցես զնա եղիցի... եւ յոյս քո մի՛ պակա՛՛։
[8260] Ոմանք. Լրբութեամբ որովայնի։
[8261] Ոմանք. Անկցի արդարն։
[8262] Ոմանք. Զի գուցէ տեսանիցէ Տէր, եւ ո՛չ լինիցի նմա. եւ դարձուսցէ զսրտմտութիւն իւր ՚ի նմանէ։
[8263] Ոմանք. Զի ո՛չ լինի զաւակ չարեաց. եւ ճրագ։
[8264] Ոմանք. Մի՛ ապստամբեր։
[8265] Ոմանք. Քանզի յանկարծակի։
[8266] Ոմանք. Որդի որ պահէ զբան արտաքոյ կորստեան եղիցի։
[8267] Ոմանք. Մի՛ ինչ սուտ ասասցի... եւ մի՛ խաբէութիւն ՚ի լեզուէ նորա ելցէ։
[8268] Ոմանք. Եւ ո՛չ մարմնաւոր, եւ որ ոք մատնեսցի նմա խորտակեսցի։
[8269] Ոմանք. Սրեսցի սրտմտութիւն նորա... եւ զոսկերս մարդկան կերիցէ։
[8270] Ոմանք. Եւ ընկալեալ զնոսա ապաշաւեա՛. եւ ոմանք. յորժամ ընդունիցիս զնոսա։
[8271] Ոմանք. Աստուծոյ. Լուռ եղէց... քան զամենայն մարդ։
[8272] Ոմանք. Եւ գիտութեան սրբոյ խելա՛՛... եւ ճանաչեմ զսրբութիւն։
[8273] Ոմանք. Կալաւ զամենայն ծագս երկ՛՛։ Օրինակ մի. Կամ զինչ անուն որդւոց նորա։ Զի գիտասցեն։ (5) Ամենայն բանք Աստուծոյ ընտիրք. եւ պաշտպան լինի ինքն երկիւղածաց։
[8274] Ոմանք. Մի՛ յաւելուր ՚ի բանս։
[8275] Ոսկան յաւելու. Խնդրեմ ՚ի քէն Տէր։
[8276] Ոմանք. Զմեծութիւն եւ զաղքատութիւն։
[8277] Ոմանք. Թէ ո՞ տեսանէ զիս... յանուն Տեառն Աստուծոյ իմոյ։
[8278] Ոմանք. Զհայր իւր անիծանիցէ։
[8279] Ոմանք. Ծնունդ չար արդար համարի զանձն. եւ զելս անձին իւրոյ ո՛չ լուանայ։
[8280] Ոմանք. Եւ արտեւանամբք իւրովք հպար՛՛։
[8281] Ոմանք. Եւ զաղքատս ՚ի մարդկանէ։
[8282] Ոմանք. Զայս ասեմ իմաստնոց։
[8283] Ոմանք. Թէ արդար իցէ, անիծեալ եղիցի։
[8284] Ոմանք. Եւ որ պատասխանէ բանս։
[8285] Ոմանք. Եւ պատրաստեա՛ ՚ի դատաստանս զդաստակերտս քո, եւ ե՛րթ զհետ նորա. եւ շինեսցես. կամ՝ եւ շինեա՛ վերս՛՛։
[8286] Ոմանք. Մի՛ ասիցես, թէ զոր օրինակ արար նա ինձ՝ արարից նմա, եւ հատուցից։
[8287] Ոմանք. Իբրեւ անդաստան մի է այր անզգամ։
[8288] Ոմանք. Եւ քարինք ցանկոյ նորա բրին։
[8289] Ոմանք. Եւ յետոյ ասիցէ թէ ես զղջացայ, եւ հայեցայ ընտրել զխրատ։
[8290] Ոմանք. Սակաւ ինչ դադարեսցես. եւ փոքր ինչ ընդգրկիցես զձե՛՛... եթէ զայդ արասցես։
[8291] Ոմանք. Եւ երեքեան նոքա ո՛չ յա՛՛։
[8292] Ոմանք. Ակն որ ծաղր առնէ զհայր. եւ ա՛՛... եւ կերիցեն զնա ձագք արծ՛՛։
[8293] Ոմանք. Անհնարին է ինձ իմա՛՛։
[8294] Ոմանք. Առն յերիտասարդութեան իւրում։
[8295] Այլք. Նոյնպիսի է եւ ճանապարհ։ Ոմանք. Լուանայ եւ ասէ. Ոչ գործեցի չար։ Ուր օրինակ մի. Իմ չիք ինչ գործեալ անօրէնս։
[8296] Ոմանք. Եթէ հանիցէ զտի՛՛։
[8297] Յօրինակին պակասէր. Որ փոքր են յերկրի։ Ուր ոմանք. ՚ի վերայ երկրի։ Իսկ Ոսկան. փոքրագոյնք են ՚ի վերայ։
[8298] Ոմանք. Ձեռօք ՚ի յորմս։
[8299] Ոսկան. Գեղեցիկ ճեմէ։
[8300] Ոսկան. Եւ ո՛չ զթիկունս դարձուցանէ ՚ի թշնամւոյ։
[8301] Ոմանք. Յորժամ հրապարակախօս լինի ընդ ազգի։ Աստանօր ամենայն օրինակք բաց ՚ի մերմէս ունին՝ հրապարակախօս լինի։
[8302] Ոմանք. Եւ ձգեսցես զձեռն քո կռուով, անար՛՛։
[8303] Ոմանք. Ճմլեսցես զպտուկսն։
[8304] Ոսկան. Ամենայն բանք Աստուծոյ խօսե՛՛։
[8305] Ոսկան. Քեզ ասեմ որդեակ։
[8306] Ոմանք. Զի մի՛ յորժամ ըմպիցեն մո՛՛... ո՛չ կարասցեն դատել զտնանկն։
[8307] Օրինակ մի. Ըմպել ցաւագնելոց։
[8308] Ոմանք. Մոռասցին զաղքատութիւնս իւր՛՛։
[8309] Ոմանք յաւելուն. Ողջմտութեամբ։ Բաց զբերան քո եւ դատեա՛ իրաւամբք, (9) եւ ընտրեա՛ եւ որոշեա՛ զաղքատն եւ զտկարն։
[8310] Երրորդ բան կամ հատուած գրոցս Առակաց աստի սկսանի, թէպէտ եւ ո՛չ մի յօրինակաց մերոց նշանակէ ինչ յառաջիկայդ, որպէս եւ ո՛չ առաջնոյն։
[8311] Ոմանք. Առակք Սողոմոնի արքայի Իսրայէլի անքնն՛՛։ Ուր Ոսկան. Եզեկիայի արքայի Իսրայէլի Հրէաս՛՛։
[8312] Ոմանք. Ծածկեն զբանս։
[8313] Ոմանք. Երկին բարձր եւ երկիր խոր. սիրտ թագաւորի անքննին։
[8314] Ոմանք. Սրբեսցի ամենայն։
[8315] Ոմանք. Զի լաւ է քեզ։
[8316] Ոմանք. Զոր ինչ տեսին։
[8317] Ոմանք. Զի գուցէ նախա՛՛... ո՛չ մեկնեսցի... եւ բարեկամութիւնք ազատ են։
[8318] Ոմանք. Նոյնպէս խօսել բանս։
[8319] Ոմանք. ՚Ի գինդ ոսկի սարդիովն պատուական յեռեալ։
[8320] Ոմանք. Որոց առաքեն զնա։
[8321] Ոմանք. Յաջողութիւն թագաւորաց։
[8322] Ոմանք. Մի՛ յաճախեր։
[8323] Ոմանք. Նոյնպէս եւ այր որ վկայէ։
[8324] Ոմանք. Եւ որպէս ցեց հան՛՛... նոյնպէս տրտմութիւն վնասակար է։
[8325] Ոմանք. Եթէ ծարաւի է՝ տուր ըմպել նմա։
[8326] Ոմանք. Իբրեւ առնիցես... կուտեսցես ՚ի վերայ... քեզ զբարիս։
[8327] Ոսկան. Առ անկեան ՚ի տամալւոջ։
[8328] Ոմանք. Եւ զելս ջուրց ապականիցէ, նոյնպէս անվայելուչ է արդա՛՛։
[8329] Ոմանք. Այլ յարգել պարտ է։
[8330] Ոմանք յաւելուն. ՚Ի պարսպաց, եւ անպարիսպ իցէ՝ նոյնպէս։
[8331] Ոմանք. Որպէս ձիւն ամարայնի... նոյնպէս ո՛չ է պիտոյ պատիւ անզգամի։
[8332] Ոմանք. Զուր ումեք ո՛չ մտանեն։
[8333] Յօրինակին պակասէր. Եւ գաւազան ազգի անմտի։
[8334] Ոսկան. Նմանօղ նորա։
[8335] Ոմանք. ՚Ի ճանապարհաց իւրոց նախատ լինի, որ առա՛՛։
[8336] Ոմանք. Նման է այնմ որ դնէ պատիւ անզգամի։
[8337] Ոմանք. Փշալից են ձեռք արբեցողաց։
[8338] Ոմանք. Բազում մրրկօք ծփին ամենայն... քանզի խորտակին։
[8339] Ոմանք. Դառնայ անդրէն ՚ի փս՛՛։ Նոյնպէս եւ անզգամն չարութեամբ անձին իւրոյ, յորժամ դառնայ... որ ածէ ՚ի վերայ զմեղս։
[8340] Օրինակ մի. Տեսի այր մի յանձն։
[8341] Ոմանք. Յուղի առաքեսցես։ Ուր օրինակ մի. Զվատ յորժամ ուրեք յղեսցես, ասէ։
[8342] Ոմանք. Դուրք որ շրջին։
[8343] Ոմանք. Որ զլրութեան աւետիս բե՛՛։
[8344] Ոմանք. Բուռն հարկանէ... որ անկանիցի յայլոյ դատաստանս։
[8345] Ոմանք. Որպէս թունաւորքն առաջի արկանեն զբանս մարդկան, եւ որ վաղվա՛՛։
[8346] Ոմանք. Ընդ խաղ առնէաք։
[8347] Ոսկան յաւելու. Ոչ գոյ այր երկմիտ։
[8348] Ոմանք. Իբրեւ զխեցի համարեալ է. կամ՝ համարէ. շրթունք ուղորդք ծած՛՛։
[8349] Ոմանք. Որ լայ զթշնամիս. կամ՝ զթշնամին իւր։
[8350] Ոմանք. Զքեզ թշնամին քո, եւ ի... մի՛ հաւանիր նմա. զի։
[8351] Ոմանք. Որ ծածկէ զթշնամութիւն հաստատէ զնենգութիւն... բանագէտն յատենի։
[8352] Ոմանք. Ընկերի, անկցի ինքն ՚ի նոյն։ Ոսկան. Անձին իւրում գլեսցէ։
[8353] Ոմանք. Եւ բերան անդադար՝ առնէ խռո՛՛։
[8354] Ոմանք. Քանզի ո՛չ գիտես։
[8355] iՈմանք. Ծանր է քար եւ դժուարաբառնալի աւազ։
[8356] ՚Ի լուս՛՛. Այլ նախանձ եւ ոչ. համաձայն ոմանց ՚ի բնաբ՛՛։ Ուր ոմանք. Եւ ո՛չ իմիք ժուժէ կեալ։
[8357] Ոմանք. Լաւ է յանդիմանութիւն յայտնեալ քան զբարեկամութիւն ծածկեալ։
[8358] Ոմանք. Լաւ են վէրք բարեկամի քան զկամակար համ՛՛։
[8359] Բազումք. Բայց անձին կարօտելոյ՝ եւ։
[8360] Ոմանք. Որ թռչի ՚ի բունոյ... օտարանայցէ յիւրոց տեղեաց։
[8361] Ոմանք. Իւղով եւ գինեաւ եւ խն՛՛։
[8362] Ոմանք. Զեղբայր ՚ի հեռաստանի բնա՛՛։
[8363] Ոմանք. Ուրախ եղիցի սիրտ քո. եւ ՚ի բաց դարձո՛ ՚ի քէն զբանս թշնամանաց։
[8364] Ոմանք. Զայլոցն ապականէ։
[8365] Ոմանք. Եւ կին անզգամ հանէ ՚ի տա՛՛... զայր իւր։
[8366] Ոմանք. Երկաթ զերկաթ սրէ... ընկերի իւրոյ։
[8367] ՚Ի լուս՛՛. Եւ որ պատուէ զտէր իւր պահեսցէ զնա. համաձայն ոմանց ՚ի բնաբ՛՛։
[8368] Ոմանք. Նոյնպէս եւ ո՛չ են նմա սիրտք սրտից։
[8369] Ոմանք. Ագահ մարդկան։
[8370] Ոմանք. Եւ սիրտ ուղիղ քննէ զգի՛՛։
[8371] Ոմանք. Եթէ տանջես զանզգամն ՚ի մէջ ա՛՛։
[8372] Ոմանք. Խելամտութեամբ ծանիր զանձինս խաշանց քոց, եւ հաստատեա՛ զսի՛՛։
[8373] Ոմանք. Վասն զի ո՛չ յաւ՛՛... տուեալ է նմա։ Ուր Ոսկան. ո՛չ յաւիտենական է։
[8374] Ոմանք. Եւ ՚ի կեանս բարեկամի քո։
[8375] Ոմանք. Փախուցեալ երթայ ամբա՛՛... բայց արդարն իբրեւ։
[8376] Ոմանք. Դատաստանք յառնեն... շիջուցանէ զնոսա։
[8377] Ոմանք. Սաստիկ եւ անօգուտ։
[8378] Ոմանք. Եւ գովեն զամբարշտութիւն։
[8379] Ոմանք. Ոչ իմանան զիրաւունս. իսկ որք խնդրեն զՏէր՝ իմաստունք լինին յամենայնի։
[8380] Յօրինակին. ՚Ի տոկոսաց եւ ՚ի վաշ՛՛։ Ոմանք. Ժողովէ զնա այնմ որ ողո՛՛։
[8381] Ոսկան. Որ խստացուցանէ զունկն իւր։ Ոմանք. Զունկն իւր զի մի՛ լուիցէ օրինաց։ Ուր ոմանք. Չլսել օրինաց։
[8382] Ոսկան. Զբարութիւնս նորա։ Ոմանք. Անցցեն առ բարեօքն։
[8383] Ոմանք. Զամպարշտութիւնս իւր... իսկ որ պատմէ եւ յանդիմանէ սիրելի լինի. կամ՝ եղիցի։
[8384] Ոմանք. Երանելի է այր որ ար՛՛... որ խիստ է սրտիւ։
[8385] Ոմանք. Եւ բուռն լինի ազ՛՛։
[8386] Ոսկան. Երկայնակեաց լինի։
[8387] Ոմանք. ՚Ի հաստատութեան կայցէ... եւ ո՛չ հնազանդեսցի ազգի անօ՛՛։
[8388] Ոմանք. Իսկ որ գնայ ՚ի ճանապարհս թիւրս, նոքիմբք վարա՛՛։
[8389] Ոմանք. Զերկիր, լցցի հա՛՛... լցցի աղքատութեամբ։
[8390] Ոմանք. Արդարոց, ո՛չ է բարւոք։
[8391] Ոմանք. Յանդիմանել, չէ գովելի։
[8392] Ոմանք. Թէ այր ողորմած զօրանայ քան զնա։
[8393] Ոմանք. Զմարդ ՚ի ճանապարհս իւր... շնորհակալութիւն ընկալցի առաւել քան զսու՛՛։
[8394] Ոմանք. Զհայր իւր կամ զմայր, եւ համարի չմե՛՛։
[8395] Ոմանք. ՚Ի Տէր, ՚ի խնամակալութեան եղիցի։
[8396] Ոմանք. Որ յուսայ յանդգ՛՛... այնպիսին անզգամ է։
[8397] Ոմանք. Եւ որ տայ աղ՛՛։
[8398] Ոմանք. Եւ ՚ի նոցա կո՛՛։
[8399] Ոմանք. Քան զխստապարանոց. քանզի յանկար՛՛. հուր հարեալ զնմանէն՝ ո՛չ լինի բժշ՛՛։
[8400] Ոմանք. Այր որ սիրէ զիմաստութիւն բերկրեսցի հայր նորա, եւ որ արա՛՛։
[8401] Ոմանք. Որ պատրաստէ յերեսս բարեկամի իւրոյ որոգայթ, շուրջ արկանէ զայն զոտիւք իւրովք։
[8402] Ոմանք. Մեղաւորի մեծ է որոգայթ. բայց արդարն ՚ի խնդութեան եւ յուրա՛՛։
[8403] Ոմանք. Դատել զաղքատս. իսկ ամբարիշտն ո՛չ իմանայ դատել։
[8404] Ոմանք. Ծաղր լինի եւ ո՛չ ամաչէ։
[8405] Ոմանք. Բովանդակ զսրտմտութիւն իւր արտաքս բերէ անզգամն։
[8406] Ոմանք. Թագաւոր որ հաւանի բանից ա՛՛։
[8407] Ոմանք. ՚Ի մի վայր եկելոց, այցելութիւն առնէ երկոցունց Տէր։
[8408] Ոմանք. Թագաւոր որ ճշմարտութեամբ դատի զաղքատս, աթոռ։
[8409] Ոմանք. Յաճախեն մեղք, եւ ՚ի նոցա կործանմանն արդարք յերկիւղի լինին։
[8410] Ոմանք. Եւ ո՛չ գտցի առաջ՛՛։
[8411] Ոմանք. Ոչ խրատեսցի ծառայ խիստ. զի թէպէտ եւ իմանայ, ո՛չ հնազանդի։
[8412] Ոմանք. Գիտացիր, զի յոյս գոյ։
[8413] Ոմանք. Որ փափկանայ ՚ի մանկութեան ծառայ լիցի, եւ յետոյ վտանկեսցի յանձն իւր։
[8414] Ոմանք. Այր բարկացող՝ յարուցանէ զհակառակութիւն. եւ այր հեզ դադարեցոյց զմեղս. եւ այր սրտմտող փոր՛՛։
[8415] Ոմանք. Իսկ զխոնարհս կանգնէ փառօք Տէր։
[8416] Ոմանք. Ատեայ զանձն իւր, եւ եթէ երդումն առաջի դնիցի, զարհուրեալ ո՛չ եւս պատմեսցեն։
[8417] Ոմանք. Որք երկնչին եւ ամաչեն ՚ի մարդկանէ ընկճեսցին. իսկ որ յուսացեալն են ՚ի Տէր ուրախ լիցին։
[8418] Ոմանք. Ողոքեսցեն զե՛՛։
[8419] Ոմանք. Արդարոյ այր անիրաւ։
[8420] Ոմանք. Եթէ ոք գտանիցէ։
[8421] Ոմանք. Սիրտ առն նորա, այնպիսին բազում աւարաց ո՛չ կարօ՛՛։
[8422] Ոմանք. Քանզի գործակից է։ Ոսկան. Եւ կենակից՝ եւ ո՛չ չարաց։
[8423] Ոմանք. Արար հանդերձս պի՛՛։
[8424] Ոմանք. Ժողովէ զմեծութիւն։
[8425] Ոմանք. Յառնէ ընդ առաւօտս։
[8426] Ոմանք. Տեսեալ անդաստան գեղեցիկ։
[8427] Ոմանք. Պնդեալ է հզօրապէս զմէջ իւր։
[8428] Ոմանք. Եւ ո՛չ շիջանի զամենայն գիշերս ճրագ նորա։
[8429] Յայսմ վայրի երեք օրինակք համաձայն մերումս ունին՝ անձանձրոյթ տայ ՚ի լոյս. եւ երկու օրինակք. տա ՚ի լուսոյն. կամ՝ լւսոյ։ Իսկ օրինակ մի գրեալ զառաջինն՝ անձանձրոյթ ՚ի տալոյ. յետոյ ՚ի բաց քերեալ ՚ի սկզբնէ անտի ի-ն, եւ այլով ձեռամբ գրեալ ՚ի վերայ՝ նշանակէր մուծանել ՚ի մէջ տա եւ լոյ, եւ այնպէս առնել տա իլոյ. որպէս ունի կիսակատար նորագիր օրինակ մի յանցեալ դարու գրեալ։
[8430] Ոմանք. Զձեռս իւր բանայ աղքատաց, եւ պտուղ կարկառէ տնանկաց։
[8431] Ոսկան. ՚Ի տան կողմանէ։
[8432] Ոմանք. Երեւելի է... յորժամ նստցի... ՚ի մէջ ծերոց բնակ՛՛։
[8433] Ոմանք. Եւ արկանելիս արար։
[8434] Ոմանք յաւելուածով ունին. Հաստատուն են ճանապարհք տան նորա, եւ հաց... ո՛չ եկեր. զբերան իւր բանայ հանճարով եւ օրինադրութեամբ։
[8435] Ոսկան. Եւ ողորմութիւն նորա կանգնէ։
[8436] Ոմանք. Եւ զանցուցեր զամենեքումբք։
[8437] Ոմանք. Քանզի կին բարեպաշտօն... զերկիւղածս Տեառն գովէ նա. եւ օրինակ մի. պատմեսցէ նա։
[8438] ՚Ի վախճանի՝ ոմանք ունին՝ Կատարումն Առակացն. եւ ոմանք՝ Կատարեցաւ Առակք Սողոմոնի։ Իսկ որք ըստ մերումս նշանակեն աստանօր զթուահամարս տանց, յընթացս կարգի բնաբանին նմանապէս զանց առնեն եւ նոքա դրոշմել զթուագիրս առ իւրաքանչիւր տուն։