Ա 1 Եւ նշկահեա՛ց Մովաբ զԻսրայէլ յետ մեռանելոյն Աքաաբու։ 2 Եւ անկաւ Ոքոզիա ՚ի վանդակապատէ վերնատանն իւրոյ որ ՚ի Սամարիա եւ խօթացաւ. եւ առաքեաց հրեշտակս, եւ ասէ ցնոսա. Երթա՛յք հարցէ՛ք ՚ի Բահաղ զՃանճիկ աստուածն Ակկարոնի, թէ ապրիցե՞մ ես յախտէ աստի յայսմանէ։ Եւ գնացին հարցանել ՚ի նմանէ[3750]։ 3 Եւ հրեշտակ Տեառն կոչեաց զԵղիա Թեզբացի եւ ասէ. Արի՛ ե՛րթ ընդ առաջ հրեշտակացն Ոքոզեայ արքայի՛ Սամարեայ, եւ ասասցես ցնոսա. Առ ՚ի չգոյէ՞ Աստուծոյ ՚ի մէջ Իսրայէլի երթայք դուք հարցանել ՚ի Բահաղ զՃանճիկ աստուածն Ակկարոնի[3751]. 4 ո՛չ այդպէս. այլ ա՛յսպէս ասէ Տէր. ՚Ի մահիճսդ յոր ելեր՝ ո՛չ իջցես այտի, այլ ՚ի դմին՝ մահո՛ւ մեռցիս։ Եւ չոգա՛ւ Եղիա, եւ ասէ ցնոսա[3752]։ 5 Եւ դարձա՛ն հրեշտակքն առ նա. եւ ասէ ցնոսա. Զի՞ է զի դարձարուք։ 6 Եւ ասեն ցնա. Ա՛յր մի ել ընդ առաջ մեր, եւ ասէ ցմեզ. Երթա՛յք դարձարուք առ արքայն՝ որ առաքեացն զձեզ, եւ ասասջիք ցնա. ա՛յսպէս ասէ Տէր. Առ ՚ի չգոյէ՞ Աստուծոյ ՚ի մէջ Իսրայէլի՝ երթաս հարցանել ՚ի Բահաղ զՃանճիկ աստուածն Ակկարոնի. ո՛չ այդպէս. այլ ՚ի մահիճսդ յոր ելեր՝ ո՛չ իջցես այտի, այլ մահո՛ւ մեռցիս[3753]։ 7 Եւ խօսեցա՛ւ ընդ նոսա՝ եւ ասէ. Զի՞նչ նշանք են առնն որ ե՛լ ընդ առաջ ձեր, եւ խօսեցաւ ընդ ձեզ զբանսդ զայդոսիկ։ 8 Եւ ասեն ցնա. Ա՛յր թաւարծի՛, եւ գօտի մաշկեղէն ածեալ ընդ մէջ իւր։ Եւ ասէ. Եղիա՛ Թեզբացի՛ է այն[3754]։
Բ 9 Եւ առաքեաց առ նա իշխան յիսնապետ, եւ զյիսունս նորա. եւ ե՛լ եւ ե՛կն առ նա. եւ Եղիա նստէ՛ր ՚ի վերայ գլխոյ լերինն. եւ խօսեցաւ յիսնապետն՝ եւ ասէ ցնա. Ա՛յրդ Աստուծոյ, արքայ կոչեաց զքեզ՝ է՛ջ այտի։ 10 Պատասխանի ետ Եղիա եւ ասէ ցյիսնապետն. Եթէ այր Աստուծոյ իցե՛մ ես՝ իջցէ՛ հուր յերկնից՝ եւ կերիցէ զքեզ եւ զյիսունսդ քո։ Եւ էջ հուր յերկնից, եւ եկեր զնա եւ զյիսունս նորա[3755]։
Գ 11 Եւ յաւե՛լ արքայ առաքել առ նա ա՛յլ յիսնապետ եւ զյիսունս նորա. եւ ել եւ խօսեցաւ յիսնապետն՝ եւ ասէ ցնա. Ա՛յրդ Աստուծոյ, ա՛յսպէս ասէ արքայ. Է՛ջ այտի վաղվաղակի։ 12 Պատասխանի ետ Եղիա՝ եւ ասէ ցնա. Եթէ այր Աստուծոյ իցեմ, իջցէ՛ հուր յերկնից եւ կերիցէ զքեզ եւ զյիսունս քո։ Եւ էջ հուր Աստուծոյ յերկնից՝ եւ եկեր զնա եւ զյիսունս նորա[3756]։ 13 Եւ յաւե՛լ եւս արքայ առաքել յիսնապետ երրորդ եւ զյիսունս նորա. եւ ել եկն առ նա յիսնապետն երրորդ, եւ անկաւ ՚ի վերայ ծնգաց իւրոց առաջի Եղիայի՝ եւ աղաչեաց զնա, եւ խօսեցաւ ընդ նմա եւ ասէ. Ա՛յրդ Աստուծոյ, պատուեսցի՛ անձն իմ, եւ անձինք ծառայից քոց այսոցիկ յիսնիցս առաջի աչաց քոց[3757]. 14 զի ահա անկաւ հուր յերկնից, եւ եկեր զերկուս յիսնապետսն զառաջինսն, եւ զյիսունս նոցա. եւ արդ՝ պատուեսցի՛ն անձինք ծառայից քոց յաչս քո։ 15 Եւ խօսեցաւ հրեշտակ Տեառն ընդ Եղիայ եւ ասէ. Է՛ջ ընդ դմա, եւ մի՛ երկնչիցիս յերեսաց նոցա։ Յարեաւ Եղիա, եւ էջ ընդ նմա առ արքայ[3758]. 16 եւ խօսեցաւ ընդ նմա՝ եւ ասէ. Փոխանակ զի առաքեցեր հրեշտակս հարցանել ՚ի Բահաղ զՃանճիկ աստուածն Ակկարոնի ※. որպէս առ ՚ի չգոյէ՛ Աստուծոյ ՚ի մէջ Իսրայէլի հարցանե՛լ ՚ի նմանէ. ո՞չ այդպէս, այլ ՚ի մահիճսդ յոր ելեր՝ մի՛ իջցես այտի, այլ մահո՛ւ մեռցիս[3759]։ 17 Եւ մեռաւ ըստ բանին Տեառն զոր խօսեցաւ Եղիա։
Դ Եւ Յովրամ որդի Աքաաբու թագաւորէ՛ ՚ի վերայ Իսրայէլի ՚ի Սամարիա ա՛մս երկոտասան, յամի ութուտա՛սներորդի Յովսափատայ արքայի Յուդայ. եւ արար չա՛ր առաջի Տեառն, բայց ո՛չ իբրեւ զեղբարս իւր, եւ ո՛չ իբրեւ զմայր իւր։ Եւ եբա՛րձ զարձանսն Բահաղու զոր արար հայր նորա՝ եւ խորտակեա՛ց զնոսա. սակայն ՚ի մեղս տանն Յերոբովամայ որ յանցոյցն զԻսրայէլ՝ յարեցաւ, եւ ո՛չ մեկնեցաւ ՚ի նոցանէն. եւ սրտմտեցաւ բարկութեամբ Տէր ՚ի վերայ տան Աքաաբու։ Եւ թագաւորեաց Յովրամ եղբայր նորա ընդ նորա, յամի երկրորդի Յովրամայ արքայի Յուդայ՝ որդւոյ Յովսափատու, զի ո՛չ գոյր նորա որդի[3760]։ 18 Եւ մնացորդք բանիցն Ոքոզեայ եւ ամենայն ինչ զոր արար, ո՞չ աւանիկ գրեալ են ՚ի գիրս բանից աւուրց թագաւորացն Իսրայէլի։
Ե 1 Եւ եղեւ ՚ի վերացուցանել Տեառն զԵղիայ շարժմամբն յերկինս. եւ գնացին Եղիա եւ Եղիսեէ ՚ի Գաղգաղա[3761]։ 2 Եւ ասէ Եղիա ցԵղիսեէ. Նի՛ստ դու աստ՝ զի Տէր առաքեաց զիս ՚ի Բեթէլ։ Եւ ասէ Եղիսեէ. Կենդանի՛ է Տէր, եւ կենդանի՛ է անձն քո՝ թէ թողից զքեզ։ Եւ եկին ՚ի Բեթէլ։ 3 Եւ ելին որդիք մարգարէիցն որ ՚ի Բեթէլ՝ առ Եղիսեէ, եւ ասեն ցնա, թէ գիտիցե՞ս զի այսօր առնո՛ւ Տէր զտէրդ ՚ի գլխոյ քումմէ։ Եւ ասէ. Գիտե՛մ եւ ես, լո՛ւռ լերուք։ 4 Եւ ասէ Եղիա ցԵղիսեէ. Նի՛ստ դու աստ՝ զի Տէր առաքեաց զիս յԵրեքով։ Եւ ասէ. Կենդանի՛ է Տէր, եւ կենդանի՛ է անձն քո՝ թէ թողից զքեզ։ Եւ եկի՛ն յԵրեքով։ 5 Եւ մատեան որդիք մարգարէիցն որ յԵրեքով՝ առ Եղիսեէ, եւ ասեն ցնա, եթէ գիտիցե՞ս զի այսօր առնո՛ւ Տէր զտէրդ ՚ի գլխոյ քումմէ։ Եւ ասէ. Գիտե՛մ եւ ես՝ լո՛ւռ լերուք։ 6 Եւ ասէ ցնա Եղիա. Նի՛ստ դու աստ, զի Տէր առաքեաց զիս ՚ի Յորդանան։ Եւ ասէ Եղիսեէ. Կենդանի՛ է Տէր, եւ կենդանի՛ է անձն քո՝ թէ թողից զքեզ։ Եւ գնացին երկոքեան. 7 եւ յիսուն այր յորդւոց մարգարէիցն, եւ կացին ՚ի հանդիպո՛ջ ՚ի բացեայ. եւ երկոքեան կացին յեզերն Յորդանանու[3762]։ 8 Եւ ա՛ռ Եղիա զմաշկեակն իւր, ծալեաց եւ եհար զջուրն. եւ բաժանեցաւ ջուրն յա՛յսկոյս եւ յայնկոյս, եւ անցին երկոքեան ընդ ցամաք։ 9 Եւ եղեւ ընդ անցանելն նոցա, ասէ Եղիա ցԵղիսեէ. Խնդրեա՛ զինչ արարից քեզ, մինչչեւ՛ վերացեալ իցեմ ՚ի քէն։ Եւ ասէ Եղիսեէ. Եղիցի կրկին ոգիդ քո ՚ի վերայ իմ[3763]։ 10 Եւ ասէ Եղիա. Դժուարինս խնդրեցեր, բայց եթէ տեսանիցես զիս յամբառնալն իմում ՚ի քէն՝ եղիցի՛ այնպէս, ապա թէ ոչ՝ մի՛ եղիցի։ 11 Եւ եղեւ մինչդեռ գնային նոքա, եւ խօսէին երթային։ Եւ ահա կառք հրեղէնք եւ երիվարք հրեղէնք, եւ անջրպետեցին ՚ի մէջ երկոցունց. եւ վերացաւ Եղիա շարժմամբ յերկինս[3764]։ 12 Եւ Եղիսեէ հայէ՛ր եւ աղաղակէր. Հա՛յր, հա՛յր, կառքդ Իսրայէլի եւ հեծեալքդ նորա։ Եւ այլ ո՛չ եւս ետես զնա. եւ բուռն եհար զհանդերձից իւրոց, եւ պատառեաց յերկուս ծուէնս։ 13 Եւ ա՛ռ Եղիսեէ զմաշկեակն Եղիայի զոր ընկէ՛ց ՚ի վերայ նորա։ Եւ դարձաւ Եղիսեէ, եւ եկաց առ եզերն Յորդանանու. 14 եւ ա՛ռ զմաշկեակն Եղիայի զոր ընկէց ՚ի վերայ նորա, եւ եհար զջուրսն՝ եւ ասէ. Ո՞ւր ես Տէր Աստուած Եղիայի ափփով։ Եւ եհար զջուրսն, եւ բաժանեցան յա՛յսկոյս եւ յայնկոյս, եւ անց Եղիսեէ[3765]։ 15 Իբրեւ տեսին որդիք մարգարէիցն որ յԵրեքով ՚ի հանդիպոյն, եւ ասեն. Հանգեա՛ւ ոգին Եղիայի ՚ի վերայ Եղիսէի. եւ եկին ընդ առաջ նորա, եւ երկի՛ր պագին նմա ՚ի վերայ երկրի։ 16 Եւ ասեն. Ահաւասիկ են ընդ ծառայս քո որդիք զօրութեան ա՛րք յիսուն. երթիցեն եւ խնդրեսցե՛ն զտէրն քո, գուցէ ա՛ռ զնա Հոգի Տեառն, եւ ընկէց զնա առ Յորդանանու, կամ ՚ի վերայ միոյ ուրուք ՚ի լերանց, կամ ՚ի վերայ միոյ ուրուք ՚ի բլրոց։ Եւ ասէ Եղիսեէ. Մի՛ առաքէք[3766]։ 17 Եւ բռնադատեցին զնա մինչեւ ամաչէր, եւ ասէ. Առաքեցէ՛ք։ Եւ առաքեցին յիսո՛ւն այր. եւ խնդրեցին զերիս աւուրս՝ եւ ո՛չ գտին զնա. 18 եւ դարձա՛ն առ նա, եւ նա նստէր յԵրեքով. եւ ասէ ցնոսա Եղիսեէ. Ո՞չ ասացի ձեզ թէ մի՛ երթայք։
Զ 19 Եւ ասեն արք քաղաքին ցԵղիսեէ. Ահաւասիկ բնակութիւն քաղաքիս բարի՛ է, որպէս եւ տէրդ իսկ տեսանէ. եւ ջուրքս չա՛ր, եւ երկիրս անզաւա՛կ[3767]։ 20 Եւ ասէ Եղիսեէ. Առէ՛ք առ իս կուժ մի նոր, եւ դի՛ք այդր։ Եւ բերին առ նա։ 21 Եւ ել Եղիսեէ յականս ջուրցն, եւ արկ անդ ա՛ղ եւ ասէ. Ա՛յսպէս ասէ Տէր. Բժշկե՛մ զջուրսդ զայդոսիկ, եւ մի՛ եւս լիցի այտի մա՛հ եւ յանզաւակութիւն[3768]։ 22 Եւ բժշկեցան ջուրքն մինչեւ ցայսօր ըստ բանին Եղիսէի զոր խօսեցաւ։ 23 Եւ ե՛լ անտի ՚ի Բեթէլ. եւ մինչդեռ ելանէր ընդ ճանապարհն, մանկտի՛ մանրիկ ելին ՚ի քաղաքէն, աղաղակէին ՚ի նա եւ ասէին. Ե՛լ կնդակ, ե՛լ կնդակ[3769]։ 24 Դարձաւ ՚ի թիկունս իւր եւ ետես զնոսա. եւ անէծ զնոսա յանուն Տեառն՝ եւ ասէ. Որդի՛ք յանցանաց եւ դատարկութեան։ Եւ ելին երկու արջք յանտառէն եւ պատառեցին ՚ի նոցանէ քառասուն եւ երկուս մանկունս։ 25 Եւ գնա՛ց անտի ՚ի լեառն ՚ի Կարմեղոս, եւ անտի դարձա՛ւ ՚ի Սամարիա։
Է 1 Եւ Յովրամ որդի Աքաաբու թագաւորեաց ՚ի վերայ Իսրայէլի ՚ի Սամարիա, յամի եւթնուտասներորդի Յովսափատայ արքայի Յուդայ. եւ թագաւորեաց ամս երկոտասան[3770]։ 2 Եւ արար չա՛ր առաջի Տեառն, բայց ո՛չ իբրեւ զհայր իւր, եւ ո՛չ իբրեւ զմայր իւր. եւ կործանեաց զարձանսն իւր զոր արար հայր նորա։ 3 Սակայն ՚ի մեղս Յերոբովամայ որդւոյ Նաբատայ որ յանցոյցն զԻսրայէլ յարեցաւ, եւ ո՛չ մեկնեցաւ ՚ի նոցանէ։ 4 Եւ Մովսա՛ արքայ Մովաբայ էր նեկաթ. եւ տայր արքային Իսրայէլի հարկս, հարիւր հազար մաքեաց, եւ հարիւր հազար խոյոց գեղմնաւորաց[3771]։
Ը 5 Եւ եղեւ յետ մեռանելոյ Աքաաբու, նշկահեաց արքայն Մովաբու զարքայն Իսրայէլի։ 6 Եւ ել արքայ Յովրամ յաւուր յայնմիկ ՚ի Սամարեայ, եւ հանդէս արար Իսրայէլի եւ գնաց։ 7 Եւ առաքեաց առ Յովսափատ արքայ Յուդայ՝ եւ ասէ. Արքայ Մովաբու նշկահեաց զիս, եթէ երթայցե՞ս ընդ իս ՚ի պատերազմ ՚ի վերայ Մովաբու։ Եւ ասէ. Ելի՛ց. զի որպէս դո՛ւ եւ ե՛ս, եւ որպէս զօրք քո՝ զօրք իմ, եւ որպէս երիվարք քո՝ երիվարք իմ[3772]։ 8 Եւ ասէ. Ընդ ո՞ր ճանապարհ ելից։ Եւ ասէ. Ընդ ճանապարհ անապատին Եդոմայ[3773]։ 9 Եւ գնա՛ց արքայ Իսրայէլի եւ արքայ Յուդայ, եւ արքայ Եդոմայ. եւ պատեցա՛ն զեւթն օր ՚ի ճանապարհին, եւ ո՛չ գոյր ջուր ՚ի բանակին, եւ ո՛չ անասնոյն որ ընդ նոսա[3774]։ 10 Եւ ասէ արքայ Իսրայէլի. Ո՛հ, պաշարեաց Տէր զերիս թագաւորսս եկեալս, տա՛լ զսոսա ՚ի ձեռս Մովաբայ։ 11 Եւ ասէ Յովսափատ. Ո՞չ գուցէ աստ մարգարէ Տեառն, եւ հարցցո՛ւք զՏէր նովաւ։ Եւ պատասխանի ետ մի ոմն ՚ի մանկտւոյն արքայի Իսրայէլի՝ եւ ասէ. Է՛ աստ Եղիսեէ որդի Սափատայ որ արկանէր ջուր ձեռաց Եղիայի։ 12 Եւ ասէ Յովսափատ. Գո՛յ բան Տեառն ընդ նմա։ Եւ իջին առ նա արքայն Իսրայէլի՝ եւ Յովսափատ արքայ Յուդայ, եւ արքայ Եդոմայ։ 13 Եւ ասէ Եղիսեէ ցարքայն Իսրայէլի. Զի՞ կայ՝ իմ եւ քո. ե՛րթ առ մարգարէսն հօր քոյ, եւ առ մարգարէս մօր քոյ։ Եւ ասէ ցնա արքայն Իսրայէլի. Միթէ արդեւք կոչեաց Տէր զերիս թագաւորսս եկեալս՝ տա՛լ զսոսա ՚ի ձե՞ռս Մովաբու[3775]։ 14 Եւ ասէ Եղիսեէ. Կենդանի՛ է Տէր զօրութեանց, որոյ կացի առաջի նորա, եթէ չէ՛ր առեալ ակն Յովսափատայ արքայի Յուդայ, թէ բնա՛ւ հայէի իսկ ՚ի քեզ, եւ տեսանէի զքեզ. 15 բայց արդ՝ ա՛ծ առ իս սաղմոսասաց։ Եւ եղեւ իբրեւ նուագեաց սաղմոսասացն, եկն ՚ի վերայ նորա ձեռն Տեառն, 16 եւ ասէ. Ա՛յսպէս ասէ Տէր. Արարէ՛ք զհեղեղատդ զայդ գո՛ւբս գուբս։ 17 Զի ա՛յսպէս ասէ Տէր. Ո՛չ տեսանիցէք հողմ, եւ ո՛չ տեսանիցէք անձրեւ. եւ հեղեղատդ լցցի՛ ջրով, եւ արբջիք դո՛ւք՝ եւ անասուն ձեր, եւ գրաստ ձեր. 18 եւ թեթեւ՛ է այդ յաչս Տեառն. եւ մատնեցից զՄովաբ ՚ի ձեռս ձեր, 19 եւ հարջի՛ք զամենայն քաղաքս ամրացեալ, ※ եւ զամենայն քաղաքս ընտիրս, եւ զամենայն ծա՛ռ ազնիւ կոտորեսջիք, եւ զամենայն աղբեւրս ջրոց խցջի՛ք, եւ զամենայն վիճակս բարիս՝ անպիտանացուսջի՛ք քարամբք[3776]։ 20 Եւ եղեւ ընդ առաւօտն յորժամ զո՛հն ելանէր, եւ ահա ջուրք գային յելիցն Եդոմայ, եւ լցա՛ւ երկիրն ջրով։ 21 Եւ ամենայն Մովաբ լուաւ թէ ելին թագաւորքն պատերազմել ընդ նոսա, եւ ելին յամենայն գօտի ածուաց եւ ՚ի վեր, եւ կանխեցին ընդ առաւօտն, եւ կացին առ սահմանաւն։ 22 Եւ ծագեաց արեւ ՚ի վերայ ջրոցն, եւ ետես Մովաբ ՚ի հանդիպոյն զջուրսն կարմի՛ր իբրեւ զարիւն. 23 եւ ասեն. Արիւնն այն սրո՛յ է. կռուեցա՛ն ընդ միմեանս թագաւորքն, եւ հարին այր զընկեր իւր. եւ արդ հա՛պա յաւա՛ր Մովաբ, 24 եւ մտին ՚ի բանակն Իսրայէլի։ Եւ յարեան Իսրայէլացիքն՝ եւ հարին զՄովաբ. եւ փախեան յերեսաց նոցա. եւ մտանելով մտանէին եւ հարկանէին զՄովաբ[3777], 25 եւ զքաղաքսն կործանեցին. եւ յամենայն վիճակ բարի ընկեցին այր իւրաքանչիւր զքա՛ր իւր, եւ լցին զնա. եւ զամենայն աղբեւրս ջրոց խցին. եւ զամենայն փայտ զազնիւ հարին, մինչեւ թողուլ զքարինս որմոցն քակտեալս, եւ պատեցան պարսաւորք՝ եւ հարին զնա[3778]։ 26 Եւ ետես արքայն Մովաբայ թէ սաստկացաւ քան զնա պատերազմն, ա՛ռ ընդ իւր եւթն հարիւր այր՝ սուսերաձիգս, հատանել երթալ առ արքայն Եդոմայ, եւ ո՛չ կարաց[3779]։ 27 Եւ ա՛ռ զորդին իւր զանդրանիկ արքայն. զոր թագաւորեցոյց փոխանակ իւր, եւ եհան զնա ողջակէզ ՚ի վերայ պարսպին. եւ եղեւ զի՛ղջ մեծ ՚ի վերայ Իսրայէլի, եւ չուեցին ՚ի նմանէ, եւ դարձա՛ն յերկիր իւրեանց[3780]։
Թ 1 Եւ կին մի ՚ի կանա՛նց որդւոց մարգարէիցն, աղաղակէր առ Եղիսեէ եւ ասէր. Ծառայ քո այր իմ մեռա՛ւ. եւ դու ինքնին գիտես զի ծառա՛յ քո էր երկիւղած ՚ի Տեառնէ. եւ փոխատուն եկն առնուլ զերկոսին զորդիս իմ իւր ՚ի ծառայութիւն[3781]։ 2 Եւ ասէ ցնա Եղիսեէ. Զի՞նչ արարից քեզ. պատմեա՛ ինձ զի՞նչ կայ ՚ի տան քում։ Եւ նա ասէ. Ո՛չ գոյ ՚ի տան աղախնոյ քոյ՝ եւ ո՛չ ինչ. բայց ի՛ւղ որով օծանիցիմք[3782]։ 3 Եւ ասէ ցնա. Ե՛րթ խնդրեա՛ քեզ ամանս յամենայն դրացեաց քոց՝ ամանս ունայնս, եւ մի սակաւացուցանիցես. 4 եւ մտցես եւ փակեսցես զդրունսն ընդդէմ քո, եւ ընդդէմ որդւոց քոց. եւ արկցե՛ս յամենայն ամանսն մինչեւ լցցին, եւ առցես[3783]։ 5 Եւ գնաց ՚ի նմանէ՝ եւ փակեաց զդուռնն ընդդէմ իւր, եւ ընդդէ՛մ որդւոց իւրոց. նոքա մատուցանէին առ նա, եւ նա արկանէր մինչեւ լցա՛ն ամանքն։ 6 Եւ ասէ ցորդիսն իւր. Մատուցէ՛ք առ իս եւ ա՛յլ աման։ Եւ ասեն ցնա. Ո՛չ է այլ աման։ Եւ եկաց եւղն[3784]։ 7 Եւ չոգաւ՝ պատմեա՛ց առնն Աստուծոյ. եւ ասէ Եղիսեէ. Ե՛րթ վաճառեա՛ զեւղն, եւ հատուսցե՛ս զտոկոսիսն քո. եւ դու եւ որդիք քո կեցջի՛ք մնացեալ իւղովն[3785]։
Ժ 8 Եւ եղեւ օր, եւ անց Եղիսեէ ՚ի Սովմնա. եւ ա՛նդ էր կին մի մեծ, եւ կալաւ զնա ուտել հաց. եւ լինէր ՚ի շա՛տ ժամանակէ ՚ի մտանել իւրում անդր, իջանէր ուտել եւ ըմպել[3786]։ 9 Եւ ասէ կինն ցա՛յր իւր. Գիտե՛մ, զի այրն Աստուծոյ սո՛ւրբ է, եւ ճանապարհք նորա առ մեւք է. 10 արասցո՛ւք նմա վերնատուն մի փոքրիկ, եւ դիցուք ՚ի նմա մահիճս եւ սեղան եւ աթոռ եւ աշտանակ. եւ եղիցի ՚ի գալ նորա առ մեզ մտցէ՛ անդր։ 11 Եւ եղեւ օր մի, եւ եկն անդր, եւ եմո՛ւտ ՚ի վերնատունն, եւ ննջեաց անդր[3787]. 12 եւ ասէ ցԳեեզի ցպատանեակն իւր. Կոչեա՛ առ իս զՍոմնացին զայն։ Եւ կոչեաց զնա, եւ եկաց առաջի նորա։ 13 Եւ ասէ ցպատանին. Ասա՛ ցնա. Ահա կազմեցեր մեզ զայս ամենայն կազմած, զի՞նչ պարտ իցէ առնել քեզ. եթէ իցե՞ն բանք ինչ քո առ արքայ, կամ առ իշխա՛ն զօրուն։ Եւ նա ասէ. ՚Ի մէջ ժողովրդեան իմոյ բնակեալ եմ ես[3788]։ 14 Եւ ասէ. Զի՞նչ պարտ իցէ առնել նմա։ Եւ ասէ Գեեզի պատանեակն նորա. Եւ կարի՛ իսկ քաջ, քանզի որդի ո՛չ գոյ նմա, եւ այրն իւր չէ ինչ ծեր[3789]։ 15 Եւ ասէ. Կոչեա՛ զնա։ Եւ կոչեաց զնա, եւ եկա՛ց առ դուրսն։ 16 Եւ ասէ ցնա Եղիսեէ. ՚Ի ժամանակի յայսմիկ ՚ի սո՛յն աւուրս ունիցիս ՚ի գիրկս մանուկ։ Եւ նա ասէ. Մի՛ տէր, ※ ա՛յրդ Աստուծոյ, մի՛ ստեր աղախնոյ քում։ 17 Եւ յղացաւ կինն, եւ ծնաւ որդի ՚ի ժամանակի յայնմիկ, մինչդեռ կենդանի էր, որպէս խօսեցաւ ընդ նմա Եղիսեէ. 18 եւ հաստատեցաւ մանուկն։
ԺԱ Եւ եղեւ իբրեւ ել նա առ հայր իւր ՚ի հնձօղսն. 19 ասէ ցհայրն իւր. Գլո՛ւխ իմ գլո՛ւխ իմ։ Եւ ասէ ցպատանին. Տա՛ր զդա առ մայր իւր։ 20 Եւ տարաւ զնա առ մայր իւր, եւ ննջեաց ՚ի մէջ ծնգաց նորա մինչեւ ցմիջօրեայ, եւ մեռաւ[3790]։ 21 Եւ եհան զնա, եւ կողմնեցոյց ՚ի մահիճս առնն Աստուծոյ. եւ փակեաց ընդդէմ նորա. եւ ել, 22 եւ կոչեաց զայր իւր՝ եւ ասէ. Առաքեա՛ առ իս զմի ոք ՚ի մանկտւոյդ, եւ է՛շ մի յիշոցդ, եւ պնդեցայց մինչեւ առ այրն Աստուծոյ եւ դարձայց։ 23 Եւ ասէ. Զի՞ է զի երթա՛ս դու առ նա այսօր, զի ո՛չ ամսամուտ է՝ եւ ո՛չ շաբաթ։ Եւ նա ասէ. Ողջո՛յն է։ 24 Եւ հանդերձեաց զէշն, եւ ասէ ցպատանին իւր. Վարեա՛ եւ գնա՛. եւ մի՛ ունիր ինձ ելանել ՚ի դա. բայց եթէ ասացից ցքեզ՝ թէ ե՛կ այսր, եւ եկեսցես[3791]. 25 եւ երթիցե՛ս առ այրն Աստուծոյ ՚ի լեառնն ՚ի Կարմելոս։ Եւ եղեւ իբրեւ ետես Եղիսեէ զգնալն նորա առ նա, եւ ասէ ցԳեեզի ցպատանեակն իւր. Ահա այն Սոմնացի՛ն է[3792]. 26 ընթա՛ ընդ առաջ նորա եւ ասասցես. Ողջո՛յն է քեզ, եւ ողջո՛յն է առն քում, եւ ողջո՛յն է մանկանն։ Եւ նա ասէ. Ողջո՛յն է[3793]։ 27 Եւ եկն առ Եղիսեէ ՚ի լեառնն, եւ բո՛ւռն եհար զոտից նորա. եւ մատեաւ Գեեզի մերժե՛լ զնա. եւ ասէ Եղիսեէ. Թո՛յլ տուր դմա, զի անձն դորա ցաւագին է. եւ Տէր թաքոյց յինէն, եւ ո՛չ պատմեաց ինձ[3794]։ 28 Եւ նա ասէ. Միթէ խնդրեցի՞ որդի ՚ի տեառնէ իմմէ, ո՞չ ասացի թէ մի՛ խաբեր զիս։ 29 Եւ ասէ Եղիսեէ ցԳեեզի. Ա՛ծ գօտի ընդ մէջ քո. եւ ա՛ռ զցուպդ իմ ՚ի ձեռին քո եւ ե՛րթ. եւ եթէ գտանիցես զա՛յր ոք մի՛ օրհնեսցես զնա. եւ եթէ օրհնեսցէ զքեզ այր ոք՝ մի՛ տացես նմա պատասխանի. եւ դիցես զցուպդ իմ ՚ի վերայ երեսաց մանկանն[3795]։ 30 Եւ ասէ մայր մանկանն. Կենդանի՛ է Տէր եւ կենդանի՛ է անձն քո, թէ թողից զքեզ։ Եւ յարեաւ Եղիսեէ եւ գնաց զկնի նորա[3796]։ 31 Եւ Գեեզի անց առաջի նոցա. եւ ե՛դ զցուպն ՚ի վերայ երեսաց մանկանն, եւ ո՛չ գոյր բարբառ՝ եւ ո՛չ լսել. եւ դարձաւ ընդ առաջ նորա, պատմեաց նմա եւ ասէ. Ո՛չ յարեաւ մանուկն։ 32 Եւ եմուտ Եղիսեէ ՚ի տունն, եւ ահա մանուկն մեռեալ, եւ կողմնեցուցեալ ՚ի մահիճս նորա։ 33 Եւ եմուտ Եղիսեէ ՚ի տունն, եւ փակեաց զդուրսն ընդդէմ երկոցունց. եւ եկաց յաղօթս առ Տէր. 34 եւ ել եւ անկա՛ւ ՚ի վերայ մանկանն. եւ եդ զբերան իւր ՚ի վերայ բերանոյ նորա. եւ զաչս իւր ՚ի վերայ աչաց նորա. եւ զձեռն իւր ՚ի վերայ ձեռաց նորա. եւ կծկեցաւ ՚ի վերայ նորա, եւ ջեռաւ մարմին մանկանն[3797]։ 35 Եւ դարձաւ եւ զգնացաւ ՚ի տանն յա՛յսկոյս եւ յայնկոյս, եւ ել եւ ծածկեաց զմանուկն. ※ եւ ծածկեաց զմանուկն մինչեւ ցեւթն անգամ. եւ եբաց մանուկն զաչս իւր[3798]։ 36 Եւ բարբառեցաւ Եղիսեէ առ Գեեզի՝ եւ ասէ. Կոչեա՛ այսր զՍոմնացին։ Եւ կոչեաց զնա. եւ եմուտ առ նա. եւ ասէ Եղիսեէ. Ա՛ռ զորդի քո։ 37 Եւ եմո՛ւտ կինն եւ անկաւ առ ոտս նորա, եւ երկի՛ր եպագ նմա յերկիր. եւ ա՛ռ զորդին իւր՝ եւ ել։ 38 Եւ Եղիսեէ դարձա՛ւ ՚ի Գաղգաղա։
ԺԲ Եւ սո՛վ էր յերկրին. եւ որդիք մարգարէիցն նստէին առաջի նորա. եւ ասէ Եղիսեէ ցպատանեակն իւր. Կառո՛ դու զսանն մեծ, եւ եփեա՛ եփոյ որդւոցդ մարգարէից[3799]։ 39 Եւ ել յանդն քաղել արիովթ. եւ եգիտ որթ յանդին, եւ քաղեաց ՚ի նմանէ ազոխ լի՛ շալակաւ իւրով, եւ եկն եւ արկ ՚ի սան եփոյին՝ քանզի ո՛չ ճանաչէր[3800]. 40 եւ արկ առաջի արանցն ուտել։ Եւ եղեւ յուտելն նոցա յեփոյէ անտի, աղաղակեցին եւ ասեն. Մա՛հ է ՚ի սանի աստ՝ ա՛յրդ Աստուծոյ։ Եւ ո՛չ կարացին ուտել[3801]։ 41 Եւ ասէ. Առէ՛ք ալեւր եւ արկէ՛ք ՚ի սա՛ն այդր։ Եւ ասէ Եղիսեէ ցԳեեզի ցպատանեակն իւր. Ա՛րկ առաջի ժողովրդեանդ եւ կերիցեն։ Եւ ո՛չ եղեւ վնաս ինչ ՚ի սանէ՛ անտի[3802]։
ԺԳ 42 Եւ ե՛կն այր ՚ի Բեթսարիսայ, եւ եբե՛ր առնն Աստուծոյ նկանակս յառաջնոց արմտեաց, նկանակս գարեղէնս, եւ պաղատիտս բակեղաթաւ. եւ ասէ. Տո՛ւք ժողովրդեանդ եւ կերիցեն[3803]։ 43 Եւ ասէ սպասաւորն նորա. Զի՞նչ տաց զայս առաջի հարիւրոց արանցդ։ Եւ ասէ. Տո՛ւր ժողովրդեանդ եւ կերիցեն. զի ա՛յսպէս ասէ Տէր. Կերիցեն եւ նշխարեսցեն[3804]։ 44 Եւ եդ առաջի նոցա եւ կերան, եւ թողին նշխար ըստ բանին Տեառն։
ԺԴ 1 Եւ Նեեման իշխան զօրուն Ասորւոց, էր այր մե՛ծ առաջի տեառն իւրոյ, եւ սքանչելի երեսօք. զի նովա՛ւ ետ Տէր փրկութիւն Ասորւոց. եւ այրն հզօր զօրութեամբ էր, եւ բորոտեալ[3805]։ 2 Եւ Ասորիքն մեկնակազէնք՝ ելին եւ գերեցին յերկրէն Իսրայէլի աղջիկ մի փոքրիկ, եւ էր առ կնոջն Նեեմանայ. 3 եւ ասէ ցտիկինն իւր. Յանկարծ երթայր տէրդ իմ առաջի մարգարէին Աստուծոյ որ ՚ի Սամարիա. եւ անդէն աւաքէր զդա ՚ի բորոտութենէ իւրմէ[3806]։ 4 Եւ եմուտ՝ եւ պատմեաց տեառն իւրում եւ ասէ. Այսպէս եւ այսպէս խօսեցաւ աղջիկն որ յերկրէն Իսրայէլի։ 5 Եւ ասէ արքայն Ասորւոց ցՆեեման. Ե՛րթ եւ ես առաքեցից հրովարտակս առ արքայն Իսրայէլի։ Եւ գնաց. եւ ա՛ռ ՚ի ձեռին իւրում տասն տաղանտ արծաթոյ, եւ վեց հազար դահեկան, եւ տասն պատմուճան հանդերձեալ։ 6 Եւ տարաւ հրովարտակս առ արքայն Իսրայէլի։ Եւ էր գրեալ ա՛յսպէս. Ա՛րդ՝ իբրեւ հասցէ առ քեզ հրովարտակդ այդ. ահա առաքեցի առ քեզ զՆեեման ծառա՛յ իմ, եւ աւաքեսցե՛ս զդա ՚ի բորոտութենէ իւրմէ[3807]։ 7 Եւ եղեւ իբրեւ ընթերցաւ արքայն Իսրայէլի զհրովարտակն, պատառեա՛ց զհանդերձս իւր՝ եւ ասէ. Միթէ Աստուած իցեմ ես՝ սպանանել կամ կեցուցանել, զի առաքեաց առ իս աւաքել զայրդ ՚ի բորոտութենէ իւրմէ. բայց գիտասջի՛ք եւ տեսջիք զի պատճառի՛ իմն նա առ իս[3808]։ 8 Եւ եղեւ իբրեւ լուաւ Եղիսեէ այրն Աստուծոյ՝ եթէ պատառեաց արքայն Իսրայէլի զհանդերձս իւր, առաքեաց առ արքայն Իսրայէլի եւ ասէ. Ընդէ՞ր պատառեցեր զհանդերձս քո, եկեսցէ՛ առ իս Նեեման, եւ գիտասցէ թէ գո՛յ մարգարէ յԻսրայէլի։
ԺԵ 9 Եւ եկն Նեեման երիվարօք եւ կառօք, եւ եկաց առ դուրս տանն Եղիսէի։ 10 Եւ առաքեաց Եղիսեէ առ նա հրեշտակ՝ եւ ասէ. Երթ լուա՛ եւթն անգամ ՚ի Յորդանան, եւ դարձցի՛ մարմին քո եւ սրբեսցիս։ 11 Եւ բարկացաւ Նեեման, գնաց եւ ասէ. Ես ասէի թերեւս ելցէ՛ առ իս, եւ կացցէ յաղօթս եւ կարդասցէ զանուն Տեառն Աստուծոյ իւրոյ, եւ դիցէ զձեռն իւր ՚ի վերայ տեղւոյս, եւ աւաքեսցէ զբորոտութիւնս[3809]։ 12 Ո՞չ լաւ իցեն Նաբանա եւ Փարփարա գե՛տք Դամասկոսի քան զամենայն ջուրս Իսրայէլի. եւ ընդէ՞ր ո՛չ երթայց եւ լուացայց ՚ի նոսա, եւ սրբեցայց. եւ դարձաւ եւ գնաց սրտմտութեամբ[3810]։ 13 Եւ մատեա՛ն ծառայք նորա եւ խօսեցան ընդ նմա, եւ ասեն ցնա. Հա՛յր, եթէ մեծ ինչ բան խօսեցեալ էր ընդ քեզ մարգարէին, ո՞չ ապաքէն պա՛րտ էր առնել. թող թէ զի ասաց. Լուացի՛ր եւ սրբեսցիս[3811]։ 14 Եւ էջ Նեեման՝ եւ մկրտեցաւ ՚ի Յորդանան եւթն անգամ ըստ բանին Եղիսէի. եւ դարձա՛ւ մարմին նորա իբրեւ զմարմին մանկան մատաղոյ՝ եւ սրբեցաւ։ 15 Եւ դարձաւ առ Եղիսեէ, ինքն եւ ամենայն բանակն իւր, եւ եկն եկաց առաջի նորա՝ եւ ասէ. Ահա գիտացի թէ ո՛չ գոյ Աստուած յամենայն երկրի՝ բայց միայն ՚ի մէջ Իսրայէլի. եւ արդ՝ ա՛ռ օրհնութիւն ՚ի ծառայէ քումմէ։ 16 Եւ ասէ Եղիսեէ. Կենդանի՛ է Տէր որոյ կացի առաջի նորա, եթէ առի՛ց ինչ։ Եւ ստիպեաց զնա առնուլ. եւ ո՛չ հաւանեցաւ։ 17 Եւ ասէ Նեեման. Իսկ որովհետեւ ո՛չ՝ տացի՛ն ծառայի քում բեռինք զուգից ջորւոց ՚ի հողոյ երկրիս. զի ո՛չ եւս արասցէ ծառայ քո ողջակէզս եւ զոհս աստուածո՛ց օտարաց, բայց միայն Տեառն[3812] 18 վասն բանիս այսորիկ. եւ քաւեսցէ Տէր զծառայ քո՝ ՚ի մտանել տեառն իմոյ ՚ի տուն Ռեմանայ երկիր պագանել նմա. յորժամ յենուցու ՚ի ձեռս իմ, եւ երկիր պագանիցեմ ՚ի տան Ռեմանայ՝ ՚ի պագանելն նորա երկիր ՚ի տան Ռեմանայ. եւ քաւեսցէ՛ Տէր զծառայ քո վասն բանին այնորիկ։ 19 Եւ ասէ Եղիսեէ ցՆեեման. Ե՛րթ խաղաղութեամբ։ Եւ գնա՛ց ՚ի նմանէ յերկրէն Իսրայէլի[3813]։
ԺԶ 20 Եւ ասէ Գեեզի պատանեա՛կն Եղիսէի. Ահա խնայեաց տէր իմ ՚ի Նեեման Ասորի, չառնուլ ՚ի ձեռանէ նորա յորոց մատոյցն. կենդանի՛ է Տէր՝ եթէ ո՛չ ընթացայց զհետ նորա, եւ առից ինչ անտի[3814]։ 21 Եւ պնդեցաւ Գեեզի զհետ Նեեմանայ։ Եւ ետես զնա Նեեման՝ ընթացեալ զհետ նորա. եւ դարձաւ ՚ի կառացն ընդ առաջ նորա եւ ասէ. Ողջո՞յն է։ 22 Եւ ասէ Գեեզի. Ողջոյն է. տէր իմ առաքեաց զիս առ քեզ եւ ասէ. Ահա եկին առ իս երկու պատանեակք ՚ի լեռնէն Եփրեմի յորդւոցն մարգարէից, տո՛ւր նոցա տաղանտ մի արծաթոյ, եւ երկուս պատմուճանս հանդերձեալս։ 23 Եւ ասէ Նեեման. Թէ ա՛յդպէս իցէ, ա՛ռ երիս տաղանտս արծաթոյ։ Եւ բռնադատեաց զնա, եւ ծրարեաց երիս տաղանտս արծաթոյ յերկուս պարկս, եւ երկուս պատմուճանս հանդերձեալս. եւ ետ ցերկուս ծառայս իւր՝ եւ բարձին առաջի նորա. 24 եւ եկին ՚ի մթինն, եւ ա՛ռ ՚ի ձեռաց նոցա, եւ եդ ՚ի տան. եւ արձակեաց զարսն՝ եւ գնացին[3815]. 25 եւ ինքն եմո՛ւտ եւ կայր առաջի տեառն իւրոյ։ Եւ ասէ ցնա Եղիսեէ. Ուստի՞ գաս Գեեզի։ Եւ ասէ Գեեզի. Չի՛ք երթալ ծառայի քոյ՝ ո՛չ յայսկոյս եւ ո՛չ յայնկոյս[3816]։ 26 Եւ ասէ ցնա Եղիսեէ. Ո՞չ սիրտ իմ գնաց յորժամ դարձաւ այրն ՚ի կառաց անտի ընդ առաջ քո. եւ արդ՝ առե՛ր զարծաթն եւ զհանդերձսն ՚ի ձիթենիս եւ յայգիս, եւ յարջառս եւ յոչխարս, եւ ՚ի ծառայս եւ յաղախնայս[3817]։ 27 Եւ բորոտութիւնն Նեեմանայ յարեսցի՛ ՚ի քեզ՝ եւ ՚ի զաւակ քո յաւիտեան։ Եւ ե՛լ յերեսաց նորա բորոտեալ իբրեւ զձիւն։
ԺԷ 1 Եւ ասեն որդիք մարգարէիցն ցԵղիսեէ. Ահաւասիկ տեղիս յորում մե՛ք բնակեմք՝ նե՛ղ է մեզ[3818]. 2 երթիցո՛ւք մինչեւ ցՅորդանան, եւ առցուք անտի ա՛յր իւրաքանչիւր գերան մի, եւ արասցո՛ւք մեզ անդ բնակութիւն։ Եւ ասէ. Երթա՛յք։ 3 Եւ ասէ մի ոմն. Ե՛կ եւ դու մեղմո՛վ երթիցես ընդ ծառայս քո։ Եւ նա ասէ. Ե՛ս եկից։ 4 Եւ գնա՛ց ընդ նոսա. եւ չոգան ՚ի Յորդանան, եւ հարկանէին փա՛յտ։ 5 Եւ ահա մին՝ մինչդեռ ընկենոյր զհեծանն, անկաւ երկաթն ՚ի ջուրն. եւ վայեաց, եւ ասէ. Ո՛հ տէր։ եւ զայն յանօթ առեալ էր[3819]։ 6 Եւ ասէ այրն Աստուծոյ. Յո՞ր վայր անկաւ։ Եւ եցոյց նմա զտեղին. եւ ճեղքեաց փայտ, եւ ընկէց անդր. եւ ՚ի վե՛ր եկաց երկաթն[3820]. 7 եւ ասէ. Վերացո՛ քեզէն։ Եւ ձգեաց զձեռն իւր եւ ա՛ռ զնա։
ԺԸ 8 Եւ արքայն Ասորւոց տայր պատերազմ ընդ Իսրայէլի. խորհեցաւ ընդ ծառայս իւր եւ ասէ. ՚Ի տեղւոջ մի յելմոնի բանակեցայց ՚ի դարանի[3821]։ 9 Եւ առաքեաց Եղիսեէ առ արքայն Իսրայէլի՝ եւ ասէ. Զգո՛յշ լեր գուցէ՛ անցանիցես ընդ այն տեղի, զի անդ թաքուցեալ նստին Ասորիք։ 10 Եւ առաքեա՛ց արքայն Իսրայէլի ՚ի տեղին զոր ասաց նմա Եղիսեէ ※, եւ դարանայոյզ արար զնա, եւ զգուշացաւ անտի ո՛չ մի անգամ եւ ո՛չ երկիցս[3822]։ 11 Եւ զայրացաւ անձն արքային Ասորւոց վասն բանին այնորիկ, եւ կոչեաց զծառայս իւր եւ ասէ ցնոսա. Ո՞չ պատմէք ինձ, եթէ ո՞ մատնէ զիս արքային Իսրայէլի[3823]։ 12 Եւ ասէ մի ոմն ՚ի ծառայից նորա. Ո՛չ տէ՛ր իմ արքայ. այլ Եղիսեէ մարգարէ յԻսրայէլի պատմէ արքայի Իսրայէլի զամենայն բանս քո՝ զոր խօսիցիս ՚ի սենեկի քնոյ քոյ[3824]։ 13 Եւ ասէ. Երթայք տեսէք՝ ո՞ւր իցէ նա. եւ առաքեցից ըմբռնեցից զնա։ Եւ պատմեցի՛ն նմա եւ ասեն. Ահաւանիկ ՚ի Դովթայիմ է։ 14 Եւ առաքեաց անդր կառս եւ երիվարս՝ եւ զօր ծանր. եւ եկին գիշերի եւ պատեցին զքաղաքն[3825]։ 15 Եւ կանխեաց յառնել ՚ի պաշտօն Եղիսեէ, եւ ել գնաց. եւ ահա զօր պատեալ էր զքաղաքաւն, եւ երիվարք եւ կառք. եւ ասէ ցնա պատանեակն. Տէ՛ր՝ զի՞ գործեսցուք[3826]։ 16 Եւ ասէ Եղիսեէ. Մի՛ երկնչիր, զի ընդ մեզ բազո՛ւմք են քան ընդ նոսա։ 17 Եւ եկաց յաղօթս Եղիսեէ՝ եւ ասէ. Տէր բա՛ց զաչս պատանեկիս՝ եւ տեսցէ։ Եւ եբաց Տէր զաչս նորա, եւ ետես եւ ահա լեառնն լի՛ էր ձիովք, եւ հրեղէն կառօք շուրջ զԵղիսէիւ. 18 եւ իջին առ նա։ Եւ եկաց յաղօթս Եղիսեէ առ Տէր՝ եւ ասէ. Հա՛ր զազգդ զայդ շլացութեամբ։ Եւ եհար զնոսա շլացութեամբ ըստ բանին Եղիսեի։ 19 Եւ ասէ ցնոսա Եղիսեէ. Ո՛չ այս ճանապարհ է՝ եւ ո՛չ այս քաղաք. եկա՛յք զկնի իմ եւ տարայց զձեզ առ այրն զոր խնդրէք։ Եւ տարա՛ւ զնոսա ՚ի Սամարիա։ 20 Եւ եղեւ իբրեւ եմուտ ՚ի Սամարիա, ասէ Եղիսեէ. Բա՛ց Տէր զաչս նոցա՝ եւ տեսցեն։ Եւ եբաց Տէր զաչս նոցա եւ տեսին. եւ ահա էին ՚ի մէջ Սամարիայ[3827]։ 21 Իբրեւ ետես զնոսա արքայն Իսրայէլի, ասէ ցԵղիսեէ, եթէ հարկանելով հարի՞ց զդոսա հայր։ 22 Եւ ասէ. Մի՛ հարկաներ, բայց եթէ զա՛յնոսիկ զոր գերեսցես սրով քով, եւ աղեղամբ քով հարկանիցես. դի՛ր հաց եւ ջուր առաջի դոցա, եւ կերիցեն եւ արբցեն, եւ երթիցեն առ տէր իւրեանց[3828]։ 23 Եւ արկ առաջի նոցա խո՛տս, տակաւ մեծաւ եւ կերան եւ արբին. եւ արձակեաց զնոսա. եւ գնացին առ տէր իւրեանց. եւ ո՛չ եւս յաւելին մեկնակազէնքն Ասորւոց գա՛լ յերկիրն Իսրայէլի[3829]։
ԺԹ 24 Եւ եղեւ յետ այնորիկ, ժողովեաց որդի Ադերայ՝ արքայ Ասորւոց զամենայն զբանակն իւր ※, եւ ե՛լ նստաւ շուրջ զՍամարեաւ[3830]։ 25 Եւ եղեւ սո՛վ մեծ ՚ի Սամարիա, եւ նստէին զնովաւ, մինչեւ եղեւ խալամ իշոյ յիսո՛ւն սկեղ արծաթոյ, եւ չորրորդ կապճի աղբոյ աղաւնեաց յիսուն եւ հի՛նգ արծաթոյ։ 26 Եւ արքայ Իսրայէլի շրջէր ՚ի վերայ պարսպին. եւ կին մի աղաղակեաց առ նա եւ ասէ. Ապրեցո՛ զիս տէր արքայ։ 27 Եւ ասէ. Մի՛ ապրեցուսցէ զքեզ Տէր, ուստի՞ ապրեցուցից զքեզ՝ ՚ի կալո՞յ թէ ՚ի հնձանէ։ 28 Եւ ասէ ցնա արքայ. Զի՞ է քեզ։ Եւ ասէ. Կի՛նս այս ասաց ցիս. Տո՛ւր զորդիդ քո՝ եւ կերիցուք զդա այսօր, եւ զորդիս զիմ կերիցուք առ վաղիւ[3831]։ 29 Եւ եփեցա՛ք զորդին իմ եւ կերաք զնա, եւ ասեմ ցսա յաւուրն երկրորդի. Տո՛ւր զորդիդ քո եւ կերիցուք զդա. եւ թաքոյց զորդին իւր[3832]։ 30 Եւ եղեւ իբրեւ լուաւ արքայ զբանս կնոջն, պատառեա՛ց զհանդերձս իւր. եւ ինքն շրջէր ՚ի վերայ պարսպին. եւ ետես ժողովուրդն զքուրձն որ ՚ի վերայ մարմնոյ նորա ՚ի ներքոյ[3833]։ 31 Եւ ասէ. Օ՛ն եւ օ՛ն արասցէ ինձ Աստուած, եւ օ՛ն եւ օն յաւելցէ, եթէ կացցէ գլուխն Եղիսէի որդւոյ Սափատայ ՚ի վերայ նորա այսօր[3834]։ 32 Եւ Եղիսեէ նստէր ՚ի տան իւրում, եւ ծերքն նստէին ընդ նմա. եւ առաքեաց ա՛յր առաջի երեսաց իւրոց. եւ մինչչեւ՛ եկեալ էր հրեշտակին առ նա, ասէ ցծերսն, եթէ գիտիցէ՞ք զի առաքեաց որդի սպանողին առնուլ զգլուխ իմ. իբրեւ մտանիցէ հրեշտակն՝ կալջի՛ք զնա ընդ դրօքն. ո՛չ ապաքէն ձայն ոտից տեառն նորա զկնի նորա իցէ[3835]։ 33 Եւ մինչդեռ խօսէր ընդ նոսա, ահա հրեշտակն էջ առ նոսա՝ եւ ասէ. Ահա չարութիւն ՚ի Տեառնէ է. զի՞ եւս համբերից Տեառն[3836]։
1 Եւ ասէ Եղիսեէ. Լո՛ւր զբան Տեառն. ա՛յսպէս ասէ Տէր. Քանզի վաղիւ ա՛յս ժա՛մ իցէ գրիւ մի նաշհւոյ սկե՛ղ միոյ, եւ երկու գրիւք գարւոյ՝ սկե՛ղ միոյ ՚ի դրունս Սամարիայ։ 2 Եւ պատասխանի՛ ետ սպառազէնն յորոյ արքայ յենոյր ՚ի ձեռն նորա՝ Եղիսէի եւ ասէ. Եթէ սահա՛նս յերկինս արասցէ Տէր, միթէ լինիցի՞ բանդ այդ։ Եւ ասէ Եղիսեէ. Ահա տեսցես աչօք քովք, եւ անտի մի՛ կերիցես։
Ի 3 Եւ էին արք չո՛րք բորոտք առ դրան քաղաքին, եւ ասեն այր ցընկեր իւր. Զի՞ նստիմք աստ՝ եւ մեռանիմք[3837]. 4 եթէ ասեմք՝ եթէ մտցուք ՚ի քաղաք՝ սո՛վ է ՚ի քաղաքին, եւ մեռանի՛մք անդ, եւ եթէ աստէն նստիցիմք՝ սակայն մեռանիմք. եւ արդ՝ եկա՛յք դիմեսցուք ՚ի բանակն Ասորւոց, եթէ ապրեցուսցեն զմեզ՝ կեցցուք, եւ եթէ սպանցեն զմեզ՝ մեռցուք։ 5 Եւ յարեան ընդ արշալուրշսն մտանե՛լ ՚ի բանակն Ասորւոց, եւ եկին ՚ի մասն ինչ բանակին Ասորւոց. եւ ահա ո՛չ գոյր անդ մարդ[3838]. 6 զի Տէր հնչեցոյց ՚ի բանակն Ասորւոց շաչիւն կառաց, եւ բարբառ զօրու մեծի. եւ ասեն այր ցեղբայր իւր. Արդ՝ ՚ի վարձու կալաւ ՚ի վերայ մեր արքայն Իսրայէլի զթագաւորս Քետացւոց, եւ զթագաւորս Եգիպտացւոց։ 7 Եւ յարեան եւ փախեան ընդ մութն, եւ թողին զվրանս իւրեանց, եւ զձիս իւրեանց՝ եւ զէշս իւրեանց ՚ի բանակին որպէս եւ կային, եւ փախեա՛ն մարդապուր[3839]։ 8 Եւ մտին բորոտքն մինչեւ ՚ի մասն մի բանակին, մտին ՚ի վրան մի եւ կերան եւ արբին. եւ առին անտի արծաթ եւ ոսկի եւ հանդերձս, եւ գնացին՝ եւ չոգան թաքուցին. եւ դարձան եւ մտին յա՛յլ վրան, եւ առին անտի՝ եւ չոգան եւ թաքուցին։ 9 Եւ ասեն այր ցընկեր իւր. Ո՛չ այսպէս է զոր մեքս առնեմք. օ՛րս այս՝ օ՛ր աւետեաց է, եւ մեք լռիցե՞մք. եւ մնայցեմք լուսո՞յ առաւօտու, եւ գտանիցեմք յանօրէնութիւն. բայց արդ՝ եկա՛յք մտցուք եւ պատմեսցուք զայս ՚ի տան թագաւորին[3840]։ 10 Եւ մտին եւ աղաղակեցին առ դրան քաղաքին, եւ պատմեցին նոցա եւ ասեն. Մտա՛ք ՚ի բանակն Ասորւոց, եւ ո՛չ գոյր անդ այր՝ եւ ո՛չ ձայն մարդոյ, բայց միայն ձիք կապեալք, եւ էշք կապեալք, եւ վրանք նոցա նոյնպէս կան։ 11 Եւ աղաղակեցին պարապանքն, եւ ա՛զդ արարին ՚ի տուն թագաւորին ՚ի ներքս[3841]։ 12 Եւ յարեաւ արքայ գիշերայն, եւ ասէ ցծառայս իւր. Պատմեցի՛ց ձեզ զոր ինչ արարին մեզ Ասորիքն. գիտացին՝ թէ մեք սովի՛մք, ելին ՚ի բանակէն եւ թաքեան ՚ի բացի, ասեն. Թերեւս ելցեն ՚ի քաղաքէն, եւ ըմբռնեսցուք զնոսա կենդանւոյն. եւ մտցո՛ւք ՚ի քաղաքն եւ ելցուք։ 13 Եւ պատասխանի ետ մի ոմն ՚ի ծառայից նորա եւ ասէ. Առցե՛ն հինգ ՚ի ձիո՛ց մնացելոց որ մնացեալ են յամենայն բազմութենէ Իսրայէլի նուազութիւն, եւ առաքեսցուք անդր եւ տեսցուք[3842]։ 14 Եւ առին երկուս հեծեալս ձիոց. եւ առաքեաց արքայ զհետ արքային Ասորւոց եւ ասէ. Երթա՛յք եւ տեսէ՛ք։ 15 Եւ գնացին զհետ նոցա մինչեւ ցՅորդանան. եւ ահա ամենայն ճանապարհն լի՛ էր հանդերձիւ եւ կահիւ՝ զոր ընկեցին Ասորիքն ՚ի խուճապելն իւրեանց. եւ դարձան հրեշտակքն եւ պատմեցին արքայի[3843]։ 16 Եւ ել ժողովուրդն, եւ յափշտակեաց զբանակն Ասորւոց։ Եւ եղեւ գրիւ նաշհւոյ՝ սկե՛ղ միոյ արծաթոյ, եւ երկու գրիւք գարւոյ՝ սկեղ ըստ բանին Տեառն[3844]։ 17 Եւ արքայ կացոյց զսպառազէնն՝ յորոյ յենոյր արքայ ՚ի ձեռս նորա, եւ կոխեաց զնա ՚ի խռանն ժողովուրդն առ դրանն, եւ մեռաւ որպէս եւ խօսեցաւ այրն Աստուծոյ, որ խօսեցաւ յիջանել հրեշտակին առ նա[3845]։ 18 Եւ եղեւ որպէս եւ խօսեցաւ Եղիսեէ ընդ արքայի՝ եւ ասէ, թէ երկու գրիւք գարւոյ սկեղ միոյ լինիցին, եւ գրիւ նաշհւոյ սկեղ. եւ եղիցի՛ վաղիւ ՚ի սո՛յն ժամ ՚ի դրունս Սամարեայ։ 19 Եւ պատասխանի ետ սպառազէնն Եղիսէի եւ ասէ. Եթէ սահանս յերկինս արասցէ Տէր. միթէ լինիցի՞ բանդ այդ։ 20 Եւ ասէ Եղիսեէ. Ահա տեսցես աչօք քովք, եւ անտի մի՛ կերիցես։ 21 Եւ եղեւ նմա ա՛յնպէս. եւ կոխեա՛ց զնա ժողովուրդն ՚ի խռանն առ դրանն, եւ մեռա՛ւ։
ԻԱ 1 Եւ խօսեցաւ Եղիսեէ ընդ կնոջն զորոյ կեցոյց զորդին՝ եւ ասէ. Արի՛ գնա՛ դու ՚ի տուն քո՝ եւ լե՛ր պանդուխտ ուր եւ պանդխտիցիս, զի կոչեաց Տէր սո՛վ ՚ի վերայ երկրիս. քանզի ե՛կն իսկ սով զեւթն ամ ՚ի վերայ երկրին[3846]։ 2 Եւ յարեաւ կինն եւ արար ըստ բանին Եղիսէի. եւ գնաց ինքն եւ տուն իւր, եւ պանդխտեցաւ յերկրին այլազգեաց եւթն ամ։
ԻԲ 3 Եւ եղեւ յե՛տ կատարելոյ ամացն եւթանց, դարձա՛ւ կինն յայլազգեաց, եւ եկն բողոք հարկանել առ արքայ վասն տան իւրոյ եւ վասն անդւոց իւրոց։ 4 Եւ արքայ խօսեցաւ ընդ Գեեզեայ պատանեկին Եղիսէի առնն Աստուծոյ եւ ասէ. Պատմեա՛ դու ինձ զամենայն մեծամեծսն զոր արար Եղիսեէ։ 5 Եւ եղեւ ՚ի պատմելն նորա արքայի՝ թէ ո՞րպէս կենդանացոյց զորդին զմեռեալ, եւ ահաւանիկ առաջի՛ անկաւ կինն զորոյ կենդանացոյց զորդին նորա Եղիսեէ. աղաղակէր առ արքայ վասն տան իւրոյ եւ վասն անդոց իւրոց. եւ ասէ Գեեզի. Տէ՛ր արքայ, ա՛յս կին է, եւ ա՛յս որդի դորա, զոր կենդանացոյց Եղիսեէ[3847]։ 6 Եւ եհարց արքայ ցկինն՝ եւ պատմեաց նմա. եւ ետ նմա արքայ ներքինի մի եւ ասէ. Դարձո՛ դմա զամենայն զարդիւնսն, եւ զամենայն զարմտիսն անդոյն, յօրէ յորմէ եթող զերկիրս մինչեւ ցայժմ։
ԻԳ 7 Եւ եկն Եղիսեէ ՚ի Դամասկոս. եւ որդի Ադերայ արքայ Ասորւոց հիւանդանա՛յր. եւ պատմեցին նմա եւ ասեն. Ե՛կն այրն Աստուծոյ այսր[3848]։ 8 Եւ ասէ արքայ ցԱզայէլ. Ա՛ռ ՚ի ձեռին քում մաննայ, եւ ե՛լ ընդ առաջ առնն Աստուծոյ, եւ հա՛րց զՏէր նովաւ, եւ ասասցես, եթէ կեցցե՞մ ՚ի հիւանդութենէ աստի իմմէ յայսմանէ[3849]։ 9 Եւ գնա՛ց Ազայէլ ընդ առաջ նորա, եւ ա՛ռ մաննայ ՚ի ձեռին իւրում, եւ զամենայն բարութիւնս Դամասկոսի բեռինս ուղտուց քառասնից. չոգաւ եկաց առաջի նորա եւ ասէ. Հա՛յր Եղիսեէ. որդի քո որդի Ադերայ արքայ Ասորւոց առաքեաց զիս առ քեզ՝ եւ ասէ, եթէ կեցցե՞մ ՚ի հիւանդութենէ աստի իմմէ յայսմանէ[3850]։ 10 Եւ ասէ ցնա Եղիսեէ. Ե՛րթ եւ ասա՛ ցնա. Կելով կեցցես։ Եւ եցոյց ինձ Տէր զի մահու մեռանիցի։ 11 Եւ եկաց առաջի երեսաց նորա պատկառեալ. եւ ելաց այրն Աստուծոյ։ 12 Եւ ասէ Ազայէլ. Ընդէ՞ր լաս տէ՛ր իմ։ Եւ ասէ. Գիտե՛մ զինչ գործելոց ես ընդ որդիսն Իսրայէլի, զամուրս նոցա հրձի՛գ արասցես, եւ զընտիրս նոցա սրո՛վ կոտորեսցես, եւ զտղայս նոցա սատակեսցես, եւ զյղիս նոցա հերձցես։ 13 Եւ ասէ Ազայէլ. Ո՞վ է ծառայ քո շո՛ւն մի, թէ առնիցէ զբանդ զայդ։ Եւ ասէ Եղիսեէ. Եցոյց ինձ Տէր թագաւորե՛լ քեզ ՚ի վերայ Ասորւոց։ 14 Եւ գնաց յԵղիսէէ եւ եմուտ առ տէր իւր. եւ ասէ ցնա. Զի՞նչ ասաց Եղիսեէ։ Եւ ասէ. Ասա՛ց ցիս թէ կելով կեցցէ[3851]։ 15 Եւ եղեւ ՚ի վաղիւ անդր՝ եւ ա՛ռ մաքման եւ եթաց ՚ի ջուր եւ արկ զերեսօք իւրովք՝ եւ մեռաւ[3852]։
ԻԴ Եւ թագաւորեաց Ազայէլ ընդ նորա։ 16 Յամի հինգերորդի Յովրամայ որդւոյ Աքաաբու արքայի Իսրայէլի, թագաւորեաց Յովրամ որդի Յովսափատայ արքայի Յուդայ[3853]։ 17 Որդի երեսուն եւ երկո՛ւ ամաց էր ՚ի թագաւորել իւրում. եւ ութ ամ թագաւորեաց յԵրուսաղէմ[3854]։ 18 Եւ գնաց զճանապարհս թագաւորաց Իսրայէլի, որպէս արար տունն Աքաաբու. զի դուստր Աքաաբու էր նորա կնութեան. եւ արար չար առաջի Տեառն։ 19 Եւ ո՛չ կամեցաւ Տէր ապականել զՅուդայ վասն Դաւթի ծառայի իւրոյ՝ որպէս եւ ասաց տա՛լ նմա ճրագ, եւ որդւոց նորա զամենայն աւուրս։ 20 Եւ յաւուրս նորա նշկահեաց Եդոմ ՚ի ներքուստ ձեռին Յուդայ, եւ թագաւորեցո՛յց ՚ի վերայ իւր թագաւոր։ 21 Եւ ե՛լ Յովրամ ՚ի Սիովր, եւ ամենայն կառք ընդ նմա. եւ եղեւ ընդ վաղայարոյցս լինելոյ գիշերոյն, եւ եհար զԵդոմն զպատեալն զիւրեաւ եւ զիշխանս կառացն. եւ փախեաւ զօրն յիւրաքանչիւր խորանս իւրեանց։ 22 Եւ նշկահեաց Եդոմ ՚ի ներքուստ ձեռին Յուդայ մինչեւ ցայսօր։ Յա՛յնմ ժամանակի նշկահեաց եւ Ղ՚ոբնա։ 23 Եւ մնացորդք բանից Յովրամայ, եւ ամենայն ինչ զոր արար. ո՞չ աւանիկ գրեալ են ՚ի գիրս բանից աւուրց թագաւորացն Յուդայ։
ԻԵ 24 Եւ ննջեաց Յովրամ ընդ հարս իւր, եւ թաղեցաւ ընդ հարս իւր ՚ի քաղաքի Դաւթի հօր իւրոյ. եւ թագաւորեաց Ոքոզիա որդի նորա ընդ նորա։ 25 Յամի՛ երկոտասաներորդի Յովրամայ որդւոյ Աքաաբու արքայի Իսրայէլի թագաւորեաց Ոքոզիա որդի Յովրամայ արքայի Յուդայ։ 26 Քսա՛ն եւ երկուց ամա՛ց էր Ոքոզիա ՚ի թագաւորել իւրում, եւ տարի մի թագաւորեաց յԵրուսաղէմ. եւ անուն մօր նորա Գոդողիա դուստր Ամրեայ արքայի Իսրայէլի[3855]։ 27 Եւ գնաց զճանապարհ տանն Աքաաբու. եւ արար չար առաջի Տեառն որպէս եւ տունն Աքաաբու. քանզի փեսա՛յ էր տանն Աքաաբու։ 28 Եւ գնաց ընդ Յովրամայ որդւոյ Աքաաբու՝ ՚ի պատերազմ ՚ի վերայ Ազայելի արքայի Ասորւոց յՌամաթ Գաղաադ, եւ հարին Ասորիքն զՅովրամ[3856]։ 29 Եւ դարձաւ արքայ Յովրամ բժշկե՛լ ՚ի Յեզրայէլ՝ ՚ի վիրացն զոր խոցեցին զնա Ասորիքն յՌամաթ՝ ՚ի պատերազմել նորա ընդ Ազայելի արքայի Ասորւոց։ Եւ Ոքոզիա որդի Յովրամայ արքայ Յուդայ՝ է՛ջ տեսանել զՅովրամ որդի Աքաաբու Յեզրայէլ, զի հիւանդանայր նա[3857]։
ԻԶ 1 Եւ Եղիսեէ մարգարէ կոչեաց զմի յորդւոց մարգարէիցն՝ եւ ասէ ցնա. Պնդեա՛ զմէջ քո, եւ ա՛ռ զսրուակ իւղոյս ՚ի ձեռին քում. եւ ե՛րթ յՌամաթ Գաղաադ[3858]։ 2 Եւ մտցե՛ս անդր, եւ տեսցես դու անդ զՅէու զորդի Յովսափատայ զորդի Ամեսսեայ. եւ մտցես եւ յարուսցե՛ս զնա ՚ի միջոյ եղբարց իւրոց. եւ տարցի՛ս զնա սենեակ ՚ի սենեկէ[3859]. 3 եւ առցես զսրուակդ իւղոյ, եւ արկցես ՚ի գլուխ նորա, եւ ասասցես. Ա՛յսպէս ասէ Տէր. Օծի՛ զքեզ թագաւոր ՚ի վերայ Իսրայէլի. եւ բացցե՛ս զդուռն եւ փախիցես, եւ մի՛ մնասցես։ 4 Եւ գնաց պատանեակն մարգարէ յՌամաթ Գաղաադ[3860], 5 եւ եմուտ անդր. եւ ահա իշխանք զօրուն նստէին. եւ ասէ. Բա՛ն ինչ է ինձ ընդ քեզ իշխանդ։ Եւ ասէ Յէու. Առ ո՞ յամենեցունց ՚ի մէնջ։ Եւ ասէ. Առ քե՛զ իշխանդ։ 6 Եւ յարեաւ եմուտ ՚ի սենեակն, եւ արկ զեւղն ՚ի գլուխ նորա. եւ ասէ ցնա. Ա՛յսպէս ասէ Տէր Աստուած Իսրայէլի. Օծի՛ զքեզ ՚ի թագաւոր ժողովրդեան Տեառն ՚ի վերայ Իսրայէլի. 7 զի սատակեսցե՛ս զտունն Աքաաբու տեառն քո յերեսաց քոց. եւ առցե՛ս զվրէժ արեան ծառայից իմոց մարգարէից, եւ զարեանց ամենայն ծառայից Տեառն ՚ի ձեռաց Յեզաբելայ, եւ ՚ի ձեռաց ամենայն տան նորա[3861]։ 8 Եւ սատակեսցես զտանն Աքաաբու՝ որ միզիցէ զորմով. եւ զնեղեալն եւ զմնացեալն յԻսրայէլէ[3862]. 9 տա՛լ զտունն Աքաաբու իբրեւ զտունն Յերոբովամու որդւոյ Նաբատայ. եւ իբրեւ զտունն Բաասայ որդւոյ Աքիայ. 10 եւ զՅեզաբէլ կերիցեն շունք ՚ի վիճակին Յեզրայելի. եւ ո՛չ ոք իցէ որ թաղիցէ։ Եւ եբաց զդուրսն եւ փախեաւ։ 11 Եւ Յէու ե՛լ առ ծառայս տեառն իւրոյ. եւ ասեն ցնա. Ողջո՞յն է, զի՞ եկն առ քեզ մոլի՛ն այն։ Եւ ասէ ցնոսա. Դուք ինքնի՛ն գիտէք զայրն՝ եւ զբաջաղանս նորա։ 12 Եւ ասեն. Անիրաւութիւն է այդ՝ պատմեա՛ մեզ։ Եւ ասէ ցնոսա Յէու. Ա՛յսպէս եւ ա՛յսպէս խօսեցաւ ընդ իս, եւ ասէ. Ա՛յսպէս ասէ Տէր. Օծի՛ զքեզ թագաւոր ՚ի վերայ Իսրայէլի[3863]։ 13 Իբրեւ լուան՝ փութացան եւ առին իւրաքանչիւր զբաճկոն իւր, եւ եդին ՚ի ներքոյ նորա ՚ի վերայ միոյ աստիճանացն ուր նստէին. եւ փող հարին եղջերեաւն՝ եւ ասեն. Թագաւորեա՛ց Յէու[3864]։
ԻԷ 14 Եւ զօրաժողով եղեւ Յէու որդի Յովսափատայ որդւոյն Ամեսսեայ ՚ի վերայ Յովրամայ, եւ Յովրամ զգուշացեալ էր յՌամաթ Գաղաադ. ի՛նքն եւ ամենայն Իսրայէլ յերեսաց Ազայելի արքայի Ասորւոց. 15 եւ դարձաւ Յովրա՛մ արքայ բժշկել ՚ի Յեզրայէլ՝ ՚ի վիրաց անտի զոր խոցեցին զնա Ասորիքն ՚ի պատերազմել նոցա ընդ Ազայելի արքայի Ասորւոց։ Եւ ասէ Յէու. Եթէ իցէ ոգի ձեր ընդ իս՝ մի՛ ելցէ փախստական ՚ի քաղաքէն երթալ պատմել ՚ի Յեզրայէլ[3865]։ 16 Եւ հեծաւ Յէու եւ գնաց, եւ էջ Յեզրայէլ. զի Յովրամ արքայ Իսրայէլի բժշկէր ՚ի Յեզրայէլ ՚ի նետիցն զոր խոցեցին զնա յՌամաթ ՚ի պատերազմել ընդ Ազայելի արքայի Ասորւոց. զի նա զօրաւոր էր՝ եւ այր զօրութեան. եւ ննջեաց անդ. եւ Ոքոզիա արքայ Յուդայ էջ տեսանել զՅովրամ։ 17 Եւ դէտն ե՛լ յաշտարակն Յեզրայելի, եւ ետես փոշի ՚ի գալն Յէուայ եւ ասէ. Փոշի՛ տեսանեմ ես։ Եւ ասէ Յովրամ. Ա՛ռ հեծեալ մի եւ առաքեա՛ ընդ առաջ նոցա, եւ ասասցէ. Ողջո՞յն է։ 18 Եւ չոգաւ հեծեալն ձիոյ ընդ առաջ նորա՝ եւ ասէ. Ա՛յսպէս ասէ արքայ, թէ ողջո՞յն իցէ։ Եւ ասէ Յէու. Զի՞ կայ քո եւ ողջունի, դարձի՛ր զկնի իմ։ Եւ պատմեաց դէտն եւ ասէ. Եհա՛ս ՚ի նոսա հրեշտակն՝ եւ ո՛չ դարձաւ։ 19 Եւ արձակեաց երկրորդ հեծեալ մի ձիոյ՝ եւ ասէ. Ա՛յսպէս ասէ արքայ, թէ ողջո՛յն իցէ։ Եւ ասէ Յէու. Զի՞ կայ քո եւ ողջունի, դարձի՛ր զկնի իմ[3866]։ 20 Եւ պատմեաց դէտն եւ ասէ. Եհա՛ս ՚ի նոսա, եւ ո՛չ դարձաւ։ եւ որ ածէրն՝ ած զՅէու զորդին Ամեսսեայ. քանզի տագնապաւ եհաս[3867]։ 21 Եւ ասէ Յովրամ. Լծեա՛։ Եւ լծեցին կառս. եւ ամբարձաւ Յովրամ արքայ Իսրայէլի, եւ Ոքոզիա արքայ Յուդայ՝ այր յիւրաքանչիւր կառս իւր, եւ ելին ընդ առաջ Յէուայ. եւ գտին զնա ՚ի վիճակին Նաբաւթայ Յեզրայելացւոյ[3868]։ 22 Եւ եղեւ իբրեւ ետես Յովրամ զՅէու, եւ ասէ. Ողջո՞յն է Յէու։ Եւ ասէ Յէու. Զի՞նչ ողջոյն է, տակաւին պոռնկութիւն Յեզաբելայ մօր քոյ՝ եւ կախարդութիւն նորա յաճախիցե՞ն։ 23 Եւ դարձոյց Յովրամ զկառս իւր եւ փախեաւ, եւ ասէ ցՈքոզիա. Դա՛ւ է Ոքոզիա[3869]։ 24 Եւ ընդ գի՛րկս եմուտ, եւ եհար զՅովրամ ընդ մէջ թիկանց նորա, եւ ել նետն ընդ սիրտ նորա, եւ կծկեցաւ ՚ի վերայ ծնգաց իւրոց։ 25 Եւ ասէ ցԲադեկար սպառազէնն իւր. Ընկեա՛ զդա ՚ի վիճակի ագարակին Նաբովթայ Յեզրայելացւոյ, զի յիշե՛մ մինչդեռ ես եւ դու հեծեալ էաք ՚ի զոյգս՝ զկնի Աքաաբու հօր դորա. եւ Տէր ա՛ռ ՚ի վերայ դորա զառածս զայս[3870]։ 26 Եթէ ո՛չ զարիւնն Նաբովթայ՝ եւ զարիւն որդւոց նորա զոր տեսին երէկ՝ ասէ Տէր, հատուցի՛ց նմա ՚ի վիճակիս յայսմիկ՝ ասէ Տէր. եւ արդ ա՛ռ ընկեա՛ զդա ՚ի վիճակ այդր ըստ բանին Տեառն[3871]։ 27 Եւ Ոքոզիա արքայ Յուդայ ետես՝ եւ փախեաւ ընդ ճանապարհն Բեթանգանայ. եւ պնդեցաւ զհետ նորա Յէու՝ եւ ասէ. Հա՛պա, եւ զդա եւս։ Եւ եհար զնա ՚ի կառսն մինչդեռ ելանէր ընդ զառ ՚ի վերն Բերայի, որ է Յեբղաամ. եւ փախեաւ ՚ի Մակեդդով, եւ ա՛նդ մեռաւ։ 28 Եւ հանին զնա ծառայք իւր յԵրուսաղէմ. եւ թաղեցին զնա ՚ի գերեզմանի իւրում ընդ հարս իւր ՚ի քաղաքին Դաւթի[3872]։
ԻԸ 29 Եւ յամին մետասաներորդի՛ Յովրամայ արքային Իսրայէլի, թագաւորեաց Ոքոզիա ՚ի վերայ Յուդայ։ 30 Եւ եկն Յէու Յեզրայէլ։
ԻԹ Եւ Յեզաբէլ լուաւ, եւ ծարրեաց զաչս իւր՝ եւ զարդարեաց զգլուխ իւր՝ եւ հայէ՛ր ընդ պատուհանն[3873]։ 31 Եւ Յէու մտանէր ՚ի քաղաքն. եւ ասէ. Ողջո՞յն իցէ Զա՛մրի տիրասպան։ 32 Եւ ամբա՛րձ զերեսս իւր ՚ի պատուհանն՝ եւ ասէ. Ո՞վ ես դու, է՛ջ առ իս։ Եւ հայեցան առ նա ՚ի խոնարհ երկու ներքինիք։ 33 Եւ ասէ. Ընկեցէ՛ք զդա ՚ի խոնարհ։ Եւ ընկեցի՛ն զնա. եւ ցայտեցա՛ւ յարենէ նորա զորմովքն եւ զձիովքն։ եւ կոխեցին զնա առաթուր։ 34 Եւ ինքն եմուտ՝ եկեր եւ արբ. եւ ասէ. Տեսէ՛ք զանիծեալն զայն՝ եւ թաղեցէ՛ք զնա զի դուստր թագաւորի՛ է։ 35 Եւ չոգան թաղել զնա, եւ ո՛չ ինչ գտին ՚ի նմանէ, բայց զգագաթնն եւ զոտսն եւ զթաթս ձեռացն[3874]. 36 եւ դարձան պատմեցին նմա. եւ ասէ. Բա՛ն Տեառն է զոր խօսեցաւ ՚ի ձեռն Եղիայի Թեզբացւոյ՝ եւ ասէ. ՚Ի վիճակի՛ն Յեզրայելի կերիցեն շո՛ւնք զմարմինս Յեզաբելայ[3875]. 37 եւ եղիցի դին Յեզաբելայ իբրեւ զա՛ղբ ՚ի վերայ երեսաց անդոյ վիճակին. զի մի՛ լինիցի ասել նոցա՝ թէ ա՛յս է Յեզաբէլ[3876]։
Լ 1 Եւ Աքաաբու էին որդիք եւթանասուն ՚ի Սամարիա. եւ գրեա՛ց Յէու հրովարտակ՝ եւ առաքեաց ՚ի Սամարիա առ իշխանսն Սամարիայ եւ առ ծերս եւ առ դայեակսն Աքաաբու՝ եւ ասէ. 2 Իբրեւ հասանիցէ առ ձեզ հրովարտակդ այդ, ընդ ձե՛զ են որդիք տեառն ձերոյ, եւ ընդ ձեզ կառք եւ երիվարք՝ եւ ընդ ձեզ քաղաքք ամուրք՝ եւ զէնք. 3 եւ տեսանիցէք զլաւ եւ զուղիղ յորդւոց տեառն ձերոյ, եւ հաստատեցէք զնա ՚ի վերայ աթոռոյ հօր իւրոյ. եւ տայցէ՛ք պատերազմ ՚ի վերայ տան տեառն ձերոյ[3877]։ 4 Եւ երկեա՛ն յոյժ, եւ ասեն. Ահա երկու թագաւորքն ո՛չ կալան զդէմ նորա, եւ մեք զիա՞րդ ունիցիմք զդէմ[3878]։ 5 Եւ առաքեցին ՚ի տանէն եւ ՚ի քաղաքէն, եւ ծերքն եւ դայեակք առ Յէու՝ եւ ասեն. Ծառա՛յք քո եմք մեք, եւ զոր ինչ ասասցես մեզ՝ արասցուք. եւ ո՛չ թագաւորեցուսցուք զոք, այլ զոր ինչ բարի՛ է առաջի քո՝ արասցուք[3879]։ 6 Եւ գրեաց առ նոսա հրովարտակ երկրորդ՝ եւ ասէ. Եթէ ի՛մ էք դուք՝ եւ ձայնի իմում լսէք. առէ՛ք զգլուխս արանց որդւոց տեառն ձերոյ՝ եւ բերէ՛ք առ իս վաղիւ ՚ի սո՛յն ժամու Յեզրայէլ։ Եւ որդիք արքայի՝ էին ա՛րք եւթանասուն. եւ ճոխք քաղաքին սնուցանէին զնոսա[3880]։ 7 Եւ եղեւ իբրեւ եհաս հրովարտակն առ նոսա, կալա՛ն զորդիսն արքայի՝ եւ սպանի՛ն արս եւթանասուն, եւ եդին զգլուխս նոցա ՚ի կողովս, եւ առաքեցին առ նա ՚ի Յեզրայէլ։ 8 Եւ եկն հրեշտակն եւ պատմեաց եւ ասէ. Բերի՛ն զգլուխս որդւոցն արքայի։ Եւ ասէ. Դի՛ք զնոսա երկուս զրահանս արտաքոյ քաղաքին մինչեւ յառաւօտ։ 9 Եւ եղեւ ընդ առաւօտն ե՛լ եւ եկաց, եւ ասէ ցամենայն ժողովուրդն. Արդա՛ր էք դուք. ահաւասիկ ես յարեայ ՚ի վերայ տեառն իմոյ եւ սպանի զնա. տեսէ՛ք զսոսա ափփով՝ ո՞ կոտորեաց[3881]. 10 զի մի՛ անկանիցի ՚ի բանէն Տեառն յերկիր, զոր խօսեցաւ Տէր ՚ի վերայ տանն Աքաաբու, եւ Տէր արար զոր ինչ խօսեցաւ ՚ի ձեռն ծառայի իւրոյ Եղիայ[3882]։ 11 Եւ եհար Յէու զամենայն մնացեալս ՚ի տանէ Աքաաբու ՚ի Յեզրայէլ, եւ զամենայն մեծամեծս նորա, եւ զծանօթս նորա, եւ զքուրմս նորա, առ ՚ի չթողլոյ նմա մնացորդ։ 12 Եւ յարեաւ գնաց, եւ չոգաւ ՚ի Սամարիա։ Եւ մինչդեռ ՚ի Բեթակադ՝ հովուաց ՚ի ճանապարհին էր. 13 եւ եգիտ Յէու զեղբարս Ոքոզիայ արքայի Յուդայ, եւ ասէ. Ո՞յր էք դուք։ Եւ ասեն. Եղբարք Ոքոզիա՛յ եմք մեք, եւ իջաք յողջոյն որդւոց արքայի, եւ որդւոց զօրացելոյս[3883]։ 14 Եւ ասէ. Կալարո՛ւք զդոսա կենդանիս։ Եւ կալան զնոսա կենդանիս, եւ կոտորեցին զնոսա ՚ի Բեթակադ՝ արս քառասուն եւ երկուս. եւ ո՛չ մնաց ՚ի նոցանէ այր։
ԼԱ 15 Եւ գնա՛ց անտի, եւ եգի՛տ զՅովնադաբ որդի Ռեքաբայ ընդ առա՛ջ իւր, եւ օրհնեաց զնա. եւ ասէ ցնա Յէու. Եթէ իցէ՞ սիրտ քո ուղիղ իբրեւ զսիրտ իմ, ըստ սրտի քում։ Եւ ասէ Յովնադաբ. Է՛։ Եւ ասէ Յէու. Եթէ իցէ, տո՛ւր ցիս զձեռն քո։ Եւ ետ զձեռն իւր. եւ եհան զնա առ իւր ՚ի կառսն[3884]. 16 եւ ասէ ցնա. Ե՛կ ընդ իս՝ եւ տե՛ս զնախանձ իմ վասն Տեառն։ Եւ նստոյց զնա ՚ի կառս իւր[3885]։ 17 Եւ եմուտ ՚ի Սամարիա, եւ եհար զամենայն մնացորդս Աքաաբու ՚ի Սամարիա. մինչեւ ապականել նմա զնոսա ըստ բանին Տեառն զոր խօսեցա՛ւ ընդ Եղիայի։
ԼԲ 18 Եւ ժողովեաց Յէու զամենայն ժողովուրդն՝ եւ ասէ ցնոսա. Աքաաբ ծառայեաց Բահաղու սակա՛ւ ինչ. Յէու՝ ծառայեսցէ նմա բազում։ 19 Եւ արդ՝ ամենայն մարգարէք Բահաղու, զամենայն ծառայս նորա եւ զքուրմս նորա կոչեցէ՛ք առ իս. եւ այր ոք մի՛ վրիպեսցէ. զի զոհ մե՛ծ է Բահաղու. եւ որ վրիպեսցէ, մի՛ ապրեսցի։ Եւ Յէու արա՛ր խաբանօք, զի կորորեսցէ զծառայս Բահաղու[3886]։ 20 Եւ ասէ Յէու. Սրբեցէ՛ք նուէրս Բահաղու։ Եւ քարո՛զ կարդացին։ 21 Եւ առաքեա՛ց Յէու ընդ ամենայն Իսրայէլ, եւ եկին ամենայն ծառայք Բահաղու. եւ ո՛չ մնաց որ ո՛չ եկն. եւ մտին ՚ի տունն Բահաղու, եւ լցաւ տունն Բահաղու ծայր ՚ի ծայր[3887]։ 22 Եւ ասէ Յէու ցմիսթաղսն. Հանէ՛ք զպատմուճանսդ ամենայն ծառայից Բահաղու։ Եւ հանին նոցա զպատմուճանս[3888]։ 23 Եւ եմուտ Յէու՝ եւ Յովնադաբ որդի Ռեքեբայ ՚ի տունն Բահաղու. եւ ասէ ցծառայսն Բահաղու. Որոնեցէ՛ք եւ տեսէ՛ք՝ թէ իցէ՞ ոք աստ ընդ ձեզ ՚ի ծառայից Տեառն. բայց դուք միա՛յն ծառայք Բահաղու։ 24 Եւ եմուտ առնել խո՛ւնկս եւ ողջակէզս Յէու։ Եւ Յէու կացոյց իւր արտաքոյ երեքարեւր եւ ութսուն այր, եւ ասէ. Այր որ ապրեսցէ՛ յարանցն զոր ես հանեմ ՚ի ձեռս ձեր, ա՛նձն նորա փոխանակ անձին նորա[3889]։ 25 Եւ եղեւ իբրեւ կատարեաց առնել զողջակէզսն, եւ ասէ Յէու ցսուրհանդակսն եւ ցսպառազէնս. Մտէ՛ք հանէ՛ք զնոսա, եւ այր մի՛ ելցէ ՚ի նոցանէն։ Եւ հարին զնոսա սրով սուսերի. եւ ընկեցին սուրհանդակքն եւ սպառազէնք. եւ գնացին մինչեւ ցքաղաք տանն Բահաղու[3890]. 26 եւ հանին զարձանն Բահաղու, եւ այրեցին զնա[3891]։ 27 Եւ կործանեցին զարձանն Բահաղու, եւ քակեցին զտունն Բահաղու. եւ կարգեցին զնա ՚ի լուալիս մինչեւ ցայսօր[3892]։ 28 Եւ ապականեաց Յէու զԲահաղ յԻսրայէլէ։ 29 Բայց ՚ի մեղացն Յերոբովամու որդւոյ Նաբատայ որ յանցոյցն զԻսրայէլ ո՛չ մեկնեցաւ Յէու, յերնջոցն ոսկեաց, որ ՚ի Բեթէլ եւ ՚ի Դան։ 30 Եւ ասէ Տէր ցՅէու. Փոխանակ զի քաջացար առնել ուղղութիւն առաջի իմ, ըստ ամենայնի՝ որ ինչ ՚ի սրտի իմում արարե՛ր տանն Աքաաբու. որդիք չորրո՛րդք նստցին քեզ յաթոռ Իսրայէլի։ 31 Եւ Յէու ո՛չ զգուշացաւ գնալ յօրէնս Տեառն Աստուծոյ Իսրայէլի յամենայն սրտէ իւրմէ. եւ ո՛չ մեկնեցաւ ՚ի մեղացն Յերոբովամայ որ յանցո՛յցն զԻսրայէլ։ 32 Յաւուրսն յայնոսիկ սկսաւ Տէր կոտորել յամենայն սահմանս Իսրայէլի. եւ եհար զնոսա Ազայէլ յամենայն սահմանս Իսրայէլի, 33 ՚ի Յորդանանէ եւ ընդ արեւելս, զամենայն երկիրն զԳաղաադ եւ զԳադայ՝ եւ զՌոբենի՝ եւ զՄանասէի. յԱրոյերայ, որ է յեզեր հեղեղատին Առնովնայ, եւ զԳաղաադ եւ զԲասան։ 34 Եւ մնացորդք բանիցն Յէուայ եւ ամենայն ինչ զոր արար, եւ ամենայն զօրութիւն նորա, եւ ամենայն խումբքն զոր խմբեաց. ո՞չ աւանիկ գրեալ են ՚ի գիրս բանից աւուրց թագաւորացն Իսրայէլի։
ԼԳ 35 Եւ ննջեա՛ց Յէու ընդ հարս իւր, եւ թաղեցին զնա ՚ի Սամարիա. եւ թագաւորեաց Յովաքազ որդի նորա ընդ նորա։ 36 Եւ աւուրք զորս թագաւորեաց Յէու՝ ՚ի վերայ Իսրայէլի ամք քսան եւ ութ ՚ի Սամարիա։
ԼԴ 1 Եւ Գոդողիա մա՛յր Ոքոզիայ, ետես եթէ մեռան որդիք նորա, կորո՛յս զամենայն զաւակ թագաւորութեանն։ 2 Եւ ա՛ռ Յովսաբէէ դուստր արքայի Յովրամայ եղբայր Ոքոզիայ, զՅովաս զորդի Ոքոզիայ, եւ գողացաւ զնա ՚ի միջոյ որդւոցն արքայի սպանելոցն, զնա՛ եւ զդայեակ նորա ՚ի սենեկի ընկողնոց, եւ թաքոյց զնա յերեսաց Գոդողիայ՝ եւ ո՛չ մեռաւ[3893]։ 3 Եւ է՛ր ընդ նմա ՚ի տան Տեառն թաքուցեալ ամս վեց. եւ Գոդողիա թագաւորեալ էր ՚ի վերայ երկրին։ 4 Եւ յամին եւթներորդի առաքեաց Յովիդայէ, եւ ա՛ռ զհարիւրապետսն, եւ զքոռին եւ զռասիմ, եւ ած զնոսա ՚ի տուն Տեառն, եւ ուխտեաց նոցա զուխտ Տեառն. եւ եցոյց նոցա Յովիդայէ զորդին արքայի[3894]։ 5 Եւ պատուէ՛ր ետ նոցա՝ եւ ասէ. Ա՛յս բան է զոր առնիցէք. երրո՛րդ մասն ՚ի ձէնջ մտցէ շաբաթամուտ. եւ պահեսջի՛ք զպահպանութիւն տանն արքունի ՚ի դրանն. 6 եւ երրորդ մասն ՚ի դրան ճանապարհացն. եւ երրորդ մասն ՚ի դրան զկնի օժընդակացն՝ պահեսջիք զպահպանութիւն տանն[3895]։ 7 Եւ երկու ձեռք ՚ի ձեզ. ամենայն որ ելանիցէ ընդ շաբաթամուտսն զգուշանալ տանն Տեառն. զգուշասցի՛ պահպանութեամբ տանն Տեառն արքայի[3896]. 8 եւ պատեսջի՛ք զարքայիւ. ա՛յր, եւ գործի իւր ՚ի ձեռին իւրում. եւ որ մտանիցէ ՚ի սադերովթն՝ մեռցի. եւ ինքն էր ընդ արքայի ՚ի մտանելն նորա եւ յելանելն նորա[3897]։ 9 Եւ արարին հարիւրապետքն՝ զամենայն զոր պատուիրեաց Յովիդայէ իմաստուն. եւ առնոյր այր զարս իւր, եւ զմտօղսն ՚ի շաբաթամուտսն հանդերձ ելողօքն ՚ի շաբաթամտէն։ եւ մտանէր առ Յովիդայէ քահանայ։ 10 Եւ ե՛տ քահանայն հարիւրապետացն գեղարդունսն, եւ զբովանդակ զէնն արքայի Դաւթի որ կայր ՚ի տանն Տեառն։ 11 Եւ յարեան օժընդակքն՝ ա՛յր եւ գործի իւր ՚ի ձեռին իւրում. յաջոյ ուսոյ տանն, մինչեւ ցձախոյ ուս տանն եւ սեղանոյն, եւ տանն արքունի շուրջանակի։ 12 Եւ առաքեաց զարքայորդին, եւ եդ ՚ի վերայ նորա զյեզերն եւ զվկայութիւնն. եւ թագաւորեցոյց զնա՝ եւ օծ զնա. եւ ծա՛փս եհար եւ ասէ. Կեցցէ՛ արքայ[3898]։
ԼԵ 13 Եւ լուաւ Գոդողիա զձայն ընթանալոյ ժողովրդեանն, եւ եմուտ առ ժողովուրդն ՚ի տունն Տեառն. 14 եւ ետես, եւ ահա կայր ՚ի վերայ սեանն՝ ըստ օրինի իւրում, եւ երգիչք եւ փողարք շուրջ զարքայիւ. եւ ամենայն ժողովուրդք երկրին խնդային, եւ փողս հարկանէին փողովք. եւ պատառեաց Գոդողիա զհանդերձս իւր, աղաղակեաց եւ ասէ. Դա՛ւ է, դա՛ւ է։ 15 Եւ պատուէ՛ր ետ Յովիդայէ քահանայ հարիւրապետացն ոստիկանաց զօրուն՝ եւ ասէ ցնոսա. Հանէ՛ք զդա ՚ի ներքուստ սադերովթայդ, եւ որ մտանիցէ զկնի դորա՝ մեռցի՛ սրով. քանզի ասաց քահանայն թէ մի՛ մեռցի ՚ի տանն Տեառն[3899]։ 16 Եւ արկին ձեռն ՚ի նա, եւ մտին ընդ ճանապարհ մտից երիվարաց տանն արքայի, եւ մեռաւ անդ[3900]։ 17 Եւ ուխտեաց Յովիդայէ ուխտ ՚ի մէջ Տեառն՝ եւ ՚ի մէջ արքայի, եւ ՚ի մէջ ժողովրդեան, ※ լինել ժողովուրդ Տեառն եւ ՚ի մէջ արքայի եւ ՚ի մէջ ժողովրդեանն[3901]։ 18 Եւ եմուտ ամենայն ժողովուրդ երկրին ՚ի տուն Բահաղու, եւ կործանեցին զնա՝ եւ զսեղանս նորա, եւ զպատկերս նորա խորտակեցին մանր. եւ զՄաթան զքուրմսն Բահաղու սպանին յանդիման սեղանոյն։ Եւ եդ քահանայն ոստիկանս ՚ի տան Տեառն[3902]։ 19 Եւ ա՛ռ զհարիւրապետսն՝ եւ զքոռին՝ եւ զռասիմ, եւ զամենայն ժողովուրդ երկրին, եւ իջուցին զարքայ ՚ի տանէ Տեառն. եւ եմուտ ընդ ճանապարհն սուրհանդակաց դրան տանն արքունի, եւ նստոյց զնա յաթոռն թագաւորաց։ 20 Եւ ուրա՛խ եղեւ ամենայն ժողովուրդ երկրին. եւ քաղաքն դադարեաց. եւ զԳոդողիայ սպանին սրով ՚ի տա՛ն արքայի։ 21 Որդի եւթն ամաց Յովաս ՚ի թագաւորե՛լ իւրում։
1 Յամին եւթներորդի Յէուայ թագաւորեա՛ց Յովաս. եւ քառասուն ամ թագաւորեաց յԵրուսաղէմ. եւ անուն մօր նորա Սաբիա ՚ի Բերսաբէէ։ 2 Եւ արա՛ր Յովաս ուղղութիւն առաջի Տեառն զամենայն աւուրս զորս լուսաւորեաց զնա Յովիդայէ քահանայ։ 3 Բայց ՚ի բարձանցն ո՛չ մեկնեցան. եւ ա՛նդ տակաւին զոհէր ժողովուրդն, եւ արկանէր խունկս ՚ի բարձունսն[3903]։ 4 Եւ ասէ Յովաս ցքահանայսն. Զամենայն արծաթ սրբութեանցն մտեալ ՚ի տուն Տեառն՝ արծաթ՝ իւրաքանչիւր առն անցելոյ ՚ի համարի ոգւոց, զամենայն արծաթ որ անկանիցի ՚ի սիրտ մարդոյ բերել ՚ի տուն Տեառն[3904]. 5 առցե՛ն յիւրեանս քահանայքն, ա՛յր իւրաքանչիւր ՚ի վաճառէ իւրեանց. եւ նոքա կազմեսցեն զբեդեկ տանն Տեառն. յամենայն իմիք ուր գտանիցի անդ բեդեկ[3905]։ 6 Եւ եղեւ ՚ի քսաներորդի եւ յերկրորդի ամի Յովասու արքայի՝ ո՛չ կազմեցին քահանայքն զբեդեկ տանն Տեառն[3906]։ 7 Եւ կոչեաց արքայ Յովաս զՅովիդայէ քահանայ, եւ զքահանայսն՝ եւ ասէ ցնոսա. Ընդէ՞ր ո՛չ կազմեցէք զբեդեկ տանն Տեառն. եւ արդ՝ մի՛ եւս առնուցուք արծաթ յամենայն վաճառացն ձերոց, այլ ՚ի բեդեկ տանն Տեառն տաջիք զայն։ 8 Եւ ուխտեցին քահանայքն չառնուլ արծաթ ՚ի ժողովրդենէն, եւ ո՛չ կազմել զբեդեկ տանն։ 9 Եւ ա՛ռ Յովիդայէ քահանայ տապանա՛կ մի՝ եւ ծակեաց ծակ ՚ի բերան նորա, եւ եդ զնա ՚ի կողմանէ սեղանոյն Տեառն. եւ ետուն քահանայքն՝ որ պահէին զդուռնն՝ զամենայն արծաթ գտեալ ՚ի տանն Տեառն։ 10 Եւ եղեւ իբրեւ ետես թէ բազո՛ւմ է ՚ի տապանակի անդ, ել դպրապետն արքունի՝ եւ քահանայն մեծ. եւ պնդեցին զարծաթն գտեալ ՚ի տան Տեառն[3907]. 11 եւ ետուն զարծաթն եւ զպատրաստեալն ՚ի ձեռս գործելեաց զգործս կահու տանն Տեառն. եւ ետուն ցհիւսունս փայտից՝ եւ ցշինօղս գործել ՚ի տան Տեառն[3908]. 12 եւ ցնկարիչս՝ եւ ցճարտարս՝ եւ ցքարակոփս քարանց դնել փայտ եւ քարս տաշեալս, կազմել զբեդեկ տան Տեառն. յամենայն ինչ յոր ելանիցէ ՚ի տունն կազմել։ 13 Բայց զի մի՛ լինիցին տանն Տեառն դրունք արծաթիք, եւ բեւեռք, եւ տաշտք, եւ փողք. ամենայն անօթ ոսկի ※ եւ անօթ արծաթի՝ ※ յարծաթոյ մտելոյ ՚ի տուն Տեառն. 14 այլ զի գործօնաց գործոյն տացեն զայն, եւ կազմեսցեն զտունն Տեառն[3909]։ 15 Եւ ո՛չ առնէին համար արանցն յորոց ձեռս տային զարծաթն, տա՛լ գործաւորաց գործոյն, զի յաւատ գործէին[3910]։ 16 Եւ արծաթ վասն մեղաց եւ վասն յանցանաց՝ ո՛չ մտանէր ՚ի տուն Տեառն, այլ քահանայիցն լինէր։ 17 Յայնժամ ե՛լ Ազայէլ արքայ Ասորւոց, եւ ետ պատերազմ ընդ Գեթայ՝ եւ ա՛ռ զնա. եւ եդ Ազայէլ զերեսս իւր ելանել ՚ի վերայ Երուսաղեմի։ 18 Եւ ա՛ռ Յովաս արքայ Յուդայ զամենայն զսրբութիւնսն զոր սրբեաց Յովսափատ, եւ Յովրամ, եւ Ոքոզիա հարք նորա, եւ թագաւորք Յուդայ, եւ զիւր սրբութիւնսն, եւ զամենայն արծաթ գտեալ ՚ի գանձս տան Տեառն՝ եւ ՚ի տան թագաւորին. եւ առաքեաց Ազայելի արքայի Ասորւոց, եւ գնա՛ց յԵրուսաղեմէ։
ԼԶ 19 Եւ մնացորդք բանիցն Յովասու, եւ ամենայն ինչ զոր արար. ո՞չ աւանիկ գրեալ են ՚ի գիրս բանից աւուրց թագաւորացն Յուդայ։ 20 Եւ յարեան ծառայք նորա, եւ եդին նմա դաւաճանութիւն, եւ հարին զՅովաս ՚ի տան Մաալոնայ բնակեալ ՚ի Գաղաադ։ 21 Եւ Յովաքազար որդի Յեմաւութայ՝ եւ Յեզեբութ որդի նորա, պանտանդք ծառայք նորա՝ հարին զնա եւ սպանին. եւ թաղեցին զնա ընդ հարս իւր ՚ի քաղաքի Դաւթի. եւ թագաւորեաց Ամեսսիա որդի նորա ընդ նորա[3911]։
ԼԷ 1 ՚Ի քսաներորդի եւ երկրորդի ամի Յովասու որդւոյ Ոքոզիայ արքայի Յուդայ, թագաւորեա՛ց Յովաքազ որդի Յէուայ ՚ի վերայ Իսրայէլի ՚ի Սամարիա ամս եւթնուտասն[3912]։ 2 Եւ արար չա՛ր առաջի Տեառն, եւ գնաց զհետ մեղացն Յերոբովամայ որդւոյ Նաբատայ՝ որ յանցո՛յցն զԻսրայէլ, եւ ո՛չ մեկնեցաւ ՚ի նոցանէն։ 3 Եւ բարկացա՛ւ սրտմտութեամբ Տէր Իսրայէլի, եւ ետ զնոսա ՚ի ձեռս Ազայելի արքայի Ասորւոց, եւ ՚ի ձեռն որդւոյ Ադերայ որդւոյ Ազայելի զամենայն աւուրս[3913]։ 4 Եւ աղաչեաց Յովաքազ զերեսս Տեառն. եւ լուաւ նմա Տէր. զի ետես զնեղութիւն Իսրայէլի՝ զոր նեղեաց զնա արքայն Ասորւոց[3914]։ 5 Եւ ետ Տէր փրկիչ Իսրայէլի. եւ ել ՚ի ձեռանէ Ասորւոց. եւ նստան որդիքն Իսրայէլի ՚ի բնակութիւնս իւրեանց որպէս յերէկն եւ յեռանդ[3915]։ 6 Սակայն ո՛չ մեկնեցան ՚ի մեղացն Յերոբովամայ որդւոյ Նաբատայ որ յանցոյցն զԻսրայէլ, այլ ՚ի նոսա գնացին. նա՝ եւ անտառն կա՛յր ՚ի Սամարիա։ 7 Եւ ո՛չ մնաց Յովաքազայ զօր, այլ հեծեալք յիսուն՝ եւ կառք տասն, եւ տասն հազար հետեւակաց. զի կորոյս զնոսա արքայն Ասորւոց, եւ եդ զնոսա իբրեւ զհող ՚ի կոխումն։ 8 Եւ մնացորդք բանից Յովաքազու՝ եւ ամենայն ինչ զոր արար՝ եւ զօրութիւնք նորա, ո՞չ աւանիկ գրեալ են ՚ի գիրս բանից աւուրց թագաւորացն Իսրայէլի։ 9 Եւ ննջեաց Յովաքազ ընդ հարս իւր, եւ թաղեցին զնա ընդ հարս նորա ՚ի Սամարիա։
ԼԸ Եւ թագաւորեա՛ց Յովաս որդի նորա ընդ նորա։ 10 Յամի երեսներորդի եւ եւթներորդի Յովասու արքայի Յուդայ՝ թագաւորեաց Յովաս որդի Յովաքազու ՚ի վերայ Իսրայէլի ՚ի Սամարիա ամս երկոտասան։ 11 Եւ արար չա՛ր առաջի Տեառն, եւ ո՛չ մեկնեցաւ յամենայն մեղաց Յերոբովամու որդւոյ Նաբատայ որ յանցոյցն զԻսրայէլ, այլ ՚ի նոսա՛ գնաց։ 12 Եւ մնացորդք բանից Յովասու՝ եւ ամենայն ինչ զոր արար, եւ զօրութիւնք նորա զոր արա՛ր ընդ արքային Յուդայ, ո՞չ աւանիկ գրեալ են ՚ի գիրս բանից աւուրց թագաւորացն Իսրայէլի։ 13 Եւ ննջեա՛ց Յովաս ընդ հարս իւր. եւ Յերոբովամ նստաւ յաթոռ նորա ※. եւ թաղեցաւ Յովաս ՚ի Սամարիա ընդ թագաւորս Իսրայէլի։
ԼԹ 14 Եւ Եղիսեէ հիւանդացաւ հիւանդութիւն, որով եւ մեռաւ իսկ. եւ էջ առ նա Յովաս արքայ Իսրայէլի, եւ ելաց ՚ի վերայ երեսաց նորա՝ եւ ասէ. Հա՛յր՝ հա՛յր, կառքդ Իսրայէլի եւ հեծեալք նորա[3916]։ 15 Եւ ասէ ցնա Եղիսեէ. Ա՛ռ դու զաղեղն քո՝ եւ զնետս քո։ Եւ ա՛ռ զաղեղն եւ զնետս[3917]։ 16 Եւ ասէ ցարքայն Իսրայէլի. Մո՛ւտ ընդ աղեղնդ ձեռօք քովք։ Եւ եմուտ ընդ աղեղնն ձեռօք իւրովք. եւ ե՛դ Եղիսեէ զձեռն իւր ՚ի վերայ ձեռաց արքային. 17 եւ ասէ. Բա՛ց զպատուհանդ որ է ընդ արեւելս։ Եւ եբաց. եւ ասէ Եղիսեէ. Ձգեա՛։ Եւ ձգեաց. եւ ասէ. Նե՛տ փրկութեան Տեառն, եւ նետ փրկութեան ընդդէմ Ասորւոց. եւ հարցես զԱսորիս յԱփեկ մինչեւ ՚ի սպառ։ 18 Եւ ասէ ցնա Եղիսեէ. Ա՛ռ դու քեզ նետս։ Եւ առ։ Եւ ասէ ցարքայն Իսրայէլի. Ձգեա՛ եւ հա՛ր զգետինդ։ Եւ եհար արքայն երիցս՝ եւ եկաց։ 19 Եւ տրտմեցաւ ՚ի վերայ նորա այրն Աստուծոյ, եւ ասէ. Եթէ հարեալ էիր հնգի՛ցս կամ վեցի՛ցս, յա՛յնժամ հարկանէիր զԱսորիս մինչեւ ՚ի սպառ. եւ արդ՝ երի՛ցս հարցես զԱսորիս։ 20 Եւ մեռաւ Եղիսեէ, եւ թաղեցի՛ն զնա։ Եւ մեկնակազէնքն Մովաբու ելին յերկիրն ՚ի գալ տարւոյն[3918]։ 21 Եւ եղեւ ՚ի թաղե՛լ նոցա զայր մի. եւ ահա տեսին զմեկնակազէնսն՝ եւ ընկեցին զայրն ՚ի գերեզմանն Եղիսէի. եւ գնաց եւ մերձեցաւ յոսկերսն Եղիսէի՝ եւ կենդանացաւ. եւ կանգնեցաւ ՚ի վերայ ոտից իւրոց[3919]։
Խ 22 Եւ Ազայէլ արքայ Ասորւոց նեղեաց զԻսրայէլ զամենայն աւուրս Յովաքազու։ 23 Եւ ողորմեցաւ նոցա Տէր, եւ գթացաւ ՚ի նոսա, եւ հայեցաւ ՚ի նոսա, վասն ուխտին իւրոյ՝ որ ընդ Աբրաամու եւ ընդ Սահակայ եւ ընդ Յակոբու. եւ ո՛չ կամեցաւ Տէր ապականել զնոսա. եւ ո՛չ ընկէց զնոսա յերեսաց իւրոց։
ԽԱ 24 Եւ մեռաւ Ազայէլ արքայ Ասորւոց, եւ թագաւորեաց որդի Ադերայ՝ որդի նորա ընդ նորա։ 25 Եւ դարձաւ Յովաս որդի Յովաքազու, եւ ա՛ռ զքաղաքսն ՚ի ձեռաց որդւոյ Ադերայ՝ որդւոյ Ազայելի. զորս ա՛ռ ՚ի ձեռաց Յովաքազու հօր նորա ՚ի պատերազմին. երիցս եհար զնա Յովաս, եւ դարձոյց զքաղաքսն Իսրայէլի։
ԽԲ 1 Յամին երրորդի Յովասու որդւոյ Յովաքազու արքայի՛ Իսրայէլի, թագաւորեա՛ց Ամասիա որդի Յովասու թագաւոր Յուդայ[3920]։ 2 Որդի քսան եւ հինգ ամա՛ց էր ՚ի թագաւորել իւրում. եւ քսան եւ ինն ամ թագաւորեաց յԵրուսաղէմ. եւ անուն մօր նորա Յովադի՛ն յԵրուսաղեմէ։ 3 Եւ արար ուղղութիւն առաջի Տեառն, բայց ո՛չ իբրեւ զԴաւիթ զհայր իւր. ըստ ամենայնի զոր ինչ արար Յովաս՝ հայր իւր արար[3921]. 4 այլ զբարձունսն ո՛չ եբարձ. եւ տակաւին ժողովուրդն զոհէր. եւ արկանէր խունկս ՚ի բարձունսն[3922]։ 5 Եւ եղեւ իբրեւ հաստատեցաւ թագաւորութիւնն ՚ի ձեռս նորա, եւ եհար զծառայս իւր որ հարին զարքայ զհայր նորա[3923]. 6 եւ զորդիս սպանողացն ո՛չ սպան. որպէս գրեալ է ՚ի գիրս օրինացն Մովսիսի. զորօրինակ պատուիրեաց Տէր՝ եւ ասէ. Մի՛ մեռցին հարք վասն որդւոց, եւ մի՛ որդիք մեռցին վասն հարց. այլ իւրաքանչիւրոք ՚ի մե՛ղս իւրում մեռցի։ 7 Նա եհար զԵդոմ ՚ի Մայիլա տա՛սն հազար, եւ ա՛ռ զՎէմն պատերազմաւ. եւ կոչեաց զանուն նորա Յեկթովէ՛լ մինչեւ ցայսօր[3924]։
ԽԳ 8 Յա՛յնմ ժամանակի առաքեաց Ամասիա հրեշտակս առ Յովաս որդի Յովաքազու որդւոյ Յէուայ արքայի Իսրայէլի՝ եւ ասէ. Ե՛կ յանդիմա՛ն լիցուք միմեանց երեսօք։ 9 Եւ առաքեաց Յովաս արքայ Իսրայէլի առ Ամասիա արքայ Յուդայ՝ եւ ասէ. Ակքան ՚ի Լիբանանէ յղեաց առ եղեւնափայտն որ ՚ի Լիբանան՝ եւ ասէ. Տո՛ւր զդուստր քո որդւոյ իմում կնութեան, եւ անցին գազանք անապատի որ ՚ի Լիբանան՝ եւ կոխեցի՛ն զԱկքանն[3925]։ 10 Հարկանելով հարե՛ր զԵդոմ, եւ հպարտացո՛յց զքեզ սիրտ քո. մեծարեա՛ց եւ նի՛ստ ՚ի տան քում. ընդէ՞ր գրգռէ զքեզ չարութիւն քո, եւ անկանիցիս դու եւ Յուդայ ընդ քեզ։ 11 Եւ ո՛չ անսաց Ամասիա։ Եւ ե՛լ Յովաս արքայ Իսրայէլի, եւ երեւեցան երեսօք ի՛նքն եւ Ամասիա արքայ Յուդայ ՚ի Բեթսամեւս Հրէաստանի։ 12 Եւ պարտեցա՛ւ Յուդա յերեսաց Իսրայէլի, եւ փախեաւ ա՛յր իւրաքանչիւր ՚ի բնակութիւն իւր։ 13 Եւ զԱմասիա զարքայ Յուդայ՝ զորդի Յովասու որդւոյ Յովաքազեայ՝ կալաւ Յովաս որդի Յովաքազու արքայ Իսրայէլի ՚ի Բեթսամեւս. եւ եկն յԵրուսաղէմ, եւ եհատ զպարիսպն Երուսաղեմի ՚ի դրանէ Եփրեմի մինչեւ ՚ի դուռն Անկեանցն, չորեքարեւր կանգուն[3926]։ 14 Եւ ա՛ռ զոսկի եւ զարծաթ եւ զամենայն անօթս գտեալ ՚ի տանն Տեառն, եւ ՚ի գանձս տան թագաւորին, եւ զորդիս խառնակութեանցն. եւ դարձաւ ՚ի Սամարիա[3927]։ 15 Եւ մնացորդք բանից Յովասու՝ եւ որ ինչ արար զօրութեամբ իւրով, եւ պատերազմն զոր պատերազմեցաւ ընդ Ամեսեայ արքայի Յուդայ, ո՞չ աւանիկ գրեալ են ՚ի գիրս բանից աւուրց թագաւորացն Իսրայէլի։ 16 Եւ ննջեաց Յովաս ընդ հարս իւր, եւ թաղեցաւ ՚ի Սամարիա ընդ թագաւորս Իսրայէլի. եւ թագաւորեաց Յերոբովամ որդի նորա ընդ նորա։ 17 Եւ եկաց Ամասիա որդի Յովասու՝ արքայ Յուդայ՝ յե՛տ մահուանն Յովասու որդւոյ Յովաքազայ թագաւորի Իսրայէլի՝ ամս հնգետասան։ 18 Եւ մնացորդք բանից Ամասեայ՝ եւ ամենայն ինչ զոր արար, ո՞չ աւանիկ գրեալ են ՚ի գիրս բանից աւուրց թագաւորացն Յուդայ։ 19 Եւ գումարեցան ՚ի վերայ նորա գունդք յԵրուսաղէմ, եւ փախեաւ ՚ի Լաքիս. եւ առաքեցին զկնի նորա ՚ի Լաքիս՝ եւ սպանի՛ն զնա անդ[3928]։ 20 Եւ բարձին զնա ձիովք, եւ թաղեցա՛ւ յԵրուսաղէմ ընդ հարս իւր ՚ի քաղաքի՛ Դաւթի։
ԽԴ 21 Եւ ա՛ռ ամենայն ժողովուրդն Յուդայ զԱզարիա, եւ նա՝ էր ամաց վեշտասանից, եւ թագաւորեցուցին զնա փոխանակ հօր իւրոյ Ամասեայ։ 22 Նա՛ շինեաց զԵլաթ. եւ դարձոյց զնա անդրէն ՚ի Յուդայ, յետ ննջելոյ արքայի ընդ հա՛րս իւր[3929]։
ԽԵ 23 Յամի հնգետասաներորդի Ամասիայ որդւոյ Յովասու՝ արքայի Յուդայ, թագաւորեաց Յերոբովամ որդի Յովասու արքայի Իսրայէլի ՚ի վերայ Իսրայէլի ՚ի Սամարիա՝ ամս քառասուն եւ մի։ 24 Եւ արար չա՛ր առաջի Տեառն. եւ ո՛չ մեկնեցաւ յամենայն մեղաց Յերոբովամայ որդւոյ Նաբատայ՝ որ յանցոյցն զԻսրայէլ։ 25 Նա՛ մերժեաց զսահմանս Իսրայէլի ՚ի մտիցն Եմաթայ մինչեւ ցծովն Արաբայ ըստ բանին Տեառն Աստուծոյ Իսրայէլի՝ զոր խօսեցաւ ՚ի ձեռն ծառայի իւրոյ Յովնանու որդւոյ Ամաթեայ մարգարէի ՚ի Գեթքոբերայ[3930]. 26 զի ետես զտառապանս Իսրայէլի զյո՛յժ դառնութեան, եւ սակաւաւորս եւ նեղեալս, եւ անօսրացեալս եւ լքեալս, եւ ո՛չ ոք էր որ օգնէր Իսրայէլի[3931]։ 27 Եւ ո՛չ խօսեցաւ Տէր ջնջել զզաւակ Իսրայէլի ՚ի ներքոյ երկնից. եւ փրկեաց զնոսա Տէր ՚ի ձեռաց Յերոբովամու որդւոյ Յովասու։ 28 Եւ մնացորդք բանից Յերոբովամայ, եւ ամենայն ինչ զոր արար, եւ զօրութիւնք նորա զոր պատերազմեցաւ. եւ ո՞րպէս դարձոյց զԴամասկոս՝ եւ զԵմաթ անդրէն առ Յուդայ յԻսրայէլէ. ո՞չ աւանիկ գրեալ են ՚ի գիրս բանից աւուրց թագաւորացն Իսրայէլի։
ԽԶ 29 Եւ ննջեաց Յերոբովամ ընդ հարս իւր՝ ընդ թագաւորս Իսրայէլի, եւ թագաւորեաց Զաքարիա որդի նորա փոխանակ հօր իւրոյ[3932]։
ԽԷ 1 Յամի՛ քսաներորդի եւթներորդի Յերոբովամայ արքայի Իսրայէլի, թագաւորեաց Ազարիա որդի Ամեսեայ արքայի Յուդայ։ 2 Որդի վեշտասան ամաց էր ՚ի թագաւորել իւրում. եւ յիսուն եւ երկուս ամս թագաւորեաց յԵրուսաղէմ. եւ անուն մօր նորա Յեքելիա յԵրուսաղեմէ[3933]։ 3 Եւ արար բարի՛ առաջի Տեառն ըստ ամենայնի զոր արար Ամասիա հայր նորա. 4 բա՛ց ՚ի բարձանցն զոր ո՛չ եբարձ. եւ տակաւին ժողովուրդն զոհէր եւ արկանէր խունկս ՚ի բարձունսն։ 5 Եւ արկ Տէր ձեռն ՚ի թագաւորն, եւ էր բորոտեալ մինչեւ ցօր մահուան իւրոյ. եւ նստէր ՚ի տան ափփուսովթ. եւ Յովաթամ որդի արքայի է՛ր ՚ի վերայ տանն դատել զժողովուրդ երկրին[3934]։ 6 Եւ մնացորդք բանից Ազարիայ, եւ ամենայն ինչ զոր արար. ո՞չ աւանիկ գրեալ են ՚ի գիրս բանից աւուրց թագաւորացն Յուդայ։ 7 Եւ ննջեաց Ազարիա ընդ հարս իւր, եւ թաղեցին զնա առ հարս իւր ՚ի քաղաքի Դաւթի. եւ թագաւորեաց Յովաթամ որդի նորա ընդ նորա։
ԽԸ 8 Յամի երեսներորդի եւթներորդի Ազարիայ արքայի Յուդայ՝ թագաւորեաց Զաքարիա որդի Յերոբովամայ ՚ի վերայ Իսրայէլի ՚ի Սամարիա ամիսս վեց[3935]։ 9 Եւ արար չա՛ր առաջի Տեառն որպէս արարին հարք նորա, եւ ո՛չ մեկնեցաւ ՚ի մեղացն Յերոբովամայ որդւոյ Նաբատայ որ յանցոյցն զԻսրայէլ[3936]։ 10 Եւ գումարեցան ՚ի վերայ նորա Սեղ՚ղ՚ում որդի Յաբիսայ, եւ Կեբդաամ, եւ հարին զնա յանդիման ժողովրդեանն եւ սպանին զնա. եւ թագաւորեաց Սեղ՚ղ՚ում ընդ նորա[3937]։ 11 Եւ մնացորդք բանից Զաքարիայ, ահա գրեալ են ՚ի գիրս բանից աւուրց թագաւորացն Իսրայէլի։ 12 Ա՛յս է բան Տեառն՝ զոր խօսեցաւ առ Յէու եւ ասէ. Որդիք չորրո՛րդք նստցին քեզ յաթոռն Իսրայէլի. եւ եղեւ այնպէս։
ԽԹ 13 Եւ Սեղ՚ղ՚ում որդի Յաբիսայ թագաւորեաց յամին երեսներորդի ութերորդի Ազարիայ արքայի Յուդայ. եւ թագաւորեաց Սեղ՚ղ՚ում ամսօրեայ մի աւուրց ՚ի Սամարիա[3938]։ 14 Եւ ել Մանայեմ որդի Գադդայ ՚ի Թերսիլայ, եւ եմուտ ՚ի Սամարիա, եւ եհար զՍեղ՚ղ՚ում զորդի Յաբիսայ ՚ի Սամարիա, եւ սպան զնա, եւ թագաւորեաց ընդ նորա։ 15 Եւ մնացորդք բանից Սեղ՚ղ՚ումայ, եւ գումարութիւնք նորա զոր գումարեցաւ՝ ահաւանիկ գրեալ են ՚ի գիրս բանից աւուրց թագաւորացն Իսրայէլի։
Ծ 16 Յա՛յնմ ժամանակի եհար Մանայեմ զԹերսայ՝ եւ զամենայն ինչ որ ՚ի նմա, եւ զսահմանս նորա ՚ի Թերսայէ. քանզի ո՛չ բացին նմա, եւ եհար զնա՝ եւ զյղիս նորա պատառեաց։ 17 Յամի երեսներորդի իններորդի Ազարիայ արքայի Յուդայ, թագաւորեաց Մանայեմ որդի Գադդեայ ՚ի վերայ Իսրայէլի ՚ի Սամարիա ամս տասն[3939]։ 18 Եւ արար չա՛ր առաջի Տեառն. եւ ո՛չ մեկնեցաւ յամենայն մեղացն Յերոբովամու որդւոյ Նաբատայ՝ որ յանցոյցն զԻսրայէլ մեղօք իւրովք։ 19 Եւ ե՛լ Փուա արքայ Ասորեստանեայց ՚ի վերայ երկրին. եւ Մանայեմ ետ Փուայ հազար տաղանտ արծաթոյ՝ լինել ձեռին նորա ընդ նմա, հաստատե՛լ զթագաւորութիւնն ՚ի ձեռն սորա[3940]։ 20 Եւ արկ Մանայեմ զարծաթն ՚ի վերայ Իսրայէլի, ՚ի վերայ ամենայն զօրաւորի զօրութեամբ՝ տա՛լ արքային Ասորեստանեայց յիսուն սիկղ արծաթոյ առ այր մի. եւ դարձաւ արքայն Ասորեստանեաց՝ եւ ո՛չ եկաց յերկրին[3941]։ 21 Եւ մնացորդք բանիցն Մանայեմայ, եւ ամենայն ինչ զոր արար. ո՞չ աւանիկ գրեալ են ՚ի գիրս բանից աւուրց թագաւորացն Իսրայէլի։ 22 Եւ ննջեաց Մանայեմ ընդ հարս իւր։
ԾԱ Եւ թագաւորեաց Փակիա որդի նորա ընդ նորա[3942]։ 23 Յամի յիսներորդի Ազարիայ արքայի Յուդայ, թագաւորեաց Փակէիա ՚ի վերայ Իսրայէլի ՚ի Սամարիա ամս տասն[3943]։ 24 Եւ արար չա՛ր առաջի Տեառն. եւ ո՛չ մեկնեցաւ ՚ի մեղացն Յերոբովամայ որդւոյ Նաբատայ որ յանցոյցն զԻսրայէլ։ 25 Եւ գումարեցաւ ՚ի վերայ նորա Փակէէ որդի Ռոմելայ սպառազէն իւր, եւ եհար զնա ՚ի Սամարիա առաջի տանն արքայի. եւ ընդ նմա Արգոբ, եւ ընդ նմա Արիէ, եւ ընդ նմա յիսուն այր ՚ի չորեքարիւրոցն. եւ սպան զնա, եւ թագաւորեաց ընդ նորա[3944]։ 26 Եւ մնացորդք բանիցն Փակէի եւ ամենայն ինչ զոր արար՝ ահա գրեալ են ՚ի գիրս բանից աւուրց թագաւորացն Իսրայէլի։
ԾԲ 27 Յամի յիսներորդի եւ երկրորդի Ազարիայ արքայի Յուդայ թագաւորեաց Փակէէ որդի Ռոմելայ ՚ի վերայ Իսրայէլի ՚ի Սամարիա ամս քսան։ 28 Եւ արար չա՛ր առաջի Տեառն. եւ ո՛չ մեկնեցաւ յամենայն մեղաց Յերոբովամայ որդւոյ Նաբատայ որ յանցոյցն զԻսրայէլ։ 29 Յաւուրս Փակէի արքայի Իսրայէլի, եկն Թագղ՚աթփաղսար արքայ Ասորեստանեաց. եւ ա՛ռ զԱյին, եւ զԿաբեէլ, եւ զԲեթմաքա, եւ զՅանովթ, եւ զԿենէզ, եւ զԱսովր, եւ զԳաղաադ, եւ զԳալիլեայ, եւ զամենայն երկիրն Նեփթաղիմայ, եւ խաղացոյց զնոսա յԱսորեստանեայս[3945]։ 30 Եւ գումարեաց գունդ Ովսէէ որդի Էլայ ՚ի վերայ Փակէի որդւոյ Ռոմելայ, եւ եհար զնա եւ սպան զնա, եւ թագաւորեաց ընդ նորա. յամի քսաներորդի Յովաթամայ որդւոյ Ոզիայ։ 31 Եւ մնացորդք բանից Փակէի եւ ամենայն ինչ զոր արար, ահաւանիկ գրեալ են ՚ի գիրս բանից աւուրց թագաւորացն Իսրայէլի։
ԾԳ 32 Յամի երկրորդի Փակէի որդւոյ Ռոմելայ թագաւորի Իսրայէլի, թագաւորեաց Յովաթամ որդի Ոզիայ արքայի Յուդայ։ 33 Որդի քսան եւ հինգ ամաց էր ՚ի թագաւորել իւրում, եւ վեշտասան ամ թագաւորեաց յԵրուսաղէմ. եւ անուն մօր նորա Յերուսայ դուստր Սադովկայ[3946]։ 34 Եւ արար ուղղութիւն առաջի Տեառն՝ ըստ ամենայնի զոր արար Ոզիա հայր նորա. 35 բա՛ց ՚ի բարձանցն զոր ո՛չ եբարձ. եւ տակաւին ժողովուրդն զոհէր եւ արկանէր խունկս ՚ի բարձունսն. նա՛ շինեաց զդուռն տանն Տեառն զվերին։ 36 Եւ մնացորդք բանից Յովաթամայ՝ եւ ամենայն ինչ զոր արար, ո՞չ աւանիկ գրեալ են ՚ի գիրս բանից աւուրց թագաւորացն Յուդայ։ 37 Յաւուրսն յայնոսիկ սկսաւ Տէր առաքել ՚ի Յուդայ զՌասոն արքայ Ասորւոց, եւ զՓակէէ որդի Ռոմելայ[3947]։
ԾԴ 38 Եւ ննջեաց Յովաթամ ընդ հարս իւր, եւ թաղեցաւ առ հարս իւր ՚ի քաղաքի Դաւթի հօր իւրոյ. եւ թագաւորեաց Աքազ որդի նորա ընդ նորա[3948]։
1 Յամի եւթնուտասներորդի Փակէի որդւոյ Ռոմելայ թագաւորեաց Աքազ որդի Յովաթամայ։ 2 Որդի ամաց քսանից էր Աքազ ՚ի թագաւորել իւրում, եւ վեշտասան ամ թագաւորեաց յԵրուսաղէմ. եւ ո՛չ արար ուղղութիւն առաջի Տեառն Աստուծոյ հաւատարմութեամբ իբրեւ զԴաւիթ զհայր իւր[3949]. 3 եւ գնաց զճանապարհ Յերոբովամայ որդւոյ Նաբատայ արքայի Իսրայէլի. նա՛ զորդիս իւր անցոյց ընդ հուր՝ ըստ գարշութեան ազգացն զորս եբարձ Տէր յերեսաց որդւոցն Իսրայէլի[3950]։ 4 Եւ զոհէր՝ եւ արկանէր խունկս ՚ի բարձունս եւ ՚ի վերայ բլրոց, եւ ՚ի ներքոյ անտառախիտ ծառոց։ 5 Յայնժամ ել Ռասոն արքայ Ասորւոց՝ եւ Փակէէ որդի Ռոմելայ արքա՛յ Իսրայէլի յԵրուսաղէմ ՚ի պատերազմ, եւ պաշարէին զնա ՚ի վերայ Աքազու. եւ ո՛չ կարէին պատերազմել[3951] 6 ՚ի ժամանակին յայնմիկ. եւ դարձոյց Ռասոն արքայ Ասորւոց զԱյիլաթ յԱսորիս. եւ եհան զՀրեայսն յԱյիլաթայ. եւ եկին Եդոմայեցիք յԱյիլաթ, եւ բնակեցին անդ մինչեւ ցայսօր[3952]։ 7 Եւ առաքեաց Աքազ հրեշտակս առ Թագղ՚աթփաղսար արքայ Ասորեստանեաց եւ ասէ. Ծառա՛յ քո՝ եւ որդի՛ քո եմ ես՝ ե՛լ եւ փրկեա՛ զիս ՚ի ձեռաց արքային Ասորւոց, եւ ՚ի ձեռաց արքային Իսրայէլի յարուցելոց ՚ի վերայ իմ։ 8 Եւ ա՛ռ Աքազ զարծաթ եւ զոսկի զգտեալս ՚ի գանձ տան Տեառն՝ եւ ՚ի տան թագաւորին, եւ առաքեաց արքային Ասորեստանեաց պատարագս։ 9 Եւ լուաւ նմա արքայն Ասորեստանեաց. եւ ել արքայն Ասորեստանեաց ՚ի Դամասկոս եւ ա՛ռ զնա, եւ վարեաց զնա ՚ի գերութիւն ՚ի Կիւրէն. եւ զՌասոն սպան։ 10 Եւ չոգաւ արքայ Աքազ ընդ առաջ Թագղ՚աթփաղսարայ արքային Ասորեստանեաց ՚ի Դամասկոս. եւ տեսեալ զսեղանն որ ՚ի Դամասկոս, եւ առաքեաց արքայ Աքազ առ Ուրիա քահանայ զնմանութիւն սեղանոյն, եւ զձեւ նորա. ըստ ամենայն գործուածոյն նորա[3953]։ 11 Եւ շինեաց Ուրիա քահանայ զսեղանն ըստ ամենայնի՝ որպէս եւ առաքեաց արքայ Աքազ ՚ի Դամասկոսէ, նո՛յնպէս արար Ուրիա քահանայ մինչեւ ՚ի գալ արքայի Աքազու ՚ի Դամասկոսէ։ 12 Ետես զսեղանն, եւ մատեաւ արքայ ՚ի սեղանն, ե՛լ ՚ի վեր եւ ճենճերեաց զողջակէզս իւր՝ եւ զզոհս. 13 եւ նուիրեաց զնուէրս իւր, եւ եհեղ զարիւն խաղաղականաց իւրոց։ 14 Եւ զսեղանն պղնձի որ կայր առաջի Տեառն փոխեաց յերեսաց տանն Տեառն ՚ի տեղւոջէ իւրմէ, եւ եդ զնա ՚ի կողմանէ սեղանոյն ընդ հիւսւսի։ 15 Եւ պատուէր ետ արքայ Աքազ Ուրիա՛ քահանայի եւ ասէ. ՚Ի վերայ մեծի սեղանոյդ մատուցանիցես զողջակէզս առաւօտինս, եւ զզոհս երեկոյինս, եւ զողջակէզս արքայի եւ զզոհս նորա. եւ զողջակէզս ժողովրդեան երկրիս, եւ զոհս նոցա եւ զնուէրս նոցա, եւ զամենայն արիւն ողջակիզաց, եւ զամենայն արիւն զոհից՝ ՚ի վերայ նորա հեղուցուս. բայց սեղանն պղնձի եղիցի ի՛նձ յառաւօտինս[3954]։ 16 Եւ արա՛ր Ուրիա քահանայ ըստ ամենայնի որպէս պատուիրեաց նմա Աքազ արքայ։ 17 Եւ կոտորեաց արքայ Աքազ զաղխսն մեքենովթացն, եւ փոխեաց ՚ի նոցանէ զաւազանսն, եւ զծովն իջոյց ՚ի ցլուցն պղնձեաց երկոտասանեցունց որ ՚ի ներքոյ նորա, եւ եդ զնա ՚ի վերայ քարեղէն խարսխի։ 18 Եւ զհիմն աթոռոյն շինեաց ՚ի տան Տեառն, եւ զմուտ թագաւորին զարտաքին դարձոյց ՚ի տուն Տեառն, յերեսաց արքային Ասորեստանեաց։
ԾԵ 19 Եւ մնացորդք բանից Աքազու զոր արար. ո՞չ աւանիկ գրեալ են ՚ի գիրս բանից աւուրց թագաւորացն Յուդայ։ 20 Եւ ննջեա՛ց Աքազ ընդ հարս իւր, եւ թաղեցաւ առ հարս իւր ՚ի քաղաքին Դաւթի. եւ թագաւորեաց Եզեկիա որդի նորա ընդ նորա[3955]։
ԾԶ 1 Յամի երկոտասաներորդի Աքազու արքայի Յուդայ, թագաւորեաց Ովսէէ որդի Ելայ ՚ի վերայ Իսրայէլի ՚ի Սամարիա ամս ինն[3956]։ 2 Եւ արար չա՛ր առաջի Տեառն, բայց ո՛չ իբրեւ զթագաւորսն Իսրայէլի որ էին յառաջ քան զնա։ 3 ՚Ի վերայ նորա ել Սաղմանասար արքայ Ասորեստանեաց. եւ եղեւ նորա Ովսէէ ծառայ, եւ տայր տանել նմա մաննայ[3957]։ 4 Եւ եգիտ արքայ Ասորեստանեաց յՈվսէէ վնա՛ս. զի առաքեաց հրեշտակս առ Սովա արքայ Եգիպտացւոց, եւ ո՛չ ետ մաննա արքային Ասորեստանեաց ՚ի տարւոջն յայնմիկ. եւ պաշարեա՛ց զնա արքայն Ասորեստանեաց, եւ կապեաց զնա ՚ի տան բանտի[3958]։ 5 Եւ ել արքայն Ասորեստանեաց յամենայն երկիրն. ել եւ ՚ի Սամարիա, եւ պաշարեաց զնա ա՛մս երիս[3959]։ 6 Յամին իններորդի Ովսեայ՝ ա՛ռ արքայ Ասորեստանեաց զՍամարիա. եւ խաղացոյց զԻսրայէլ յԱսորեստանեայս, եւ բնակեցոյց զնոսա յԱլաթ, եւ յԱբովր, եւ զգետովն Գովզանայ, եւ զլերամբքն Մարաց[3960]։ 7 Եւ եղեւ իբրեւ մեղան որդիքն Իսրայէլի Տեառն Աստուծոյ իւրեանց որ եհան զնոսա յերկրէն Եգիպտացւոց՝ ՚ի ձեռաց փարաւոնի արքայի Եգիպտացւոց, եւ երկեան յաստուածոց օտարաց. 8 եւ գնացի՛ն ըստ կրօնից ազգացն զորս եբարձ Տէր յերեսաց որդւոցն Իսրայէլի։ Եւ թագաւորքն Իսրայէլի որչափ ինչ արարին՝ 9 եւ որչափ ինչ պաճուճեցին որդիքն Իսրայէլի. բայց ո՛չ այնպէս ինչ զՏեառնէ Աստուծոյ իւրեանց. եւ շինեցին իւրեանց բարձունս յամենայն քաղաքս իւրեանց, յաշտարակէ պահապանացն մինչեւ ՚ի քաղաքն ամուր[3961]։ 10 Եւ կանգնեցին իւրեանց արձանս եւ անտառս յամենայն բլուրս բարձունս, եւ ՚ի ներքոյ ամենայն անտառախիտ ծառոց. 11 եւ արկին խո՛ւնկս յամենայն բարձունս, իբրեւ զամենայն ազգսն զորս մերժեաց Տէր յերեսաց նոցա։ Արարին զովօղս, եւ ընկերշակեցին առ ՚ի բարկացուցանելոյ զՏէր[3962]. 12 եւ պաշտեցին զկուռս, որովք ասաց նոցա Տէր, թէ մի՛ առնիցէք զբանդ զայդ Տեառն։ 13 Եւ եդ վկայութիւն Տէր ընդ Իսրայէլի եւ ընդ Յուդայ ՚ի ձեռն ամենայն մարգարէիցն իւրոց, եւ ամենայն տեսանողացն իւրոց, եւ ասէ. Դարձարո՛ւք ՚ի ճանապարհաց ձերոց չարաց, եւ պահեցէ՛ք զպատուիրանս իմ եւ զիրաւունս իմ, եւ զամենայն օրէնս զոր պատուիրեցի հարց ձերոց, զորս առաքեցի առ ձեզ ՚ի ձեռն ծառայից իմոց մարգարէից[3963]։ 14 Եւ ո՛չ լուան նոցա, եւ խստացուցին զողն իւրեանց քան զողն հարց իւրեանց, եւ ո՛չ հաւատացին ՚ի Տէր Աստուած իւրեանց. 15 եւ ընկեցի՛ն ՚ի բաց զհաստատութիւնս իւրեանց, եւ զդաշինսն զոր կռեաց ընդ հարս նոցա, եւ զվկայութիւնս նորա զոր ուխտեաց նոցա ո՛չ պահեցին. եւ գնացին զհետ սնոտեաց, եւ սնոտեցան զհետ ազգացն որ շուրջ զնոքօք. յորոց պատուիրեաց նոցա Տէր չառնել ըստ նմին օրինակի[3964]։ 16 Թողի՛ն զամենայն պատուիրանսն Տեառն Աստուծոյ իւրեանց, եւ արարին իւրեանց ձուլածոյս երկուս երինջս, եւ երկի՛ր պագին զօրութեան երկնից, եւ պաշտեցին զԲահաղ. 17 եւ անցուցին զուստերս եւ զդստերս իւրեանց ընդ հուր, եւ դիւթեցին դիւթութիւնս, եւ հմայեցին հմայս. եւ համարձակեցան առնել չա՛ր առաջի Տեառն առ ՚ի բարկացուցանելոյ զնա։ 18 Եւ բարկացաւ Տէր յո՛յժ Իսրայէլի, եւ մերժեաց զնոսա յերեսաց իւրոց. եւ ո՛չ մնաց՝ բայց միայն ցե՛ղն Յուդայ։ 19 Սակայն եւ Յուդայ՝ ո՛չ պահեցին զպատուիրանս Տեառն Աստուծոյ իւրեանց, եւ գնացին ըստ կրօնիցն Իսրայէլի զոր արարին։ 20 Եւ մերժեցին զՏէր յամենայն զաւակէն Իսրայէլի. եւ շարժեաց զնոսա՝ եւ ետ զնոսա ՚ի ձեռս աւարառուաց իւրեանց, մինչեւ ընկէց զնոսա յերեսաց իւրոց[3965]։
ԾԷ 21 Սակայն Իսրայէլ առ տամբն իսկ Դաւթի թագաւորեցուցին զՅերոբովամ որդի Նաբատայ. եւ մերժեաց Յերոբովամ զԻսրայէլ ՚ի գնացից Տեառն, եւ մեղո՛յց զնոսա մեղանս մեծամեծս[3966]։ 22 Եւ արարին որդիքն Իսրայէլի ըստ ամենայն մեղաց Յերոբովամու զոր արար. եւ ո՛չ մերժեցան ՚ի նոցանէն, 23 մինչեւ փոխեաց Տէր զԻսրայէլ յերեսաց իւրոց, որպէս եւ խօսեցաւ Տէր ՚ի ձեռն ամենայն ծառայից իւրոց մարգարէից. եւ վարեցաւ Իսրայէլ յերկրէ իւրմէ յԱսորեստանեայս մինչեւ ցայսօր։ 24 Եւ ած արքայն Ասորեստանեաց ՚ի Բաբելոնէ, եւ ՚ի Քութայ, եւ յԱյայ, եւ յԵմաթայ, եւ ՚ի Սեփարուիմայ, եւ բնակեցան ՚ի քաղաքս Սամարեայ փոխանակ որդւոցն Իսրայէլի, եւ ժառանգեցին զՍամարիա, եւ բնակեցին ՚ի քաղաքս նորա[3967]։ 25 Եւ եղեւ ՚ի սկզբան բնակութեան նոցա անդ, ո՛չ երկեան ՚ի Տեառնէ. եւ առաքեաց Տէր առեւծս, եւ կոտորէին զնոսա։ 26 Եւ խօսեցան ընդ արքային Ասորեստանեաց եւ ասեն. Ազգքն զոր փոխեցեր՝ եւ նստան փոխանակաւ ՚ի քաղաքս Սամարեայ, ո՛չ գիտեն զկրօնս Աստուծոյ երկրին, եւ առաքեաց Տէր ՚ի նոսա առեւծս, եւ ահա կոտորե՛ն զնոսա. քանզի ո՛չ գիտեն զկրօնս Աստուծոյ երկրին։ 27 Եւ հրամա՛ն ետ արքայն Ասորեստանեաց՝ եւ ասէ. Տարա՛յք անդր զմի ոք ՚ի քահանայիցն գերելոց անտի՝ զի երթեալ բնակեսցէ անդ, եւ ցուցցէ զկրօնս Տեառն, եւ լուսաւորեսցէ զնոսա իրաւամբք Աստուծոյ երկրին[3968]։ 28 Եւ տարան զմի ՚ի քահանայիցն զոր գերեցին ՚ի Սամարեայ. եւ նստաւ ՚ի Բեթէլ, եւ լուսաւորէր զնոսա, զի երկնչիցին ՚ի Տեառնէ։ 29 Եւ արարին ա՛զգք ա՛զգք աստուածս իւրեանց, եւ եդին ՚ի տունս բարձանցն զոր արարին Սամարացիքն. իւրաքանչիւր ազգքն ՚ի քաղաքս իւրեանց յորս ինքեա՛նք բնակէին։ 30 Եւ արք Բաբելոնի արարին զՍոքքովթ եւ զԲանովթ, եւ արք Քութայ՝ արարին զԱնգեղ, եւ արք Եմաթայ՝ արարին զԱսիմաթ[3969]. 31 եւ Այիացիք արարին՝ զԱբղազեր, եւ զՆեբաս, եւ զԹարթակ, եւ զՍեփարուիմ, ուր այրէին զորդիս իւրեանց ՚ի հուր՝ Ադրամելեքայ, եւ Ամելեքայ՝ աստուածոց Սեփարուիմայ[3970]. 32 եւ երկնչէին ՚ի Տեառնէ. եւ բնակեցուցին զգարշելիսն իւրեանց ՚ի տունս բարձանցն զոր արարին ՚ի Սամարիա իւրաքանչիւր ազգաց յորում բնակէին։ Եւ երկնչէին ՚ի Տեառնէ, եւ արարին իւրեանց քուրմս բարձանց[3971]։ 33 Եւ երկնչէին ՚ի Տեառնէ, եւ պաշտէին զաստուածս իւրեանց, ըստ կրօնից ազգացն՝ զորս Աստուած մերժեաց անտի։ 34 Եւ մինչեւ ցայսօր առնեն նոքա ըստ կրօնից նոցա, եւ երկնչին ՚ի Տեառնէ. եւ առնեն ըստ կրօնից նոցա, եւ ըստ իրաւանց նոցա՝ եւ ըստ օրինաց. եւ ըստ պատուիրանին զոր պատուիրեաց Տէր որդւոցն Յակոբայ, որում եդ անուն Իսրայէլ[3972]. 35 եւ ուխտեաց Տէր ուխտ՝ եւ պատուիրեաց նոցա եւ ասէ. Մի՛ երկնչիցիք յաստուածոց օտարաց, եւ մի՛ երկիրպագանիցէք նոցա, եւ մի՛ պաշտիցէք զնոսա, եւ մի՛ զոհիցէք նոցա. 36 այլ Տեառն Աստուծոյ որ եհան զձեզ յերկրէն Եգիպտացւոց մեծաւ զօրութեամբ, եւ բարձր բազկաւ. ՚ի նմանէ՛ երկնչիցիք, եւ նմա՛ երկիրպագանիցէք, եւ նմա՛ զոհիցէք։ 37 Եւ իրաւանց եւ դատաստանաց եւ օրինաց, եւ պատուիրանացն զորս գրեաց ձեզ՝ զգուշանայցէ՛ք առնել. եւ մի՛ երկնչիցիք յաստուածոց օտարաց. 38 եւ զուխտն զոր ուխտեաց ընդ ձեզ՝ մի՛ ցրիցէք. եւ մի՛ երկնչիցիք յաստուածոց օտարաց, 39 այլ ՚ի Տեառնէ Աստուծոյ ձերմէ երկնչիջիք, եւ նա փրկեսցէ զձեզ յամենայն թշնամեաց ձերոց։ 40 Եւ մի՛ ունկնդիր լինիք կրօնից նոցա զոր նոքա առնիցեն[3973]։ 41 Եւ երկնչէին ազգքն այնոքիկ ՚ի Տեառնէ. եւ դրօշելոց իւրեանց ծառայէին, եւ որդիք նոցա, եւ որդիք որդւոց նոցա, որպէս եւ արարին հարք իւրեանց՝ առնե՛ն մինչեւ ցայսօր։
ԾԸ 1 Եւ եղեւ յամին երրորդի Ովսէի որդւոյ Ելայ արքայի Իսրայէլի. թագաւորեաց Եզեկիա որդի Աքազու արքայի Յուդայ։ 2 Որդի քսան եւ հինգ ամաց էր ՚ի թագաւորել իւրում, եւ քսան եւ ինն ամ թագաւորեաց յԵրուսաղէմ. եւ անուն մօր նորա Աբութ՝ դուստր Զաքարայ[3974]։ 3 Եւ արար ուղղութիւն առաջի Տեառն, ըստ ամենայնի զոր արար Դաւիթ հայր նորա։ 4 Նա՛ եբարձ զբարձունսն, եւ խորտակեաց զամենայն արձանսն, եւ կոտորեաց զանտառսն, եւ զօձն պղնձի զոր արար Մովսէս, զի մինչեւ ցա՛յն աւուրս զոհէին նմա որդիքն Իսրայէլի, եւ կոչեցին զնա Նեեսթան։ 5 ՚Ի Տէր Աստուած Իսրայէլի յուսացաւ. եւ յետ նորա նման նմա ո՛չ եղեւ յամենայն թագաւորս Յուդայ, եւ յեղեալսն յառաջագոյն քան զնա։ 6 Յարեցա՛ւ ՚ի Տէր, եւ ո՛չ մեկնեցաւ ՚ի գնացից նորա. եւ պահեաց զպատուիրանս նորա զոր պատուիրեաց Մովսէս։ 7 Եւ էր Տէր ընդ նմա. յամենայնի զոր ինչ առնէր՝ խելամո՛ւտ լինէր։ Եւ նշկահեաց զարքայն Ասորեստանի եւ ո՛չ ծառայեաց նմա[3975]. 8 եւ նա եհար զայլազգիսն մինչեւ ցԳազայ եւ մինչեւ ցսահմանս նորա, յաշտարակէ պահապանացն մինչեւ ցքաղաքն ամուր։ 9 Եւ եղեւ յամի չորրորդի Եզեկիա արքայի. ա՛յն է ամ եւթներորդ Ովսեայ՝ որդւոյ Ելայ արքայի Իսրայէլի, ել Սաղմանասար արքայ Ասորեստանեաց ՚ի վերայ Սամարեայ, եւ պաշարէր զնա[3976]. 10 եւ ա՛ռ զնա ՚ի կատարել ամաց երից, յամի վեցերորդի Եզեկիայ արքայի. ա՛յն ամ իններորդ էր Ովսեայ արքայի Իսրայէլի։ Ա՛ռ զՍամարիա[3977]. 11 եւ խաղացոյց արքայն Ասորեստանեաց զՍամարիա յԱսորեստանեայս, եւ նստոյց զնոսա յԱլաթ, եւ յԱբովր՝ առ գետովն Գովզանայ՝ եւ լերամբքն Մարաց. 12 զի ո՛չ լուան ձայնի Տեառն Աստուծոյ իւրեանց, եւ անցին զուխտիւ նորա՝ ըստ ամենայնի՛ զոր պատուիրեաց նոցա Մովսէս ծառայ Տեառն, ո՛չ լուան եւ ո՛չ արարին[3978]։
ԾԹ 13 Եւ յամի չորեքտասաներորդի արքայի Եզեկիայ, ել Սենեքերիմ արքայ Ասորեստանեաց ՚ի վերայ ամուր ամո՛ւր քաղաքացն Յուդայ, եւ ա՛ռ զնոսա։ 14 Եւ առաքեաց Եզեկիա արքայ Յուդայ հրեշտակս առ արքայ Ասորեստանեաց ՚ի Լաքիս՝ եւ ասէ. Մեղա՛յ, դարձի՛ր յինէն. եւ զոր ինչ դիցես ՚ի վերայ իմ բարձի՛ց։ Եւ եդ արքայն Ասորեստանեաց ՚ի վերայ Եզեկիայ արքայի Յուդայ երեքարեւր տաղանտ արծաթոյ՝ եւ երեսուն տաղանտ ոսկւոյ։ 15 Եւ ետ Եզեկիա զամենայն արծաթ գտեալ ՚ի տա՛ն Տեառն, եւ ՚ի գանձս տան թագաւորին։ 16 ՚Ի ժամանակի յայնմիկ կոտորեաց Եզեկիա զդրունս տաճարին Տեառն՝ եւ զսեամսն զոր պատեաց ոսկւով Եզեկիա արքայ Յուդայ, եւ ե՛տ զայն արքային Ասորեստանեաց։ 17 Եւ առաքեաց արքայ Ասորեստանեաց զԹարաթա՝ եւ զՌաբսարիս՝ եւ զՌափսակ ՚ի Լաքիսայ առ արքայ Եզեկիայ զօրու ծանու ՚ի վերայ Երուսաղեմի. եւ ելին եւ եկին յԵրուսաղէմ, եւ կացին ՚ի վերայ ջրմղին վերնոյ աւազանին, որ է ՚ի ճանապարհի ագարակին թափչի. 18 եւ աղաղակեցին առ Եզեկիա։ Եւ եկին առ նա Եղիակիմ որդի Քեղկեայ հազարապետ, եւ Սովմնաս դպրապետ, եւ Յովաք որդի Ասափայ՝ որ ՚ի վերայ յիշատակաց[3979]։ 19 Եւ ասէ ցնոսա Ռափսակ. Ասացէ՛ք ցԵզեկիայ, ա՛յսպէս ասէ արքայ մեծ՝ արքա՛յն Ասորեստանեաց. Զի՞նչ իցէ յոյսն յոր դու յուսացեալ իցես. 20 բայց եթէ ասիցես՝ եթէ բա՛նք շրթանց եւ խորհուրդ՝ պատերա՞զմ վճարիցէ. եւ զօրութիւն պիտո՛յ իցեն ՚ի պատերազմ. եւ արդ՝ յո՞ յուսացեալ նշկահեցեր զիս[3980]։ 21 Ահա յուսացեա՛լ իցես ՚ի ցո՞ւպն եղեգնեայ ջաղջախեալ յԵգիպտոս. յոր թէ յենուցու այր՝ մտանիցէ ընդ ձեռս նորա, եւ խոցիցէ զնա. ա՛յնպէս փարաւոն արքայ Եգիպտացւոց ամենայն յուսացելոց իւրոց[3981]։ 22 Եւ զի ասացեր ցիս՝ թէ ՚ի Տէր Աստուած յուսացեալ եմք. ո՞չ դա ա՛յն է, զորոյ մերժեաց Եզեկիա զբարձունս նորա, եւ զսեղանս նորա. եւ ասէ ցՅուդայ եւ ցԵրուսաղէմ. Առաջի սեղանո՛յս այսորիկ երկիր պագէք յԵրուսաղէմ։ 23 Եւ արդ՝ աղէ խառնեցարո՛ւք ՚ի տէր իմ արքայ Ասորեստանեաց. եւ տա՛ց քեզ երկուս հազարս երիվարաց, եթէ կարասցե՞ս տալ դու քեզ հեծեա՛լս ՚ի վերայ նոցա[3982]։ 24 Եւ զի՞արդ կարիցես զդէմ ունել միոյ ուրուք կուսակալի ՚ի ծառայից տեառն իմոյ ՚ի յետնոց. զի յուսացեալդ ես յԵգիպտոս ՚ի կառս եւ յերիվարս։ 25 Իսկ արդ՝ առանց Տեա՞ռն ինչ ելանիցեմք ՚ի տեղիս յայս ապականե՛լ զսա. Տէր ասաց ցիս. Ե՛լ յերկիրն յայն եւ ապականեա՛ զնա[3983]։ 26 Եւ ասէ Եղիակիմ որդի Քեղկեայ, եւ Սովմնաս, եւ Յովաք Ասափայ՝ ցՌափսակ. Խօսեա՛ց ընդ ծառայս քո Ասորերէն, քանզի լսե՛մք մեք. եւ մի՛ խօսիր Հրեարէն յականջս ժողովրդեանդ որ կա՛ն ՚ի պարսպիդ[3984]։ 27 Եւ ասէ ցնոսա Ռափսակ. Միթէ առ տէ՞րն քո՝ կամ առ քե՞զ առաքեաց զիս տէ՛ր իմ խօսել զբանս զայսոսիկ. ո՛չ ապաքէն առ ա՛րսդ որ նստին ՚ի վերայ պարսպիդ, ուտել զաղբ իւրեանց, եւ ըմպել զմէզ իւրեանց ձեւք հանդերձ[3985]։ 28 Եւ յարեաւ Ռափսակ, եւ աղաղակեաց մեծաձայն Հրեարէն՝ եւ խօսեցաւ եւ ասէ. Լուարո՛ւք զպատգամս արքայի մեծի, արքային Ասորեստանեայց. 29 ա՛յսպէս ասէ արքայ. Մի՛ հպարտացուսցէ զձեզ Եզեկիա, զի ո՛չ կարէ ապրեցուցանել զձեզ ՚ի ձեռաց իմոց[3986]. 30 եւ մի՛ յուսացուսցէ զձեզ Եզեկիա ՚ի Տէր, եւ ասասցէ թէ փրկելո՛վ փրկէ զմեզ Տէր, եւ ո՛չ մատնեսցի քաղաքս ՚ի ձեռս արքային Ասորեստանեաց[3987]. 31 մի՛ լսէք Եզեկիայ։ Զի ա՛յսպէս ասէ արքայն Ասորեստանեաց. Արարէ՛ք ընդ իս օրհնութիւն, եւ ելէ՛ք առ իս. եւ կերիցէ՛ այր իւրաքանչիւր զայգի իւր, եւ զթզենի իւր, եւ արբցէ՛ ջուր ՚ի ջրհորոյ իւրմէ. 32 մինչեւ եկից եւ առից եւ տարայց զձեզ յերկիրն որ իբրեւ զերկիրս ձե՛ր է. երկիր ցորենոյ եւ գինւոյ, այգեաց եւ հացի, երկիր ձիթենեաց իւղոյ եւ մեղու. եւ կեցէ՛ք եւ ո՛չ մեռանիցիք. եւ մի՛ լսէք Եզեկիայ, զի խաբէ զձեզ եւ ասէ, թէ Տէր փրկեսցէ զմեզ[3988]։ 33 Միթէ փրկելով փրկեցի՞ն աստուածք ազգացն զիւրաքանչիւր աշխարհ ՚ի ձեռաց արքային Ասորեստանեայց։ 34 Ո՞ւր է աստուածն Եմաթայ եւ Արփաթայ. եւ ո՞ւր է աստուած Սեփարուիմայ քաղաքին, Անայ եւ Գաւայ. միթէ փրկելով փրկեցի՞ն զՍամարիա ՚ի ձեռաց իմոց[3989]. 35 ո՞վ ոք յամենայն աստուածոց աշխարհաց, որ փրկեցին զերկիր իւրեանց ՚ի ձեռաց իմոց. զի փրկեսցէ Տէր զԵրուսաղէմ ՚ի ձեռաց իմոց[3990]։ 36 Եւ լռեցին եւ ո՛չ ետուն նմա պատասխանի, զի պատուէ՛ր տուեալ էր արքայի թէ մի՛ տայցէք նմա պատասխանի[3991]։ 37 Եւ եմո՛ւտ Եղիակիմ որդի Քեղկեայ հազարապետ, եւ Սովմնաս դպրապետ, եւ Յովաք որդի Ասափայ որ ՚ի վերայ յիշատակաց առ Եզեկիա, պատառեալ զհանդերձս. եւ պատմեցին նմա զպատգամս Ռափսակայ։
Կ 1 Եւ եղեւ իբրեւ լուաւ արքայ Եզեկիա, պատառեա՛ց զհանդերձս իւր, եւ զգեցաւ քո՛ւրձ. եւ եմուտ ՚ի տուն Տեառն։ 2 Եւ առաքեաց զԵղիակիմ հազարապետ՝ եւ զՍովմնաս դպրապետ, եւ զծերս ՚ի քահանայիցն քրձազգա՛ծս առ Եսայի մարգարէ որդի Ամովսայ։ 3 Եւ ասեն ցնա. Ա՛յսպէս ասէ Եզեկիա. Օր նեղութեան եւ կշտամբանաց, եւ զայրացուցանելոյ օրս այս. զի հասեալ են մանկունք յերկունս, եւ չի՛ք զօրութիւն ՚ի ծնանելիս։ 4 Թերեւս լուիցէ Աստուած քո զպատգամս Ռափսակայ, զոր առաքեաց զնա արքայն Ասորեստանեայց տէր իւր՝ նախատե՛լ զԱստուած կենդանի՝ եւ հայհոյել բանիւք, զորս լուաւ Տէր Աստուած քո. եւ արասցես աղօթս ՚ի վերայ մնացորդացս որ մնացին[3992]։ 5 Եւ եկին ծառայք արքայի Եզեկիայ առ Եսայի[3993]։ 6 Եւ ասէ ցնոսա Եսայի. Ա՛յսպէս ասասջի՛ք տեառն ձերում. ա՛յսպէս ասէ Տէր. Մի՛ երկնչիր յերեսաց պատգամացն զորս լուար՝ որովք հայհոյեցին զիս ծառայք արքային Ասորեստանեայց։ 7 Ահա ե՛ս տաց ՚ի նա ա՛յս. եւ լուիցէ գո՛յժ, եւ դարձցի յերկիր իւր, եւ կործանեցի՛ց զնա սրով յերկրի իւրում։ 8 Եւ դարձաւ Ռափսակ եւ եգիտ զարքայն Ասորեստանեաց պատերազմեալ ընդ Ղ՚ոբնայի. զի լուաւ թէ չուեաց ՚ի Լաքիսայ։ 9 Եւ նա լուաւ զԹարաքայ արքայէ Եթովպացւոց, ասեն. Ահա ե՛լ պատերազմել ընդ քեզ։ Եւ դարձաւ անդրէն։ Եւ առաքեաց հրեշտակս առ Եզեկիա եւ ասէ[3994]. 10 Ա՛յսպէս խօսեսջիք ընդ Եզեկիայ արքայի Յուդայ՝ ասել. Մի՛ հպարտացուսցէ՛ զքեզ Աստուած քո, յոր դուն յուսացեալ ես. ասել՝ թէ ո՛չ մատնեսցի Երուսաղէմ ՚ի ձեռս արքային Ասորեստանեայց։ 11 Ահա դու քեզէ՛ն իսկ լուար զամենայն ինչ զոր արարին թագաւորք Ասորեստանեայց ընդ ամենայն աշխարհս նզովել զնոսա, եւ դու փրկիցի՞ս։ 12 Միթէ փրկեցի՞ն զնոսա աստուածք ազգացն զորս սատակեցին հարք իմ, զԳովզան, եւ զՔառան, եւ զՌափաթ, եւ զորդիս Եդոմայ առ ծովեզերբն[3995]. 13 ո՞ւր է արքայն Եմաթայ՝ եւ արքայն Արփաթայ, եւ արքայ քաղաքին Սեփարուիմայ, Անայ եւ Այիայ[3996]։ 14 Եւ ա՛ռ Եզեկիա զհրովարտակսն ՚ի ձեռաց հրեշտակացն, եւ ընթերցաւ զնոսա. եւ ել ՚ի տունն Տեառն. եւ տարածեաց զնոսա Եզեկիա առաջի Տեառն։ 15 Եւ եկա՛ց յաղօթս Եզեկիա առաջի Տեառն՝ եւ ասէ. Տէր Աստուած Իսրայէլի որ նստիս ՚ի քրոբէս. դո՛ւ ես միայն Աստուած յամենայն թագաւորութիւնս երկրի. դո՛ւ արարեր զերկինս եւ զերկիր։ 16 Խոնարհեցո՛ Տէր զունկն քո եւ լո՛ւր. բա՛ց Տէր զաչս քո եւ տե՛ս. եւ լո՛ւր զբանս Սենեքերիմայ՝ զոր առաքեաց նախատել զԱստուած կենդանի[3997]. 17 զի արդարեւ Տէր՝ աւերեցին թագաւորք Ասորեստանեայց զազգս եւ զերկիր նոցա. 18 եւ ետուն զաստուածս նոցա հրո՛յ, զի չէի՛ն աստուածք, այլ ձեռագործք մարդկան, փայտ՝ եւ քար, եւ կորուսին զնոսա[3998]։ 19 Եւ արդ՝ Տէր Աստուած մեր՝ փրկեա՛ զմեզ ՚ի ձեռաց նորա. եւ ծանիցեն ամենայն թագաւորութիւնք երկրի, զի դո՛ւ ես Տէր Աստուած միայն[3999]։
ԿԱ 20 Եւ առաքեաց Եսայի որդի Ամովսայ առ Եզեկիայ՝ եւ ասէ. Ա՛յսպէս ասէ Տէր զօրութեանց Աստուած Իսրայէլի. Զոր կացեր յաղօթս առ իս վասն Սենեքերիմայ արքայի Ասորեստանեայց՝ լուայ[4000]։ 21 Ա՛յս բան է զոր խօսեցաւ Տէր վասն նորա. Արհամարհեա՞ց, անգոսնեա՞ց զքեզ կոյս դուստր Սիոնի. գլո՞ւխ շարժեաց ՚ի վերայ քո դուստր Երուսաղեմի։ 22 Զո՞ նախատեցեր եւ հայհոյեցեր, եւ յո՞յր վերայ բարձրացուցեր զբարբառ քո նախատել. եւ ո՞չ ամբարձեր ՚ի բարձունս զաչս քո ՚ի Սուրբն Իսրայէլի[4001]։ 23 ՚Ի ձեռն հրեշտակաց քոց նախատեցեր զՏէր եւ ասացեր. Բազմութեամբ կառաց իմոց ելի՛ ՚ի բարձրութիւն լերանց ՚ի կողմն Լիբանանու, եւ կոտորեցի զմեծութիւն եղեւնափայտիցն նորա, եւ զընտիր ընտիր նոճից նորա, եւ հասի՛ յեզր սպառուածոյ անտառին Կարմելայ[4002]։ 24 Ե՛ս պահեցի՝ եւ արբի զջուրս օտարոտիս. եւ աւերեցի թաթի՛ւ ոտին իմոյ զամենայն գետս սաստիկս։ 25 Միթէ չիցէ՞ լուեալ ՚ի հեռաստանէ զայդ զոր արարի յաւուրց առաջնոց. ստեղծի՛ զդա՝ եւ ածի հասուցի. եւ եղեն ՚ի հպարտութիւն գերեվարաց պատերազմողաց. քաղա՛քք՝ ամուրք[4003] 26 բնակե՛ալք ՚ի նոսա տկարացան ձեռամբ եւ զարհուրեցան, եւ ամաչեցին, եւ եղեն իբրեւ զխոտ վայրի, եւ իբրեւ զդալարի բանջարոյ եւ զդալարի տանեաց. եւ կոխա՛ն առաջի հասելոց։ 27 Արդ՝ զնիստ քո, եւ զել եւ զմուտ քո գիտեմ, եւ զսրտմտութիւն քո[4004]. 28 ՚ի բարկանալ քո ինձ, եւ խայտալդ քո ե՛լ յականջս իմ. եւ արկի՛ց կարթ ՚ի քիթս քո, եւ դանդանաւա՛նդ ՚ի կզակս քո, եւ դարձուցից զքեզ ընդ նո՛յն ճանապարհ ընդ որ եկիր[4005]։ 29 Եւ քեզ ա՛յս նշանակ լիցի. կերիցես ա՛յս ամ զինքնեակս, եւ յամին երկրորդի զինքնեկաց ինքնեակս. եւ յամին երրորդի՝ սերմանք եւ հունձք եւ տունկք այգեաց. եւ կերիջի՛ք զպտուղ նոցա[4006], 30 եւ յաւելցի՛ ապրեալ տանդ Յուդայ. մնացեալն արձակեսցէ արմա՛տս ՚ի խոնարհ եւ պտուղս ՚ի վեր։ 31 Զի յԵրուսաղեմէ՛ ելցէ մնացորդ, եւ ՚ի Սիոն լեռնէ ապրեալ. նախանձ Տեառն զօրութեանց արասցէ զայս[4007]։ 32 Վասն ա՛յսորիկ ա՛յսպէս ասէ Տէր. Արքայն Ասորեստանեաց մի՛ մտցէ ՚ի քաղաքդ յայդ, եւ մի՛ ձգեսցէ ՚ի դա նե՛տս, եւ մի՛ պատեսցէ զդա վահանօք, եւ մի՛ կուտեսցէ զդովաւ հո՛ղ[4008]. 33 ընդ ճանապարհ ընդ որ եկն՝ ընդ նո՛յն դարձցի. եւ ՚ի քաղաքդ յայդ մի՛ մտցէ ասէ Տէր։ 34 Եւ վերակացո՛ւ եղէց քաղաքիդ այդմիկ փրկե՛լ զդա վասն իմ եւ վասն Դաւթի ծառայի իմոյ։ 35 Եւ ՚ի հասանել գիշերոյն ե՛լ հրեշտակ Տեառն, եւ եհար ՚ի բանակէն Ասորեստանեայց հարիւր եւ ութսուն եւ հինգ հազար. եւ կանխեցին ընդ առաւօտն, եւ ահա ամենայն մարմինք մեռեալ։ 36 Եւ չուեաց գնաց, եւ դարձաւ Սենեքերիմ արքայ Ասորեստանեայց՝ եւ բնակեաց ՚ի Նինուէ[4009]։ 37 Եւ եղեւ մինչդեռ երկի՛ր պագանէր ՚ի տա՛ն Նեսրաքայ աստուածոյ իւրում, Ադրամելէք եւ Սարասար որդիք նորա հարին զնա սրով, եւ ինքեանք զերծան յերկիրն Արարադայ. եւ թագաւորեաց Ասորդան որդի նորա ընդ նորա[4010]։
ԿԲ 1 Յաւուրսն յայնոսիկ հիւանդացաւ Եզեկիա ՚ի մահ։
ԿԳ Եւ եմուտ առ նա Եսայի որդի Ամովսայ մարգարէ, եւ ասէ ցնա. Ա՛յսպէս ասէ Տէր. Հրամա՛ն տուր վասն տան քոյ, զի մեռանիս դու եւ ո՛չ ապրեսցիս[4011]։ 2 Եւ դարձոյց Եզեկիա զերեսս իւր յորմն, եւ եկաց յաղօթս առ Տէր եւ ասէ. 3 Ո՛վ Տէր, յիշեա՛ որպէս գնացի առաջի քո ճշմարտութեամբ եւ կատարեալ սրտիւ, եւ զբարին առաջի քո արարի։ Եւ ելաց Եզեկիա լալիւն մեծ։ 4 Եւ է՛ր Եսայի ՚ի սրահին միջնում. եւ բան Տեառն եղեւ առ նա եւ ասէ. 5 Դարձի՛ր անդրէն, եւ ասասցես ցԵզեկիա ցառաջնորդ ժողովրդեան իմոյ. Ա՛յսպէս ասէ Տէր Աստուած Դաւթի հօր քոյ. Լուա՛յ աղօթից քոց եւ տեսի զարտասուս քո. ահա ե՛ս բժշկեցից զքեզ. եւ յաւուրն երրորդի ելցես ՚ի տուն Տեառն. 6 եւ յաւելից յաւուրս քո ամս հնգետասան. եւ ՚ի ձեռաց արքային Ասորեստանեայց փրկեցի՛ց զքեզ, եւ զքաղաքդ զայդ. եւ վերակացու եղէց քաղաքիդ այդմիկ, վասն իմ եւ վասն Դաւթի ծառայի իմոյ։ 7 Եւ ասէ Եսայիա. Առցեն պաղատիտս թզոյ. եւ առաւ. եւ դիցեն ՚ի վերայ վիրիդ՝ եւ ողջասցիս[4012]։ 8 Եւ ասէ Եզեկիա ցԵսայի. Զի՞նչ նշա՛ն է թէ բժշկեսցէ զիս Տէր, եւ ելանիցեմ ՚ի տուն Տեառն յաւուրն երրորդի։ 9 Եւ ասէ Եսայի. Ա՛յս նշան է ՚ի Տեառնէ. զի արասցէ Տէր զբանն, զոր խօսեցաւ. Երթիցէ ստուերն զտասն աստիճանօք[4013]։ 10 Եւ ասէ Եզեկիա. Դիւրին է ստուերին դառնալ զտասն աստիճանօք. եւ ասէ. Ո՛չ այդպէս է. այլ դարձցի՛ ստուերն զտասն աստիճանօք անդրէն յե՛տս[4014]։ 11 Եւ աղաղակեաց Եսայի մարգարէ առ Տէր. եւ դարձաւ ստուերն զտասնեքումբք աստիճանօք անդրէն յետս զտասնեքումբք աստիճանօքն Աքազու[4015]։
ԿԴ 12 ՚Ի ժամանակին յայնմիկ առաքեաց Մարովդաք Բաղդան որդի Բաղդանայ արքայ Բաբելոնի հրովարտակս եւ պատարագս առ Եզեկիա, զի լուաւ թէ հիւանդացաւ Եզեկիա[4016]։ 13 Եւ ուրա՛խ եղեւ ՚ի նոսա Եզեկիա. եւ եցո՛յց նոցա զամենայն տունս Նաքովթայ, զարծաթ, եւ զոսկի, եւ զխունկս, եւ զիւղս անուշունս. եւ զտունս անօթոց, եւ որ ինչ գտանէր ՚ի գանձս նորա. եւ ո՛չ էր տեղի զոր ո՛չ եցոյց Եզեկիա ՚ի տան իւրում, եւ յամենայն իշխանութեան իւրում[4017]։ 14 Եւ եմուտ Եսայի մարգարէ առ Եզեկիա արքայ եւ ասէ ցնա. Զի՞նչ խօսեցան արքդ այդոքիկ, եւ ուստի՞ եկին առ քեզ։ Եւ ասէ Եզեկիա. Յերկրէ հեռաստանէ եկին առ իս ՚ի Բաբելոնէ[4018]։ 15 Եւ ասէ. Զի՞նչ տեսին ՚ի տան քում։ Եւ ասէ Եզեկիա. Զամենայն ինչ որ ՚ի տա՛ն իմում էր՝ տեսի՛ն, եւ ո՛չ ինչ էր ՚ի տան իմում զոր ո՛չ ցուցի նոցա, այլ եւ ո՛չ ՚ի գանձս իմ։ 16 Եւ ասէ Եսայի ցԵզեկիայ. Լո՛ւր զբան Տեառն. 17 Ահա աւուրք գան, եւ առցի ամենայն որ ինչ ՚ի տա՛ն քում է, եւ զոր ինչ գանձեցին հարք քո մինչեւ ցայսօր, եւ երթիցէ ՚ի Բաբելոն, եւ մի՛ ինչ մնասցէ. զի բա՛ն է զոր խօսեցաւ Տէր. 18 եւ որդիք քո, որ ելանիցեն ՚ի քէն՝ առցին, եւ եղիցին ներքինիք ՚ի տա՛ն թագաւորին Բաբելացւոց[4019]։ 19 Եւ ասէ Եզեկիա ցԵսայի. Բարի՛ է բանն Տեառն զոր խօսեցաւ. եւ ասէ. Եղիցի խաղաղութիւն եւ ճշմարտութիւն յաւուրս իմ։ 20 Եւ մնացորդք բանից Եզեկիայ՝ եւ ամենայն զօրութիւնք նորա, եւ ո՛րպէս արար զջրաբուղխսն, եւ զջրմուղն, եւ ած ջուր ՚ի քաղաքն, ո՛չ աւանիկ գրեալ են ՚ի գիրս բանից աւուրց թագաւորացն Յուդայ[4020]։
ԿԵ 21 Եւ ննջեաց Եզեկիա ընդ հարս իւր. եւ թագաւորեաց Մանասէ որդի նորա ընդ նորա։
1 Որդի ամաց երկոտասանից Մանասէ՝ ՚ի թագաւորել իւրում. եւ յիսուն եւ ինն ամ թագաւորեաց յԵրուսաղէմ. եւ անուն մօր նորա Եփսիբա[4021]։ 2 Եւ արար չա՛ր առաջի Տեառն ըստ գարշութեան ազգացն, զորս եբարձ Տէր յերեսաց որդւոցն Իսրայէլի. 3 եւ դարձաւ շինեաց զբարձունսն զոր կործանեաց Եզեկիա հայր նորա. եւ կանգնեաց զսեղանն Բահաղու. եւ արար անտառս, որպէս արար Աքաաբ արքայ Իսրայէլի. եւ երկի՛ր եպագ ամենայն զօրութեան երկնից, եւ ծառայեաց նոցա[4022]. 4 եւ շինեաց սեղան ՚ի տան Տեառն. որպէս ասաց Տէր. ՅԵրուսաղէմ եդից զաթոռ իմ։ 5 Եւ շինեաց սեղան ամենայն զօրութեան երկնից յամենայն սրահս տանն Տեառն[4023]։ 6 Եւ անցոյց զորդիս իւր ընդ հուր. եւ հմայէր, եւ հաւահարց լինէր. եւ արար վհուկս, եւ գէտս. եւ յաճախեաց առնել չա՛ր առաջի Տեառն առ ՚ի բարկացուցանելոյ զնա։ 7 Եւ եդ զդրօշեալս անտառաց ՚ի տան Տեառն. զորմէ ասաց Տէր ցԴաւիթ եւ ցՍողոմոն որդի նորա, թէ ՚ի տանս յայսմիկ եւ յԵրուսաղէմ զոր ընտրեցի յամենայն ցեղից Իսրայէլի, եդի՛ց զանուն իմ յաւիտեան[4024]. 8 եւ ո՛չ յաւելից շարժել զոտն Իսրայէլի յերկրէդ զոր ետու հարց նոցա. ոյք զգուշանայցեն առնել զամենայն որ ինչ պատուիրեցի նոցա, եւ ըստ ամենայն պատուիրանի բանին զոր պատուիրեաց նոցա ծառայ իմ Մովսէս, եւ ո՛չ լուան[4025]։ 9 Եւ մոլորեցոյց զնոսա Մանասէ առնել չա՛ր առաջի Տեառն՝ առաւե՛լ քան զազգսն՝ զորս ապականեաց Տէր յերեսաց որդւոցն Իսրայէլի։ 10 Եւ խօսեցաւ Տէր ՚ի ձեռն ծառայից իւրոց մարգարէից՝ եւ ասէ. 11 Փոխանակ զի արա՛ր Մանասէ արքայ Յուդայ զգարշելիսդ զայդոսիկ զչարս առաւել քան զամենայն զոր արար Ամովրհացին առաջի իմ, եւ յանցեաւ Յուդայ կռովք իւրեանց[4026]. 12 վասն այնորիկ ա՛յսպէս ասէ Տէր Աստուած Իսրայէլի. Ահա ե՛ս ածեմ չարիս ՚ի վերայ Երուսաղեմի եւ ՚ի վերայ Յուդայ, զի ամենայնի որ լսիցէ, հնչեսցեն երկոքին ականջք իւր[4027]։ 13 Եւ ձգեցից ՚ի վերայ Երուսաղեմի զչափն Սամարեայ, եւ զկշիռ տանն Աքաաբու։ Եւ ջնջեցից զԵրուսաղէմ որպէս շիշ մի ջնջեալ որ կործանիցի ՚ի վերայ երեսաց իւրոց։ 14 Եւ մերժեցից զմնացորդս ժառանգութեան իմոյ. եւ մատնեցից զնոսա ՚ի ձեռս թշնամեաց իւրեանց, եւ եղիցին յափշտակութիւն եւ յաւար ամենայն թշնամեաց իւրեանց[4028]. 15 փոխանակ զի արարին չա՛ր առաջի իմ, եւ բարկացուցանէին զիս յօրէ յորմէհետէ հանի զնոսա յԵգիպտոսէ մինչեւ ցայսօր։ 16 Նա եւ արիւն անպարտ եհեղ Մանասէ բազո՛ւմ յոյժ, մինչեւ ելից զԵրուսաղէմ ծա՛յր ՚ի ծայր. թո՛ղ զմեղս իւր որովք մեղոյցն զՅուդայ՝ առնել չա՛ր առաջի Տեառն[4029]։ 17 Եւ մնացորդք բանից Մանասէի՝ եւ ամենայն ինչ զոր արար. եւ մեղք նորա զոր մեղաւ, ո՛չ աւանիկ գրեալ են ՚ի գիրս բանից աւուրց թագաւորացն Յուդայ։
ԿԶ 18 Եւ ննջեաց Մանասէ ընդ հարս իւր, եւ թաղեցաւ ՚ի պարտիզի տան իւրոյ, ՚ի պարտիզին Ոզայ. եւ թագաւորեաց Ամոն որդի նորա ընդ նորա[4030]։ 19 Որդի քսան եւ երկուց ամաց Ամոն ՚ի թագաւորել իւրում, եւ երկոտասան ամ թագաւորեաց յԵրուսաղէմ. եւ անուն մօր նորա Մեսողոմիթ՝ դուստր Արուսայ Յետեբելայ[4031]։ 20 Եւ արար չա՛ր առաջի Տեառն, որպէս արար Մանասէ հայր նորա. 21 եւ գնաց յամենայն ճանապարհս յոր գնաց հայր նորա, եւ պաշտեաց զկուռս զոր պաշտեաց հայր նորա, եւ երկիր եպագ նոցա. 22 եւ եթող զՏէր Աստուած հարց իւրոց, եւ ո՛չ գնաց ՚ի ճանապարհս Տեառն։ 23 Եւ գումարեցան ծառայք Ամոնայ ՚ի վերայ նորա, եւ սպանին զարքայ ՚ի տան իւրում[4032]։ 24 Եւ եհար ամենայն ժողովուրդն զամենայն գումարեալսն ՚ի վերայ արքայի Ամոնայ. եւ թագաւորեցոյց ժողովուրդ երկրին զՅովսիայ որդի նորա ընդ նորա։ 25 Եւ մնացորդք բանիցն Ամոնայ զոր արար, ո՛չ աւանիկ գրեալ են ՚ի գիրս բանից աւուրց թագաւորացն Յուդայ։ 26 Եւ ննջեաց Ամոն ընդ հարս իւր, եւ թաղեցին զնա ՚ի գերեզմանի իւրում ՚ի պարտիզին Ոզայ։
ԿԷ Եւ թագաւորեաց Յովսիա որդի նորա ընդ նորա։
1 Որդի ամաց ութից Յովսիա ՚ի թագաւորել իւրում, եւ երեսուն եւ մի ամ թագաւորեաց յԵրուսաղէմ. եւ անուն մօր նորա Յեդիդա. դուստր Յեդիդայ ՚ի Բասուրովթայ։ 2 Եւ արար ուղղութիւն առաջի Տեառն, եւ գնաց յամենայն ճանապարհս Դաւթի հօր իւրոյ. եւ ո՛չ խոտորեցաւ յաջ կամ յահեակ։ 3 Եւ եղեւ յամի ութուտասներորդի Յովսիայ արքայի Յուդայ, յամսեանն եւթներորդի առաքեաց արքայ զՍափան զորդի Եսելիա զորդւոյ Մեսողոմայ զդպրապե՛տ տանն, եւ ասէ[4033]. 4 Ե՛րթ առ Քեղկիա քահանայ մեծ, զի ձուլեսցեն զարծաթն մտեալ ՚ի տուն Տեառն, զոր ժողովեցին պահպանեալքն կշռով ՚ի ժողովրդենէն[4034]. 5 եւ տայցեն զայն ՚ի ձեռս գործաւորաց գործոյն ցվերակացուս տանն Տեառն։ Եւ ետուն ցգործաւորս գործոցն ՚ի տանն Տեառն, զօրացուցանել զբեդեկ տանն Տեառն[4035], 6 ցհիւսունս եւ ցշինօղս եւ ցճարտարս, գնել փայտ եւ քարինս կոփածոյս՝ առ ՚ի կազմելոյ զբեդեկ տանն Տեառն։ 7 Բայց ո՛չ առնէին համար արծաթոյն տուելոյ նոցա. քանզի յաւատ գործէին[4036]։ 8 Եւ ասէ Քեղկիա քահանայ մեծ՝ ցՍափան դպրապետ. Մատեա՛ն օրինաց գտի ՚ի տան Տեառն։ Եւ ետ Քեղկիա ցՍափան. եւ ընթերցաւ զայն, 9 եւ տարաւ առ արքայ զպատգամն, եւ ասէ. Ձուլեցին ծառայք քո զարծաթն գտեալ ՚ի տան Տեառն. եւ ետուն զայն ՚ի ձեռս գործաւորաց գործոյն վերակացուաց ՚ի տան Տեառն[4037]։ 10 Եւ խօսեցաւ Սափան դպրապետ ընդ արքայի՝ եւ ասէ. Մատեա՛ն մի ետ ցիս Քեղկիա քահանայ. եւ ընթերցաւ զայն Սափան առաջի արքայի։ 11 Եւ եղեւ իբրեւ լուաւ արքայ զբանս մատենի օրինացն, պատառեաց զհանդերձս իւր։ 12 Եւ պատուէ՛ր ետ արքայ Քեղկիայ քահանայի, եւ Աքիկամայ որդւոյ Սափանայ, եւ Աքոբերայ որդւոյ Միքէի, եւ Սափանայ դպրապետի, եւ Յասայեայ ծառայի արքայի՝ եւ ասէ[4038]. 13 Երթա՛յք խնդրեցէ՛ք ՚ի Տեառնէ վասն իմ եւ վասն ամենայն ժողովրդեանդ՝ եւ վասն ամենայն Յուդայ, վասն բանից մատենիդ գտելոյ այդորիկ. զի մեծ բարկութիւն Տեառն բորբոքեալ է ՚ի մեզ. փոխանակ զի ո՛չ լուան հարք մեր բանից մատենիդ այդորիկ առնել ըստ ամենայն գրելոցդ զմէնջ[4039]։ 14 Եւ գնաց Քեղկիա քահանայ, եւ Աքիկամ, եւ Աքոբովր, եւ Սափան, եւ Յասայիա, առ Ողդա մարգարէ՝ կի՛ն Սելլովմայ որդւոյ Թեկուեայ, որդւոյ Արասայ պատմուճակի. եւ նա բնակէր յԵրուսաղէմ ՚ի Մասենա. եւ խօսեցան ընդ նմա։ 15 Եւ ասէ ցնոսա. Ա՛յսպէս ասէ Տէր Աստուած Իսրայէլի. Ասացէ՛ք ցայրն որ առաքեաց զձեզ առ իս. 16 ա՛յսպէս ասէ Տէր. Ահա ես ածեմ չարի՛ս ՚ի վերայ տեղւոյդ այդորիկ, եւ ՚ի վերայ բնակչաց դորա ըստ ամենայն բանից մատենին զոր ընթերցաւ արքայ Յուդայ. 17 փոխանակ զի թողին զիս, եւ արկանէին խունկս աստուածոց օտարաց. զի բարկացուսցեն զիս գործովք ձեռաց իւրեանց. եւ բորբոքեսցի սրտմտութիւն իմ ՚ի տեղւոջ յայդմիկ, եւ մի՛ շիջցի[4040]։ 18 Եւ ցարքայ Յուդայ որ առաքեաց զձեզ խնդրել զՏէր, զա՛յս ասասջիք. ա՛յսպէս ասէ Տէր Աստուած Իսրայէլի. Բանքն զոր լուար՝ ա՛յս են[4041]. 19 փոխանակ զի կակղացաւ սիրտ քո, եւ պատկառեցեր յերեսաց Տեառն իբրեւ լուար զոր ինչ խօսեցաւ ՚ի վերայ տեղւոյդ այդորիկ, եւ ՚ի վերայ բնակչաց դորա լինել յապականութիւն եւ յանէծս, եւ պատառեցեր զհանդերձս քո, եւ լացեր առաջի իմ. եւ ես լուայ՝ ասէ Տէր[4042]։ 20 Վասն այդորիկ ես յաւելում զքեզ առ հարս քո, եւ ժողովեսցիս ՚ի տեղւոջ քում յԵրուսաղէմ. եւ ո՛չ տեսցեն աչք քո զչարիսն զոր ես ածից ՚ի վերայ տեղւոյդ այդորիկ[4043]։
1 Եւ դարձուցի՛ն արքայի զպատգամն զոր յղեաց արքայ. եւ ժողովեաց առ ինքն զամենայն ծերս Յուդայ՝ եւ զԵրուսաղեմի։ 2 Եւ ել արքայ ՚ի տուն Տեառն. եւ ամենայն այր Յուդայ՝ եւ ամենայն բնակիչք Երուսաղեմի ընդ նմա, եւ քահանայք եւ մարգարէք՝ եւ ամենայն ժողովուրդն ընդ նմա ՚ի փոքուէ մինչեւ ցմեծ. եւ ընթերցաւ յականջս նոցա զամենայն բանս մատենի ուխտին գտելոյ ՚ի տան Տեառն։ 3 Եւ եկաց արքայ ՚ի վերայ սեանն, եւ ուխտեաց ուխտ առաջի Տեառն՝ երթալոյ զհետ Տեառն, եւ պահելոյ զպատուիրանս նորա, եւ զվկայութիւնս նորա, եւ զիրաւունս նորա յամենայն սրտէ՝ եւ յամենայն անձնէ. կանգնել զբանս ուխտին գրելոյ ՚ի մատենին յայնմիկ. եւ եկաց ամենայն ժողովուրդն յուխտի։
ԿԸ 4 Եւ պատուէր ետ արքայ Քեղկիայ քահանայի մեծի, եւ քահանայիցն երկրորդաց, եւ պահապանաց կշռոյն՝ հանե՛լ ՚ի տաճարէն Տեառն զամենայն անօթ գործեալ Բահաղու, եւ անտառացն, եւ զօրութեան երկնից, եւ այրեաց զնոսա արտաքոյ Երուսաղեմի ՚ի Սադեմովթ Կեդրոնի, եւ արկ զմոխիր նոցա ՚ի Բեթէլ[4044]։ 5 Եւ այրեաց զքովմարիմսն զոր տուեալ էր արքային Յուդայ, եւ արկանէին խունկս ՚ի բարձունսն, եւ յամենայն քաղաքս Յուդայ, եւ շուրջ զԵրուսաղեմաւ. եւ զխնկարկուսն զարեգական եւ զլուսնի՝ եւ զաստեղաց՝ եւ զամենայն զօրութեան երկնից[4045]. 6 եւ զանտառն ՚ի տանէ Տեառն արտաքոյ Երուսաղեմի ՚ի հեղեղատն Կեդրոնի. եւ այրեաց զայն ՚ի հեղեղատին Կեդրոնի, եւ մանրեաց իբրեւ զփոշի. ցանեաց զմոխիրն նորա ՚ի գերեզմանս որդւոց ժողովրդեանն[4046]։ 7 Եւ քակեաց զտուն կադէսիմացն որ ՚ի տան Տեառն. եւ յորում կանայքն անկանէին զպատմուճանս անտառացն[4047]։ 8 Եւ եհան զամենայն քուրմսն ՚ի քաղաքէն Յուդայ։ Եւ պղծեաց զբարձունսն. յոր արկանէին խունկս քուրմքն, ՚ի Գաբաայ մինչեւ ցԲերսաբէէ. եւ քակեաց զտուն դրանցն որ առ դրանդոջ դրանն Յեսովայ իշխանի դրանն ՚ի ձախմէ առ դրան քաղաքին[4048]։ 9 Բայց ո՛չ ելանէին քուրմք բարձանցն ՚ի սեղան Տեառն որ յԵրուսաղէմ. եթէ ո՛չ ուտէին բաղարջ ՚ի մէջ եղբարց իւրեանց։ 10 Եւ պղծեաց զԹոփոթ, որ ՚ի ձո՛ր որդւոցն Ենոմայ, առ ՚ի չածելոյ առն զուստր իւր կամ զդուստր զբոցով Մեղքոմայ[4049]։ 11 Եւ այրեցին զձիսն զորս ետ արքայ Յուդայ արեգական՝ ՚ի մուտս տան Տեառն ՚ի գանձանակի Նաթանայ ներքինւոյ արքայի, որ ՚ի Փարուրիմ. եւ զկառսն արեգական այրեաց հրով[4050]։ 12 Եւ զսեղանս որ ՚ի վերայ տանեաց վերնատանն, զոր արարին թագաւորք Յուդայ. եւ զսեղանն՝ զոր արար Մանասէ յերկուս սրահս տանն Տեառն. եւ քակեաց զայն արքայ, եւ կործանեաց անտի, եւ ընկէց զհողն նոցա ՚ի հեղեղատն Կեդրոնի[4051]։ 13 Նա եւ զտունն որ ՚ի դիմաց Երուսաղեմի ընդ աջմէ լերինն Մոսաթայ, զոր շինեաց Սողոմոն արքայ Իսրայէլի Աստարտայ գարշելւոյ Սիդոնացւոյ, եւ Քամովսայ զազրոտւոյ Մովաբայ, եւ Մելքոմայ գարշելւոյ որդւոցն Ամոնայ՝ պղծեաց արքայ[4052]. 14 եւ խորտակեաց զարձանսն, եւ կոտորեաց զանտառսն. եւ ելից զտեղիս նոցա ոսկերօք մարդկան։ 15 Եւ զսեղանն որ ՚ի Բեթէլ զբարձր, զոր արար Յերոբովամ որդի Նաբատայ որ մեղոյցն զԻսրայէլ. եւ զա՛յն եւս սեղան զբարձր կործանեաց եւ խորտակեաց զքարինս նորա, եւ մանրեաց իբրեւ զփոշի, եւ այրեաց զանտառն[4053]։ 16 Եւ հայեցաւ Յովսիա, եւ ետե՛ս զգերեզմանս որ ՚ի քաղաքին. եւ առաքեաց եւ ա՛ռ զոսկերս ՚ի գերեզմանացն՝ եւ այրեաց ՚ի վերայ սեղանոյն, եւ պղծեաց զնա ըստ բանին Տեառն, զոր խօսեցաւ այրն Աստուծոյ, մինչեւ կայր Յերոբովամ ՚ի տօնին ՚ի վերայ սեղանոյն։ Եւ դարձոյց զաչս իւր ՚ի գերեզման առնն Աստուծոյ որ խօսեցաւ զբանս զայսոսիկ[4054]. 17 եւ ասէ. Զի՞նչ է կոթողն այն զոր ես տեսանեմ։ Եւ ասեն ցնա արք քաղաքին. Ա՛յրն Աստուծոյ է՝ որ եկն ՚ի Յուդայ, եւ բարբառեցաւ զբանս զայսոսիկ ՚ի վերայ սեղանոյն Բեթելայ։ 18 Եւ ասէ. Թո՛յլ տուք զայն՝ մի՛ ոք շարժեսցէ զոսկերս նորա։ Եւ գտա՛ն ոսկերք նորա ընդ ոսկերս մարգարէին եկելոյ ՚ի Սամարիայ[4055]։ 19 Նա եւ զամենայն տունս բարձանց զոր ՚ի քաղաքս Սամարիայ արարին թագաւորք Իսրայէլի առ ՚ի բարկացուցանելոյ զՏէր, մերժեաց Յովսիա արքայ Իսրայէլի. եւ արար ըստ ամենայն գործոցն զոր արար ՚ի Բեթէլ։ 20 Եւ ճենճերեաց զամենայն քուրմս բարձանց որ էին անդ ՚ի վերայ սեղանոյն. եւ այրեաց զոսկերս մարդկան ՚ի վերայ նոցա. եւ դարձա՛ւ յԵրուսաղէմ։ 21 Եւ պատուէր ետ արքայ ամենայն ժողովրդեանն՝ եւ ասէ. Արարէ՛ք զզատիկ Տեառն Աստուծոյ մերոյ, որպէս եւ գրեալ է ՚ի մատենի ուխտիս այսորիկ[4056]։ 22 Զի ո՛չ եղեւ զատիկն այն յաւուրս դատաւորացն որ դատէին զԻսրայէլ, եւ յաւուրս թագաւորացն Իսրայէլի, եւ թագաւորացն Յուդայ[4057]։ 23 Բայց զի յութուտասներորդի ամի Յովսիայ արքայի եղեւ՛ զատիկն այն Տեառն յԵրուսաղէմ[4058]։ 24 Եւ զվհուկս, եւ զգէտս, եւ զթերափիմս, եւ զկուռս, եւ զամենայն գարշելիսն եղեալս ՚ի Յուդայ եւ յԵրուսաղէմ, եբարձ Յովսիա. զի հաստատեսցէ զբանս օրինացն գրելոց ՚ի մատենին, զոր եգիտ Քեղկիա քահանայ ՚ի տան Տեառն[4059]։ 25 Նմա՛ն նմա՝ ո՛չ եղեւ յառաջ քան զնա թագաւոր, որ դարձաւ առ Տէր յամենայն սրտէ իւրմէ, եւ յամենայն անձնէ իւրմէ, եւ յամենայն զօրութենէ իւրմէ, ըստ ամենայն օրինացն Մովսիսի. եւ յետ նորա ո՛չ եկաց նմա՛ն նմա[4060]։ 26 Սակայն ո՛չ դարձաւ Տէր ՚ի սրտմտութենէ բարկութեան իւրոյ մեծէ՝ զոր սրտմտեցաւ բարկութեամբ իւրով ՚ի վերայ Յուդայ վասն զայրացութեանցն որովք զայրացո՛յց զնա Մանասէ։ 27 Եւ ասէ Տէր. Նա եւ զՅուդա՛յ մերժեցից յերեսաց իմոց, որպէս մերժեցի զԻսրայէլ. եւ մերժեցից զքաղաքդ զայդ զոր ընտրեցի զԵրուսաղէմ, եւ զտունդ զորմէ ասացի թէ եղիցի անուն իմ անդ[4061]։
ԿԹ 28 Եւ մնացորդք բանիցն Յովսիայ՝ եւ ամենայն ինչ զոր արար՝ ո՛չ աւանիկ գրեալ է ՚ի գիրս բանից աւուրց թագաւորացն Յուդայ[4062]։ 29 Յաւուրսն յայնոսիկ ե՛լ փարաւոն Նեքաւով արքայ Եգիպտացւոց ՚ի վերայ թագաւորին Ասորեստանեաց առ Եփրատ գետով. եւ գնաց Յովսիա արքայ ընդ առաջ նորա. եւ սպան զնա ՚ի Մակեդով ՚ի տեսանելն նորա զնա[4063]։ 30 Եւ բարձին զնա ծառայք նորա ՚ի Մակեդովայ, եւ բերին զնա յԵրուսաղէմ. եւ թաղեցին զնա ՚ի գերեզմանի հօր իւրում[4064]։
Հ Եւ ա՛ռ ժողովուրդ երկրին զՅովաքազ որդի Յովսիայ, եւ օծին զնա՝ եւ թագաւորեցուցին զնա փոխանակ հօր իւրոյ։ 31 Որդի՛ քսան եւ երից ամաց էր Յովաքազ ՚ի թագաւորել իւրում, եւ երիս ամիսս թագաւորեաց յԵրուսաղէմ. եւ անուն մօր նորա Ամիտալ դուստր Երեմիայի ՚ի Ղ՚ոբնայ[4065]։ 32 Եւ արար չա՛ր առաջի Տեառն ըստ ամենայնի զոր արարին հա՛րք նորա։ 33 Եւ փոխեաց զնա փարաւոն Նեքաւով ՚ի Դեբղաթա յերկիրն Եմաթայ չթագաւորել նմա յԵրուսաղէմ. եւ արկ հարկ երկրին հարիւր տաղանտ արծաթոյ եւ տասն տաղանտ ոսկւոյ։
ՀԱ 34 Եւ թագաւորեցո՛յց փարաւոն Նեքաւով ՚ի վերայ նոցա զԵղիակիմ որդի Յովսիայ արքայի Յուդայ փոխանակ Յովսեայ հօր իւրոյ. եւ փոխեաց զանուն նորա Յովակիմ. եւ զՅովաքազ ա՛ռ տարաւ յԵգիպտոս, եւ մեռա՛ւ անդ[4066]։ 35 Եւ զարծաթն եւ զոսկին ե՛տ Յովակիմ փարաւոնի. սակայն ճշդով գրեցին զերկիրն տա՛լ զարծաթն բանիւ փարաւոնի՝ այր ըստ կարի իւրում ետուն զարծաթ եւ զոսկի հանդերձ ժողովրդեամբ երկրին տա՛լ փարաւոնի Նեքաւովայ[4067]։ 36 Որդի քսան եւ հինգ ամաց էր Յովակիմ ՚ի թագաւորել իւրում. եւ մետասան ամ թագաւորեաց յԵրուսաղէմ. եւ անուն մօր նորա Ելդափ՝ դուստր Յեդդելայ յՌովմայ[4068]. 37 եւ արար չա՛ր առաջի Տեառն ըստ ամենայնի զոր արարին հարք նորա։
1 Յաւուրս նորա ե՛լ Նաբուքոդոնոսոր արքայ Բաբելոնի, եւ եղեւ նորա ծառայ Յովակիմ ամս երիս. եւ դարձա՛ւ վտարանջեաց ՚ի նմանէ։ 2 Եւ առաքեա՛ց նմա Տէր զմեկնակազէնսն Քաղդէացւոց, եւ զմեկնակազէնսն Ասորւոց, եւ զմեկնակազէնսն Մովաբայ, եւ զմեկնակազէնսն որդւոցն Ամովնայ. եւ առաքեաց զնոսա յերկիրն Հրէաստանի սատակել զնոսա ըստ բանին Տեառն զոր խօսեցաւ ՚ի ձեռն ծառայից իւրոց մարգարէից[4069]։ 3 Քանզի բարկութիւն Տեառն է՛ր ՚ի վերայ Յուդայ մերժել զնա յերեսաց իւրոց՝ վասն մեղաց Մանասէի, ըստ ամենայնի զոր արար. 4 եւ վասն անպարտ արեանցն զոր եհեղ, եւ ելից զԵրուսաղէմ անպարտ արեամբ. եւ ո՛չ կամեցաւ Տէր ցածնուլ։ 5 Եւ մնացորդք բանիցն Յովակիմայ, եւ ամենայն ինչ զոր արար. ո՞չ աւանիկ գրեալ են ՚ի գիրս բանից աւուրց թագաւորացն Յուդայ։
ՀԲ Եւ ննջեա՛ց Յովակիմ ընդ հարս իւր. 6 եւ թագաւորեաց Յովաքիմ որդի նորա ընդ նորա[4070]։ 7 Եւ ո՛չ եւս յաւել արքայն Եգիպտացւոց ելանել յերկրէն իւրմէ. քանզի ա՛ռ արքայն Բաբելոնի ՚ի հեղեղատէն Եգիպտացւոց մինչեւ ցգետն Եփրատ, զամենայն ինչ որ էր արքային Եգիպտացւոց։ 8 Որդի ամաց ութուտասնից էր Յովաքիմ ՚ի թագաւորել իւրում, եւ երիս ամիսս թագաւորեաց յԵրուսաղէմ. եւ անուն մօր նորա Նեսթա, դուստր Ելեմաթայ յԵրուսաղեմէ[4071]. 9 եւ արար չա՛ր առաջի Տեառն, ըստ ամենայնի զոր արար հայր նորա։
ՀԳ 10 ՚Ի ժամանակի՛ն յայնմիկ ել Նաբուքոդոնոսոր արքայ Բաբելոնի յԵրուսաղէմ. եւ եկն քաղաքն ՚ի պաշարումն[4072]։ 11 Եւ եմուտ արքայն Բաբելացւոց ՚ի քաղաքն. եւ ծառայք նորա պաշարեալ պահէին զնա։ 12 Եւ ե՛լ Յովաքիմ արքայ Յուդայ առ արքայն Բաբելացւոց՝ ի՛նքն եւ ծառայք իւր, եւ մայր իւր եւ իշխանք իւր, եւ ներքինիք իւր. եւ ա՛ռ զնոսա արքայն Բաբելացւոց. յամի ութերորդի թագաւորութեան իւրոյ։ 13 Եւ եհան զամենայն գանձս տանն Տեառն, եւ զգանձս տան թագաւորին. եւ կոտորեաց զամենայն անօթս ոսկեղէնս զոր արար Սողոմոն արքայ Իսրայէլի ՚ի տաճարին Տեառն ըստ բանին Տեառն։ 14 Եւ խաղացոյց զամենայն Երուսաղէմ, եւ զամենայն իշխանս, եւ զամենայն զօրաւորս զօրութեամբ ՚ի գերութեան, տա՛սն հազար գերեաց. եւ զամենայն հիւսունս եւ զդահիճս, եւ ո՛չ ոք մնաց բա՛ց յաղքատաց երկրին[4073]։ 15 Եւ խաղացոյց զՅովաքիմ ՚ի Բաբելոն, եւ զմայր թագաւորին, եւ զկանայս նորա, եւ զներքինիս նորա. եւ զզօրաւորս երկրին վարեաց ՚ի գերութիւն յԵրուսաղեմէ ՚ի Բաբելոն[4074]։ 16 Եւ զամենայն արս զօրութեան արս եւթն հազար. եւ զհիւսունս եւ զդահիճս հազար այր, ամենեքեան զօրաւորք պատերազմօղք. եւ վարեաց զնոսա արքայն Բաբելացւոց ՚ի գերութեան ՚ի Բաբելոն[4075]։ 17 Եւ թագաւորեցո՛յց արքայն Բաբելացւոց զՄեթթանիա որդի նորա ընդ նորա. եւ եդ անուն նմա Սեդեկիա։ 18 Որդի քսան եւ մի ամաց էր Սեդեկիա ՚ի թագաւորել իւրում. եւ մետասան ամ թագաւորեաց յԵրուսաղէմ. եւ անուն մօր նորա Ամատել դուստր Երեմիայի ՚ի Ղ՚ոբնայ[4076]։ 19 Եւ արար չա՛ր առաջի Տեառն ըստ ամենայնի զոր արար Յովաքիմ։ 20 Զի սրտմտութիւն Տեառն էր ՚ի վերայ Երուսաղեմի եւ Յուդայ, մինչեւ ընկեսցէ զնոսա յերեսաց իւրոց. եւ նշկահեաց Սեդեկիա զարքայն Բաբելացւոց[4077]։
1 Եւ եղեւ յամին իններորդի թագաւորութեան նորա, յամսեանն տասներորդի որ օր տասն էր ամսոյն. ե՛կն Նաբուքոդոնոսոր արքայն Բաբելոնի, եւ ամենայն զօրք իւր ՚ի վերայ Երուսաղեմի, եւ բանակեցաւ զնովաւ, եւ շինեաց շուրջ զնովաւ պարիսպ։ 2 Եւ պաշարեցաւ քաղաքն մինչեւ ցամն մետասաներորդ Սեդեկիայ արքայի, 3 եւ ցամիսն իններորդ. եւ սաստկացաւ սով ՚ի քաղաքին, եւ ո՛չ գոյր հաց ժողովրդեան երկրին։ 4 Եւ խրամատեցաւ քաղաքն. եւ ամենայն արք պատերազմի ելին արտաքս գիշերի ՚ի ճանապարհ դրանն ՚ի մէջ պարսպացն, որ էր առ պարտիզաւն արքունի. եւ Քաղդէացիքն պատեալ էին շուրջ զքաղաքաւն. եւ գնաց ընդ ճանապարհն Արաբայ[4078]։ 5 Եւ պնտեցաւ զօրն Քաղդեացւոց զհետ թագաւորին, եւ հասին նմա յԱրաբովթ Երիքովայ. եւ ամենայն զօրք նորա ցրուեցան ՚ի նմանէ[4079]. 6 եւ կալան զթագաւորն, եւ ածին առ արքայն Բաբելոնի ՚ի Դեբղ՚աթայ. եւ խօսեցաւ ընդ նմա դատաստանօք։ 7 Եւ զորդիսն Սեդեկիայ սպանին առաջի նորա, եւ զաչսն Սեդեկիայ կուրացոյց. եւ կապեա՛ց զնա կապանօք եւ տարա՛ւ ՚ի Բաբելոն[4080]։
ՀԴ 8 Եւ յամսեանն հինգերորդի, որ օր եւթն էր ամսոյն. այն ամ ինն եւ տասներորդ էր Նաբուքոդոնոսորայ արքայի Բաբելացւոց. եկն Նաբուզարդան դահճապետ՝ յանդիմանակաց արքային Բաբելոնի յԵրուսաղէմ[4081]. 9 եւ այրեաց զտունն Տեառն, եւ զտուն թագաւորին. եւ զամենայն տունս Երուսաղեմի, եւ զամենայն տունս այրեաց հրով[4082]։ 10 Եւ զպարիսպն Երուսաղեմի շուրջանակի քակեցին ամենայն զօրքն Քաղդեացւոց որ ընդ դահճապետին։ 11 Եւ զաւելորդս ժողովրդեանն զմնացեալս ՚ի քաղաքին, եւ զանկեալսն յարքայն Բաբելացւոց. եւ զա՛յլ եւս խուժան ժողովրդեանն, խաղացոյց Նաբուզարդան դահճապետ[4083]։ 12 Եւ յաղքատաց երկրին եթող դահճապետն յայգեգործս եւ յարդիւնարարս։ 13 Եւ զսիւնսն պղնձիս զերկոսին որ ՚ի տան Տեառն, եւ զմենքենովթսն, եւ զծովն պղնձի որ ՚ի տան Տեառն, խորտակեցին Քաղդէացիքն, եւ բարձին զպղինձ նոցա ՚ի Բաբելոն[4084]։ 14 Եւ զսանսն, եւ զկատսայսն, եւ զտաշտսն, եւ զտուփս, եւ զամենայն անօթս պղնձիս որովք պաշտէին՝ առին։ 15 Եւ զբուրուառսն, եւ զափսէսն արծաթիս եւ զոսկիս ա՛ռ դահճապետն[4085]։ 16 Եւ զսիւնսն զերկոսին, եւ զծովն զմի. եւ զմեքենովթսն զոր արար Սողոմոն ՚ի տան Տեառն. եւ ո՛չ գոյր կշիռ պղնձոյ ամենայն անօթոցն[4086]. 17 յութուտասն կանգնոյ բարձրութիւն միոյ սեանն. եւ քովթար պղնձի ՚ի վերայ նորա. եւ բարձրութիւն միոյ քովթարայ՝ յերից կանգնոց. եւ սաբակ, եւ նռնաձեւք ՚ի վերայ քովթարայն շուրջանակի ամենայն պղնձի. ըստ նմին օրինակի եւ սեանն երկրորդի ՚ի վերայ սաբաքին[4087]։ 18 Եւ ա՛ռ դահճապետն զՍարայիա քահանայն զառաջինն, եւ զՍոփոնիա զերկրորդ քահանայ, եւ զերիս պահապանս կշռոյն[4088]. 19 եւ ՚ի քաղաքէ անտի ա՛ռ ներքինի մի, որ էր ոստիկան արանց պատերազմողաց. եւ հինգ այր ՚ի յանդիմանակացաց արքայի գտելոց ՚ի քաղաքին. եւ զդպրապետ իշխան զօրուն զկարգիչ ժողովրդեան երկրին, եւ եւթն ա՛յլ այր ՚ի ժողովրդենէ երկրին զգտեալս ՚ի քաղաքին[4089]. 20 ա՛ռ զնոսա Նաբուզարդան դահճապետ, եւ տարաւ զնոսա առ արքայն Բաբելոնի ՚ի Դեբլաթա։ 21 Եւ եհար զնոսա արքայն Բաբելոնի, եւ սպան զնոսա ՚ի Դեբլաթա յերկրին Եմաթայ։ Եւ գերեցա՛ւ Յուդայ յերկրէ՛ իւրմէ։
ՀԵ 22 Եւ զժողովուրդն որ մնաց ՚ի Յուդայ, եթող Նաբուքոդոնոսոր արքայ Բաբելոնի. եւ կացո՛յց ՚ի վերայ նոցա զԳոդողիա որդի Աքիկամայ որդւոյ Սափանայ[4090]։
ՀԶ 23 Եւ լուան ամենայն իշխանք զօրուն նորա՝ եւ արք նոցա՝ եթէ կացոյց արքայ Բաբելոնի ՚ի վերայ նոցա զԳոդողիա. եւ եկին առ Գոդողիա ՚ի Մասեփա. Իսմայէլ որդի Նաթանայ, եւ Յովնան որդի Կարէի, եւ Սարայիա որդի Թանայեմայ Սովփաթացի, եւ Յեզոնիա որդի Մաքաթու, ինքեանք եւ արք իւրեանց[4091]. 24 Եւ երդուան Գոդողիայ՝ ինքեանք եւ արք իւրեանց. եւ ասէ ցնոսա. Մի՛ երկնչիք յասպատակէ Քաղդեացւոցն. նստա՛յք յերկրիս, եւ ծառայեցէ՛ք արքային Բաբելոնի, եւ բարի՛ եղիցի ձեզ[4092]։ 25 Եւ եղեւ յամսեանն եւթներորդի, եկն Իսմայէլ որդի Նաթանայ որդւոյ Ելիսամայ ՚ի զաւակէ թագաւորաց. եւ տասն այր ընդ նմա, եւ հարին զԳոդողիա եւ մեռաւ, եւ զՀրէայսն եւ զՔաղդէացիսն որ էին ընդ նմա ՚ի Մասեփա։ 26 Եւ յարեաւ ամենայն ժողովուրդն ՚ի փոքուէ՛ մինչեւ ցմեծ, եւ իշխանք զօրուն՝ մտին յԵգիպտոս. զի երկեան յերեսաց Քաղդեացւոցն։
ՀԷ 27 Եւ եղեւ յերեսներորդի եւ յեւթներորդի ամի գերութեանն Յովակիմայ արքայի Յուդայ, յամսեանն երկոտասաներորդի, ՚ի քսան եւ յեւթն ամսոյն, բարձրացո՛յց Իլմարուդաք արքայ Բաբելոնի յամին յորում թագաւորութեանց՝ զգլուխ Յովակիմայ արքայի Յուդայ. եւ եհան զնա ՚ի տանէ բանտին իւրոյ[4093], 28 եւ խօսեցաւ ընդ նմա քաղցրութեամբ. եւ արկ զաթոռ նորա ՚ի վերո՛յ քան զաթոռս թագաւորացն որ ընդ նմա ՚ի Բաբելոնի[4094]։ 29 Եւ փոխեաց զհանդերձ բանտին նորա. եւ ուտէր հանապազ հաց առաջի նորա զամենայն աւուրս կենաց իւրոց[4095]։ 30 Եւ ռոճիկ նորա ռոճիկ հանապազորդ տուաւ նմա ՚ի տանէ՛ թագաւորին, համարով օրըստօրէ զամենայն աւուրս կենաց իւրոց[4096]։
Կատարեցաւ Թագաւորութեանց Չորրորդ[4097]։
[3750] Ոմանք. Իւրոյ որ ՚ի Սամարիայ... ՚ի Բահաղ զՃանջիկ... եթէ ապրիցիմ։
[3751] Ոմանք. Առ ՚ի չգոյէ՞ Աստուած ՚ի մէջ Իսրայէլի։
[3752] Ոմանք. Եւ ո՛չ այդպէս։ ՚Ի լուս՛՛. ՚Ի մահիճս քո. համաձայն այլոց ՚ի բնաբ՛՛։
[3753] Ոմանք. Առ ՚ի չգոյէ՞ Աստուած ՚ի մէջ Իսրայէլի։ Այլք. Այր ել ընդ առաջ։ Ոմանք. Ոչ այդպէս է. այլ ՚ի մահիճսդ։
[3754] Ոմանք. Այր թաւ, եւ գօտի մաշ՛՛։
[3755] Օրինակ մի. Եւ կերիցէ զքեզ եւ զծառայսդ քո... եւ եկեր զնա եւ զծառայս նորա։
[3756] Ոմանք. Եւ այրեսցէ զքեզ եւ զյիսունսդ քո։
[3757] Բազումք. Եւ անձն ծառայից քոց այսո՛՛։
[3758] Այլք. Ընդ Եղիայի եւ ասէ. Էջ ընդ նմա... եւ յարեաւ Եղիա։
[3759] Այլք. ՚Ի մէջ Իսրայէլի հարցանել։
[3760] ՚Ի բազումս պակասի. ՚Ի վերայ Իսրայէլի ՚ի Սամարիա... զոր արար հայր նորա. եւ խորտակեաց զնոսա։ Ոմանք. Յամի երրորդի Յովրա՛՛։ Յօրինակին պակասէր. Արքայի Յուդայ որդւոյ Յովսափատու, զի ո՛չ գոյր նորա որդի։
[3761] Բազումք. Շարժմամբ յերկինս, եւ գնաց Եղիա։
[3762] Ոմանք. Եւ երկոքին կացին յեզրն Յոր՛՛։
[3763] Ոմանք. Ասէ Եղիա. Եղիսէէ խնդ՛՛։ վերացեալ եմ ՚ի քէն... կրկին ոգի քո։
[3764] Ոսկան. Երթային եւ խօսէին. եւ ահա։
[3765] Ոմանք. Զջուրն. եւ բաժանեցաւ յայս՛՛։
[3766] Բազումք. Եւ ասեն ցնա. Ահաւա՛՛... ա՛ռ զնա Հոգին Տեառն։
[3767] Յօրինակին պակասէր. Որպէս եւ տէրդ իսկ։
[3768] Ոմանք. Եւ ել Եղիսէէ յականջս ջրոյն, եւ արկ անդ աղ... զջուրս զայսոսիկ. եւ մի՛ եւս լիցի այդ, կամ՝ սա ՚ի մահ եւ անզաւա՛՛։
[3769] Ոմանք. Ելանէր զճանապարհն... ելանէին ՚ի քաղաքէն եւ աղա՛՛՛... Ել կնտակ ել կնտակ։
[3770] Ոմանք. Թագաւորեաց յԻսրայէլի... յամի ութուտասներորդի։
[3771] Ոմանք. Եւ Ամովս արքայ... էր նեկեթ... եւ տայր Իսրայէլի հարկ։ ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ նեկաթ. նշանակի՝ շպետ. եւ առ այլ ոմանս. խաշնատես. հօտաբոյծ։
[3772] Այլք. Զի որպէս դու ես՝ եւ ես, եւ որպէս։
[3773] Ոմանք. Ընդ ճանապարհս անապա՛՛։
[3774] Ոմանք. Ջուր բանակին եւ ո՛չ անասնոցն։
[3775] Ոմանք. Մի արդեւք կոչեաց Տէր։
[3776] Ոմանք. Եւ հարջիք զամենայն քաղաքս, եւ զամենայն քաղաք ընտիր, եւ զամենայն զծառ զազ՛՛։
[3777] Յօրինակին. Եւ մատնելով մատնէին եւ հարկանէին զՄովաբ։
[3778] Ոմանք. Մինչեւ ՚ի թողուլ, կամ՝ զթողուլ... քակեալս, եւ պատեցան պարստաւորք։
[3779] Ոմանք. Եւ ո՛չ կարացին։
[3780] Ոմանք. Եւ եղեւ զեղջ մեծ. կամ՝ զիղծ մեծ։ Յոր ՚ի լուս. մերումս նշանակի՝ ահարկութիւն մեծ։
[3781] Ոմանք. Զի ծառայ քո երկիւղած էր ՚ի Տեառնէ։
[3782] Այլք. Որով օծանիցիմ։
[3783] Այլք. Փակեսցես զդուրսն։
[3784] Յօրինակին պակասէր. Եւ այլ աման, եւ ասեն ցնա. Ո՛չ է այլ աման, եւ եկաց։
[3785] Այլք. Կեցջիք մնացելով իւղովն։ Ուր ոմանք. Կերջիք մնացելով իւ՛՛։
[3786] Ոմանք. Անդր խոտորէր իջանէր ուտել եւ ըմ՛՛։
[3787] Այլք. Եւ եղեւ օր, եւ եկն... եւ ննջեաց անդ։
[3788] Այլք. Եթէ իցեն քո բանք ինչ... եւ կամ առ իշ՛՛։
[3789] Այլք. Քանզի որդի ո՛չ գոյ նորա։
[3790] Բազումք. Եւ ննջեաց ՚ի վերայ ծնգաց նորա։
[3791] Ոմանք. Եւ նա հանդերձեաց զէշն... եւ մի՛ ունիր ինչ ելանել... ասացից քեզ եթէ եկ։
[3792] Այլք. Զգալ նորա առ նա. եւ ասէ։
[3793] Օրինակ մի. Ողջոյն է քեզ. ողջոյն է տան քում, ողջոյն է ման՛՛։
[3794] Բազումք. Զի անձն նորա ցաւա՛՛։
[3795] Յօրինակին պակասէր. Եւ առ զցուպդ իմ ՚ի ձեռին։ Ոմանք. ՚Ի ձեռին քում... զայր ոք, մի՛ ա՛համարհեսցես զնա... մի տայցես պատասխանի։
[3796] Ոմանք. Եւ ասէ կինն. Կենդանի է Տէր եւ։
[3797] Յօրինակին պակասէր. Եւ ել եւ անկաւ ՚ի վերայ։ ՚Ի բազումս պակասի. Եւ զձեռն իւր ՚ի վերայ ձեռաց նորա։
[3798] Բազումք. Եւ դարձաւ եւ գնաց ՚ի տանն յայսկոյս։ Այլք միանգամ ունին. Եւ ծածկեաց զմանուկն։
[3799] Ոսկան. Եւ եփեա եփոց։
[3800] Ոսկան. ՚Ի սան եփոցին։ ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ արիովթ. նշանակի՝ բանջար վայրի։
Յօրինակին պակասէր. Եւ քաղեաց ՚ի նմանէ ազոխ լի շա՛՛։
[3801] Ոսկան. Յեփոցէ անտի։
[3802] Այլք. Եւ արկէք ՚ի սան անդր։
[3803] Այլք. Արմտեաց, եւ նկանակս գարե՛՛։ Ոմանք. Բակեղեթաւ։
[3804] Ոսկան. Զի այսպէս ասէ Տէր. Կերիցեն եւ յաւելցի։
[3805] Ոմանք. Զօրութեամբ. եւ էր բորոտեալ։
[3806] Ոսկան. Անկարծ երթայր տէր իմ։ ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ աւաքէր. նշանակի՝ սրբէր։
[3807] Յայլս պակասի. Եւ էր գրեալ այսպէս։
[3808] Ոմանք. Աւաքեցուցանել զայրդ ՚ի բո՛՛։
[3809] Յօրինակին. Ես ասէ թերեւս ելցէ։ Այլք. Եւ կացցէ, եւ կարդասցէ։
[3810] Յօրինակին. Քան զամենայն ջուր Իսրայէլի։
[3811] Ոմանք. Ընդ քեզ մարգարէն... թող թէ ասաց։
[3812] Օրինակ մի. Բայց միայն Աստուծոյ։
[3813] Յօրինակին. Եւ գնաց ՚ի նմանէ յերկիրն Իսրայէլի։
[3814] Ոմանք. Չառնուլ ինչ ՚ի ձեռա՛՛։
[3815] Ոմանք. Եւ ելին մթինն, եւ ա՛ռ ՚ի։
[3816] Ոմանք. Եւ ասէ. Չիք երթեալ ծա՛՛։
[3817] Ոմանք. Եւ անդ առեր զարծաթսն։
[3818] Ոմանք. Յորում մեք բնակեալ եմք, նեղէ զմեզ։
[3819] Ոմանք. Եւ վարեաց եւ ասէ. Ո՛հ տէր։
[3820] Ոմանք. Յո՛յր վայր անկաւ։
[3821] Այլք. ՚Ի տեղի մի յեղմոնի։ ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ յելմոնի. նշանակի՝ յայս նիշ։
[3822] Ոմանք. Եւ դարայոյզ արար զնա։
[3823] Այլք. Եթէ ո՞վ մատնէ զիս։
[3824] Այլք. Եղիսէէ մարգարէ Իսրայէլի։
[3825] Այլք. Եւ եկին ՚ի գիշերի։
[3826] Ոմանք. Առնել ՚ի պաշտօն Եղիսէի։
[3827] Ոմանք. Բա՛ց Տէր զաչս սոցա. կամ՝ դոցա։
[3828] Ոմանք. Եւ ասէ Եղիսէէ. Մի՛ հարկ՛՛... զոր գրեսցես սրով։
[3829] Օրինակ մի. Առաջի նոցա խոստս տակաւ։ Ոմանք. Եւ ո՛չ եւս յաւելուին մեկն՛՛։
[3830] Այլք. Եւ ել նստաւ զՍամարեաւ։ Ուր Ոսկան. եւ ելեալ նստ՛՛։
[3831] Ոմանք. Եւ ասէ ցնա. Կինս այս... զի կերիցուք զդա։
[3832] Ոմանք. Եւ ասեմ ցնա յաւու՛՛։
[3833] Այլք. Զքուրձն որ ՚ի վերայ մարմն՛՛։
[3834] Ոմանք. Արասցէ ինձ Տէր, եւ օն։
[3835] Ոմանք. Նստէին ընդ նմին։
[3836] Բազումք. Ահա այս չարութիւն ՚ի Տեառնէ։ ՚Ի լուս՛՛. Չարութիւն ՚ի Տեռնէ է. համաձայն ոմանց ՚ի բնաբ՛՛։
[3837] Ոմանք. Եւ ասէ այր ցընկեր... եւ մեռանիցիմք։
[3838] Ոմանք. Ընդ արշալուսն. եւ ոմանք. ընդ արշալուշսն։ Յօրինակին պակասէր. Ոչ գոյր անդ մարդ։
[3839] Օրինակ մի. Եւ փախեան մտապուր։
[3840] Ոմանք. Եւ գտանիցեմք անօրէնութիւն... զայս ՚ի տուն թագաւորի։
[3841] Այլք. Եւ աղաղակեցին բարապանքն։
[3842] Բազումք. Մնացեալ են աստէն յամենայն բազ՛՛։
[3843] Ոմանք. Եւ գնացին զհետ նորա մին՛՛։
[3844] Յայլս պակասի. Սկեղ միոյ արծաթոյ, եւ երկու։
[3845] Ոմանք. Կոխեաց զնա ՚ի խռանն ժողովրդեան առ դրան։
[3846] Այլք. Գնա՛ դու եւ տուն քո. եւ լե՛ր... քանզի եւ եկն իսկ եւթն ամ ՚ի վերայ երկ՛՛։
[3847] Ոմանք. Տէր արքայ, եւ ասէ, այս կին է։
[3848] Յօրինակին. Եւ որդի Ադերայ արքայի Ասոր՛՛։
[3849] Յօրինակին. Եթէ կեցե՞մ ՚ի հիւ՛՛։
[3850] Յօրինակին. Եթէ կեցե՞մ ՚ի հիւ՛՛։ ՚Ի բազումս պակասի. Որդի քո որդի Ադե՛՛։
[3851] Բազումք. Եւ գնաց Ազայէլ եւ եմուտ առ տէր։
[3852] ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ մաքման, նշանակի՝ Սիմ. Ակ. այսինքն՝ Սիմաքոս եւ Ակիւղաս ունին՝ ընկողին։
[3853] Ոմանք. Որդի Յովսափատայ ՚ի Յուդայ։
[3854] Բազումք. Եւ քառասուն ամ թագաւորեաց յԵրուսաղէմ. եւ գնաց։
[3855] Ոմանք. Գոթողիա դուստր։
[3856] Ոմանք. ՅՌամովթ Գաղա՛՛։
[3857] Ոմանք. ՅՌամովթ Գաղա՛՛։ Այլք. Որդի Յովրամայ արքայ Յուդայ՝ էջ տե՛՛։
[3858] Յօրինակին. Իւղոյս ՚ի ձեռ քում։
[3859] Բազումք. Որդւոյ Ամեսեայ։
[3860] Ոսկան. Պատանեակն մարգարէի։
[3861] Ոմանք. Եւ սատակեսցես զտունն։
[3862] Ոմանք. Եւ զմնացեալն յԻսրայէլի։
[3863] Ոմանք. Եւ ասեն ցնա. Անիրա՛՛։
[3864] Ոմանք. ՚Ի վերայ միոյ աշտիճանացն։
[3865] Ոմանք. ՚Ի քաղաքէս. կամ՝ ՚ի քաղաքէ աստի... պատմել Յեզրայէլի։
[3866] Ոմանք. Երկրորդ հեծեալ մի ձիոյ, եւ ասասցէ. Այսպէս... թէ ողջոյն է։
[3867] ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ եւ որ ածէրն. նշանակի՝ Սիմ. եւ վարելն իբրեւ զվարելն Յէուայ։
[3868] Ոմանք. Ե՛լ լծեա՛... եւ ամբարձ Յովր՛՛... այր իւրաքանչիւր ՚ի կառս։
[3869] Ոմանք. Եւ դարձոյց Յովրամ զձեռս իւր եւ փախեաւ։
[3870] Այլք. ՚Ի վիճակ ագարակին Նաբով՛՛։
[3871] Ոմանք. ՚Ի վիճակ անդր ըստ բանի։
[3872] Բազումք. Ընդ հարս իւրում ՚ի քա՛՛։
[3873] Ոմանք. Եւ Յեզաբէլ լուծաւ. եւ ծարրեաց։
[3874] Յօրինակին պակասէր. Եւ ո՛չ ինչ գտին ՚ի նմանէ։
[3875] Ոմանք. Եւ դարձան եւ պատ՛՛։ Այլք. Զմարմինն Յեզաբելայ։
[3876] Ոմանք. ՚Ի վերայ երեսոյ անդոյ ՚ի վիճա՛՛։
[3877] Ոմանք. Եւ տեսանէք զլաւ... եւ հաստատիցէք։
[3878] Այլք. Եւ երկեան յոյժ յոյժ եւ ասեն. Ահա։
[3879] Այլք. Այլ որ ինչ բարին է։
[3880] Բազումք. Վաղիւ ՚ի սոյն ժամ ՚ի Յեզրայէլ։
[3881] ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ ափփով. նշանակի՝ այժմ։
[3882] Ոսկան. Գիտացէ՛ք այժմ զի մի ան՛՛։
[3883] Յօրինակին պակասէր. Եղբարք Ոքոզիայ եմք մեք. եւ ի՛՛։ ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ զօրացելոյս. նշանակի՝ Ակ. աշխարհատիկնոջս։
[3884] Այլք. Ընդ սրտի քում։
[3885] Ոմանք. ՚Ի կառսն իւրում։
[3886] Բազումք. Զի կորուսցէ զծառայս Բա՛՛։
[3887] Բազումք. Եւ ո՛չ մնաց այր որ ո՛չ եկն։ Ոսկան. ՚Ի ծայրէ ՚ի ծայր։
[3888] Ոմանք. Ցմիսթաաղսն... եւ հանին զնոցա պատմուճանս։
[3889] Ոմանք. Եւ եւթանասուն այր... որ ապրեցուսցէ յարանցն զոր։
[3890] ՚Ի լուս՛՛. Մտէ՛ք հարէք զնոսա. համաձայն այլոց ՚ի բնաբ՛՛։ Ուր ոմանք. հարէք զդոսա։
[3891] Այլք. Եւ հանին զարձան տանն Բահաղու։
[3892] ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ ՚ի լուալիս. նշանակի՝ յաղբոցս. յոր ոմանք յաւելուն ՚ի լուս՛՛. եւ՝ ապարահանոցս. կամ՝ տըտոցս։
[3893] Ոմանք. ՚Ի սպանելոցն զնա եւ զդայեակ նորա ՚ի սենեկէ անկողնոց։
[3894] Բազումք. Յովիադայէ. իսկ Ոսկան. Յովիադայ։ ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ զքոռին եւ զռասիմ. նշանակի՝ Սիմ. զաւժանդակսն. Ակ. զգզիրսն։
[3895] Ոմանք. Օժանդակացն եւ պահես՛՛։
[3896] Այլք. Պահպանութեան տանն Տեառն առ արքայ։
[3897] ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ ՚ի սադերովթն, նշանակի՝ Ակ. փողոցն։
[3898] Ոմանք. Եւ ետ ՚ի վերայ նորա զյազերն։ ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ զյեզերն. նշանակի՝ զսրբութիւնն։
[3899] Յօրինակին. Եւ ասէ ցնա. Հանէ՛ք։ Ոմանք. Սադարովթայդ։
[3900] Այլք. Երիվարաց տանն արքայի։
[3901] Ոմանք. Լինել ՚ի ժողովուրդ Տեառն։ Ուր յետ այսորիկ կրկնութիւն վերոգրեալ բանին՝ եւ ՚ի մէջ արքայի եւ ՚ի մէջ ժողովրդեան, պակասի յոմանս. որպէս եւ ընդօրինակող մերումս գաղափարի զանց առնէ զնովաւ։
[3902] ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ եւ զմաթան, նշանակի՝ Ակ. զերկերիւր։ Ուր Ոսկան. Եւ զՄաթան զքուրմն Բա՛՛։
[3903] Ոմանք. Բայց ՚ի բարձանցն ո՛չ մեկնեցաւ։
[3904] ՚Ի լուս՛՛. Արծաթ գնոց իւրա՛՛. համաձայն ոմանց ՚ի բնաբ՛՛։
[3905] ՚Ի լուս՛՛. Այր իւրաքանչիւր ՚ի գնոց իւրեանց։ ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ զբեդեկ տանն. նշանակի՝ պիտոյի կազմած։ Ուր ոմանք ունին. կազմեսցեն կազմած եկ տանն Տեառն։
[3906] Ոմանք. ՚Ի քսաներորդի եւ յերրորդի ամի։
[3907] Յօրինակին. Գտեալ տան Տեառն։
[3908] Այլք. Զարծաթն զպատրաստեալն... կահի տանն Տեառն։
[3909] Ոսկան. Այլ զի գործունեաց։
[3910] Ոմանք. Զի ՚ի յաւատ գործէին։
[3911] Այլք. Եւ Յովազաքար որդի Յեմաութայ։ Ոմանք. Պատանդք ծառայք նորա։
[3912] Ոմանք. Եւ երրորդի ամի Յովասու որդ՛՛։
[3913] Այլք. Եւ ՚ի ձեռս որդւոյ Ադե՛՛։
[3914] Ոմանք. Եւ ետես զնեղութիւն Իսրայէլի զոր նեղեաց զնոսա։
[3915] Ոմանք. Որպէս երեկն եւ յեռանդն։
[3916] Այլք. Որով եւ մեռաւ իսկ։ Յօրինակին պակասէր. Եւ ելաց ՚ի վերայ երեսաց նորա։
[3917] Ոմանք. Եւ ա՛ռ զաղեղնն իւր եւ։
[3918] Ոմանք աստ եւ ստորեւ. Մեկնազէնքն. զմեկնազէնսն։
[3919] Ոմանք. Եղեւ թաղել նոցա զայր մի։
[3920] Բազումք. Յամի երկրորդի Յովասայ որդ՛՛։
[3921] Ոմանք. Բայց ո՛չ որպէս զԴաւիթ զհայր։
[3922] Բազումք. Բայց զբարձունսն ո՛չ ե՛՛։
[3923] Ոմանք. Թագաւորութիւնն ՚ի ձեռին նորա։
[3924] ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ ՚ի Մայիլա. նշանակի՝ ՚ի ձորն Աղտից։
[3925] Յօրինակին պակասէր. Եւ առաքեաց Յովաս արքայ Իսրայէլի։ Ոմանք. Ակքանն ՚ի Լիբանան առաքեաց առ եղեւնափայտն։
[3926] Յօրինակին. Մինչեւ ՚ի դուռն Ակեացն. ուր ոմանք. զդուռնն Անկեանց։
[3927] ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ խառնակութեանցն, նշանակի՝ թէո. այսինքն՝ Թէոդիտոն ունի՝ գարշելեացն։
[3928] Ոմանք. Եւ փախեաւ ՚ի Լաքիսէ։
[3929] Բազումք. Նա շինեաց զԵղովթ։
[3930] Ոմանք. Գեթթայ Աքոբերայ. եւ ոմանք. ՚ի Գեթաա Կոբերայ։
[3931] Ոմանք. Զի ետես Տէր զտառա՛՛... եւ սակաւ աւուրս եւ նեղ՛՛։
[3932] Այլք. Եւ թագաւորեաց Ազարիա որդի Ամասեայ փոխանակ հօր իւրոյ։
[3933] Ոմանք. Եւ անուն մօր նորա Յեքեղիա յԵրուսաղեմէ։
[3934] ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ ափփուսովթ. նշանակի՝ Ակ. այսինքն՝ Ակիւղաս. ծածուկ։
[3935] Ոմանք. Երեսներորդի եւ ութերորդի։
[3936] Ոմանք. Եւ ո՛չ մեկնեցան ՚ի մեղաց։
[3937] Ոմանք. Որդի Աբիսայ, եւ Կեբդամ։
[3938] Ոմանք. Երեսներորդի իններորդի։
[3939] ՚Ի լուս՛՛. Երեսներորդի ութերորդի. համաձայն ոմանց ՚ի բնաբ՛՛։
[3940] Յօրինակին պակասէր. Ձեռին նորա ընդ նմա։ Ոմանք. Զթագաւորութիւնն ՚ի ձեռին, կամ՝ ՚ի ձեռս նորա։
[3941] Ոմանք. Յիսուն սկեղ արծաթոյ առ։ Յօրինակին այսպէս գրեալ էր բանս. եւ ո՛չ ե ա ց յերկրին. թերեւս այսու կամեցեալ գրչին զվրիպակ գաղափարի իւրոյ յայտ առնել, զգուշութեամբ իմն տեղի պատրաստելով ուղղագրութեան. ըստ որում պատշաճ թուեցաւ դնել աստէն՝ ՚ի համաձայնութենէ այլոց։
[3942] Ոմանք. Եւ թագաւորեաց Փակէէ. կամ՝ Փակէիա որդի նորա։
[3943] ՚Ի լուս՛՛. Յամի քառասներորդի Ազարիայ։
[3944] ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ չորեքարիւրոցն. նշանակի՝ Ակ. այսինքն՝ Ակիւղաս. ՚ի Գաղաադէ։
[3945] Ոմանք. Եւ զԲեթմաաք եւ զՅանովք... զնոսա յԱսորեստան։
[3946] Ոմանք. Եւ անուն մօր նորա Յերումա։
[3947] Յօրինակին. ԶՍառոն արքայ Ասորւոց։
[3948] Յօրինակին պակասէր. Եւ թաղեցաւ առ հարս իւր ՚ի քաղաքի։
[3949] Ոսկան. Ամաց քսան եւ հնգից էր արքայ Աքազ ՚ի թա՛՛։
[3950] Ոմանք. Նաեւ զորդին իւր անցոյց։
[3951] Ոմանք. Որդի Ռոմելի... եւ պաշարեաց զնա ՚ի վերայ։
[3952] Յօրինակին. Եւ դարձոյց Սառոն։ Ոմանք. ԶԱյիաթալ... յԱյիաթալայ։ ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ Եդոմայեցիք. նշանակի՝ Ասորիք։
[3953] Ոմանք. Եւ ետես զսեղանն որ ՚ի։
[3954] Ոմանք. Եւ զամենայն արիւն զոհից նոցա ՚ի վերայ նորա։
[3955] Ոմանք. Եւ թաղեցաւ ընդ հարս իւր ՚ի քաղաքի։
[3956] Ոմանք. Որդի Ելայի։
[3957] Ոմանք. Եւ եղեւ նմա Ովսէէ ծա՛՛։ ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ մաննայ. նշանակի՝ Սիմ. այսինքն՝ Սիմաքոս. յայտնի ինչ։
[3958] Ոմանք. Եւ կացոյց զնա ՚ի տան բանտի։
[3959] Յօրինակին պակասէր. Ել եւ ՚ի Սամարիա, եւ պա՛՛։
[3960] Այլք. Եւ Աբովր, զգետովն Գով՛՛։
[3961] Այլք. Պաճուճեցին որդիքն Իսրայէլի բան, ո՛չ այնպէս ինչ։ ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ բարձունս. նշանակի՝ բագինս։
[3962] Ոմանք. Եւ արկանէին խունկս... յերեսաց նորա. եւ ընկերաշակեցին։
[3963] Ոսկան. Եւ ետ վկայութիւն Տէր։
[3964] Օրինակ մի. Եւ զդաշինս զոր կրեաց ընդ հարս։
[3965] Ոմանք. Մինչեւ ընկէց զնա յերե՛՛։
[3966] Ոմանք. Թագաւորեցոյց զՅերոբովամ։ Այլք. Եւ մեղոյց զնոսա մեղս մեծա՛՛։
[3967] Ոմանք. Եւ ած արքայն Ասորւոց ՚ի Բա՛՛... եւ ՚ի Սեփփարուիմայ։
[3968] Ոմանք. Տարայք անդ... եւ ցուցցէ զկրօնս Աստուծոյ։
[3969] Ոմանք. Արարին զՍաքովթ. կամ՝ զՍովքովթ։
[3970] Ոմանք. ԶԱբեղազեր... եւ զՍեփփար՛՛... եւ Ամամելեքայ։
[3971] Ոմանք. Իւրաքանչիւր ազգք ազգք յորում բնակէին։
[3972] Ոմանք. Եւ մինչեւ ցայսօր առնէին... եւ երկնչէին ՚ի Տեառնէ. եւ առնէին ըստ կրօնից նոցա, եւ ըստ պատուիրանաց նոցա, եւ ըստ օրինաց։
[3973] Այլք. Եւ մի՛ ունկնդիր լինիցիք կրօնից։
[3974] Այլք. Դուստր Զաքարիայ։
[3975] Այլք. Զոր ինչ եւ առնէր՝ խելամուտ։
[3976] Ոմանք. Ել Սաղմանասար... ՚ի Սամարիա։
[3977] Այլք. Արքայի Իսրայէլի, առաւ Սամարիա, (11) եւ խաղա՛՛։
[3978] Ոմանք. ՚Ի վերայ ամուր քաղաքացն Յուդայ, եւ ա՛ռ զնա։
[3979] Այլք. Եւ եկին առ նոսա Եղիակիմ։
[3980] Յայլս պակասի. Եւ խորհուրդ պատերա՞զմ վճարիցէ։ Ոմանք. Եւ զօրութիւն պիտոյ իցէ պատերազմի։
[3981] Յօրինակին պակասէր. Յուսացեալ իցես ՚ի ցուպն։
[3982] Ոմանք. Եւ տացէ քեզ երկուս հա՛՛։
[3983] ՚Ի լուս՛՛. Ելեալ իցեմք ՚ի տեղիս յայս. համաձայն ոմանց ՚ի բնաբ՛՛։
[3984] Յօրինակին. Եւ Յովակ Ասափայ։
[3985] Այլք. Եւ առ քեզ առաքեաց։
[3986] Ոսկան. Զի՝ կարէ ապրեցուցանել զձեզ։
[3987] Ոմանք. Եւ ո՛չ մատնեսցի քաղաքդ ՚ի։
[3988] Բազումք. Մինչեւ եկից առից եւ տարայց։
[3989] Այլք. Միթէ փրկեցին զՍամարիա ՚ի ձեռաց։
[3990] Ոմանք. Որ փրկեցին զաշխարհս իւրեանց։
[3991] Յօրինակին պակասէր. Պատուէր տուեալ էր արքայի։ Ոմանք. Եթէ մի՛ տայք նմա պատասխանի։
[3992] Ոմանք. Թերեւս լուիցէ Տէր քո. եւ։
[3993] Ոմանք. Եւ եկին... առ Եսայիա։
[3994] Այլք. Լուաւ զԹարակայ ար՛՛։
[3995] Այլք. Ազգացն զորս ապականեցին հարք իմ։
[3996] Ոմանք. Անայ եւ Աւայ։
[3997] Ոմանք. Լո՛ւր զբանսն Սեննաքերիմայ։
[3998] Այլք. Այլ գործք ձեռաց մարդկան, փայտ։
[3999] Ոմանք. Ամենայն թագաւորք երկրի։
[4000] Ոմանք. Տէր Աստուած զօրութեանց Աստուած Իսրայէլի։ Յօրինակին պակասէր. Զոր կացեր յաղօթս առ իս վասն։
[4001] Այլք. Եւ ամբարձեր ՚ի բարձունս։
[4002] Ոմանք. Յեզր սպառուածի։
[4003] ՚Ի լուս՛՛. Զայն զոր արարի։
[4004] Ոմանք. Արդ զնստել քո եւ զել։
[4005] ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ կարթ. նշանակի. շրաւշակ։ Յօրինակին. Եւ դադանաւանդ։ Այլք. Ընդ ճանապարհ ընդ որ։
[4006] Ոսկան. Կերիցես յայս ամ զինքնեկս։
[4007] Այլք. Եւ ՚ի Սիովնէ լեռնէ։
[4008] Այլք. Վասն այնորիկ այսպէս։ Ոմանք. Եւ մի՛ ձգեսցէ ՚ի դմա։
[4009] Ոսկան. Եւ չուեալ գնաց։
[4010] Ոմանք. ՚Ի տան Եսրաքայ աստուածոց իւրում, եւ Ադրա՛՛։ ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ Արարադայ. նշանակի՝ Սիմ. այսինքն՝ Սիմաքոս դնէ. Հայոց։
[4011] Ոմանք. Վասն տան քում... եւ ո՛չ ապրեսցես։
[4012] Ոմանք. Եւ դիցես ՚ի վերայ վիրին, եւ ողջասցի։
[4013] Բազումք. Աշտիճանօք։
[4014] Բազումք. Աշտիճանօք։
[4015] Բազումք. Աշտիճանօք։
[4016] Ոմանք. Մարովդակ Բաղատան։
[4017] Ոմանք. Զոր ո՛չ եցոյց նոցա Եզե՛՛։
[4018] Այլք. Եսայիա մարգարէ առ արքայ Եզե՛՛։
[4019] Այլք. ՚Ի տան արքային Բաբելացւոց։
[4020] Բազումք. Եւ ամենայն զօրութիւն նորա... եւ զջրմուղսն. եւ ած։
[4021] Այլք. Որդի երկոտասանից ամաց Մանասէ։
[4022] Ոմանք. Ամենայն զօրութեանց երկնից։
[4023] Ոմանք. Ամենայն զօրութեանց երկնից։
[4024] Բազումք. Եւ ցՍողոմոն ցորդի նորա։
[4025] Այլք. Ըստ ամենայն պատուիրանին, զոր պատուիրեաց։
[4026] Այլք. Եւ յանցեաւ եւ Յուդա։
[4027] Ոմանք. Զի ամենայնի որ եղիցի, հնչեսցեն։
[4028] Այլք. Եւ եղիցին ՚ի յափշտա՛՛։
[4029] Ոսկան. ՚Ի ծայրէ ՚ի ծայր։
[4030] Ոմանք. Ամմոն։
[4031] Այլք. Դուստր Արուսայ Յետեբաղայ։ Ոմանք. Ամմոն։
[4032] Ոմանք. Ամմոն։
[4033] Ոմանք. Զորդի Եսեղիայ որդւոյ Մոսողոմայ զդպրապետն, եւ ասէ։
[4034] Այլք. Զոր ժողովեցին պահապանքն կշռով։
[4035] ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ զբեդեկ. նշանակի՝ Սիմ. զկազմածս։
[4036] Ոմանք. Քանզի յաւարտ գործէին։
[4037] Ոմանք. Գտեալ ՚ի տուն Տեառն։
[4038] Ոմանք. Եւ Աքոբորայ որդ՛՛։
[4039] ՚Ի լուս՛՛. Երթա՛յք հարցէ՛ք ՚ի Տեառնէ։ Ոմանք. Եւ վասն բանից մատենիդ գտելոյ յայդորիկ. կամ՝ այդորիկ գտելոյ։
[4040] Ոմանք. Զի բարկացուցին զիս։
[4041] Ոմանք. Բանքն զոր լուար այսրէն. փոխանակ զի։
[4042] Ոմանք. Լուար զինչ խօսեցաւ։
[4043] Այլք. Զամենայն չարիսն, զոր ես ա՛՛։
[4044] Ոմանք. Եւ պահպանաց կշռոցն հանել։
[4045] ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ զքովմարիմսն. նշանակի՝ Ակ. այսինքն՝ Ակիւղաս. զմեհեանսն։
[4046] Այլք. Եւ ցանեաց զմո՛՛։
[4047] Բազումք. Յորում կանայքն անկանէին։
[4048] Ոմանք. Յոր արկանէին. կամ՝ ուր արկանէին։
[4049] Յօրինակին. Որդւոցն Եմոնայ։
[4050] ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ գանձանակի. նշանակի՝ Սիմ. առ պաշտկամբին։ Ոմանք. Եւ գանձանակին... որ ՚ի Փարուրիմ։
[4051] Ոմանք. Յերկուս ՚ի սրահս տանն։
[4052] ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ Մոսաթայ. նշանակի՝ Սիմ. ապականչին ապականութեանց։ Ոմանք. Սիդոնացւոց... եւ Մողքոմայ... որդւոցն Ամմոնայ։
[4053] Ոմանք. Եւ մանրեաց ՚ի փոշի։
[4054] ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ ՚ի քաղաքին. նշանակի՝ Սիմ. ՚ի լերինն։ Ոմանք. Մինչ կայր Յերոբովամ։
[4055] ՚Ի լուս՛՛. Եկելոյ ՚ի Սամարեայ. համաձայն ոմանց ՚ի բնաբ՛՛։
[4056] Ոմանք. Արարէք զատիկ Տեառն Աստուծոյ մերում։
[4057] ՚Ի լուս՛՛. Յաւուրց դատաւորացն. համաձայն ոմանց ՚ի բնաբ՛՛։
[4058] Յօրինակին պակասէր. Զատիկն այն Տեառն յԵրուսաղէմ։
[4059] Ոմանք. Եւ զվոհուկս եւ զգէտս։ ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ զթերսափիմս, նշանակի՝ զտօնահմայս։
[4060] Յօրինակին պակասէր. Եւ յամենայն զօրութենէ իւրմէ։
[4061] Ոմանք. Թէ դիցի անուն իմ անդ։
[4062] Այլք. Ոչ աւանիկ գրեալ են ՚ի գիրս։
[4063] ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ Նեքաւով. նշանակի՝ կաղ։ Ոմանք. ՚Ի վերայ արքային Ասորես՛՛։
[4064] Այլք. Զնա ՚ի գերեզմանի իւրում։
[4065] Ոմանք. Եւ երիս ամս թագաւորեաց յԵրուսաղէմ... ՚ի Ղ՚ուբնա։
[4066] Ոմանք. Ա՛ռ եւ տարաւ յԵգիպտոս։
[4067] ՚Ի լուս՛՛. Այր ըստ սակի իւրում. համաձայն ոմանց ՚ի բնաբ՛՛։
[4068] Ոմանք. Դուստր Յեկդելայ յՈվմայ։
[4069] Օրինակ մի. Եւ զմեկնազէնսն։
[4070] Ոմանք. Եւ թագաւորեաց Յովակիմ որ՛՛։
[4071] Ոմանք. Անեսթա դուստր Եղ՚ամաթայ։
[4072] Ոմանք. Եւ եկն ՚ի քաղաքն ՚ի պաշարումն։
[4073] Ոմանք. ՚Ի գերութիւն, տասն հազար գե՛՛։
[4074] Ոմանք. Վարեաց ՚ի գերութեան։
[4075] Ոմանք. ՚Ի գերութիւն ՚ի Բաբելոն։
[4076] Ոմանք. Ամարել դուստր յԵրեմիայ ՚ի Ղ՚ուբնայ։
[4077] Ոմանք. Մինչեւ ընկէց զնոսա յեր՛՛։
[4078] Ոմանք. ՚Ի գիշերի ընդ ճանապարհ դրանն ընդ մէջ պարսպացն, որ է առ պար՛՛... ընդ ճանապարհն Արաբիայ։
[4079] ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ յԱրաբովթ. նշանակի՝ Սիմ. յանշինին։ Ուր ոմանք. յՌաբովթ Երիքովայ։
[4080] Այլք. Եւ զորդիսն Սե՛՛... սպան առաջի նորա։
[4081] Ոմանք. Այն ամ ինն եւ տասն էր... արքային Բաբելացւոց յԵրուսաղէմ։
[4082] Ոմանք. Եւ զամենայն տունս Երուսաղեմի այրեաց հրով։
[4083] Ոմանք. Եւ զմնացեալս քաղաքին, եւ զանկեալս յարքայն Բաբելոնի։
[4084] ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ եւ զմենքենովթսն. նշանակի՝ Ակ. զթակոյկսն։ Ուր ոմանք. եւ զմեքենովթսն պղնձի։
[4085] Ոմանք. Եւ զափսեայսն զարծա՛՛։
[4086] Յօրինակին. Սողոմոն տան Տեառն։
[4087] ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ եւ քովթար. նշանակի՝ Սիմ. ծայր սեանն։ ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ եւ սաբակ. նշանակի՝ Ակ. կողակ։ ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ քովթարայն. նշանակի՝ Սիմ. վանդակ։ Ոմանք. Յութ եւ տասն... միոյ քովթարաց... եւ սաբաք եւ նռնաձեւք ՚ի վերայ քովթարացն։
[4088] Ոմանք. ԶՍարայի քահանայ զառաջին։
[4089] Ոմանք. Եւ զդպրապետն իշխանի զօրուն... եւ եօթն այր ՚ի ժողովրդենէ երկրին, եւ զգտեալս ՚ի քաղաքին եւ ա՛ռ զնոսա։ ՚Ի լուս՛՛. ՚ի վերայ՝ եւթն այր. նշանակի. վաթսուն այր։
[4090] Յօրինակին. Եւ ժողովուրդն որ մնաց։ Ոմանք. Որ մնաց ՚ի Յուդայէ, եթող։
[4091] Այլք. Եթէ կացոյց ՚ի վերայ արքայն Բաբելացւոց զԳոդողիա, եկին... որդի Նաթանիայ... որդի Թանայիմայ. կամ՝ Նաթանայիմայ Տովփատացի... Մաքաթայ։
[4092] Ոմանք. Նստարուք յերկ՛՛։
[4093] Ոմանք. Յերեսներորդ եւ եւթներորդի ամի... Իղմարովդաք արքայ Բաբիլոնի, յամի թագաւորութեան իւրոյ՝ զգլուխ։
[4094] Այլք. Քան զաթոռ թագաւորացն։ Ոմանք. Թագաւորացն որ ՚ի Բաբելոնի։
[4095] Այլք. Զհանդերձս բանտի նորա։
[4096] Ոմանք. ՚Ի տան թագաւորին։
[4097] ՚Ի վախճանի ոմանք. Կատարումն, կամ՝ կատարեցաւ Թագաւորութեանց Չորրորդ գլուխ։