ԳԻՐՔ ՍԻՐԱՔԱՅ

Որ կոչեցաւ Յեսու

1
Գլուխ Ա

1 Ամենայն իմաստութիւն ՚ի Տեառնէ է՛. կա՛յ եւ մնայ ընդ նմա յաւիտեան: 2 Զաւազ ծովո՛ւ՝ եւ զշիթս անձրեւաց եւ զաւուրս ժամանակաց ո՞ թուեսցէ երբէք[5370]: 3 Զբարձրութիւնս երկնից եւ զլայնութիւնս երկրի, եւ զանդունդս իմաստութեան՝ զայն ո՞ քննեսցէ: 4 Յառաջ քան զամենայն հաստատեցաւ իմաստութիւն՝ զգօնութիւն եւ հանճար յաւիտենի՛ց էին: 5 Արմատք իմաստութեան ՚ի նմա՛ յայտնեցան: 8 Մի՛ է իմաստութիւն ահեղ յո՛յժ՝ որ նստի ՚ի վերայ աթոռոց գովութեան իւրոյ: 9 Ինքն Տէր հաստատեաց զնա՛, 10 եւ սփռեաց զնա՛ յարարածս իւր, եւ յամենայն մսեղիս ըստ պարգեւաց իւրոց: 11 Երկի՛ւղ Տեառն փա՛ռք եւ պարծա՛նք, եւ ցնծութեան եւ ուրախութեան պսակ: 12 Երկիւղ Տեառն ուրա՛խ առնէ զսիրտս՝ եւ շնո՛րհս եւ խնդութիւն՝ եւ երկա՛յն աւուրս մատուցանէ: 13 Որ երկնչի ՚ի Տեառնէ՝ բարի գտցէ ՚ի վախճանի, եւ յաւուր կատարածի իւրոյ օրհնեսցի՛[5371]: 16 Սկիզբն զգօնութեան երկնչե՛լ ՚ի Տեառնէ. ընդ հաւատացեա՛լս յարգանդի ստեղծաւ. եւ ՚ի վերայ զաւակի նոցա հաւատարիմ ողորմութիւն լինէր: 20 Կատար իմաստութեան երկնչել ՚ի Տեառնէ, եւ լցուցանէ զնոսա յարմտեաց իւրոց[5372]. 21 եւ զամենայն տո՛ւնս նոցա լի՛ առնէ ցանկութեամբ իւրով: 22 Պսակ զգօնութեան երկիւղ Տեառն, զուարճացեալ խաղաղութիւն նմա ողջութեամբ հանդե՛րձ: 23 Իբրեւ հայեցաւ եւ համբուրեա՛ց զնա՛. 24 զհանճար եւ զիմաստութիւն աւանդապահա՛ց նորա բարձրացո՛յց: 25 Արմա՛տք իմաստութեան երկնչե՛լ ՚ի Տեառնէ՛. եւ շաւիղք նորա երկայնակեաց ժամանակաց[5373]: 28 Ո՛չ է մարթ՝ եթէ արդարասցի ցասումն տարապարտուց, զի մի՛ շիթ բարկութեան կործանումն անձին իւրում լինիցի: 29 Առ ժամանակ մի պինդ կալ է համբերողի. եւ մինչեւ ՚ի վախճան ՚ի մէջ կալ ամենայն ուրախութեան. 30 եւ առ ժամանակ մի ունել զսիրտ եւ պահել զբան իւր, եւ բազում շրթունք պատմեսցեն զգովութիւն իմաստութեան նորա: 31 ՚Ի գանձս իմաստութեան նորա առակք զգօնութեան: 32 Անարգ թուի յաչս անիրաւին աստուածպաշտութիւն: 33 Դու ո՞վ որդեակ ցանկա՛ իմաստութեան՝ եւ պահեա՛ զնա, եւ Տէր սփռեսցէ ՚ի քեզ զհանճար եւ զիմաստութիւն: 34 Զի զգօնութիւն իմաստութեան երկիւղ Տեառն է, 35 եւ հաճոյ նմա հաւա՛տք եւ հեզութիւն: 36 Մի՛ անհնազանդ լինիր յերկիւղ Տեառն, եւ մի՛ գնար դու առ նա ՚ի միտս երկմիտս: 37 Եւ մի՛ կեղծաւորիր առաջի մարդկան, եւ շրթանց քոց զգո՛յշ լինիջի՛ր:

2
Գլուխ Բ

1 Որդեա՛կ իմ եթէ մերձենաս ծառայել Աստուծոյ՝ պատրաստեա՛ զանձն քո ամենայն փորձութեան[5374]: 2 Ուղի՛ղ արա զսիրտ քո՛. եւ զմիտս քո հաստատեա՛ համբերութեամբ: ՚Ի ժամանակի յորժամ փորձանք հասանիցեն, 3 մե՛րձ լեր ՚ի Տէր՝ եւ մի՛ անհաւատար, զի բարձրասցիս ՚ի վախճանի: 4 Ամենայն փորձութիւնք որ գան քեզ՝ ուրախութեամբ ընկալ. եւ ՚ի ցաւս տառապանաց գոհութեամբ երկայնամի՛տ լիցիս: 5 Զի ՚ի հուր փորձի ոսկի, իսկ մարդ փորձի ՚ի բովս խոնարհութեան[5375]: 6 Հաւատա՛ ՚ի Տէր եւ օգնեսցէ քեզ: Ուղիղ կալ զճանապարհս քո եւ յուսասջի՛ր ՚ի նա: 7 Երկիւղածք Տեառն ա՛կն կալէք ողորմութեան նորա, եւ մի՛ խոտորիք, զի մի՛ կործանեսջիք: 9 Երկիւղածք Տեառն ակնկալարո՛ւք բարւոյ, եւ ողորմութեան եւ ուրախութեանցն յաւիտենից: 11 Հայեցարո՛ւք յազգս առաջինս եւ տեսէք, ո՞վ հաւատաց ՚ի Տէր՝ եւ յամօթ եղեւ. 12 եւ ո՞վ է որ եկաց յահի նորա՝ եւ նա եթող զնա. եւ կամ ո՞վ է որ կարդաց առ նա՝ եւ յապաղեաց, 13 զի գթած եւ ողորմած է Տէր, եւ թողու զմեղս, եւ փրկէ ՚ի ժամանակի նեղութեան: 14 Վա՞յ սրտից վատաց եւ ձեռաց լքելոց, եւ մեղաւորի՝ որ հասեալ իցէ ՚ի վերայ երկուց ճանապարհաց[5376]. 15 վասն այնորիկ մի՛ ապրեսցին: 16 Վա՞յ որ կորուսեալ է զհամբերութիւն. 17 թէ զինչ հասցէ նմա յաւուր գալստեան Տեառն[5377]: 18 Երկիւղածք Տեառն հնազանդ լիցին բանից նորա. եւ որ սիրեն զնա՝ պահեն զպատուիրանս նորա: 19 Երկիւղածք Տեառն խնդրեսցեն զհաճոյս նորա, եւ որ սիրեն զնա լցցին յօրինաց նորա: 20 Երկիւղածք Տեառն պատրաստեսցեն զսիրտս իւրեանց, եւ առաջի Տեառն խոնարհեցուսցեն զանձինս իւրեանց, 22 եւ ասասցեն. Անկցուք մեք ՚ի ձեռս Աստուծոյ, եւ մի՛ ՚ի ձեռս մարդկան. 23 զի որպէս մեծութիւն նորա՝ սոյնպէս եւ ողորմութիւն, եւ որպէս անուն նորա՝ սոյնպէս եւ գործք:

3
Գլուխ Գ

2 Ինձ հօրս լուարո՛ւք որդեակք, եւ զայս արասջի՛ք զի ապրեսջիք[5378]: 3 Զի Տէր փառաւորեաց զհայր ՚ի վերայ որդւոյ, եւ զիրաւունս հօր հաստատեաց յորդիս: 4 Որ պատուէ զհայր՝ քաւէ զմեղս, եւ անձին իւրում գանձէ գանձս: 5 Փառաւոր առնէ զմայր իւր[5379]՝ 6 որ պատուէ զնա, եւ ուրախ լիցի յորդիս իւր: 9 Մեծարեա՛ դու զհայր քո, 10 զի ծաղկեսցէ ՚ի վերայ քո օրհնութիւն նորա: 11 Օրհնութիւն հօր հաստատէ զտունս որդւոյ՝ եւ անէծք մօր խախտեն ՚ի հիմանէ: 12 Որդեակ՝ մի՛ մեծարիր ՚ի վերայ հօր անարգանաց, զի չէ՛ քեզ փառք ՚ի վերայ անարգանաց նորա: 13 Զի փառք մարդոյ ՚ի վերայ մեծարանաց հօր իւրոյ. եւ նախատինք որդւոյ՝ անարգանք մօր: 14 Որդեակ՝ զօրավի՛գն լեր ծերութեան հօր քո, եւ մի՛ տրտմեցուցաներ զնա ՚ի կեանս իւր: 18 Հայհոյիչ է՝ որ թողու զհայր, եւ անիծեալ է ՚ի Տեառնէ՝ որ ցասուցանէ զմայր: 19 Որդեա՛կ իմ, զկեանս քո հեզութեամբ անցո՛, եւ ընդունելի մարդոյ սիրելի լիցիս: 20 Որչափ մեծ իցես՝ խոնա՛րհ կալջիր զանձն քո, զի առաջի Տեառն գտցես շնորհս: 21 Մեծ է զօրութիւն Տեառն՝ եւ փառաւորեսցի ՚ի խոնարհաց իւրոց: 22 Որդեա՛կ իմ՝ որ մեծ է քան զքեզ, զայն մի՛ քններ. այլ որ ինչ հրամայեցաւ քեզ՝ զա՛յն խորհեաց[5380]: 24 Որ ինչ աւելին է քան զպէտս քո՝ զայն մի՛ զններ[5381]. 26 եւ մի՛ մոլորիցիս կարծեօք, զի զբազում հանճարեղաց խորհուրդս կարծօղ միտք գայթակղեցուցին: 27 Որ սիրէ զչար՝ ՚ի նմին սատակեսցի: 29 Սիրտ խիստ ծանրասցի ցաւօք: 30 Չի՛ք ինչ բժշկութիւն տանջանաց ամբարտաւանին, զի զարմատ դառնութեան տնկեաց յանձն իւր[5382]: 31 Սիրտ իմաստնոյ խորհեսցի յառակս, եւ ունկն լսելեաց ցանկասցի իմաստութեան: 33 Զվառեալ հուր՝ ջուր շիջուցանէ, եւ զմեղս բազումս քաւեն ողորմութիւնք[5383]. 34 եւ ՚ի ժամանակի կործանման նորա գտցէ ձեռնկալութիւն[5384]:

4
Գլուխ Դ

1 Ո՛րդեակ՝ մի՛ զլանար զկեանս աղքատաց. 2 եւ մի՛ զանձինս քաղցեալս տրտմեցուցաներ: Մի՛ զայրացուցաներ զմարդ ՚ի տկարութեան իւրում: 3 Զսիրտ տառապելոյ մի՛ զայրացուցաներ. մի՛ յապաղեր զտուրս կարօտելոյն[5385]: 4 Մի՛ անտես առներ զծառայ ՚ի նեղութեան. մի՛ դարձուցաներ զերեսս քո յաղքատաց: 5 Մի՛ տար տեղի անիծանել զքեզ, 6 զի յորժամ դառնացեալ մտօք անիծանեն զքեզ, վաղվաղակի լսէ աղօթից նորա՝ որ արար զնա: 7 Որդեակ՝ սիրելի արա՛ զանձն քո ժողովրդեան, 8 եւ առաջի իշխանի խոնարհեցո՛ զունկն քո. եւ խօսեաց առաջի նորա հեզութեամբ ՚ի խաղաղութիւն[5386]: 9 Փրկեա՛ զզրկեալս ՚ի ձեռաց զրկողաց, եւ մի՛ զայրանար ՚ի դատաստանի: 10 Լե՛ր իբրեւ զհայր որբոց, 11 եւ եղիցիս որդի Բարձրելոյն: 12 Ո՛րդեակ՝ իմաստութիւն զորդիս բարձրացոյց, 13 եւ որ սիրեն զնա՝ սիրեն զկեանս. եւ որ կանխէ առ նա՝ լցցի ամենայն բարութեամբ: 14 Որ ընդունի զնա՝ ժառանգէ զփառս, եւ ուր մտանէ՝ օրհնէ զնա Տէր. 16 եւ որ նմա լսէ՝ դատի զհեթանոսս[5387]: 17 Եթէ հաւատասցես՝ ժառանգեսցես զնա, եւ ՚ի ժառանգութեան քում եղիցին ստացուածք նորա[5388]: 23 Պահեա՛ զժամանակին իրս, եւ երկի՛ր ՚ի չարէ. 24 եւ մի՛ կրեր ամօթ յանձն քո. 25 զի է՛ ամօթ՝ որ ածէ մեղս, եւ է՛ ամօթ՝ որ ածէ զփառս եւ զուրախութի՛ւն: 26 Ո՛րդեակ, մի՛ ակն առնուր յանձին քում, 27 զի մի ամաչեսցես ՚ի կործանման քում: 28 Մի՛ արգելուր զբան ՚ի ժամանակի փրկութեան: Մի՛ թագուցաներ զիմաստութիւն քո. 29 զի բան յայտնէ զիմաստութիւն, եւ խրատ իմաստութեան ՚ի խօսս լեզուի: 30 Մի՛ դառնար ընդդէմ ճշմարտութեանն՝ մի եւ մի՛ իւիք: Զոր ո՛չ գիտես եւ հարցանեն ցքեզ, դու մի՛ ամօթ համարիր զչգիտելն. 31 եւ վասն մեղաց քոց մի՛ ամաչեր խոստովանել: 32 Ո՛րդեակ՝ մի՛ ակն առնուր ՚ի հզօրէ, 33 եւ մինչեւ ՚ի մահ մարտի՛ր վասն ճշմարտութեան. եւ Տէր Աստուած քո օգնեսցէ քեզ: 34 Մի՛ շուտախօս լինիր՝ եւ խօթասիրտ եւ լքեալ ՚ի գործս քո[5389]: 35 Մի՛ առանձին առիւծանար ՚ի տան քում, եւ օձտող ՚ի մէջ ծառայից քոց: 36 Մի՛ լիցիս յօժար յառնուլն ձեռօք, եւ ՚ի տալն կարկամեալ:

5
Գլուխ Ե

1 Եւ ՚ի վերայ ընչից քոց մի՛ ծանրանար: 2 Մի՛ երթար զհետ անձին եւ զօրութեան քո, եւ մի՛ հպարտանար ՚ի գանձս քո: Մի՛ լինիր յանձնապաստան՝ եւ ասեր, եթէ բազում են ինչք իմ: 3 Մի՛ ասեր, թէ չար ինձ ո՞վ առնէ, զի Տէր խնդրեսցէ զվրէժս ՚ի քէն: 4 Մի՛ ասեր, թէ չար գործելով մեղայ, արդ զի՞նչ եղեւ ինձ. զի Տէր երկայնամիտ է 5 վասն դարձի քո եւ քաւութեան. 7 զի ողորմութիւն եւ բարկութիւն ՚ի ձեռին նորա է, եւ ՚ի մեղաւորս յագեցուցանէ զսրտմտութիւն իւր[5390]: 8 Ո՛րդեակ՝ մի՛ յապաղիցես դառնալ ՚ի մեղաց առ Տէր[5391], 9 զի մի առ մեղս քո սատակիցիս[5392]: 10 Մի՛ յանիրաւ գանձս յուսար, զի ո՛չ օգնեսցեն քեզ յաւուր բարկութեան: 11 Մի՛ առ ամենայն շաւիղս առներ զգնացս քո, զի այս մեղաւորի բաժին եւ երկխօս մարդոյ է: 12 Խորհուրդ բարի հաստատեսցի ՚ի միտս քո, եւ նոյն բան կացցէ ՚ի բերան քո: 13 Լե՛ր դու երագ լսելեօք, եւ երկայնամիտ ՚ի պատասխանիս: 14 Եթէ իմաստութիւն եկեսցէ ՚ի քեզ՝ տո՛ւր պատասխանի ընկերին քում, ապա թէ ոչ՝ ափիբերան լիցիս: 15 Փառք եւ անարգանք ՚ի ձեռս լեզուի, եւ կործանումն մարդոյ ՚ի ձեռն անարգ լեզուի իւրում: 16 Մի՛ սիրեր լինել բանսարկու, եւ լեզուաւ մի՛ գայթագղեր: 17 Խրատ, ամօթ, եւ անարգանք են ՚ի վերայ գայթագղութեան, եւ քան զայս ՚ի վերայ երկխօս լեզուի[5393]:

6
Գլուխ Զ

1 Անուն վատ՝ ամօթ եւ անարգանք ժառանգէ, եւ մարդ մեղաւոր զերկխօսութիւն: 2 Մի՛ հպարտանար յանձին քո խորհուրդ՝ 3 զի մի՛ ապականիցես զպտուղ քո, եւ անարգեսցիս իբրեւ զփայտ անպտուղ: 4 Անձն չար կորուսանէ զըստացիչս իւր, եւ ոտնհար լիցի անձն իւր թշնամեաց իւրոց[5394]: 5 Քաղցրախօս մարդ՝ բազում բարեկամս առնէ, եւ լեզու քաղցր՝ ՚ի բազմաց յաճախ առնու գովութիւն: 6 Ո՛րդեակ՝ բազումք եղիցին բարեկամք քո, բայց ՚ի հազարաց եղիցի քեզ մի խորհրդակից: 7 Եթէ ստանաս քեզ բարեկամ՝ ՚ի ժամանակի նեղութեան ստացիր, բայց մի վաղվաղակի հաւատար ՚ի նա. 8 զի են բարեկամք սիրոյ ժամանակի, բայց յաւուր բարկութեան ոչինչ են: 9 Եւ է՛ բարեկամ՝ որ լինի ՚ի տեղի թշնամւոյ, եւ առ կագ զթշնամութիւն իւր յայտնէ նախատել զքեզ: 10 Բարեկամ հաղորդ սեղանոյ՝ ո՛չ օգնէ քեզ ՚ի նեղութեան. 11 եւ բարեաց քոց լիցի բաժանորդ՝ որպէս եւ դու[5395]. 12 եւ թէ նեղութիւն հասանէ քեզ՝ ամբաստան լիցի զքէն, եւ յերեսաց քոց թագուն շրջի: 13 Զա՛տ կաց ՚ի թշնամեաց քոց, եւ ՚ի սուտակասպաս բարեկամէ եւ յերկխօսէ զգո՛յշ լեր: 14 Բարեկամ հաւատարիմ՝ աշտարակ ամուր, եւ որ եգիտ զնա՝ եգիտ գանձ[5396]: 15 Հաւատարիմ բարեկամի չիք գինք, 17 եւ որ ՚ի Տեառնէ երկնչի՝ բարեկամ բարի յաջողի նմա, զի որպէս եւ նա է՝ նոյնպէս եւ բարեկամն: 18 Ո՛րդեակ՝ ՚ի մանկութեան քում ընտրեա՛ զիմաստութիւն, եւ մինչեւ ՚ի ծերութիւն գտանես զհանճար: 21 Եւ զի դժուարին է հանճար տգիտաց, զի ո՛չ կարեն նմա հասու լինել: 23 Զգօնութիւն ըստ անուան իւրում կայ, եւ յայտնի բազմաց ո՛չ է: 24 Լո՛ւր ինձ որդեա՛կ, եւ ընկալ զխրատ իմ, եւ մի՛ լինիր ՚ի բաց ՚ի հանճարէ իմմէ: 25 Ա՛րկ դու զոտս քո ՚ի կապս նորա, եւ ընդ անուր նորա զպարանոց քո: 27 Յամենայն մտաց մատի՛ր դու առ նա, եւ յամենայն զօրութենէ պահեա՛ զճանապարհս նորա: 28 Խնդրեա՛ դու եւ քննեա՛ եւ յայտնեա՛ ՚ի քեզ[5397]. 29 եւ ՚ի վախճանի գտցես զհանգիստ նորա: 30 Եւ կապանք իմաստութեան եղիցին քեզ ապաստանս զօրութեան, եւ անուրք նորա ՚ի զարդ ոսկւոյ: 32 Եւ պսակ ցնծութեան դիցի ՚ի գլուխ քո: 33 Ո՛րդեակ՝ եթէ կամիս խորագէտ լինել՝ 35 ՚ի մէջ ծերոց կացցես, եւ որ իմաստունն է՝ ՚ի նա մերձեսցիս: Զօր ամենայն զպատգամս Աստուծոյ կամեա՛ դու լսել, եւ առակք իմաստութեան ՚ի քէն մի անցցեն: 36 Եթէ զոք ՚ի հանճարեղաց գտցես, ստէպ կանխեա՛ առ նա: 37 Խորհեա՛ դու ՚ի հրամանս Տեառն, եւ նա հաստատեսցէ զսիրտ քո, եւ զիմաստութեան ցանկութիւն տացէ քեզ:

7
Գլուխ Է

1 Ո՛րդեակ՝ մի՛ չար գործեր, եւ չար ո՛չ հասցէ քեզ: 2 Յանիրաւաց ՚ի բա՛ց լեր, եւ նոքա մերժեսցին ՚ի քէն: 3 Յակօսս անիրաւ մի՛ սերմաներ, զի մի՛ հնձեսցես եւթնապատիկ չար ՚ի նմանէ: 4 Իշխանութիւն ՚ի Տեառնէ մի՛ խնդրեր, եթէ ո՛չ գնասցես ըստ կամաց նորա: Զաթոռ փառաց ՚ի թագաւորէ մի՛ խնդրեր, եթէ հպատակ հնազանդ ո՛չ իցես կամաց նորա[5398]: 5 Առաջի թագաւորաց ձեւ բանից մի՛ առներ: 6 Դատաւոր մի՛ զքեզ կամիր, եթէ ո՛չ կարես կորզել զիրաւն յանիրաւէն: Մի՛ զանգիտեր դու յերեսաց իշխանին, զի մի՛ դնիցես գայթագղութիւն յիրաւունս: 7 ՚Ի բազմութիւն քաղաքաց մի՛ մեղանչեր, եւ յամբոխ զանձն քո մի՛ տացես: 9 Յաղօթս քո կարճամիտ մի՛ լինիր, եւ ողորմութիւն մի՛ յապաղեր առնել: Զպատուիրանս Աստուծոյ մի՛ յամեր առնել[5399]. 12 եւ զմարդով ՚ի դառնութիւն սրտի նորա մի՛ ծիծաղիր: Զի որ խոնարհեցուցանէ՝ նոյն եւ բարձր առնէ: 13 Ո՛րդեակ՝ յեղբարս եւ ՚ի բարեկամս ստութիւն մի՛ սերմաներ. 15 ՚ի մէջ ծերոց մի՛ ճոխանար, եւ յուխտի քում զբանս մի՛ կրկներ: 17 Առ արդարս զանձն քո մի՛ ունիր, եւ առ մեղաւորս անզեղջ զքեզ մի՛ համարիր: 19 Դահիճ ամբարշտաց եւ մեղաւորաց՝ յաւիտենից հուրն եւ որդն անմահ: 20 Ո՛րդեակ՝ զբարեկամս ընդ կաշառոյ մի՛ փոխանակեր, եւ զեղբայր հարազատ ընդ ոսկւոյ Սափիրայ: 21 Մի՛ վրիպեր ՚ի բարեկամէ եւ ՚ի հանճարեղ կնոջէ, զի լաւ է շնորհք նորա քան զոսկի: 22 Զծառայ ճշմարիտ որ վաստակիցէ քեզ՝ մի՛ զայրացուսցես: Եւ զվարձկան որ տուեալ իցէ զանձն իւր ՚ի վերայ քո՝ մի՛ զզուեր: 23 Զծառայ ժիր սիրեա՛ դու, եւ յազատութենէ կարօտ զնա մի՛ առներ: 24 Գրաստ քո իցէ պիտանի՝ խնամ տա՛ր նմա եւ դարմանեա՛: 25 Որդիք իցեն քո՝ խրատեա՛, եւ զպարանոց նոցա խոնարհեցո՛: 26 Դստերք իցեն քո՝ զգո՛յշ կաց, եւ մի՛ գգուեր զնոսա եւ համարձակեցուցաներ: 27 Առն իմաստնոյ տո՛ւր զնոսա, եւ քո գործ մեծ գտանի կատարեալ: 28 Եթէ ըստ կամաց քոց իցէ կին՝ մի՛ հաներ զնա ՚ի քէն, եւ զքեզ ՚ի նա մի՛ հաւատար՝ եթէ նա զքեզ ատիցէ: 29 Ո՛րդեակ՝ զհայր քո պատուեսջիր յամենայն զօրութենէ, եւ զմօր երկունս մի՛ մոռանար[5400]. 30 հատո՛ նոցա որպէս նոքա քեզ, զի նոքօք ծնար: 31 Երկի՛ր ՚ի Տեառնէ յամենայն սրտէ քումմէ, եւ մեծարեա՛ զքահանայս նորա: 32 Սիրեա՛ զարարիչն քո, եւ զպաշտօնեայս նորա մի՛ արհամարհեր: 33 Պատուեա՛ զքահանայս, եւ տո՛ւր զմասն նոցա զլերդաբոյդն եւ զերիկամունսն ճարպովն: 36 Բարի արա՛ աղքատաց, զի օրհնութիւն քո կատարեալ լիցի: 38 ՚Ի վերայ մեռելոց մի՛ կարօտ առներ զարտասուս քո[5401], 40 եւ վախճան քո յուշ լիցի քեզ:

8
Գլուխ Ը

1 Մի՛ հակառակիր ընդ առն հզօրի, գուցէ անկցիս ՚ի ձեռս նորա: 2 Ընդ մեծատան մի՛ հակառակիր, 3 զի ոսկի եւ մեծութիւն թիւրեաց զմիտս թագաւորաց: 4 Ընդ առն լեզուանւոյ մի՛ կռուիր, զի ՚ի վերայ հրոյ փայտ դիզես: 5 Ընդ առն անմտի մի՛ խաղար՝ գուցէ զնախնիս քո նախատէ: 6 Որ դարձեալ իցէ ՚ի մեղաց՝ մի՛ զնա նախատեր, զի եւ մեք ընդ մեղաց պահու եմք: 7 ՚Ի ծերութեան զմարդ մի՛ անարգեր, զի եւ քո ծերանալ է: 14 Ո՛րդեակ՝ ընդ առն թշնամանողի զբերան քո մի՛ բանար, զի իբրեւ զդարանակալ արշաւեսցէ ՚ի վերայ քո: 15 Առն հզօրի փոխ մի՛ տար, եւ թէ տաս՝ համարեա՛ թէ կորուսեր: 16 Առն հարստի երաշխաւոր մի՛ մտցես, ապա թէ ոչ՝ տուժել հոգասջիր: 17 Ընդդէմ դատաւորի ոսոխ մի՛ կար՝ զի մի՛ ըստ փառաց նորա դատեսցեն զքեզ: 18 Ճանապարհ ընդ համարձակ մարդոյ մի՛ երթար, զի մի՛ զամենայն ինչ ՚ի վերայ քո ծանրացուսցէ. զի նա զոր առնէ՝ ըստ կամս իւր առնէ, եւ դու յանմտութենէ նորա կորնչիս: 19 Մի՛ գնար մէն ընդ առն բարկացողի, եւ մի՛ կագիր ընդ նմա. զի յաչս նորա թեթեւ թուի արիւն: 20 Ո՛րդեակ՝ ՚ի խորհուրդ մի՛ մտաներ ընդ առն մորոսի, զի յինքն ո՛չ կարէ պահել զբանս քո: 21 Օտարաց առաջի զգաղտնի գործ մի՛ գործեր, զի զպատահումն քո ՚ի նոցանէ ո՛չ գիտես: 22 Զսիրտ քո ամենայն մարդոյ մի՛ տարածաներ, զի մի՛ տարապարտուց շնորհս վարկանիցեն քեզ:

9
Գլուխ Թ

2 Ո՛րդեակ՝ ՚ի կին մարդ զանձն քո մի՛ համարձակեր, զի մի՛ հասցէ ՚ի վերայ զօրութեան քո: 3 Յերեսս կնոջ պոռնկի մի՛ լկնիր՝ զի մի՛ յորոգայթս նորա անկցիս[5402]: 4 Առ կանայս երգեցիկս մի՛ կանխիր, զի մի՛ ըմբռնիցիս ՚ի ցաւս[5403]: 5 Ընդ կոյս մի՛ պշնուր՝ զի մի՛ գայթագղեսցիս ՚ի գեղ նորա[5404]: 6 Զանձն քո պոռնկութեան մի՛ մատներ, զի մի՛ զժառանգութիւն քո կորուսցես: 7 Ընդ փողոցս քաղաքաց մի՛ շրջիր, եւ ՚ի գնացս ճանապարհաց նորա ո՛չ մոլորիս: 12 Ո՛րդեակ՝ ընդ առնակնոջ ամենեւին մի՛ ընդելանար, եւ ընդ նմա ՚ի գինի մի՛ հանգանակիր, 13 զի մի՛ սիրտ քո խոտորեսցի, եւ անձամբ կործանեսցիս: 14 Զբարեկամ հին մի՛ թողուր, գուցէ որ նորն է՝ չիցէ նմա հաւասար: 15 Նոր գինի բարեկամ նոր, եթէ հնասցի՝ ուրախութեամբ արբջիր: 16 Ընդ փառս առն մեղաւորի մի՛ նախանձիր, զի զկատարած նորա ո՛չ գիտես: 17 Ընդ հաճոյս ամբարշտաց մի՛ միաբանիր, զի ո՛չ արդարասցիս: 18 Որոյ ՚ի ձեռս իւր է իշխանութիւն սպանանելոյ՝ հեռի լեր ՚ի նմանէ, եւ եթէ մերձենաս՝ մի՛ մեղանչեր[5405]: 21 Զօրութեան քում չա՛փ առ՝ եւ ըստ կարի քում կշռեա՛ զբանս քո. եւ զմերձաւորս, եւ զխորհուրդս քո ընդ հանճարեղս արասջիր: 22 Արդարք եղիցին հացակիցք քո, եւ երկիւղածք Տեառն պարծանք քո: 24 ՚Ի ճարտարութեան ձեռաց գովեսցին գործք, եւ որ իմաստուն է բանիւք, առաջնորդէ ժողովրդեան, ահեղ է ՚ի մէջ ընկերաց[5406]:

10
Գլուխ Ժ

1 Դատաւոր իմաստուն խրատ ժողովրդեան, 2 ըստ հրամանի նորա եւ հարկահանքն: 3 Թագաւոր անխրատ՝ կորուսանէ զզօրս. քաղաք շինեսցի յիմաստութենէ իշխանաց: 4 Իշխանութիւն երկրի ՚ի ձեռս Աստուծոյ, եւ զպիտանին յարուսցէ ՚ի ժամանակի[5407]: 5 ՚Ի ձեռս Տեառն է առնն ուղղութիւն, եւ ՚ի վերայ երեսաց գրով դիցէ զփառս իւր: 6 Ոխս ընկերի վասն ամենայն յանցանաց մի՛ ունիցիս: Որդեակ ՚ի ստութենէ եւ ՚ի մեղաց հեռասցիս: 7 Ամբարտաւանութիւն ատելի է Աստուծոյ եւ մարդկան: 8 Թագաւորութիւն ազգէ յազգ փոխի, եւ վասն անիրաւութեան եւ հպարտութեան կորնչին: 11 Թագաւոր այսօր է՝ եւ վաղիւ մեռանի: 14 Ամբարտաւանութեան սկիզբն՝ հեռանալ ՚ի Տեառնէ. զի յարարչէն խոտորեցաւ սիրտ նորա: 17 Զաթոռս ամբարտաւանից կործանեսցէ Տէր: 18 Զարմատս հեթանոսաց խլեաց Տէր, եւ փոխանակ նոցա տնկեաց զհանդարտս, եւ զբարեպաշտս: 22 Ամբարտաւանութիւն ոչ ընդ մարդկան ստեղծաւ. վասն այնորիկ զօրացոյց Տէր զբարկութիւն եւ կործանեաց զնա[5408]: 23 Ո՞ր է պատուական զաւակ մարդկան, երկիւղածաց Տեառն զաւակ պատուական: Զաւակ անա՛րգ է որ անցանէ զպատուիրանաւ ծնողաց[5409]: 24 ՚Ի մէջ եղբարց երէցն է պատուական, իսկ որ ՚ի Տեառնէ երկնչի՝ պատուական է քան զնա[5410]: 25 Փառաւորին մեծին եւ աղքատին պարծանք՝ երկիւղ Տեառն: 26 Զայր աղքատ եւ իմաստուն անարգել չէ՛ պարտ: 27 Հզօրն եւ իշխանն պատուեսցի: 31 Ո՞րդեակ՝ անձին քում հեզութեամբ շուք դիր. 32 զի որ անձամբ յանձն մեղանչէ՝ ո՞վ արդարացուսցէ զնա: Որ զկեանս իւր անարգէ՝ ո՞վ մեծարէ զնա: 33 Մեծն ՚ի մեծութեան փառաւորի, եւ աղքատն ՚ի հանճար իւր:

11
Գլուխ ԺԱ

1 Հանճար իմաստութեան խոնարհաց զգլուխս բարձր առնէ, եւ նստուցանէ ընդ իշխանս[5411]: 2 Ընդ գեղ մարդոյ մի՛ զարմանար, եւ զայր յականէ մի՛ խոտեր: 3 ՚Ի թռչունս փոքր է մեղու, եւ պտուղ նորա գեղեցիկ: 4 Գեղեցկագոյն հանդերձիւք մի՛ պարծիր, եւ յաւուր փառաց մի՛ հպարտանար: 5 Բազում իշխանք անկան ՚ի գետին, եւ որում ակն ո՛չ ոք ունէր՝ կապեցաւ նմա թագ: 7 Հա՛րց նախ՝ եւ մի՛ բամբասեր. իմա՛ եւ ապա խօսիս: 8 Զիրս որ ոչ գիտես՝ մի՛ զրուցեր, եւ ՚ի մէջ բանից մի՛ անկանիր: 10 Ո՛րդեակ՝ մի՛ բազմօք անկանիր ՚ի գործ, զի թէ յաճախես՝ ո՛չ կարես բաւել. եւ թէ զհետ երթաս՝ չհասանիս, եւ թէ խոյս տաս՝ չապրիս[5412]: 11 Զի է ոք որ ջանայ՝ վաստակէ, եւ առաւել եւս կարօտ գտանի[5413]: 12 Եւ է՛ ոք նուազեալ ՚ի զօրութենէ, եւ լի աղքատութեամբ, եւ տկար եւ կարօտ օգնականի. 13 եւ յանկարծակի հայեցաւ ՚ի նա Տէր բարութեամբ, կանգնեաց զնա ՚ի տկարութենէ. եւ բարձրացոյց զգլուխ նորա: 14 Կեանք եւ մահ, բարի եւ չար, մեծութիւն եւ աղքատութիւն, առաջի Աստուծոյ հաւասա՛ր են: 15 Սէր եւ իմաստութիւն՝ եւ ճանապարհ գործոց բարեաց ՚ի նմանէ է: 16 Մոլորութիւն եւ խաւար վասն մեղաց հաստատեցաւ: Չարութիւն ընդ նոսին հնանայ՝ որ գնան չարութեամբ: 17 Պարգեւք Տեառն ՚ի վերայ արդարոց հաստատին: 18 Մեծութիւն է՝ որ ՚ի պնդութենէ լինի: Եւ այն է մասն նորա, 19 յորժամ ասիցէ ՚ի բարութենէ իմմէ կերայց եւ արբից. 20 եւ ո՛չ գիտէ զպատահումն իւր, զի թողուցու զայն օտարաց՝ եւ ինքն մեռանիցի: 22 Ո՛րդեակ՝ ընդ գործս ամբարշտաց մի՛ զարմանար, զի եղծանելեաւս զեղծանելին ստանայ: Այլ հաւատա՛ ՚ի Տէր՝ 23 զի դիւրին է յաչս Տեառն մեծ առնել զաղքատն: 27 Մի՛ յաւուրս չարեաց մոռանար զբարի, եւ մի՛ յաւուրս բարւոյ մոռանար զչար: 29 Մոռացուսցեն վիշտք զփափկութիւն եւ զգեղ. եւ յայտնութիւն գործոց կատարած մարդոյ: 30 Մի՛ ումեք երաներ յառաջ քան զվախճան՝ զի որդւոյ մարդոյ մարթեսցես առնուլ զչափ նորա[5414]: 31 Մի՛ զամենայն մարդ ՚ի տուն քո տանիր, զի դարանք Սատանայի պատրաստեն ՚ի նմա նենգութիւն[5415]: 32 Զայր իմաստուն եւ զողջախոհ յամենայն ժամ սիրեսցես. զի ամբարտաւանն սրտիւ եւ նենգաւոր իբրեւ զդէտ գիտէ զնենգութիւն, զի բազմադիմի է չարիք նորա: 33 Որպէս շուն՝ զի ուր մտանէ յափշտակէ, սոյնպէս եւ անօրէնն ուր հասանէ՝ սատակէ եւ խռովէ: 34 ՚Ի փոքր վշտոյ վառի հուր, սոյնպէս եւ անօրէնն ՚ի փոքր ինչ իրաց հեղու զարիւն իբրեւ զջուր[5416]: 35 ՚Ի չարագործէ զգո՛յշ լեր՝ գուցէ ՚ի բամբասանս ածցէ զքեզ:

12
Գլուխ ԺԲ

1 Ո՛րդեակ՝ ընտրութեամբ արա՛ բարի մարդոյ, զի ՚ի նմանէ շնորհս բարեաց գտցես: 2 Բարի՛ արա բարեաց՝ զի փոխարէն լիցի քեզ. եւ թէ ՚ի նմանէ ոչ՝ սակայն ՚ի Բարձրելոյն: 5 Բարի արա՛ խոնարհին՝ եւ մի՛ ձեռն տար ամբարշտին 7 զի մի՛ կրկի՛ն չար փոխարէն բարեացն ՚ի նմանէ գտցես: Ահա եւ Բարձրեալն ատեաց զմեղաւորս, եւ ամբարշտի հատուցանէ հատուցումն: 8 ՚Ի վերայ բարեաց բարեկամ ո՛չ երեւի, եւ ՚ի վերայ չարեաց թշնամի ո՛չ թագչի: 10 Մի՛ հաւատար թշնամւոյ քո ամենեւին՝ զի որպէս պղինձ զունողաց ձեռս ժանգոտէ[5417]: 11 Զգո՛յշ լեր՝ զանձն քո պահեա՛ ՚ի նմանէ, եւ եղիցիս դու անձին քում որպէս հայելի ջնջեալ: 12 Յաջմէ քո մի՛ նստուցաներ զնա՝ զի մի՛ խնդրեսցէ զտեղի քո. եւ յետոյ յիշեսցես զբանս իմ[5418]: 13 Զի զթովիչ օձահար՝ ո՞վ ապաշաւէ. եւ կամ զայն՝ որ մխէ զձեռն իւր ՚ի բերան գազանաց. սոյնպէս եւ որ մերձենայ յանօրէն՝ թաթաւի ՚ի մեղս նորա[5419]. 14 եւ թէ առ ժամ մի խոյս տայ գործոյն, կամակիցն ո՛չ համբերէ: 15 Նոյնպէս թշնամի քաղցր է շրթամբք, եւ ՚ի սրտի իւրում խորհի կործանել զքեզ: 16 Մզէ զարտասուս առաջի քո, այլ թէ ժամ գտանէ՝ արեամբ քո ո՛չ յագի: 17 Եթէ քեզ չար դիպի՝ առաջի քո չար գտանես զնա: Կարծիս տայ օգնել քեզ, 18 եւ շարժէ զգլուխ իւր՝ թէ ե՛րբ գտից ժամանակ կործանել զբարեկամս: 19 Եւ զերեսս իւր շրջէ յոգւոց հանելով, այլ ո՛չ եւս տեսանել զքեզ կենդանի:

13
Գլուխ ԺԳ

1 Զի որ մերձենայ ՚ի ձիւթ՝ շաղախի. եւ որ հաւատայ այնպիսւոյն՝ ապականի: 2 Որդեակ՝ ծանր ինչ քան զքեզ ՚ի վեր մի՛ առնուր, եւ որ մեծատուն է եւ հզօր՝ ընդ նա մի՛ հակառակիր: 3 Զի՞նչ հաւասար է պոյտ ընդ կատսայի, զի ՚ի բախել առ իրեարս՝ ՚ի կաթսայէն մանրի կաւն: 4 Մեծն զրկէ զաղքատն՝ եւ դարձեալ մռնչէ. ՚ի մեծէն աղքատն զրկի, եւ ՚ի նմանէ սասանի: 10 Զգո՛յշ լեր մի՛ մոլորիցիս, եւ յուրախութեան մի՛ կորանայցես: 11 Յորժամ ուրախութեան միջի իցես՝ չարաց զգո՛յշ կաց, զի չարն ընդ բարին շոյտ խառնի: 12 Եթէ հանդիպեսցիս չարաց մարդոց՝ եւ կոչեսցեն զքեզ ՚ի խրախութիւն, հեռացիր ՚ի նոցանէ՝ եւ մի՛ հասցեն քեզ: 13 Մի՛ անձամբ ՚ի ներքս անկանիր՝ զի մի՛ կործանեսցիս, 14 եւ բազմադէմ խօսից նոցա մի՛ հաւատար, զի ՚ի բազում խօսից փորձէ քննէ՝ եւ ծիծաղի զքեզ: 15 Որդեակ՝ որ ոչ պահեսցէ զբանս բարեկամի՝ անիմաստ է. 19 զի սիրէ անասունն զնմանիս իւր, եւ մարդ զհաւասար իւր: 20 Ազգ յազգ երթայ, եւ մարդ ՚ի նմանիս իւր: 21 Գայլոյ ընդ գառին զի՞նչ նմանութիւն, սոյնպէս չի՛ք մեղաւորի ընդ արդարոյ: 22 Բորենի ընդ շան զի՞նչ հաւասարութիւն, սոյնպէս չիք խաղաղութիւն աղքատաց ընդ մեծատան: 23 Որս առիւծու յանապատի՝ էշ վայրենի, սոյնպէս ճարակք մեծատանց՝ տնանկք[5420]: 24 Գարշի ամբարտաւանն ՚ի խոնարհէն, սոյնպէս մեծատունն յաղքատէն: 25 Եթէ շարժի մեծն՝ ՚ի բարեկամաց իւրոց հաստատի, իսկ աղքատն յիւրոց բարեկամաց անկանի[5421]: 26 Եթէ յանցանէ մեծն՝ օգնականք նմա բազում են, եւ թէ անարժան խօսի՝ արդարացուցանեն զնա: 27 Եւ իբրեւ յանցանէ աղքատն՝ յարուցեալ ՚ի վերայ պատուհասակոծ առնեն զնա, եւ եթէ իմաստուն բան խօսի՝ ծիծաղին եւ չտան թոյլ նմա[5422]: 28 Խօսեցաւ մեծն՝ եւ ամենեքեան լռեցին, եւ բարձրացուցին զբան նորա մինչեւ յամպս: 29 Բայց զայս գիտասջիր՝ զի սոցա եւ նոցա հատուցումն կայ՝ եւ Տէր: 30 Մեծութիւն բարի է՝ ուր ո՛չ գոն մեղք, եւ աղքատութիւն չար ՚ի բերան ամբարշտաց: 31 Եթէ չար եւ եթէ բարի՝ 32 դէմք մարդոյ ցուցանեն զզուարթն եւ զբարկն:

14
Գլուխ ԺԴ

1 Որ ոչ գայթագղեսցի բերանով՝ 2 երանի նմա. եւ որ անձամբ զանձն ո՛չ վրիպեաց ՚ի յուսոյ Տեառն իւրոյ: 3 Մեծութիւն առն կարճամտի ո՛չ վայելէ, եւ նախանձոտ մարդոյ ընդէ՞ր է մեծութիւն: 5 Որ անձին չար է՝ այլոց բարի ո՛չ լինի: 6 Զի՞նչ չար քան զայն որ նախանձի ընդ անձն իւր, 7 եւ ՚ի վախճանի յայտնեսցի չարութիւն նորա: 9 Ակն ագահի մասամբ ո՛չ յագի, 10 զի ակն չարութեամբ զայրացեալ ՚ի վերայ սեղանոյ ցամաքեցուցանէ զանձն[5423]: 11 Որդեակ՝ մինչդեռ ձեռնհաս ես՝ բարի գնա՛ ընդ անձին քում. 12 յիշեա՛ զի մահ ո՛չ յամեսցէ: 13 Ընդ բարեկամս քո բարի գնա՛, եւ ըստ կարի ձեռնտու լե՛ր նմա՝ մինչչեւ մեռեալ իցես: 14 Յաւուրց բարեաց մի՛ նուազիր, եւ մասն իմաստութեան մի՛ անցցէ զքեւ: 16 Յառաջ քան զմահ զարդարութիւն գործեա՛. 17 եւ յառ եւ ՚ի տուր անարատ եւ սուրբ պահեա՛ զանձն քո: 18 Իբրեւ զձորձս մաշի ամենայն մարմին, եւ ՚ի դժոխս չիք դիւրութիւն, զի ուխտ մահու իսկզբանէ է: 19 Որպէս զտերեւ ՚ի վերայ վարսաւոր ծառոց, է՛ որ թօթափի՝ եւ՛ է՛ որ բուսանի. նոյնպէս եւ մարդիկ՝ է՛ որ ծնանի, եւ է՛ որ մեռանի[5424]: 20 Ամենայն գործ անցանէ, եւ որ գործէ զնա՝ ընդ նմին գնասցէ: 21 Երանեալ է այր՝ որ իմաստութեամբ խորհի, եւ ՚ի խորհուրդս հանճարոյ իւրոյ խօսի[5425]:

15
Գլուխ ԺԵ

14 Որդեակ զմարդն իսկզբանէ յանձնիշխան կամս եստեղծ Աստուած, 17 զհուր եւ զջուր եդ առաջի, զի յոր կամեսցի մխեսցէ զձեռս իւր. 18 զի առաջի մարդոյ է մահ եւ կեանք: 19 Տէր հզօր է զօրութեամբ՝ տեսանէ զամենայն, եւ ինքն ո՛չ տեսանի: 21 Ումեք նա ո՛չ հրամայեաց ամբարշտել, եւ զանօրէնութիւն ՚ի մէջ մարդկան ո՛չ կամեցաւ. զի եւ զանուն իւր սուրբ ՚ի սուրբս հաստատեաց: 3 Զի լաւ է մին արդար որ առնէ զկամս Աստուծոյ, քան բիւր անօրէն:

16
Գլուխ ԺԶ

1 Որդեակ՝ մի՛ ցանկար բազմութեան անպիտան որդւոց. եթէ առ նոսա երկիւղ Աստուծոյ ո՛չ է, 2 զկեանս քո մի՛ հաւատար ՚ի նոսա, եւ ո՛չ զմասն հոգւոյ քո, այլ դու տո՛ւր յաւանդ պահեստի. 4 եւ լաւ համարեսջիր լինել անորդի, քան ստանալ որդիս ամբարիշտս: 7 ՚Ի ժողովս մեղաւորաց հուր բորբոքեսցի, եւ յազգ անօրէն բարկութիւն վառեսցի: 13 Զայր ՚ի գործս իւր դատեսցի. 14 զի մեղաւորն ՚ի յափշտակութեան իւրում ո՛չ ապրեսցի, եւ արդարն ՚ի համբերութեան իւրում ո՛չ սպառի[5426]: 9 ՚Ի պանդխտութիւնս Ղովտայ խնայեաց. 11 եւ զվեց հարիւր հազարսն սատակեաց, 12 զի ՚ի նմանէ է արդարութիւն եւ ողորմութիւն: Քաւել կարօղ է, 13 եւ կշտամբանս բազմապատիկս հատուցանել: 15 Ամենայն ողորմած ողորմութիւն գտցէ, զի հատուցանօղն արդար ըստ գործոց դատեսցի: Զսիրտ փարաւոնի Տէր խստացոյց, զի ՚ի ներքոյ երկնից երեւեսցին գործք նորա: Որդեակ՝ ամենայն արարածոց յայտնի է ողորմութիւն նորա, մինչ զի զլոյս եւ զխաւար բաշխեաց ՚ի մէջ մարդկան[5427]: 16 Մի՛ ասիցես. ՚Ի Տեառնէ թագեայց, եւ զիս ՚ի բարձանց ո՞վ յիշեսցէ։ 17 Եւ կամ զի՞նչ է անձն իմ ՚ի մէջ այսչափ արարածոց: 18 Զայս գիտասջի՛ր՝ զի երկինք եւ երկնից երկինք, եւ երկիր ամենայն անդընդոց հաստատութեամբ, 19 միանգամայն ՚ի հայել նորա դողացեալ շարժի. զի բազում են գործք նորա կամելն միայն, որ ՚ի ծածուկ մեծ սքանչելեօք. որպէս զի եւ զարժանապէս օրհնութիւնն յիւրմէ օրհնի, զի ՚ի մերմէ նուաստ օրհնութենէս՝ ո՛չ թերանայ եւ ո՛չ լիանայ[5428]: 24 Որդեակ՝ լո՛ւր ինձ, եւ ընկալ զխրատ իմ. 25 զի յայտնեցից 26 զգործս Տեառն իսկզբանէ արարածոց իւրոց:

17
Գլուխ ԺԷ

1 Տէր յերկրէ ստեղծ զմարդն, 2 թիւ աւուրց եւ չափ ժամանակաց ետ նոցա. 3 ըստ կարի եւ ըստ զօրութեան նոցա զգեցոյց զնոսա: 4 Զահ եւ զերկիւղ նոցա եդ ՚ի վերայ ամենայն մսեղեաց, տիրել ամենայն գազանաց երկրի՝ եւ թռչնոց երկնից: 5 Կատարեալ զգայարանօք՝ եւ բանաւորութեամբ զարդարեաց զնոսա: 6 Զբարի եւ զչար ծանոյց նոցա, 7 եւ եցոյց զմեծութիւն գործոց իւրոց. 8 զի պատմեսցեն զփառս նորա, եւ օրհնեսցեն զանուն սուրբ նորա: 9 Յաւել ՚ի նոսա զհանճար արուեստից, 10 եւ ուխտ յաւիտենից կացոյց ընդ նոսա: 11 Զսքանչելիս փառաց տեսին աչք նոցա, եւ զզարհուրելի խօսս նորա լուան ականջք նոցա: 12 Եւ պատուէր ետ նոցա զգո՛յշ լինել յամենայն չարէ, եւ պահել զպատուիրանն ըղձալի: Չարն զչարութիւն ուսոյց նոցա, եւ զԱստուած եւ զսէրն արարչական ետ արհամարհել նոցա: Եւ զեւթնեակ շնորհսն հան ՚ի նոցանէ, եւ եւթն յանցանօք ելից զնոսա. եւ յերկրէ ուստի առան՝ զնոյն անիծից երկիր ժառանգեցին. եւ յետ այնորիկ մեղս ազգի ազգի ուսոյց նոցա, մինչեւ ջրով ջնջել զյիշատակ նոցա: Եւ որդւովն Քանանու դարձեալ դարձան ՚ի չարութիւն միաշուրթն լեզուաւ մինչեւ յաշտարակն վաղափուլ. 13 եւ Տէր բաժանեաց լեզուս եւ ազգս, 14 եւ իւրաքանչիւր ազգի կացոյց առաջնորդս: 15 Եւ յետ բազմահաւաք ամաց՝ ա՛ռ բաժին իւր զԻսրայէլ, 16 եւ աչք նորա պահէր զճանապարհս նոցա, 17 եւ անօրէնութիւնք նոցա ո՛չ ծածկեցաւ ՚ի նմանէ, զի եւ մեղք ամենայն մարդոյ գրեալ է առաջի նորա. 18 եւ արդարութիւն մարդոյ եւ շնորհք կնքեալ է առաջի նորա: 20 Սակայն մեղաւորաց դարձ ապաշխարութեան շնորհեաց. 18 եւ յանկարծ իբրեւ զբիբ ական 19 զարթիցէ, եւ հատուսցէ զհատուցումն: Որդեակ՝ այր անզգամ մոլորեալ մտօք՝ մոլորութիւն խօսի: 21 Արա՛ զդարձ քո առ Բարձրեալն՝ եւ թողու զմեղս քո. 23 եւ յանիրաւութենէ դարձի՛ր՝ եւ ատեա՛ զպղծութիւն: 24 Փոխանակ կենդանեաց զԲարձրեալն ՚ի դժոխս ո՞վ օրհնեսցէ: 25 Որ հանիցէ նմա խոստովանութիւն, 26 ՚ի մեղօք մեռելոյն, իբրեւ ՚ի չեղելոյ կորեաւ խոստովանութիւնն: 27 Կենդանիք եւ ողջք յամենայն ժամ օրհնեսցեն զՏէր. 29 զի ո՛չ է մարթ ամենայն լաւութիւն լինել ՚ի մարդ, զի չէ անմահ որդի մարդոյ՝ 31 այլ հող եւ մոխիր: 30 Զի՞նչ լուսաւորագոյն քան զարեգակն, սակայն եւ նա նուազի:

18
Գլուխ ԺԸ

1 Որ կենդանին յաւիտենից է՝ արար զամենայն: Տէր միայն անպատմելի եւ արդար. 3 զի ո՞ կարասցէ քննել զմեծութիւն նորա, 4 եւ զզօրութիւն եւ զողորմութիւն նորա ո՞ կարիցէ պատմել: 6 Զի յորժամ պատրաստեսցի մարդ պատմել զսքանչելիսն, յայնժամ սկիզբն իցէ պատմել զզարմանալիսն: 8 Թիւ աւուրց մարդոյ թերեւս հարիւր ամ, սակայն իբրեւ կաթ մի ՚ի ծովէ՝ եւ խիճ մի յաւազէ. այսպէս հարիւր ամն ՚ի թիւս ժամանակաց: Զի հազար ամն յայսմ աշխարհի՝ իբրեւ զմի օր ո՛չ են յաշխարհն արդարոց: 9 Զի Տէր արկ զողորմութիւն իւր ՚ի վերայ նոցա, զի սիրեցին զնա եւ զհրաման նորա. 10 վասն այնորիկ բազմացոյց զքաւութիւն իւր[5429]: 12 Զի գութ մարդոյ ՚ի վերայ ընկերի իւրոյ, եւ գութ Աստուծոյ ՚ի վերայ ամենայն մսեղեաց: 13 Կշտամբէ խրատէ եւ ուսուցանէ, եւ դարձուցանէ իբրեւ հովիւ զհօտ իւր: 14 Որ անսայ եւ փութայ յիրաւունս նորա՝ ողորմի նոցա, զի իւր են դատաստանք: 15 Որդեակ՝ բարեաց բամբասանս մի՛ տար, եւ մի՛ յամենայն տուրս տրտմութիւն բանից: 16 Տապ տօթոյ զուարթացուցանէ զցօղ, այսպէս լաւ բան ուրախ առնէ քան զտուրս: 18 Անբաւ նախատէ այր անմիտ: 19 Ուսանիջի՛ր նախ՝ եւ ապա խօսեսջիր: Մինչչեւ քո ընդ թշնամիս մարտուցեալ իցէ, խնդրեա՛ քեզ օգնական. 20 եւ յառաջ քան զախտանալն՝ զգուշացի՛ր բժշկաց: Յառաջ քան ՚ի դատաստան մտանել քննեսջիր զանձն քո[5430], 21 եւ ՚ի խոնարհ կալ զանձն քո: Եւ ՚ի ժամանակի յանցանաց դարձ յապաշխարութիւն: 22 ՚Ի ժամ մահու մի՛ մնար արդարանալ: Եւ զուխտ քո զոր եդեալ իցես՝ մի յամեր, պատրաստեա՛ հատուցանել[5431] 23 եւ զՏէր մի՛ փորձեր: 24 Յիշեա՛ զցասումն յաւուր կատարածի, եւ ՚ի ժամանակի հատուցման ՚ի դարձուցանել երեսաց: 25 ՚Ի լիութեան ժամանակի զսով յիշեսջիր, եւ յաւուր մեծութեան զաղքատութիւն: 26 Զի յայգուէ մինչեւ յերեկոյ փոփոխի ժամանակ, եւ ամենայն ինչ արագաթեւ է առաջի Տեառն: 27 Այր իմաստուն յամենայնի հնազանդէ՛, եւ ՚ի ժամ մեղաց զգուշասցի: 28 Ամենայն իմաստուն ծանեաւ զհանճար՝ 29 եւ զառակս հաստատուն ՚ի մտաց իւրոց բղխեաց: 31 Որդեա՛կ զհեշտութիւն ցանկութեան մի՛ բաշխեր յանձն քո, եւ ոտնհար լիցիս թշնամեաց: 32 Ընդ փափկութիւն մի՛ ուրախ լինիր, եւ մի՛ կապիր ընդ նմա: 33 Եւ հանգանակօք եւ փոխով մի՛ աղքատանար:

19
Գլուխ ԺԹ

1 Զի եւ մշակ արբշիռ ո՛չ հասցէ ՚ի մեծութիւն: Որ անարգէ զսակաւն՝ առ փոքր փոքր կործանեսցի[5432]: 2 Կանայք եւ գինի կործանեն զիմաստութիւն. յանդուգն յանձն՝ սատակեսցի: 4 Որ վաղվաղկոտ է ՚ի հաւատալ՝ թեթեւ է սրտիւ, եւ որ յանցանէ՝ յանձն իւր մեղանչէ: 5 Որ լիրբ է մտօք՝ ըստգիւտ լիցի բազմաց: 7 ՚Ի բարեկամն եւ ՚ի թշնամին մի՛ յօժարեր երկրորդել զբան: 8 Եթէ մեղք ո՛չ իցեն ՚ի ներքս՝ բնաւ եւ յայտներ մի, 9 զի լուաւ նա՝ եւ զգուշացաւ ՚ի քէն: 10 Լուար ինչ բան՝ մեռցի ՚ի սրտի քում, պի՛նդ կաց՝ ո՛չ հերձու եւ ելանէ արտաքս: 12 Իբրեւ նետ հարեալ ՚ի մարմին մարդոյ, այսպէս բան ՚ի սրտի անմտի: 13 Յանդիմա՛ն արա զբարեկամն՝ թերեւս չիցէ իսկ յանցուցեալ, ապա թէ իցէ մեղուցեալ, դարձեալ զգուշացո՛՝ զի բարեկամութիւնն հաստատեսցի: 16 Բազում են բանսարկութիւնք, եւ դու ամենայն բանից մի՛ հաւատար: 17 Է՛ ոք որ գթէ՝ եւ ո՛չ մտօք, զի ո՞վ է՝ որ ո՛չ յանցեաւ մտօք կամ լեզուաւ[5433]: 18 Ամենայն իմաստութիւն երկիւղ Տեառն: 19 Չէ՛ իմաստութիւն խրատ չարեաց, եւ ո՛չ ՚ի խորհուրդ մեղաւորաց իմաստութիւն: 21 Լաւ է պակասամիտն երկիւղած, քան որ լի է մտօք, եւ յանդգնի անցանել ըստ օրէնս[5434]: 22 Է՛ խորագիտութիւն ճշմարիտ, եւ լի է ապիրատութեամբ եւ անիրաւութեամբ: 23 Եւ է՛ որ կորուսանէ զշնորհս՝ զի յայտնի արասցէ զիրաւունս: Եւ է խորամանկ խոնարհ՝ շրջի ՚ի ծածուկ, եւ փոր նորա լի է նենգութեամբ: 26 Մարդ յականէ իսկ երեւի, եւ ՚ի պատահել երեսաց ճանաչի իմաստութիւն: 27 Հանդերձ մարդոյ եւ ծաղր երեսաց եւ քայլ ոտից պատմէ զնմանէ: 28 Է՛ յանդիմանութիւն՝ որ ո՛չ է բարի. եւ է լռութիւն՝ որ է իմաստութիւն:

20
Գլուխ Ի

1 Իբրեւ զի կարի լաւ է յանդիմանել քան ցասնուլ: 3 Եւ որ առնէ զդատ բռնութեամբ, այնպէս է՝ 2 որպէս ներքինի ցանկայ կուսի կուսութեան: 5 Է՛ որ ՚ի շատխօսութենէ ատելի լինի ամենեցուն. 6 եւ են՝ որ ո՛չ գոն բանք ՚ի բերան: Են որ լուռ են, զի գիտեն զժամանակ բանից: 7 Այր իմաստուն լռեսցէ մինչեւ ՚ի ժամանակ, եւ որ անզգամ է եւ ամբարիշտ՝ յառաջ վարեսցի: 8 Որ յաճախէ զբան իւր՝ արհամարհեսցի, եւ որ ատելի լիցի՝ անչափ սաստկանայ: 9 Է՛ յաջողութիւն ՚ի վերայ չարեաց մարդոյ, եւ են գիւտք ՚ի պակասութիւն: 10 Են տուրք՝ որ ո՛չինչ օգնեն, եւ են տուրք՝ որ հատուցումն կրկնակի ունի: 11 Է՛ պակասութիւն՝ որ վասն փառաց է, եւ են՝ որ վասն խոնարհութեան: Են՝ որ գլուխ ՚ի վեր բարձին. 12 եւ են՝ որ գնեն զմեծն փոքու, եւ են՝ որ տուժին եւս եւթնպատիկ: 13 Որ իմաստուն է բանիւք՝ զանձն սիրելի առնէ: Շնորհք մորոսաց ամաչեսցեն: 14 Անզգամաց տուրք օգուտ ո՛չ լիցի, զի աչք նոցա ընդ միոյն ՚ի բազումս նային[5435]. 15 սակաւ ինչ տայ, եւ մեծամեծս նախատէ, եւ իբրեւ քարոզ բանայ զբերան իւր: 17 Մորոսն ա՛յսպէս ասէ. Չիք իմ բարեկամ, եւ շնորհք բարեաց ո՛չ գոյ ինձ[5436]: 20 Լաւ է յոտից գայթագղել՝ քան ՚ի լեզուէ. ա՛յսպէս չարեաց կործանումն վաղվաղակի հասցէ: 21 Առասպել տարաժամ այր անշնո՛րհք[5437]: 22 ՚Ի բերանոյ առն անմտի անարգին առա՛կք. զի ո՛չ ասէ զնա՛ ՚ի ժամու: 23 Է՛ որ ՚ի մեղաց արգելեա՛լ է վասն տկարութեան, եւ ՚ի հանգստեա՛ն իւրում ո՛չ զղջանայ: 24 Է՛ որ կորուսանէ՛ զանձն վասն ամօթոյ, եւ կորնչի յակնառութեան իւրում: 25 Է՛ որ ամօթ յանձն առնո՛ւ վասն բարեկամի, եւ ՚ի տարապարտուց ստացաւ զնա՛ իւր թշնամի: 26 Չար բիծ ՚ի մարդ ստութիւն: 27 Ա՛յլ է գողութիւն, եւ ա՛յլ է ստութիւն, եւ երկոքեան զկորուստ ժառանգեսցեն: 28 Անարգանք անձին մարդոյ՝ բա՛նք սրտի իւրոյ, եւ ամօթ նորին կանխեսցէ՛ ՚ի նո՛յն: Որդեա՛կ՝ պահեա՛ զբանս իմ, եւ խելամուտ լեր ՚ի դմա՛ ՚ի տուէ եւ ՚ի գիշերի, զի եւ որդի հարազատ եւ ժառանգ մեծազգի որ զնախնեացն զմեծանձնութիւն ո՛չ նորոգէ եւ յառաջ բերէ՝ ամօթ մե՛ծ եւ նախատինք է նա հաւուց իւրոց, եւ անէծք նորոգ:

Բանք առակաց. երկրորդ։

29 Որ բանիւք իմաստուն է՝ առաջնորդեսցէ նմա, եւ իմաստուն մարդ հաճոյ լիցի մեծամեծաց[5438]: 31 Պատարագք եւ կաշառք կուրացուցանեն զսիրտս իմաստնոց, եւ իբրեւ գայլ ՚ի բերան հարեալ անդրէն դարձուցանէ[5439]: 32 Իմաստութիւն ծածկեալ գանձ աներեւոյթ, եւ արդ՝ յերկոցունց զի՞նչ օգուտ: 33 Լա՛ւ է մարդ որ ծածկէ զմորոսութիւն իւր, քան որ ծածկէ զիմաստութիւն:

21
Գլուխ ԻԱ

1 Ո՛րդեակ՝ փախի՛ր ՚ի մեղաց՝ որպէս յերեսաց օձի, զի թէ մերձենաս՝ հարկանէ զքեզ: 2 Ամենայն անօրէնութիւն որպէս սուր երկսայրի՛ է. 4 եւ հարուածոց նորա չի՛ք բժշկութիւն: 5 Թշնամանք եւ պատուհասք աւերեսցեն զմեծութիւն, սոյնպէս եւ տունք ամբարտաւանից կործանեսցին: 6 Աղօթք աղքատաց մե՛րձ է առ Աստուած, եւ նոցա իրաւունք փութապէս ելանեն: 7 Եւ որ ատէ զյանդիմանութիւն՝ ՚ի ճանապարհս մեղաւորաց գտանի. զի որ երկնչի ՚ի Տեառնէ՝ դառնայ վաղվաղակի սրտիւ իւրով: 8 ՚Ի հեռաստանէ յայտնի է հզօրն լեզուաւ իւրով. իսկ զգայթագղելն նորա գիտէ իմաստունն: 9 Եւ որ շինէ զտուն իւր ընչիւք օտարաց, այնպէս է՝ որպէս առնէ ոք քարինս շեղջակոյտ: 10 Զի ժողով անօրինաց խծուծ կուտեալ է, եւ կատարած նոցա բոց հրոյ[5440]: 11 Մեղաւորաց ճանապարհք ղորկ եւ հորդեալ քարաքաղ, բայց վախճան նոցա կորուստ ՚ի դժոխս: 12 Իսկ որ պահէ զօրէնս՝ խորհրդոց իւրոց հասու լինի, 13 եւ վախճան երկիւղի Տեառն իմաստութիւն: 14 Մա՛րդ որ ո՛չ է խորագէտ՝ ո՛չ խրատի. 15 զի է՛ խորագիտութիւն որ յաճախէ ՚ի դառնութիւն. 16 եւ իմաստնոյ գիտութիւն որպէս հեղեղ յորդեսցէ, եւ որպէս բղխումն աղբեր: 17 Սիրտ անմտի որպէս աման ջախջախեալ, զի զգիտութիւն ամենեւին ո՛չ ընդունի: 18 Իմաստունն իբրեւ լսէ զբան հանճարեղին՝ գովէ զնա եւ յանգի ՚ի նա: Անագորոյնն իբրեւ լսէ տհաճ լինի, դարձուցանէ զերեսս՝ եւ զայն յետս ընկենու: 19 Ճառ բանից առն մորոսի՝ բեռն ընկեցեալ ՚ի ճանապարհի, 22 եւ իբրեւ կապանք յոտս անմտաց իմաստութիւն: 23 Մորոսն ՚ի ծիծաղելն իւրում բարձրացուցանէ զանձն. իսկ խորագէտն հազիւ ընդ քիմսն ժպտի: 24 Իբրեւ զարդ ոսկի է իմաստնոյ խրատ, եւ որպէս ապարանջան յաջոյ ձեռին նորա: 27 Անմտութիւն է մարդոյ կալ առ դուրս՝ եւ ունկն դնել ՚ի ներքս, եւ որ իմաստուն է՝ ծանր թուի նմա այս եւ անարգանք: 29 Առն անմտի սիրտ ՚ի բերան իւր է, եւ բանք իմաստնոյ կշիռ կացցէ ՚ի բերան եւ ՚ի սիրտ: 30 Անիծանէ ամբարիշտն զՍատանայ՝ եւ ո՛չ իմանայ թէ անիծանէ զանձն իւր: 31 Զանձն իւր պղծէ քսուն, եւ ՚ի բնակութեան իւրում ատեցեալ լինի:

22
Գլուխ ԻԲ

1 Վա՛տն քարիւ շաղախելով հարաւ, եւ ամենայն ոք կոխէ ՚ի վերայ անմտութեան նորա: 2 Ցեխով շաղախեալ վատ, եւ որ բուռն հարկանէ զնմանէ՝ թօթափէ զձեռս: 3 Հօր ամօթ են ծնունդք անխրատք: Եւ դուստր ծնունդ նիազութեան. 5 եւ կին անզգամ զհայր եւ զմայր յամօթ առնէ: 6 Երգք տրտմութեան իբրեւ պատգամք տարաժա՛մք: Իմաստութիւն եւ խրատ յամենայն ժամ իմաստնոց է. 7 եւ որպէս զխեցի ոք կարկատէ, այսպէս է՝ եւ որ ուսուցանէ զմորոսն: 8 Որ պատմէ զբան այնմ, որ ո՛չ անսայ՝ այսպէս է՝ որ զարթուցանէ զքնած ՚ի խոր քնոյ: 9 Որ պատմէ զիմաստութի՛ւն առն անմտի եւ խնդրէ ՚ի նմանէ բան՝ ասէ. Զի՞ ես։ Եւ կամ. Զի՞նչ ասացեր: 10 Լա՛ց ՚ի վերայ մեռելոյ՝ զի պակասեաց ՚ի լուսոյ. եւ ՚ի վերայ մորոսի լաց՝ զի պակասեաց յիմաստութենէ: 11 Սակա՛ւ ինչ լաց ՚ի վերայ մեռելոյն՝ զի հանգեաւ. 12 եւ մորոսին կեանքն չար են քան զմահ: 13 Սուգ մեռելոյ զեւթն օր, եւ ամբարշտին եւ անմտին՝ ամենայն աւուրք իւր: 14 Ընդ առն անմտի եւ անզգամի զբանս քո մի՛ յաճախեր. ընդ անմտին ՚ի ճանապարհ մի՛ երթար։ 16 Խոտորեա՛ ՚ի նմանէ՝ եւ գտցես հանգիստ. ապա թէ ոչ՝ շաղախեսցիս ՚ի մահ նորա, եւ կամ նա յարեան քում: 17 Զի՞նչ ծանր քան զկապար, զի՞նչ է անուն նորա՝ բայց մորոս: 18 Աւազ եւ ա՛ղ եւ շանթք երկաթոյ դիւր է կրել՝ քան զմարդ անմիտ: 19 Եւ զոր օրինակ պահանկակապ շինուած ՚ի ժամանակի շարժման ո՛չ կործանեսցի[5441], 20 սոյնպէս սիրտ հաստատուն՝ ՚ի վերայ խորհրդոց իմաստութեան ՚ի ժամանակի խռովութեան ո՛չ դողասցի: 24 Որ շղով զակն հարկանէ զարտասուս իջուցանէ, այսպէս որ զայրացուցանէ զբարս՝ յայտնէ զսիրտ իւր. 25 եւ որ նախատէ զբարեկամ՝ քակէ զբարեկամութիւն: 26 Եթէ սուր հանցես ՚ի վերայ բարեկամի՝ զյոյս քո ՚ի նմանէ մի՛ հատաներ, զի գոյ անդրէն դարձ: 27 Մի՛ նախատիցես զնա եւ մի՛ զանգիտիցես, զի գոյ տեղի հաշտութեան: Բայց մի՛ զխորհուրդ նորա ցրուիցես, զի այն է որ քակէ զբարեկամութիւն: 28 Հաւատարիմ լիջիր դու յաղքատութեան ընկերին՝ զի ՚ի բարիս նորա ուրախ լինիցիս: 29 Յառաջ քան զկայծակունս ծուխ եւ բոց. այսպէս յառաջ քան զարիւն՝ կագ եւ հակառակութիւն: 33 Ո՞ տացէ ինձ պահապան բերանոյ, եւ ՚ի վերայ շրթանց իմոց կնիք հաւատարիմ, զի մի՛ անգեայց ՚ի նմանէ:

23
Գլուխ ԻԳ

1 Տէր Հայր կենաց իմոց եւ Աստուած իմ, մի՛ թողուր զիս ՚ի խորհուրդս նոցա: 2 Եւ ՚ի վերայ խորհրդոց իմոց ո՞ կացուսցէ խրատ սաստից, եւ ՚ի վերայ սրտի իմոյ հանճար իմաստութեան. 3 զի մի՛ յաճախեսցեն տգիտութիւնք իմ, եւ մեղք իմ ՚ի վերայ իմ մի՛ բազմասցին. եւ մի՛ ընդ ոտիւք գտայց անկեալ թշնամեաց իմոց: 4 Տէր Հայր եւ Աստուած կենաց իմոց, զբաղումն աչաց ինձ մի՛ տար, 5 եւ զցանկութիւն աչաց եւ սրտի հեռացո յինէն: 6 Պէտք մարմնոյ եւ ցանկութիւն գիջութեան ինձ մի յաղթեսցէ, եւ բանս անձին ժպրհութեան ինձ մի՛ պատրաստեր[5442]: 7 Զխրատ իմաստութեան լուարուք, եւ որ պահեսցէ զնա՝ մի՛ կործանեսցի շրթամբք: 8 Հպարտն եւ հայհոյիչն եւ անօրէնն կործանեսցին: 9 Զբերան քո մի՛ ընդելացուսցես յերդումն՝ զի կործանումն մեծ է ՚ի նմանէ: 10 Եւ յանուն Սրբոյն երդմամբ մի՛ սովորիր, 11 զի որ յաճախէ երդնուլ՝ ՚ի մեղաց ո՛չ ազատի. 13 զի թէ ստիցէ՝ մեղք նորա ՚ի վերայ նորա, եւ թէ անցցէ ընդ երդումն՝ կրկին վնաս. 14 եւ թէ ՚ի տարապարտուց երդուաւ՝ սակայն ո՛չ արդարանայ: 15 Զի են բանք երդման՝ որ հաւասար են մահու, մի՛ գտցին այսոքիկ ՚ի ժառանգութեան արդարոց. 16 եւ ՚ի մեղս անօրինաց մի՛ գնասցես, 17 եւ զբերան քո մի՛ սովորեցուսցես յերդումն ընդ նոսա, 19 զի մի՛ յետոյ բացցես զաչս, եւ զօր ծնընդեան քո նզովեսցես: 21 Երկու իրք են որ յաճախեն ՚ի մեղս, եւ երրորդն հասուցանէ զբարկութիւն: 22 Բարկ անձն իբրեւ զհուր՝ զի այրի եւ ո՛չ շիջանի՝ մինչեւ կլանէ ինչ. 23 եւ մարդ պոռնիկ անդամօք մարմնոյն՝ ո՛չ դադարէ, մինչեւ հուր բորբոքի. 24 զի մարմին նորա քաղցր է, եւ ՚ի չարեաց ո՛չ դադարէ մինչեւ մեռցի: 25 Զի ասէր ՚ի կենդանութեան իւրում, 26 թէ ես յումմէ երկնչիմ, 27 եւ զմեղս իմ Բարձրեալն ո՞ւր յիշեսցէ: 28 Ո՛չ գիտաց՝ թէ աչք Տեառն տեսանէ զգաղտնիս, եւ զվախճան նորա նա սահմանեաց. 30 ՚ի մէջ քաղաքաց պարտաւորեսցի այնպիսին, 31 եւ ուր ակն ո՛չ ունիցի՝ կալցին զնա: 32 Սոյնպէս կին որ թողու զայր իւր, եւ ստանայ ժառանգ յօտարէ. 33 նախ՝ զօրէնս Բարձրելոյն անարգեաց, երկրորդ անգամ՝ յայր իւր մեղաւ, երրորդ անգամ՝ շնութեամբ պոռնկեցաւ: 34 Զայնպիսին յատեան մատուսցեն, եւ որդւովքն հանդերձ դատապարտեսցեն. 35 զի արմատք որդւոցն մի՛ հաստատեսցին, եւ ոստք նոցա պտուղ մի՛ բերցեն. 36 զի յիշատակ նոցա յանէծս հասցէ՝ եւ մի՛ ջնջեսցի, 37 զի ծանիցեն մնացեալքն՝ թէ չի՛ք ինչ լաւ՝ քան զերկիւղ Տեառն, եւ չիք այլ քաղցր՝ քան զհայել ՚ի պատուիրանս Աստուծոյ[5443]:

24
Գլուխ ԻԴ

Օրհնութիւն զգօնութեան

1 Զգօնութիւն գովեսցէ զանձն իւր. 2 բացցէ զբերան իւր յեկեղեցիս, եւ առաջի զօրաց նորա պարծեսցի: 5 Ես ՚ի բերանոյ անտի Բարձրելոյն եկի, 6 եւ իբրեւ զմէգ ծածկեցի զերկիր: 7 Ես ՚ի բարձունս բնակեցի, եւ աթոռ իմ իբրեւ զսիւն ամպոյ: 8 Շրջեցայ ես զծագօք երկրի, եւ զանդունդս խորոց կոխեցի: 9 Շրջեցայ ես ՚ի վերայ ալեաց ծովու՝ եւ ընդ ամենայն երկիր, 10 եւ զամենայն ազգս ստացայ: 11 Եւ յետ այսր ամենայնի հանգի՛ստ խնդրեցի: Եւ արդ՝ յո՞ր ժառանգութեան հանգեայց ես: 13 Եւ ասէ ցիս Տէր. ՚Ի մէջ Յակոբու բնակեսցես դու, եւ Իսրայէլ ժառանգութիւն քո. 14 ՚ի սրբութեան նորա պաշտեցից[5444], 15 եւ ՚ի Սիոն հաստատեցայ ՚ի սիրեցեալն իմ քաղաք, նա՛ իբրեւ զիս: Եւ հանգեայ ես յԵրուսաղէմ իշխանութիւն իմ, եւ ես ՚ի նմա: 16 Եւ հաստատեցայ ՚ի մէջ Իսրայէլի՝ ՚ի վիճակ ժառանգութեան Աստուծոյ: 17 Իբրեւ նոճ բա՛րձր ՚ի լերինն Լիբանանու։ Եւ իբրեւ սա՛րդ ՚ի լերինն Հերմոնի։ 18 Եւ իբրեւ վարդենի նորատունկ յԵրիքով։ 19 Եւ իբրեւ ձիթենի վայելուչ ՚ի դաշտի: Եւ իբրեւ սաւս ՚ի գնացս ջուրց բարձրացայ[5445]: 20 Հոտ արձակեցի իբրեւ զկինամոն, եւ իբրեւ զմուռս ընտիրս արձակեցի հոտ անուշութեան[5446]: 22 Եւ իբրեւ բեւեկնի արմատացուցի զոստս իմ: Ոստք իմ ոստք փառաց եւ շնորհաց[5447]: 26 Մատիք առ իս որ ցանկայք ինեւ, եւ ՚ի պտղոյ արմտեաց իմոց լցջիք: 27 Յիշատակ իմ ազգէ յազգ. 29 եւ որ ըմպեն յինէն՝ դարձեալ փափագեսցեն յիս: 32 Այս ամենայն գիրք կտակարանաց Աստուծոյ Բարձրելոյ, 35 գիտութիւն ճշմարտութեան ՚ի վերայ մեր՝ իբրեւ զԴկլաթ 36 որ լնու իմաստութեամբ զԵփրատ, եւ իբրեւ զՅորդանան յաւուրս հնձոց, 37 եւ իբրեւ զԳեհոն յաւուրս կթոց: 38 Ո՛չ առաջինք հասանել կարացին, իսկ յետինք եւ ո՛չ զվերջն իմացան: 39 Զի ՚ի ծովէ բազմացաւ իմաստութիւն նորա, եւ խորհուրդ նորա յանդնդոց բազմաց: 41 Ես իբրեւ զջրմուղ ՚ի գետոյ, եւ իբրեւ զվտակ՝ զի յորդէ մտանել ՚ի դրախտ[5448]: 43 Եւ ահա եղեւ ինձ ջրմուղն իբրեւ զգետ, եւ գետն եղեւ ինձ իբրեւ զծով: 46 Սփռեցից զվարդապետութիւն իմ իբրեւ զմարգարէութիւն, եւ բաշխեցից զնա ազգացն յաւիտենից: 47 Ահա տեսէք զի ոչ ես ինձ միայն վաստակեցի, այլ ամենեցուն որ խնդրեն զնա:

25
Գլուխ ԻԵ

Իմաստութիւն խրատական

3 Երեք են զոր ատեաց անձն իմ, եւ գարշեցայ յոյժ ՚ի կենաց նոցա։ 4 Զհպարտ աղքատ, եւ զմեծատուն սուտ՝ զալեւոր պոռնիկ եւ պակասեալ ՚ի մտաց: 6 Իբրեւ զի գեղեցիկ է ծերոց իմաստութիւն 7 եւ միտք եւ հանճար փառաւորաց: 8 Իմաստութիւն ծերոց պսակ, եւ պարծանք նոցա երկիւղ: 9 Երանեցի ինն խորհրդոց սրտիւ իմով[5449]. 10 մարդոյ զուարճացելոյ յորդիս, եւ կենդանւոյն տեսցէ զբեկումն թշնամեաց. 11 եւ որ կայցէ ընդ կնո՛ջ իմաստնոյ, եւ որ ո՛չ լծեաց զե՛զն եւ զէշ ՚ի միասին. եւ որ լեզուաւ իւրով ո՛չ գայթագղեաց, եւ անարժանի ուրուք ո՛չ ծառայեաց: 12 Եւ երանեալ է ա՛ռն որ եգիտ զիմաստութիւն, եւ ո՛չ կործանեաց զնա աղքատութիւն եւ տնանկութիւն: 13 Որ զիմաստութիւն եգիտ՝ մե՛ծ է, այլ ա՛յնպէս ո՛չ է՝ որպէս 14 երկիւղ Տեառն: 15 Բո՛ւռն հար զնմանէ որդեակ՝ զի չիք ինչ նման նմա: 17 Ընկալ զամենայն ցաւ՝ եւ մի՛ զվէրս սրտի: Ամենայն չարիք չար են, բայց չարութիւն կնոջ վերագոյն: 22 Գլուխ չար քան զօձի չիք, եւ չկայ թշնամութիւն չար քան զկնոջ: 26 Վիճակ չարեաց ելցէ նա, եւ ժառանգութիւն ամբարշտաց: 27 Իբրեւ զառ ՚ի վեր աւազի առ ոտս ծերոց, ա՛յսպէս լեզուանի կին ա՛ռն հեզոյ: 28 Մի՛ պատրիր ՚ի գեղ կնոջ, եւ մի՛ իգանար դու ՚ի լկնելն նորա: 33 ՚Ի կնոջէ սկիզբն մեղաց, եւ վասն նորա հանապազ մեռանիմք:

26
Գլուխ ԻԶ

1 Կնոջ իմաստնոյ երանեա՛լ է այր իւր, եւ թիւ աւուրց իւրոց կրկին: 3 Կին իմաստուն բաժին բարեաց, եւ մասն երկիւղածաց: 5 Յերից յայսցանէ զանգիտեաց սիրտ իմ[5450]։ 6 Բարկութիւն քաղաքի ՚ի ժողովոց բազմաց. 7 քսութիւն տարապարտուց՝ քան զմահ չար. 9 տանջանք լեզուի ամենայնի բաւական: 11 Կին գինեսէր բարկութիւն մեծ, եւ զանարգանս իւր ծածկել ոչ կարէ[5451]: 12 Պոռնկութիւն կնոջ յաչս եւ յօնս իւր ծանիցի: 13 ՚Ի վերայ անամօթի դստեր հաստատեա զգուշութիւն: 15 Զի իբրեւ ծարաւի ոք բանայ զբերան՝ եւ յամենայն ջրոց ըմպել խնդրէ: Այսպէս է կին պոռնիկ. ամենայն մարդոյ բանայ զսէր իւր: 17 Պարգեւք ՚ի Տեառնէ կին ցածուն, 18 եւ չիք գինք նմա: Կին՝ բարկացօղ եւ լեզուանի իբրեւ փող յորդորիչ պատերազմի համարեալ է: 25 ՚Ի վերայ երկուցս այսոցիկ տրտմեցաւ սիրտ իմ, եւ ՚ի վերայ երրորդիս՝ ցասումն եկին ինձ: 26 Զայր քաջ՝ զի տկարասցի վասն աղքատութեան: Եւ արք իմաստունք՝ եթէ անարգեսցին յանմտաց: 27 Եւ այր արդար որ դառնայցէ ՚ի մեղս յետ բազում վաստակոց: 28 Զի ո՛չ ապրեցուցանէ զանձն իւր ՚ի մեղաց վաճառականն:

27
Գլուխ ԻԷ

1 Զի բազումք մեղան վասն յուլութեան: 4 Եւ եթէ ոչ զահէ Տեառն բուռն հարցեն, արագ արագ կործանեսցին տունք նոցա: 6 Զանօթս կաւեղէնս թրծէ հնոց, եւ մարդոյ փորձութիւն ՚ի խորհուրդս իւր. 7 զի իբրեւ զբեր ծառոյ երեւեսցի պտուղ նորա. սո՛յնպէս բանք խորհրդոց ՚ի սիրտ մարդոյ: 9 Եթէ զհետ արդարութեան երթա՛ս՝ վաղ հասանես նմա, եւ զգենուս զնա իբրեւ զպատմուճան փառաց: 10 Ամենայն թռչուն առ իւր նմանիսն գնայ, եւ ճշմարտութիւն առ այնս որ գործեն զարդարութիւն: 12 Ճառք արդարոց յամենայն ժամ իմաստութիւն: 13 Սպասեսջիր ժամանակի ՚ի մէջ անմտաց, բայց ՚ի մէջ խորհրդականաց կանխեսջիր: 14 Ճառք յիմարաց ձանձրոյթ, եւ ծաղր նոցա գրգռութիւն մեղաց: 17 Իսկ որ ՚ի վե՛ր հանէ զխորհուրդս՝ զհաւա՛տ իւր կորուսանէ: 18 Զբարեկամ քո սիրեա՛ եւ հաստատեա՛ դու ՚ի նա: 19 Ապա թէ ցրիցես զխորհուրդ նորա, զհետ նորին մի՛ եւս երթար. 20 զի որպէս կորուսանէ մարդ զթշնամիս իւր, ա՛յնպէս կորուսեր դու զբարեկամութիւն նորա, 21 եւ այլ ո՛չ կարասցես ըմբռնե՛լ զնա: 22 Մի՛ երթար զհետ նորա զի հեռացաւ ՚ի քէն. 24 զի խորհուրդ նորա յայտնեցաւ, եւ յոյսն սիրոյ հատաւ ՚ի մտաց: 26 Քաղցրացուցանէ զբան իւր առաջի քո՝ եւ բանիւ զարմացուսցէ զքեզ. եւ յետոյ ծռիցէ զբերան իւր, եւ բանից քոց եպերանս դիցէ[5452]: 28 Հարուածք նենգաւորի առաւել են քան զվէր: 29 Որ ընկերի հո՛ր հատանէ՝ ինքն լցցէ զնա[5453]:

28
Գլուխ ԻԸ

1 Որ խնդրէ իրաւունս ՚ի Տեառնէ՝ գտցէ վրէժխնդրութիւն: 2 Զվնաս ընկերի քո թո՛ղ, եւ ապա թողցին քեզ մեղք քո: 3 Զի եթէ ոխս ընկերին պահեսցես, զիա՞րդ ՚ի Տեառնէ խնդրեսցես թողութիւն: 6 Յիշեա՛ զվախճան քո, եւ դադարեա՛ ՚ի թշնամութենէ: 7 Զմտա՛ւ ած զմա՛հ ապականութեան, եւ պահեա՛ զպատուիրանս: 9 Ա՛ծ զմտաւ զուխտ Բարձրելոյն, եւ թո՛ղ ՚ի բաց զանմտութիւն քո: 10 Հեռացո՛ ՚ի քէն զմա՛րտ եւ զկագ, եւ նուազեսցին ՚ի քէն մեղք: 11 Այր բարկացօղ բորբոքէ զմարտ, եւ այր մեղաւոր խռովէ զբարեկամս, զի ՚ի մէջ խաղաղութեան արկանէ բանսարկութիւն: 14 Եթէ փչես ՚ի կայծակն՝ բորբոքի նա, եւ եթէ թքանես ՚ի վերայ՝ շիջուցանես զնա. եւ սոքա երկոքեան ՚ի բերանոյ քումմէ ելանեն: 15 Զքսուն եւ զերկխօսն առհասարակ նզովեցէք, զի զբազումս ՚ի խաղաղութեան սատակեցին: 16 Լեզու երեքդիմի արար հալածական զա՛զգս յազգաց, 17 եւ զքաղաքս հզօրս կործանեաց, եւ զապարանս մեծամեծս քակեաց: 20 Որ զայնպիսի լեզու սիրէ՝ ո՛չ գտանէ խաղաղութիւն, եւ ո՛չ կարէ բնակել ՚ի խաղաղութեան: 22 Բազումք են որ անկեալ են ՚ի սուր սուսերի, այլ ո՛չ ա՛յնպէս որպէս անկեալքն ՚ի ձեռն լեզուի[5454]: 25 Մահ չարաչար մահ նորա, եւ լաւ են դժոխք քան զնա: 26 Զարդարս նա մի՛ յաղթահարեսցէ, եւ ՚ի հուր նորա նոքա մի՛ այրեսցին: 27 Որք թողին զՏէր՝ նոքա անկցին ՚ի ձեռս նորա. ՚ի վերայ նոցա անկցի իբրեւ ի՛նծ ապականիչ նոցա[5455]: 28 Որդեակ՝ զգո՛յշ լեր, ապրեցո՛ զանձն քո, եւ դիր դուռն բերանոյ քո: 29 Զարծաթ եւ զոսկի քո ծրարեա՛, եւ բանից քոց առնիջիր չափ եւ կշիռ: Բերանոյ քո կացո՛ դուռն: 30 Եւ զգո՛յշ լեր զի մի՛ գայթակղեսցիս լեզուաւ քո:

29
Գլուխ ԻԹ

1 Որ առնէ զողորմութիւն՝ փոխ տայ ընկերի, եւ որ սփռէ ձեռա՛մբ՝ պահէ զպատուիրանս: 4 Բազո՛ւմք են որ զփոխն իբրեւ զգիւտ համարեցան, եւ ջան մեծ հասուցին փոխատուաց իւրեանց: 5 Յառնո՛ւլն համբուրեն զձեռս, եւ յայլոյ իրաց զիւր ձայնն յեղուկս արկանէ[5456], 6 եւ ՚ի ժամանակի հատուցմա՛նն յապաղէ զժամանակն՝ եւ բանս տայ ձանձրալիս. 7 եւ եթէ կարի տագնապիցէ՝ զկէսն թէ վճարէ, եւ նա ՚ի միտս համարի եթէ գիւտս գտի: 9 Զանէծս եւ բամբասանս արկանէ ՚ի վերայ նորա. 8 եւ ստանայ զնա իւր թշնամի տարապարտուց, 9 եւ փոխանակ մեծարանաց անարգանս: 12 Յաղագս պատուիրանին օգնակա՛ն լեր աղքատի, եւ յողորմութենէ մի՛ ունայն զնա արձակեր: 13 Կորո՛ զարծաթ վասն եղբօր եւ բարեկամի, եւ մի՛ ժանգակեր լիցի ընդ կորուստ վիմաւ: 14 Զգա՛նձս տուր չքաւորաց ըստ պատուիրանի, 17 եւ պաշտպան լիցի քեզ յերեսաց թշնամւոյն: 19 Այր բարերար երաշխաւոր լիցի բարեկամի. 20 եւ զշնորհ երաշխաւորութեան նորա մի՛ մոռանար, զի նա ետ զանձն փոխանակ քո: 24 Երաշխաւորութիւն զբազումս կորոյս՝ եւ եհան ՚ի բարւոյ. 25 եւ մոլորեցոյց զնոսա յազգ օտար: 26 Յերաշխաւորութիւն մեղաւորի մի՛ անկցիս, եւ չարայօժարն մտցէ ՚ի դատաստան նորա: 28 Սկիզբն կենաց մարդկան՝ ջո՛ւր, հո՛ւր, հա՛ց, եւ հանդերձ, եւ տո՛ւն որ ծածկէ զանարգանս: 29 Լաւ են կեանք աղքատին ընդ յարկաւ փայտից իւրոց, քան զսրահս մեծամեծս յօտար սեղանոյ: 30 Զմեծն եւ զփոքրն յականէ մի՛ փորձեր: 31 Կեա՛նք չար է փոխել տանէ ՚ի տուն, եւ ուր պանդխտեսցիս՝ ո՛չ գտցես համարձակութիւն. 32 թէպէտ ջանաս եւ վաստակես՝ անօգուտ է, եւ ՚ի վերայ այսր ամենայնի չար բանս լսես, 34 եթէ ե՛կ ե՛լ ՚ի տանէ այտի. պարապեցո՛ զտունդ յորում ես, զի եղբայր սիրելի եւ բարեկամ եկեա՛լ է: 35 Այս ծանր է մարդոյ լսել՝ որոյ միտք իւր առ ի՛ւր է. զի պախարակեաց զնա կենդանւոյն, եւ զտառապանօք կեանս նորա մատն արար բազմաց:

30
Գլուխ Լ

Բան խրատական յաղագս բարեկամաց եւ որդւոց

1 Որ սիրէ զորդի՝ յաճախեսցէ ՚ի վերայ նորա գան: 2 Որ խրատէ զորդի՝ շահեսցի զնա, եւ ՚ի մէջ բարեկամաց փառաւորեսցի: 3 Որ ուսուցանէ զորդի՝ նախանձաբեկ առնէ զթշնամիս, եւ առաջի բարեկամաց ցնծասցէ: 4 Մեռաւ հայր նորա՝ եւ չէ՛ մեռեալ, զի նման իւր եթող յաշխարհի: 5 Ետես նա զկեանս իւր՝ եւ ուրա՛խ եղեւ, եւ ՚ի վախճանի իւրում ո՛չ տրտմեցաւ: 6 Առաջի թշնամեաց եթող վրէժխնդիր, եւ առ բարեկամս շնորհս հաստատեաց: 7 Խնամէ՛ զորդի՝ եւ պատեա՛ զվէր նորա: 8 Ձի թերավա՛րժ՝ ելանէ խիստ, եւ որդի ընդարձակ՝ ելանէ ըստ խրատ: 9 Մի՛ սովորեցուցաներ զնա լկնել՝ զի մի՛ տրտմիցիս. 10 եւ մի՛ քծնիր ընդ նա, զի մի՛ մրուր տացէ նա քեզ. եւ ՚ի վախճանի գանալից առնէ: 11 ՚Ի մանկութեան զորդի քո մի՛ համարձակեցուցաներ, եւ զվնաս տգիտութեան նորա մի՛ ընդ վայր համարիր: 12 Մինչդեռ տղայ իցէ՝ զպարանոց նորա խոնարհեցո՛, 13 զի մի՛ յանարգութիւն նորա անկցիս: 14 Լաւ է աղքատ հլու յարբանեկել իւրում ըստ կարի, քան մեծն չարագանեալ ՚ի մարմին իւր[5457]: 15 Ողջութիւն եւ բժշկութիւն քան զոսկի լաւ է, եւ քան զմեծութիւն բազում:

Բան խրատական յաղագս կերակրոց[5458]

16 Ո՛չ է մեծութիւն լաւ քան զմարմնոյ ողջութիւն, եւ չի՛ք այլ ուրախութիւն սրտի: 17 Մահ լաւ է քան զկեանս դառնութեամբ: 18 Եւ որպէս խորտիկք յօրինեա՛լ դնելով ՚ի վերայ գերեզմանի, 19 ա՛յնչափ են ողջակէզք եւ զոհք կռոց առաջի: Զի որ զայս արասցէ՝ աչօք տեսանէ զի ո՛չ ուտէն[5459], 20 եւ նա լայ եւ յոգոց հանէ. 21 որպէս ներքինի զի գիրկս արկանէ կուսի՝ եւ ո՛չ յագի: 22 Տրտմութեան մի՛ տար զանձն քո, եւ ՚ի խորհուրդս մի՛ նեղեր զքեզ: 23 Կեանք մարդոյ ուրախութիւն սրտի: 24 Զտրտմութիւն ՚ի բա՛ց արա ՚ի քէն, 25 զի չի՛ք ինչ օգուտ ՚ի տրտմութենէ: 26 Սրտմտութիւն եւ նախանձ նուազեն յաւուրց. եւ յառաջ քան զժամանակ հասուցանէ հոգք զծերութիւն:

33
Գլուխ ԼԳ

16 Եղէ ես որպէս ճռաքաղ զհետ կթողաց՝ 17 եւ լցայ օրհնութեամբ Տեառն իբրեւ զհնձան կոխողի: 18 Հայեցարո՛ւք եւ տեսէք՝ զի ո՛չ ես ինձ միայն վաստակեցի, այլ ամենեցուն որ խնդրեն զիմաստութիւն: 19 Լուարո՛ւք ինձ իշխանք ժողովրդոց, եւ առաջնորդք՝ ունկնդի՛ր լերուք: 20 Մի՛ տայք իշխանութիւն կնոջ եւ որդւոց՝ եղբօր եւ բարեկամի՛ ՚ի կենդանութեան ձերում: 21 Մինչ դեռ կենդանի ես՝ մի՛ փոխանակեր զքեզ ամենայն մսեղւոյ: 22 Լաւ է քեզ զի որդիքն քո զքեւ գայցեն, քան թէ դու հայիցիս ՚ի ձեռս նոցա: 23 Յամենայն գործս մի լինիր առաւել, եւ մի՛ տար բամբասանս փառաց քոց: 25 Բի՛ր եւ բեռն՝ եւ բուտ իշոյ, հա՛ց եւ գան՝ եւ գործ ծառայի[5460]: 26 Զայրացի՛ր նմա գանիւ, եւ գտցես հանգիստ: 27 Լո՛ւծ եւ փոկ զպարանոց ամբարտաւանից խոնարհեցուցանեն, 28 եւ զծառայ չարագործ տանջանք եւ կապանք: ՚Ի գործ կացո՛ զնա՝ զի մի՛ յուլասցի ՚ի մարմին իւր: 30 Եւ առանց իրաւանց մի՛ ինչ գործեր, 31 այլ ընկալջիր զնա իբրեւ զանձն քո:

34
Գլուխ ԼԴ

5 Դիւթութիւնք եւ հմայք եւ երազք 6 զմիտս անմտաց զարթուցանեն: 7 Զի բազումք խաբեցան յերազոց, եւ անկան ՚ի յուսոյ Տեառն: 8 Օրէնք առանց ստութեան կատարեսցի, եւ իմաստութիւն հաւատարմաց կատարեալ լիցի: 9 Այր հանճարեղ ծանեաւ բազում բանս, եւ իմաստութիւն առաքեցաւ ՚ի նմանէ:

Յաղագս անօգուտ պատարագաց

21 Ողջակէզ յապիրատութենէ՝ պատարագ արհամարհեալ, 23 զի ո՛չ ընդունի Բարձրեալն զպատարագս ամբարշտաց. եւ ո՛չ ՚ի բազմութիւն ողջակիզաց նոցա քաւէ զմեղս նոցա: 24 Որ մատուցանէ ողջակէզս յընչից աղքատաց, ա՛յնպէս է՝ որպէս զենու ոք զորդի յանդիման հօր: 25 Հաց կարօտութեան կեանք աղքատաց, եւ որ զրկեն զնոսա՝ արիւն նոցա ՚ի գլուխս նոցա: 26 Սպանօղ է ընկերի իւրում որ հատանէ զկին նորա. 27 ընդ արիւնահանս համարեսցի՝ որ հատանէ զվարձկանի վարձ: 28 Զի՞նչ օգուտ գործեն, բայց աշխատութիւնն, 29 զի մին օրհնէ՝ եւ միւսն անիծանէ, ո՞յր ձայնի լուիցէ Աստուած[5461]. 31 ա՛յսպէս է մարդ՝ որ պահէ վասն մեղաց, եւ դարձեալ դառնայ անդրէն ՚ի նոյն:

35
Գլուխ ԼԵ

1 Որ պահէ զօրէնս՝ յաճախէ ՚ի պատուիրանս. 3 եւ որ առնէ զողորմութիւն՝ նուիրէ Տեառն օրհնութիւն: 4 Հաճոյ է Տեառն մեկնել ՚ի չարէ, 5 եւ փրկութիւն ոգւոց՝ ապրել ՚ի գեհենէ: 9 Պատարագ առն արդարոյ ընդունելի է, եւ յիշատակ պատարագաց նորա մի մոռասցի: 10 Պաշտեա՛ զՏէր յակն առատութեան, եւ մի՛ գձուձ առներ զպտուղ ձեռաց քոց: 11 Յամենայն տուրս քո զուա՛րթ կալ զերեսս, եւ ուրախութեամբ պաշտեա՛ զտասանորդս: 15 Մի՛ հայիր ՚ի պատարագս անօրինաց, զի Տէր ինքն դատաւոր է, եւ ո՛չ է ակնառութիւն առաջի նորա: 16 Զաղօթս զրկելոյն լսէ վաղվաղակի, 17 եւ ո՛չ արհամարհէ զայրին եւ զորբն՝ յորժամ սփռէ զաղօթս իւր առաջի նորա. 23 եւ զհասակս անողորմից խորտակեսցէ. եւ զբազմութիւն ամբարտաւանից ջնջեսցէ: 26 Իբրեւ զի գեղեցիկ է ողորմութիւն ՚ի ժամանակս նեղութեան՝ որպէս անձրեւ ՚ի ժամանակս երաշտութեան:

36
Գլուխ ԼԶ

Յաղագս հայցողական խնդրուածոց

1 Ողորմեա՛ց մեզ Տէր Աստուած ամենայնի, եւ հայեա՛ց ՚ի մեզ: 2 Ա՛րկ զահ քո ՚ի վերայ ամենայն հեթանոսաց. 3 ամբա՛րձ զձեռն քո ՚ի վերայ ազգաց օտարաց: 5 Զի ծանիցեն զքեզ՝ որպէս եւ մեք ծանեաք, զի ո՛չ է ա՛յլ Աստուած բաց ՚ի քէն Տէր: 6 Դարձո՛ զսքանչելիս՝ 7 եւ փառաւորեա՛ զաջ քո: 8 Զարթո՛ զսրտմտութիւնս քո, եւ հե՛ղ՝ զբարկութիւն քո[5462], 9 բա՛րձ զհակառակորդն՝ եւ ջնջեա՛ զթշնամի: 10 Ճեպ տուր ժամանակի, եւ յիշեա՛ զդատաստան: 11 ՚Ի բարկութիւն հրոյ սատակեսցի թշնամին: Եւ որ չարչարեն զժողովուրդ քո՝ գտցեն զկորուստ ապականութեան: 12 Խորտակեա՛ զգլո՛ւխս չար իշխանաց, որք ասեն. Չի՛ք այլ ոք բաց ՚ի մէնջ: 13 Ժողովեա՛ զցրուեալ ազգս Յակոբայ՝ զի քո են Տէր, եւ զքեզ օրհնեսցեն:

31
Գլուխ ԼԱ

Յաղագս ցնորից հոգոց[5463]

1 Տրտմութիւն մեծ՝ մաշէ զոսկերս, 2 եւ հոգք տրտմութեան մերժէ զննջել: Հիւանդութիւն ծա՛նր արթուն առնէ ՚ի քնոյ: 3 Ջանացաւ մեծն ժողովել ինչս, եւ ՚ի հանգստեան իւրում յագեցաւ փափկութեամբ: 4 Ջանացաւ աղքատն ՚ի նուազել կենաց իւրոց, եւ ՚ի հանգստեան իւրում կարօտեալ գտաւ: 5 Որ սիրէ զոսկի՝ ո՛չ արդարասցի, եւ որ երթայ զհետ անօրէնութեան՝ ապականեսցի: 6 Բազումք ՚ի կորուստ մատնեցան վասն ոսկւոյ, եւ եղեւ կորուստ նոցա առաջի՛ նոցա: 8 Երանի մեծատան որ գտանի անարատ, եւ զհետ ոսկւոյ ո՛չ մոլորեսցի: 14 Ակն մարդոյ չա՛ր է, 16 արդ՝ յի՞նչ եւ հայեսցի նա՝ մի՛ ձգեր զձեռն քո: 18 Խորհեա՛ դու բարի անձին քում, զնոյն կամեաց եւ ընկերին: Զի եթէ դու բարի կամիս քեզ՝ եւ այլոց չար, ժամանակ տացէ քեզ Տէր եւթնպատիկ չար, զի դու ընկերին բարի ո՛չ կամեցար: Ա՛ռն անմտի եւ հաց քուլեփի միտս մի՛ դներ, եւ խրատու իմաստութեան հաւանեա՛: Որ իմաստուն է եւ խաղաղարար, յամենայն ժամ ցանկայ տեսանել զնա: Մարդ որ յաղմուկ սովորէ՝ Սատանայի նմանէ, զի Սատանա՛յ բարի ո՛չ լինի՝ եւ ո՛չ մարդն այն խաղաղարար: Հա՛ն զնա ՚ի միջոյ՝ եւ խաղաղացիր ՚ի նմանէ, զի ա՛յլք որ չգիտէին զինքն՝ գիտասցեն, եւ զքեզ ո՛չ պարսաւեսցեն, եւ հալածեսցեն զնա քաղաքէ ՚ի քաղաք. մինչեւ վախճանի նա՝ ուր ո՛չ գիտէ: Ո՞րդեակ՝ ա՛ռն անմտի հանդիպեցայ ես՝ եւ շատ տագնապեցայ ՚ի նմանէ, զի էր ծառայ սիրուն եւ հաւատարիմ, եւ դառնութեամբ խօսէր բերան նորա. եւ զխօսս անձին իմոյ՝ եւ զընկերի արդար ամուսնոյ՝ պատմէր առաջի թշնամեաց յայպն եւ ՚ի կատականս: Իմաստուն բանիւք խրատեցի զնա, եւ ո՛չ լուաւ, հատուցի նմա գան՝ եւ հաւանեցաւ: Լաւ է առն մորոսի բիր գլխոյն, քան բարձս փետրալիցս, զի իմաստութեամբ ո՛չ խրատի. մի՛ յապաղեր տալ նմա զօգուտ նորա. զի թէ վաղ եւ անագան՝ այսու խրատեսցի նա[5464]: 26 Լո՛ւր ինձ ո՛րդեակ՝ եւ մի՛ անարգեր զիս, եւ ՚ի վախճանի գտցես զբանս իմ:

Յաղագս արիական գործոց, եւ այլոց խրատուց

27 Լե՛ր դու կայտառ ՚ի գործս քո, եւ հիւանդութիւն քեզ ո՛չ հասցէ: 28 Լե՛ր հացիւ առատ՝ եւ գովեսցեն զքեզ մարդիկ հաւատարիմ: Ամենայն մարդ՝ մարդ է, բայց դու ընտրեա՛ զպիտանին՝ որ ՚ի ժամանակի նեղութեան օգնեսցէ քեզ. եւ զհաց քո լիով տո՛ւր նմա, եւ լե՛ր կարօտելոց սեղան, եւ օրհնութիւն քո ՚ի նոցանէ հասցէ յամենայն տեղիս: 30 Առ գինւով մի՛ զայրանար, զի բազումք կորեան ՚ի գինւոյ: 38 Դառնութիւն սրտի՝ գինի անչափ. ցնծութիւն եւ ուրախութիւն սրտի՝ գինի սակաւ: 41 Մի՛ կշտամբեր զընկեր քո ՚ի գինարբուս, 42 եւ բանս նախատանաց մի՛ ասեր ընդ նմա, զի մի՛ գինւով չարիք մտցեն ՚ի ձեզ՝ եւ սատակիցիք ՚ի միմեանց[5465]:

32
Գլուխ ԼԲ

1 Ո՞րդեակ՝ թէ գլուխ իցես բազմաց՝ մի՛ հպարտանար ՚ի վերայ նոցա. լե՛ր դու իբրեւ զմի ՚ի նոցանէ, 2 եւ հանապազ խնամեա՛ զնոսա, եւ նոքա զանձինս իւրեանց ՚ի մահ դիցեն ՚ի վերայ քո: Եւ զպարգեւս խոստման քո մի՛ պակասեցուցաներ ՚ի նոցանէ. 3 հոգ տար նոցա ՚ի սեղանս, եւ զուրախութիւն նոցա քեզ համարեա՛: 4 Խօսեա՛ դու իբրեւ զծեր՝ զի վայել է քեզ հաստատութեամբ իմաստութիւն:

33
Գլուխ ԼԳ

4 Եւ զյայտնութեամբ պատասխանին յառաջ պատրաստեա՛ զի ամենեցուն լսելի լիցի:

Յաղագս անմիտ մարդոց, եւ պէսպէս խրատուց

5 Ո՞րդեակ՝ անիւ սայլի է գութ մորոսաց, եւ իբրեւ սեռն շրջի խորհուրդ նոցա: 15 Հակառակ է չարն բարւոյ, որպէս կեանք մահու: Եթէ հնա՛ր իցէ մարդոյ՝ զչարն ատիցէ, եւ ողորմութիւն տացէ անձին իւրում ՚ի ժամ մահու:

37
Գլուխ ԼԷ

9 ՚Ի նենգաւոր խորհրդակցաց պահեա՛ զանձն քո. 7 եւ ընդ այնոսիկ մի՛ խորհիր դու, որ ընդ ակամբ նայիցին ՚ի քեզ, այլեւ ՚ի նախանձաւորաց քոց թագուսջի՛ր զբանս քո: Մի՛ ընդ առն ամբարշտի՝ վասն աստուածպաշտութեան, եւ մի՛ ընդ առն անիրաւի՝ վասն արդարութեան։ 12 Մի՛ ընդ առն վատասրտի՝ վասն պատերազմի, եւ մի՛ ընդ առն վաճառականի՝ վասն վաճառաց փոփոխելոյ։ 13 Մի՛ ընդ առն չարական՝ վասն գոհութեան, եւ մի՛ ընդ առն անողորմի՝ վասն գթոյ, եւ մի՛ ընդ առն վատի՝ վասն ամենայն գործոյ։ 14 Մի՛ ընդ առն վարձկանի՝ վասն վարձուց իւրոց, մի՛ ընդ վատ ծառայի՝ վասն մեծագործ հրամանի. ընդ այնոսիկ մի՛ խառներ զխորհուրդս քո[5466]: 15 Այլ ընդ առն աստուածապաշտի արասցես զխորհուրդս քո. մանաւանդ եթէ ստուգեալ գիտասցես՝ թէ զպատուիրանս Աստուծոյ պահեալ է[5467]: 17 Եթէ ոչ գտցես այսպէս՝ հաստատեա՛ դու ՚ի քեզ զխորհուրդս սրտի քում, զի ոչ գոյ քեզ հաւատարիմ քան զնա: 19 Եւ ՚ի վերայ այսր ամենայնի զԲարձրեալն աղաչեսջիր, զի ուղղեսցէ ճշմարտութեամբ զճանապարհս քո: 20 Սկիզբն ամենայն գործոյ՝ բանք են, եւ առաջին քան զամենայն գործ՝ խորհուրդ: 21 Շաւիղք առակաց ՚ի սիրտ, զի չորք առաջք ծագեն ՚ի նմանէ, բարի եւ չար՝ կեանք եւ մահ: 22 Գոյ այր խորագէտ բազմաց խրատիչ, եւ անձին իւրում անպիտան: 23 Է՛ որ ճարտարաբան լինի բանիւք՝ 24 եւ յամենայն իմաստութենէ պակասեալ գտանի, զի չէ՛ տուեալ նմա շնորհք ՚ի Տեառնէ. 25 եւ իմաստութիւն՝ յանձն ի՛ւր է, եւ պտուղ իմաստութեան իւրոյ ՚ի բերան իւր հաւատարիմ: 27 Այր իմաստուն լցցի օրհնութեամբ, եւ երանեսցեն նմա բազումք՝ որ հային ընդ նա. 29 եւ անուն նորա կեցցէ յաւիտեան: 32 Ո՞րդեակ՝ մի՛ ագահեր դու յամենայն փափկութիւնս քո, եւ մի՛ շռայլիր դու ՚ի պէսպէս խորտիկս, 33 զի ՚ի բազում խորտկաց մտանեն ցաւք: 34 Յագահութենէ բազումք մեռան. իսկ որ զգոյշ լինի անձին իւրոյ՝ յաւելու ՚ի կեանս:

38
Գլուխ ԼԸ

1 Պատուեա՛ զբժիշկ ՚ի պէտս անձին քո, զի եւ նա յԱստուծոյ արարեալ է: 2 Բայց բժշկութիւն ՚ի Բարձրելոյն է: 15 Է՛ ժամանակ՝ զի ՚ի ձեռս նոցա է բժշկութիւն քեզ. 14 զի եւ նոքա զՏէր աղաչեսցեն՝ զի յաջողեսցի գործ նոցա: 16 ՚Ի վերայ մեռելոյ իջոյ արտօ՛սր՝ եւ մի՛ արհամարհեր զգիր հրամանի նորա. 18 եւ կա՛ց ՚ի սուգ օր մի կամ երկուս, եւ մխիթարեսջիր ՚ի տրտմութենէ: 19 Զի ՚ի տրտմութենէ բազում անգամ եւ մահ լինի, եւ տրտմութիւն սրտի կարկամեցուցանէ ՚ի զօրութենէ: 21 ՚Ի բա՛ց արա ՚ի քէն զտրտմութիւն, 22 եւ մի՛ մոռանար՝ զի դարձ քո անդրէն է. 23 զի նա այսօր՝ եւ դու վաղիւն երթայցես: 24 ՚Ի հանգստեան մեռելոյն հատո՛ նմա զյիշատակ նորա:

Յաղագս արուեստից մարդկան եւ խրատուց

26 Զի՞նչ իմաստնանայ այր մաճակալ, եւ կամ պարծի ՚ի փայտ խթանի իւրոյ: Եւ այս է գործ նորա, եզինս վարել՝ եւ անդէն մնալ առ նոսա: Պատգամք նորա ՚ի մէջ որդւոց ցլուց. 27 եւ տքնութիւն նորա ՚ի մէջ զուարակաց, եւ սիրտ նորա զանկեալ զակօսիւք: 28 Ա՛յսպէս ամենայն հիւսն եւ ճարտարապետ, որ դրօշեն զքանդակեալ պատկերս, եւ ստեղծանեն զկերպարանս. միտք իւր տացէ նմանութիւն պատկերի, եւ տքնութիւն իւր գործ կատարէ: 29 Ա՛յսպէս դարբին առ սալ՝ եւ զննէ զշանթս դատարկ երկաթոյ[5468]. 30 մրրիկ հրոյ հալէ զմարմին նորա, եւ ձա՛յն ուռան խլացուցանէ զականջս նորա: 31 Սիրտ նորա տացէ կատարումն գործոց իւրոց: 32 Սո՛յնպէս եւ բրուտն՝ որ նստի ՚ի վերայ գործոյ իւրոյ, եւ ամփոփեալ ընդ ոտիւք իւրովք շարժէ զանիւն. որ հանապազ ՚ի հոգս կայ վասն գործոյ իւրոյ, եւ յարգի է ամենայն բան նորա: 34 Կատարեալ է սիրտ նորա առողջութեամբ, եւ տքնութիւն նորա սրբէ զբով նորա: 35 Ամենեքեան սոքա ՚ի ձեռս իւրեանց յուսացան, եւ իմաստնացան ՚ի գործս իւրեանց. 36 եւ առանց սոցա ո՛չ շինեսցին քաղաքք բնակչօք իւրեանց: 37 Բայց յաթոռս դատաւորաց մի՛ նստցին, 38 եւ զիրաւունս եւ զխրատ մի՛ յայտնեսցեն. 39 այլ աղօթք նոցա ՚ի գործ ճարտարութեան իւրեանց:

39
Գլուխ ԼԹ

Յաղագս իմաստութեան եւ պէսպէս խրատուց

1 Իմաստութիւն զամենայն խոր բան քննեսցէ, եւ մարգարէութիւն ստէպ արասցէ: 2 Զպատգամս անուանի արանց պահեսցէ, 3 եւ յառակս օրինաց նոցա շրջեսցի[5469]: 6 Զսիրտ իւր տացէ կանխել առ Տէր, եւ առաջի Բարձրելոյն 7 բացցէ զբերան իւր, եւ քաւեսցին մեղք նորա: 10 Զբանս անհաս քննեսցէ, 11 եւ զխրատ վարդապետական յայտնեսցէ, եւ հանապազ յօրէնս կտակարանաց Տեառն պարծեսցի: 12 Զիմաստութիւն նորա տեսցեն բազումք, եւ յաւիտեանս յաւիտենից օրհնեսցեն զնա. 13 եւ անուն նորա կեցցէ՝ եւ մի՛ ջնջեսցի յիշատակ նորա: 17 Լուարո՛ւք ինձ որդիք սուրբք՝ եւ բղխեցէք զծաղիկս վարդի տնկեալ ՚ի գնացս ջուրց: 19 Օրհնեցէ՛ք զՏէր յամենայն գործս նորա, 20 յերգս շրթանց՝ եւ ՚ի քնարս ձայնից: 19 Տո՛ւք անուան նորա մեծվայելչութիւն. 25 զի յաւիտենից մինչեւ յաւիտեանս հայեցաւ. եւ ո՛չինչ է զարմանալի յաչս նորա: 27 Օրհնութիւն նորա իբրեւ գետք ծաւալեցան[5470], 28 սոյնպէս բարկութիւն նորա զհեթանոսս ժառանգեսցէ: 31 Սկիզբն ամենայն պիտոյից մարդկան՝ ջո՛ւր եւ հա՛ց, հո՛ւր եւ երկա՛թ, կա՛թն եւ մե՛ղր, գինի եւ ձէթ. յա՛րկ եւ ձո՛րձ[5471]: 32 Այս ամենայն բարեգործաց ՚ի բարիս՝ եւ անսրբոց ՚ի չարիս: 34 Զսրտմտութիւն Արարչին կարճեսցեն 35 հո՛ւր եւ կարկուտ՝ սով եւ մահ. 36 եւ այս ՚ի վրէժխնդրութիւն եւ ՚ի սատակումն ամբարշտաց: 38 Ահա զայս ամենայն խորհեցայ ՚ի միտս իմ, եւ գրով արարի զամենայն:

40
Գլուխ Խ

1 Զխաղս կատականաց եւ ծաղու տուեալ է ՚ի մարդիկ, բայց յօրէնս իւր եւ ՚ի պատգամս բերանոյ: Զի եւ ծանր լուծ եդ ՚ի վերայ Ադամային ծնընդոցս։ Զի յելանել մարդոյ յարգանդէ մօր իւրոյ՝ փութով դարձցի առ մայրն ամենեցուն[5472]:

Յաղագս անպիտան նախանձու, եւ պէսպէս խրատուց

2 Խորհուրդ չարութեան մինչեւ յօր կատարածի. 3 ՚ի փառաւորէ որ նստի յաթոռ փառաց՝ եւ մինչեւ ցա՛յն որ նստի փոխանակ բարձի ՚ի վերայ մոխրոյ: 4 Նախանձ եւ գրգռութիւն եւ խռովութիւն եւ ոխութիւն 5 եղծանէ զգիտութիւն ՚ի քուն գիշերոյ: 18 Կեանք բաւականանայ ՚ի գործս ձեռաց բարեաց: 19 Եւ շինուած քաղաքաց զանուն քո հաստատեն: Եւ քան զսոսա զերկոսին լաւ համարեալ է կին անարատ: 20 Գինի եւ երգ արուեստականաց ուրախ առնեն զսիրտ, եւ քան զերկոսին զսոսա սէր իմաստութեան: 22 ՚Ի շնորհս եւ ՚ի գեղեցկութիւն ցանկայ ակն, 23 եւ քան զսոսա զերկոսին՝ կին զուարթ: 25 Արծաթ եւ ոսկի 26 բարձրացուցանեն յոյժ. բայց քան զսոսա զերկոսին երկիւղ Տեառն:

41
Գլուխ ԽԱ

Յաղագս մահու, եւ պէսպէս խրատուց

1 Ո՞վ մահ՝ որպէ՛ս զի դառն է յիշատակ քո մարդոյ խաղաղացելոյ ՚ի վերայ ստացուածոց իւրոց: 3 Ո՞ մահ՝ զի գեղեցիկ են դատաստանք քո, կարօտելոյ առն, եւ նուաղելոյ ՚ի զօրութենէ: 5 Այս դատաստանք ՚ի Տեառնէ ամենայն մսեղեաց: 6 Իսկ արդ՝ զի՞ յապաղես ՚ի կամաց Բարձրելոյն: 8 Գարշ եւ պեղծ են ծնունդք մեղաւորաց[5473]: 9 Որդւոց մեղաւորաց կորիցէ ժառանգութիւն. 10 զհայր ամբարիշտ եւ որդիք բամբասեն: 11 Վա՜յ ձեզ մարդիկ ամբարիշտք՝ որ թողէք զօրէնս Աստուծոյ Բարձրելոյն: 17 Խրատ խաղաղութեան պահեա ո՛րդեակ, 16 եւ անուն բարի յաւիտենական:

42
Գլուխ ԽԲ

8 Առաջի ամենայն կենդանեաց փորձ եւ ընտի՛ր գտջիր: 9 Դուստր հօր ՚ի ծածուկ տքնութիւն է: 11 ՚Ի վերայ լրբագոյն դստեր հաստատեա՛ պահպանութիւն. 12 եւ ՚ի մէջ կանանց մի՛ յաճախեր. 13 զի ՚ի հանդերձից ելանէ ցեց, եւ ՚ի կանանց չարիք: 14 Լաւ է չարութիւն առն՝ քան զբարութիւն կնոջ: Գեղեցկութիւն դիմաց կնոջ ՚ի յօնս իւր ծանիցի. եւ կին ամօթածու ՚ի նախատինս:

Յաղագս արարչական հրամանի Տեառն, եւ պէսպէս խրատուց

15 Յիշեցի զգործս Տեառն, եւ որ ինչ տեսի պատմեցից: ՚Ի հրամանս բանի Տեառն գործք իւր, եւ եղեն կամք նորա եւ կատարեցաւ[5474]: 19 Գիտաց Տէր զամենայն միտս, եւ հայեցաւ ՚ի նշան յաւիտենից: Յայտնէ զծածուկս գաղտնեաց, 20 եւ ո՛չ ծածկեցաւ ՚ի նմանէ ո՛չ բան եւ ո՛չ խորհուրդ. 23 եւ ամենայն գործք իւր ցանկալիք են: 26 Հաստատեաց նա զբարիս, եւ ո՞վ յագեսցի պատմել զփառաց նորա:

43
Գլուխ ԽԳ

9 ՚Ի հաստատութիւն երկնից 10 զարդ են աստեղք, եւ զաշխարհս լուսաւորէ Տէր ՚ի բարձանց: 12 Հայեա՛ց յաղեղն որ յամպս՝ եւ օրհնեա՛ զԱրարիչն նորա, որպէս զի գեղեցիկ է լոյս փառաւորութեան իւրոյ: 13 Ձեռք Բարձրելոյն հաստատեաց զխորանս երկնից: 17 ՚Ի հայել նորա լերինք հալեսցին, եւ ՚ի կամս նորա հնչէ հարաւ: 18 Ձայն որոտալոյ իւրոյ կշտամբէ զլերինս, եւ մրրիկ հիւսիւսոյ նորա կուտէ զհողմս[5475]: 19 Եւ իբրեւ զթռչունս թռուցեալ արկանէ տարափ. եւ իբրեւ զժողովս բանակաց մարախոյ դնէ զնա յերկրի: 20 Գեղեցկութիւն սպիտակութեան նորա խտղտէ զաչս, եւ ընդ բերել նորա զարմանայ սիրտ: 21 Եւ զեղեամն իբրեւ զաղ ցանեալ յերկիր: Եւ իբրեւ սառուցանէ՝ առնէ իբրեւ զտէգ նիզակաց: 26 Եւ որ իջանեն յանդունդս նաւուք ՚ի ծով, պատմեն զսաստկութիւն նորա: Եւ մեք ՚ի լուր ականջաց մերոց զարմանամք: 31 Ահարկու Տէր մեծ եւ ահեղ յոյժ: 32 ՚Ի փառաւորել զՏէր բարձր արարէք զբարբառ ձեր՝ ո՛րչափ եւ իցէ կար ձեր: 36 Զի շատ եւս քան զայս կան ծածկեալ խորհուրդք՝ եւ սքանչելիք: Զի սակաւ ինչ տեսաք մեք ՚ի գործոց նորա, եւ պաշտօնէից իւրոց տուեալ է իմաստութիւն[5476]:

Կատարեցաւ բանք Սիրաքայ:[5477]

ԽՕՍՔ ՍԻՐԱՔԱՅ

Միտք հնազանդ եւ որկոր պարկեշտ՝ փառք են մարդոյ. իսկ ագահքն նման են անօթոյ ծակի որ ո՛չ լնու: Այր նախանձոտ յիւրոց մտացն այրեսցի. իսկ պարզամիտքն նման են մրտենոյ որ յարաժամ կանաչի: Հարսանիք եւ ուրախութիւն նախանձոտի եւ կեղծաւորի լալիս լինի նմա: Յորժամ կերիցէ այր չար եւ կեղծաւոր մեղր՝ զդառնըճի առցէ զհամ: Հաշին եւ հալին արք ամբարիշտք ՚ի միտս իւրեանց: Այր նիազ եւ գուճ թէպէտ եւ ունիցի գանձս բազումս, եւ ականս պատուականս, այնպիսին աղքատ է. եւ բաժին յընչից իւրոց՝ խոզան մի՛ հասցէ նմա թոշակ. եւ ՚ի զուր ծովածուփ լինիցի: Իսկ առատաձեռնից գովասացիկքն բազում են քան զաւազ ծովու, եւ սիրտ նորա մի՛ տրտմեսցի: Իսկ ընդվայրածախքն եւ բոզից առատաձեռքն փութով եղծանին: Դանգի միոյ ծախք ՚ի պատշաճն ժամու բազում ոսկոյ ունի գովութիւն. եւ որ յանդէպսն ծախիցէ հազար դահեկան՝ դանգի մի պղնձոյ համարեսցի: Զերեսս մարդահաճոյից եւ կեղծաւորացն ո՛չ տեսանես կարմրացեալ, այլ իբրեւ զբանջար խորշակահար լեալ: Զօրութիւն հսկայից եւ ըմբշաց՝ յոյժ են, բայց որ զբարկութիւն անձանց իւրեանց եւ զցանկութիւն արգելուն, եւ պատերազմին ընդ միտս իւրեանց, այն է սաստիկ ուժ եւ զօրութիւն: Որ աղքատ են ընչիւք՝ ՚ի ծառայից եւ յաղախնեաց իւրեանց անարգեալ լինին, եւ ՚ի հրապարակս ո՛չ ընդունին զպատիւ, եւ ՚ի դրունս թագաւորաց ո՛չ մեծարին: Դուստր անզգամ, նա տայ քարշել զմայր իւր՝ եւ անարգել եւ այպանել. իսկ պարկեշտն լաւ է քան զեւթն որդի: Զայր անագորոյն եւ զամբարիշտ ո՛չ ցածուցանէ՝ յորժամ մեռեալ տեսանիցէ զընկեր իւր: Շուրթն ցոփ եւ լեզու հպարտ ո՛չ ճանաչէ ՚ի պտղոյ խաղաղութեան եւ արդարութեան. լեզու ողոք եւ շուրթն քաղցր՝ զմեծ պարգեւաց ունի զտեղի: Խորհուրդ անկեալ ՚ի փորամոլն, այնպէս է՝ որպէս կրակ ՚ի կերպասի: Որ ծիծաղելով գործէ զչարիս՝ նմանեալ է լերդաբեկին ծաղերն: Ամբարիշտն նման է քարի՝ որ դառնացուցանէ զկերակուրսն, եւ վնաս առնէ ստամոքսացն. նոյնպէս եւ չարիք մարդոյ որ վարին նովաւ: Ո՛չ ոք խնդայ ընդ մահ մարդոյ՝ բայց միայն յափշտակողն որ բազում խնդութիւն լինի: Եթէ դիցես աստեղատանց գործիք, եւ արդարոց որոգայթ. իսկ մեղաւոր յիւրոց ձեռաց ըմբռնեսցի: Մեղս եւ արդարութիւն որպէս պղնձալից արծաթ ո՛չ գործեսցի, եւ իբրեւ զհուր եւ զփայտ օտար են ՚ի միմեանց: Վատն ո՛չ տարցէ ՚ի կատար զգործ պատերազմի. իսկ քաջն թէպէտ եւ սիրէ զխաղաղութիւն՝ ո՛չ տկարանայ: Զգեղ պատուական ապականէ բարկութիւն: Նման է պակշոտն թմբրեալ գայլոց: Զխրատուն արմատն դառն ասացին, եւ զպտուղն քաղցր. բայց թէ կամիս իմաստուն լինել՝ ծանի՛ր զժամանակն: Որք զերդումն կամուրջ համարին՝ յանուրջ խորս ընկղմեսցին. եւ վա՛յ որ անցանեն ընդ այն կամուրջ: Յոր կողմն դարձցի այր աստուածասէր եւ իրաւարար՝ արեւ քաղցր ծագեսցի երեսաց նորա: Վա՛յ գնացելոյ զհետ նանրութեան, զի նմանեցաւ նա հովանոյ մարդոյ. եւ որ ընդդէմ երթայ ցանկութեանցն անձին, նա տայ փրկանս հոգւոյն իւրոյ: (Վնաս ՚ի լեզուին՝ կառափի գլուխն, եւ ջարդին ծնօտքն): Անմտին երկաթ եւ պղինձ՝ ոսկի ընտիր թուեսցի. եւ անձնահաճքն ստէպ ամաչեսցեն: Լեզու յանդիմանախօս եւ ժանդ՝ զառատութիւն ձեռաց արհամարհել տայ. իսկ լեզուք ճշմարիտք՝ ՚ի հրապարակս ո՛չ լքանին: Երեսաց սուտ վկայի թէ միտ դիցես՝ յայտնի ստութիւնն: Եթէ մտցես յեկեղեցի, լեզու շան մեռելոտոյ եւ լեզու սուտ ընդունին ՚ի հրապարակս. որ իմաստունն է՝ է՛ կնիք անլուծանելի: Նենգաւորն թէպէտ եւ ազատ իցէ՝ պոռնկորդի իցէ: Ծառայ միամիտ՝ ազատ անգին: Հարաւային հողմն ո՛չ գայցէ նենգաւորին գարնանն: Այր ոխակալ նման է հրոյ՝ տաճար բարկութեան: Որդի անհնազանդ՝ նա տայ սիրել զորդի աղախնոյ: Որդիք նենգաւորաց թէպէտ եւ միամիտք իցեն՝ զբարութիւն ո՛չ ժառանգեն: Որ նստի ընդ իմաստունս՝ գովի յիմաստնոց. իսկ որ կցորդ լինի անմտաց՝ դիւրաւ անմտասցի: Որ թողու զորդի իւր գնալ ըստ կամս անձին իւրոյ՝ նա ատեայ զնա: ՚Ի տանէ անօրինաց խորշին արդարք, եւ ո՛չ լուծանեն զքաղց իւրեանց. իսկ անօրէնք յագեսցին ՚ի տանէ մեղաւորաց: Ճանապարհք որ թուի միոյն ուղիղ, եւ բազմաց թիւր, եղո՛ւկ որ գնայ ընդ նա: Եթէ ոք ծիծաղեսցի յանդուգն՝ թողցէ մասն ինչ լալոյ: Զայր պարզամիտ ամենայն ոք խաբէ: Որպէս յուզես արկչաց գանձից քոց կշռոց ամուրս, յուզեա՛ եւ խաղաղութիւն խորհրդակցի քո, եւ պատուեա՛ զնա: Մեղք մահաբերք թափի ՚ի բժշկաց ճարտարաց, եւ կաշառառուաց անձինք անբժշկելի եղիցին: Որպէս հալի այծեամն առաջի առիւծոյ, այնպէս եւ մեղք առաջի ողորմութեան: Որ ոտն հարկանէ ընկերին՝ մի՛ մոռասցի զդարձ փոխարինի նորա: Թշնամւոյ քո մի՛ յաճախեր թշնամութիւն, այլ թողցես տեղի սիրելութեան նորա: Սիրելւոյ քո եւ բարեկամի զամենայն գանձս խորհրդոց քոց մի՛ բացցես: Մեծ պատրաստութիւն լինի ՚ի հրապարակս ՚ի լուռ մարդոյ, դնեն ունկն առհասարակ ամենեքեան յորժամ խօսեսցին: Զի եթէ խօսելն ընդ արծաթոյ համարեսցի, լուռ կալն ընդ ոսկոյ է: Ո՛չ է պարտ յարիլ ՚ի տուն բոզանոց: Ո՛չ դադարէ պատճառ դնել զԱստուած այր անմիտ եւ ամբարիշտ: Լաւ է իմաստուն թշնամի քան զանմիտ սիրելի: Եթէ շօշափեսցի շուք, կամ ըմբռնեսցի արեւ, ապա եւ օգտեսցի ապաշաւանք անցեալ գործոց: Որ ապստամբէ ՚ի Տեառնէ Աստուծոյ, որ ճանաչէ զնա յարուսցէ նմա կռփիչ՝ որ ո՛չ ճանաչէ զՏէր Աստուած: Հարքացկոտ սիրելիք անհաստատ թշնամիք, բազմաց խորհրդովք ճապաղեալք: Մի՛ յաճախեսցես զգուշացուցանել զայր թագաւոր, զի մի՛ զկասկած բերիցէ զքէն չարի: Փախչի այր գուճ եւ կոծելի ՚ի գեղջէ՝ որ յանցս ճանապարհաց է. իսկ որ առատն է՝ ո՛չ միայն հացիւ, այլեւ բանիւք անուշիւք ընդունի զհիւրսն: Լեզու սուր ծառայէ մարդոյ որչափ լռէ. իսկ յորժամ խօսիս զանպատշաճն՝ ծառայ եղեր նմա: Լեզու գազան ընտանի է ՚ի բերան մարդոյ. իսկ յորժամ արձակէ զնա՝ ուտէ զինքն: Առն անմտի հազար բանն ո՛չ առնէ արդիւնս կէս բանի. իսկ իմաստնոյն կէս բանն կապէ զհազարս բանից: Որպէս երիվարաց որոգայթ են առ ՚ի կող պաղեալք. այսպէս ո՛չ օգտի զրահս եւ սաղաւարտս եթէ ագանիցի ընդ կնոջ լեզուանոյ եւ անզգամի: Եթէ ճանաչել կամիս զանձնահաճսն եւ զանմիտս՝ այսպէս ծանիր. փոյթ առ ՚ի բարկանալ եւ տալ պարգեւս ուր չեն արժանի, եւ չմեկնել զթշնամին ՚ի սիրելոյն, եւ ո՛չ պահել զբանս ՚ի սրտի, եւ շատախօս լինել յանպատշաճ ժամու, եւ վստահանալ յամենայն մարդ: Երկու իրք երթան ո՛րդեակ զհետ մեռելոյն ցգերեզմանն, մնացիրսն եւ վերջամնացք նորա: Իսկ որ մտցէ ընդ իւր՝ այս մնասցէ առ իւր, գործքն բարի կամ չար. իսկ երկուքն դառնան ՚ի տեղիս իւրեանց, եւ մեռեալն ո՛չ օգտի ՚ի նոցանէ: Նման է մարդ ծառոյ. որպէս ջուր օգտէ ծառոյ՝ նոյնպէս եւ աղօթք մարդոյ յանձին: Որպէս ճիւղք փառք ծառոց, նոյնպէս եւ պահք անձին մարդոյ: Որպէս տերեւ կանաչ պայծառութիւն է ծառոց. նոյնպէս եւ աղքատսիրութիւն մարդոյ. արդ՝ եթէ մի՛ պակաս գտանի յայսցանէ՝ ծառն ո՛չ առնու արմատ. նոյնպէս եւ մարդ եթէ այսպիսի իր ինչ ո՛չ գործէ՝ ո՛չ ասի նմա մարդ կատարեալ: Ո՛չ է պարտ առն խորհրդականի զամենայն գիշերն ննջել. որոյ իշխանութիւն եւ պէտք յանձին է: