ՆԱԽԱԴՐՈՒԹԻՒՆ ԹԱԳԱՒՈՐՈՒԹԵԱՆՑՆ[2826]
Սկիզբն գրոց Թագաւորութեանցս դե՛ռեւս զՀեղեայ պատմէ, որ է եւ նա ՚ի կարգ դատաւորացն. եւ յետ Հեղեայ՝ Սամուէլ մարգարէ վերջին դատաւորացն. զի ՚ի նմանէ խնդրեցին Հրէայքն թագաւոր. եւ օ՛ծ նոցա զՍաւուղ, եւ ապա զԴաւիթ։ Այլ զի Եբրայեցիք յերկուս գիրս բաժանեն զգիրս Թագաւորութեանցս, եւ այլք ՚ի չորս, գտցես զայս ՚ի յառաջաբանի անդ հնոցն, զոր ես կարծեմ գոլ Որոգինի, որ յոյժ հմուտ էր Եբրայեցւոցն։ Իսկ զի ինքն Սամուէլ գրեաց զգիրս Առաջին Թագաւորութեանցս, Գիրք Սամուելի կոչի սա. իսկ զերեք եւս այլն յա՛յտ է զի այլք գրեցին, որպէս ՚ի Մնացորդսն ասի ՚ի ճառին Յովսափատու, թէ Յէու որդի Անանայ գրեաց զգիրս թագաւորացն Իսրայէլի, յայտ է զի եւ զՅուդայ։ Բայց կարծելի է զի ո՛չ զբովանդակն, զի զիա՞րդ մարթ էր զամենայն թագաւորացն ժամանակս կեալ նմա. այլ զառ ՚ի յայլոց առաջնոցն գրեալս որիշ որիշ զթագաւորացն ՚ի մի ժողովեաց, եւ զիւրոյ ժամանակին եւս յաւել ՚ի նոյն. զի եւ Չորրորդ Թագաւորութեանցն ասի Երեմիայի գրեալ, եւ կարծելի է ո՛չ ամենայնն, այլ աւուրցն Յովսիայ. ուստի եւ Գիրքն իւր համաձայնի գրոց Չորրորդ Թագաւորութեանցն. որպէս եւ Գիրքս Եսայայ՝ պատմութեանն Եզեկիայ. եւ որպէս ասի ՚ի Մնացորդսն, զմնացեալ բանսն Սողոմոնի՝ գրեա՛լ Նաթանայ մարգարէի, եւ Աքիայ Սիլովնացւոյ։ Յայտ եղեւ՝ զի յայլ եւ յա՛յլ հոգեկիր իմաստնոց գրեցաւ Գիրքս այս, եւ յետոյ բովանդակեցաւ ՚ի մի։ Եւ զի յետ մահուանն Սողոմոնի յերկուս բաժանեցաւ թագաւորութիւնն Իսրայէլի՝ ՚ի տունն Դաւթի եւ ՚ի տունն Եփրեմի. զո՛յգ ընդ միմեանս զերկուց ազգացն բերէ Գիրքս զկարգս թագաւորացն պատմութեան։ Բազումք ՚ի տանէն Դաւթի որք իբրեւ զնա թագաւորք՝ յառաքինութիւնս իւրեանց նկարեցին զխորհուրդն Քրիստոսի։ Եւ ունի Գիրք չորից գլխոց թագաւորութեանցս պատմութիւն ժամանակի հինգ հարիւր եւ քառասուն եւ հինգ, կամ վաթսուն եւ հինգ ամաց. զի Հեղեայ ոմանք քսան ա՛մ ասեն, եւ այլք քառասուն. յորոյ դատաւորելոյն մինչեւ ցգերութիւնն Երուսաղէմի ՚ի Բաբելացւոցն, եւ ցհրկիզութիւն տաճարին պատմեն բնագիրքս այս։
Գլուխք Առաջին Թագաւորութեանցն։
ա̃. Վասն Եղկանայ եւ երկուց կանանց նորա։
բ̃. Ծնունդն Սամուելի աղօթիւք մօրն։
գ̃. Զի մատուցին զնա երեմեան առաջի Աստուծոյ։
դ̃. Զի նուիրեալ զնա Տեառն յա՛նձն արարին Հեղեայ։
ե̃. Վասն երեքժանի մսահանացն։
զ̃. Զի ո՛չ լսէին խրատու հօրն որդիքն Հեղեայ։
է̃. Պատգամ Տեառն առ Հեղի՝ բառնալ զտուն նորա։
ը̃. Սկի՛զբն յայտնելոյ բանին Տեառն առ Սամուէլ։
թ̃. Զի խօսեցաւ Տէր բառնալ զքահանայութիւն տանն Հեղեայ։
ժ̃. Պարտիլն Իսրայէլի եւ գերիլ տապանակին։
ժա̃. Վասն ողնաբեկ մահուանն Հեղեայ։
ժբ̃. Հարուածք Ազովտայ եւ Դագոնայ ՚ի տապանակէն։
ժգ̃. Թէ զնոյնս տանջեալք այլազգիքն խորհին դարձուցանել զտապանակն։
ժդ̃. Թէ զի՞նչպիսի նուիրօք արձակեցին զտապանակն։
ժե̃. Թէ եկն ինքնին տապանակն ՚ի Բեթսամիւս, եւ վասն հարուածո՛ցն որ անդ։
ժզ̃. Զի փոխեցաւ տապանակն ՚ի Կարիաթարիմ. եւ վասն աղօթիցն Սամուելի, եւ ջրոյն զոր նուիրեաց Աստուծոյ։
ժէ̃. Զի յաղօթս Սամուելի որոտաց Տէր, եւ վանեաց զայլազգիսն առաջի Իսրայէլի։
ժը̃. Զի թագաւոր խնդրեցին ՚ի Սամուելէ։
ժթ̃. Զի եցոյց նոցա Սամուէլ զհարկս թագաւորին։
ի̃. Զի ել Սաւուղ ՚ի խնդիր կորուսեալ իշոցն։
իա̃. Եւ զի պատահեաց նմա Սամուէլ, որոյ եւ Տէր յայտնեալ էր վասն նորա։
իբ̃. Զի հիւրընկալեաց Սամուէլ զՍաւուղ։
իգ̃. Թէ օ՛ծ զՍաւուղ, եւ զի հասին նմա տուեալ նշանքն ՚ի Սամուելէ։
իդ̃. Թէ ժողովեաց զԻսրայէլ, եւ վիճակաւ թագաւորեցոյց նոցա զՍաւուղ։
իե̃. Թէ զիարդ գումարեաց Սաւուղ զԻսրայէլ եւ յաղթեաց Ամոնացւոցն։
իզ̃. Զի արարեալ նաւակատիս՝ օ՛ծ Սամուէլ զՍաւուղ։
իէ̃. Զի արդա՛ր գտաւ Սամուէլ առ ժողովուրդն։
իը̃. Զի կշտամբեաց նա զժողովուրդն ՚ի կողմանէ Տեառն, եւ ետ Տէր ձայնս ՚ի վկայութիւն բանիցն. եւ թէ զերկեամ մի եկաց միամիտ Սաւուղ։
իթ̃. Եհա՛ր Յովնաթան զայլազգիս, եւ նոքա գումարեցան դարձեալ։
լ̃. Թէ Սաւուղ ողջակէզ մատոյց, եւ կշտամբեա՛ց զնա Սամուէլ։
լա̃. Թէ ծանրացան այլազգիքն ՚ի վերայ Իսրայէլի, եւ թէ անզէնք էին Իսրայէլացիք բա՛ց ՚ի Սաւուղայ եւ Յովնաթանայ։
լբ̃. Թէ զիա՞րդ Յովնաթան կապարճակրաւն դղրդեցոյց զբանակս այլազգեացն։
լգ̃. Ուստի խրախուսեալ Սաւուղ, յարձակեցաւ զօրօքն, եւ վանեաց զայլազգիսն։
լդ̃. Զի երդմնեցոյց Սաւուղ չուտել ինչ ումեք։
լե̃. Թէ սկսան ուտել արեամբ։
լզ̃. Ել վիճակ զի մեռցի Յովնաթան, եւ ո՛չ եթող ժողովուրդն։
լէ̃. Պատգա՛մ Տեառն առ Սաւուղ՝ երթալ նզովել ջնջե՛լ զԱմաղէկ։
լը̃. Զի ագահեաց Սաւուղ յաւարն Ամաղեկայ։
լթ̃. Զի ինքնաձե՛ռն ողջակիզէր Տեառն, եւ եհաս առ նա Սամուէլ։
խ̃. Զի կշտամբեաց զնա սաստկագին։
խա̃. Պատճառս իմն կարկատէ Սաւուղ, եւ փաղաքշէ՛ եւս. զոր անընկալ սպառնայ սաստկապէս. եւ սպանեալ զԱգագ գնա՛ց ՚ի Սաւուղայ։
խբ̃. Հրաման ապա առեալ յԱստուծոյ՝ օ՛ծ զԴաւիթ որդի Յեսսեայ։
խգ̃. Զի հալածէր Դաւիթ զդեւն ՚ի Սաւուղայ։
խդ̃. Ժողովեցան այլազգիք ընդդէմ Իսրայէլի ՚ի պատերազմ։
խե̃. Թէ նախատէր Գողիադ զԻսրայէլ. եւ զի առաքեաց Յեսսէ զԴաւիթ ՚ի բանակն։
խզ̃. Զի խրախուսեաց Դաւիթ երթալ ընդդէմ այլազգւոյն։
խէ̃. Սպան Դաւիթ զԳողիադ, եւ վանեցան այլազգիքն, եւ նախանձեալ ընդ այն Սաւուղայ՝ ջանայր սպանանել զԴաւիթ։
խը̃. Զի նենգութեամբ փեսայացոյց զԴաւիթ ՚ի դստերս իւր, զի այնո՛ւ արկցէ զնա ՚ի սուր անթլփատիցն։
խթ̃. Ասաց Սաւուղ սպանանել զԴաւիթ, եւ խափանեաց զայն Յովնաթան։
ծ̃. Վրիպեաց ՚ի խոցելոյ զԴաւիթ, եւ յամառէր ՚ի նոյն, եւ փախոյց զնա Մեղքող պաճուճեալ հանդերձիւք։
ծա̃. Առ Սամուէլ զերծեալ Դաւթի՝ առաքէր Սաւուղ ըմբռնել զնա. որոց երից դասուցն մարգարէացեալք. ապա եւ ինքն եկն անդ. եւ մարգարէանայր զկորուստն զիւր։
ծբ̃. Մուծանէ Դաւիթ զՅովնաթան յուխտ Տեառն, գուշակել նմա թէ արդարեւ ՚ի միտս չարս իցէ զԴաւթէ Սաւուղ։
ծգ̃. Տայ Յովնաթան նշանակս ազդել Դաւթի նոքօք զկամս Սաւուղայ։
ծդ̃. Բարկանայ Սաւուղ ՚ի վերայ Յովնաթանու վասն արձակելոյն Դաւթի։
ծե̃. Ա՛զդ արար Յովնաթան փքնաւն, եւ արձակեաց զԴաւիթ։
ծզ̃. Եկն Դաւիթ եւ ա՛ռ պաշար ՚ի քահանայէն, եւ ետես զայն Դովեկ Ասորի։
ծէ̃. Եկն Դաւիթ ՚ի Գէթ, եւ երկուցեալ՝ այլաձեւեցաւ, եւ զերծաւ. եւ զհայր եւ զմայր իւր յանձնեաց յարքայն Մովաբայ։
ծը̃. Կոտորեաց Սաւուղ զքահանայսն վասն Դաւթի. եւ զերծաւ Աբիաթար եւ եկն առ Դաւիթ։
ծթ̃. Եհարց Դաւիթ ՚ի Տեառնէ երթալ փրկել զԿէիլա։
կ̃. Ե՛կն Դաւիթ փրկեաց զԿէիլա, եւ դադարեաց անդ իւրայովքն, եւ Սաւուղ պատրաստէր պաշարել զնա անդ։
կա̃. Զի ել Դաւիթ եւ իւրքն, եւ գնացին անտի։
կբ̃. Ե՛լ Դաւիթ ՚ի լեառնն Զիփա, եւ եկն առ նա Յովնաթան եւ դարձաւ, եւ Զիփացիք գուշակեցին Սաւուղի զԴաւթէ։
կգ̃. Ե՛լ Սաւուղ պաշարել զԴաւիթ, եւ գուժկան հասեալ առ նա, դարձաւ անդրէն։
կդ̃. Ե՛լ դարձեալ Սաւուղ զհետ Դաւթի. եւ մտեալ Դաւիթ եհա՛տ զդրօշակ նորա, եւ մեկնեալ խօսեցաւ առ նա զարժանն, եւ երդմնեցոյց զնա Սաւուղ. եւ թէ մեռաւ Սամուէլ։
կե̃. Առաքեաց Դաւիթ առ Նաբաղ հարցանել սիրով։
կզ̃. Զի անարգանօք դարձոյց նա զմանկտին Դաւթի։
կէ̃. Դիմեաց Դաւիթ բարկութեամբ ՚ի վերայ Նաբաղայ, եւ յառաջեալ կնոջն ընծայիւք՝ ցածոյց զԴաւիթ։
կը̃. Թէ յետ սակաւ ինչ աւուրց մեռանի Նաբաղ։
կթ̃. Եւ թէ ա՛ռ Դաւիթ զԱբիգեա կին նորա։
հ̃. Ետ Սաւուղ զդստերս իւր այլոց արանց, եւ ինքն զհետ մտեալ խնդրէր զԴաւիթ. որոյ մտեալ ՚ի վերայ նորա ա՛ռ զգեղարդն եւ զկուժն, եւ զերծեալ աղաղակեաց առ զօրսն։
հա̃. Փաղաքշէ իմն Սաւուղ նենգաւ. այլ Դաւիթ Տեառն յանձնեալ զինքն՝ գնա՛յ յինքեան։
հբ̃. Եկեալ Դաւթի առ Անքուս ՚ի Գէթ, եւ իւրովքն արամբք եւ աղխիւ նստի ՚ի Սիկելեակ։
հգ̃. Թէ ո՞ւր ուրեք արշաւէին Դաւթեանք, եւ զի հրաւիրեաց Անքուս զԴաւիթ զհետ իւր ՚ի պատերազմ ընդ Իսրայէլի։
հդ̃. Թէ զի խրատուն Սամուելի եբարձ Սաւուղ զվհուկսն, եւ զի Տէր դարձոյց զերեսս իւր ՚ի նմանէ, դարձաւ նա խնդրեաց վհկաւն, եւ ել դեւն ՚ի նմանութիւն Սամուելի։
հե̃. Զի հասոյց վհուկն զորթն, եւ եդ առաջի Սաւուղայ ուտել։
հզ̃. Զի ո՛չ կամեցան իշխանք այլազգեացն գնալ ընդ նոսա Դաւթի ընդդէմ Իսրայէլի։
հէ̃. Զի յերրորդում աւուրն հասեալ Դաւթի ՚ի Սիկելակ՝ եգիտ գերեալ զիւրեանցսն, եւ զհետ մտեալ եհաս։
հը̃. Զի թափեա՛լ զգերին ամբողջ՝ դարձաւ յաղթութեամբ։
հթ̃. Թէ առաքեաց բարեկամաց իւրոց մասունս յաւարէ անտի։
ձ̃. Զի պարտեցաւ Իսրայէլ ՚ի պատերազմ անդր. եւ զի սպանաւ Սաւուղ եւ երեքին որդիք նորա։
[2826] ՚Ի գրչագիր օրինակս մեր յառաջ քան զայս նախադրութիւն գտանի եւ այլ՝ մակագրեալ, Յառաջաբան Նախակարգեալ Թագաւորութեանց. զորմէ ակնարկի յառաջիկայդ լինել Որոգինեայ։ Այլ քանզի պարունակութիւն բանիցն որ ՚ի նմա ձգի ՚ի վերայ անձնիւր գրոց Աստուածաշունչ մատենիս՝ քան թագաւորութեանցն առանձինն, յայնսակս զանցարարեալ դնել աստանօր, ՚ի դէպ համարիմ եւ զնոյն կարգել ՚ի վախճանի ընդ այլ եւս գրուածս գտեալս ՚ի գրչագիր Աստուածաշունչս մեր. այլում պատեհագոյն ժամանակի թողեալ հետազօտել վասն մատենագրի նորին։